Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 31 maja 2017 r. powód (...) z siedzibą w L. (obecnie (...)) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) z siedzibą w W. kwoty 4.131,20 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 marca 2017 roku do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pojazd poszkodowanej I. D. został uszkodzony przez sprawcę, ubezpieczonego u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów. W imieniu poszkodowanej szkodę zgłosił D. D. (1). Powód wyjaśnił, że w związku z uszkodzeniem pojazdu poszkodowana została zmuszona do wynajęcia pojazdu zastępczego. Poszkodowana zawarła z powodem cztery umowy najmu pojazdu zastępczego. Z auta zastępczego korzystała od 28 stycznia 2017 roku do 13 lutego 2017 roku. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 13 lutego 2017 roku powód nabył od poszkodowanej wierzytelność o odszkodowanie za szkodę wynikającą z konieczności najmu pojazdu zastępczego. Powód podał, iż (...), w ramach usługi bezpośredniej likwidacji szkody, wypłaciło odszkodowanie w wysokości 2.560,00 zł za 10 dni korzystania z pojazdu zastępczego po stawce 256,00 zł brutto za jeden dzień najmu.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 13 lipca 2017 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy, w sprawie pod sygnaturą VIII GNc 4017/17 orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zakwestionował zarówno okres najmu pojazdu zastępczego jak i przyjęte przez powoda stawki, wskazując, iż okres najmu pojazdu zastępczego został zawyżony. Pozwany zaznaczył, że poszkodowana została poinformowana przez (...) o zasadach wynajmu pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem, o pokryciu kosztów tego najmu przez zakład ubezpieczeń, o akceptowanych stawkach najmu pojazdu zastępczego, na wypadek najmu pojazdu za pośrednictwem innego podmiotu. Pozwany podkreślił, że poszkodowana nie wyraziła w tym względzie chęci współpracy z (...)

W odpowiedzi na sprzeciw z dnia 22 grudnia 2017 roku, powód wskazał, że poszkodowana nie miała obowiązku zawarcia umowy najmu z podanym przez ubezpieczyciela podmiotem, natomiast warunkiem wyboru innego podmiotu jest kryterium, aby ogólny koszt najmu nie odbiegał rażąco od stawek rynkowych stosowanych przez podmioty konkurencyjne. Co do okresu najmu, powód podniósł, że był to czas, w którym poszkodowana faktycznie nie miała możliwości używania własnego pojazdu.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy w wyroku z dnia 10 lipca 2018 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4 131,20 zł (cztery tysiące sto trzydzieści jeden złotych dwadzieścia groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 19 marca 2017 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1 124 zł (tysiąc sto dwadzieścia cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd ustalił następujący stan faktyczny. W dniu 26 stycznia 2017 roku, należący do poszkodowanej I. D., pojazd marki (...) nr rej. (...), został uszkodzony w wyniku kolizji, której sprawca ubezpieczony był u pozwanego w związku z zawarciem umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów. Szkoda w pojeździe marki (...) nr rej. (...) została zlikwidowana przez (...) w ramach usługi bezpośredniej likwidacji szkody. (...) wypłaciło na rzecz poszkodowanej I. D. bezsporną część odszkodowania. Szkodę pozwanemu zgłosił D. D. (1) w dniu 31 stycznia 2018 roku. Ubezpieczyciel przekazał poszkodowanej informację o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego z firmy z nim współpracującej, jednak wśród stawek najmu, o których informację przekazano poszkodowanej, nie było informacji o stawce najmu za pojazd klasy E. W wyniku zdarzenia z dnia 26 stycznia 2017 roku w pojeździe marki (...) o nr rej. (...) doszło do zbicia przedniej lampy, uszkodzenia błotnika, zderzaka oraz wycieku płynów. Samochód do domu został przetransportowany na lawecie. Uszkodzony samochód użytkował w głównej mierze syn poszkodowanej – D. D. (1). Poszkodowana posiadała jeszcze jeden samochód tj. (...), z którego tylko ona korzystała. Mąż poszkodowanej również posiadał samochód (...). Samochody są niezbędne poszkodowanej, jej synowi oraz mężowi z uwagi na dojazdy do pracy oraz szkoły. Każda z osób dojeżdża w inne miejsce i o innej godzinie. Poszkodowana pracuje w Ś., mąż poszkodowanej w C., syn poszkodowanej w różnych miejscach w zależności, gdzie zostanie wysłany. Samochód marki (...) o nr rej. (...) był naprawiany przez syna poszkodowanej. Samochód zastępczy był wynajmowany na czas naprawy pojazdu uszkodzonego w wyniku zdarzenia z dnia 26 stycznia 2017 r. Potrzeba skorzystania z samochodu zastępczego nie została zgłoszona ubezpieczycielowi.

Poszkodowana zawarła z powodem w dniu 28 stycznia 2017 roku, umowę najmu pojazdu zastępczego marki (...) o nr rej. (...) na okres do 31 stycznia 2017 roku. Następnie w dniu 31 stycznia 2017 roku zawarto kolejną umowę najmu tego samego samochodu na okres do 4 lutego 2017 roku. W dniu 4 lutego 2017 roku zawarto trzecią umowę najmu w/w pojazdu do 11 lutego 2017 roku. W dniu 11 lutego 2017 roku zawarto czwartą umowę najmu w/w pojazdu do 13 lutego 2017 roku.

Koszt wynajmu wynosił 340,00 zł netto (418,20 zł brutto) za każdy dzień, liczony od dnia wydania pojazdu do dnia zwrotu włącznie. Z tytułu najmu wystawiono dwie faktury VAT tj. fakturę VAT nr (...) z dnia 31 stycznia 2017 roku, na kwotę 1. 254,60 zł oraz fakturę VAT nr (...) z dnia 13 lutego 2017 roku, na kwotę 5.436,60 zł.

W dniu 13 lutego 2017 roku powód zawarł z poszkodowaną, umowę cesji wierzytelności - prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu auta zastępczego w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 26 stycznia 2017 r. Decyzją z dnia 22 lutego 2017 roku (...) przyznał na rzecz powoda odszkodowanie. Tytułem kosztów wynajęcia pojazdu zastępczego przyznano 2 560,00 zł.

Zakres uszkodzeń pojazdu marki (...) o nr rej. (...), powstałych w wyniku zdarzenia z dnia 26 stycznia 2017 roku obejmował okładzinę zderzaka przedniego, pokrywę komory silnika, błotnik przedni lewy, reflektor lewy, wspornik zamka, reflektor przeciwmgłowy lewy, zbiornik płynu spryskiwaczy. Uszkodzenia pojazdu marki (...) o nr rej. (...) powstałe w wyniku zdarzenia z dnia 26 stycznia 2017 roku wyłączały go z możliwości poruszania się po drogach publicznych. Było to spowodowane niepełnym zamocowaniem okładziny zderzaka przedniego, niepełnym zamocowaniem błotnika przedniego lewego, niepełnym zamocowaniem reflektora lewego, nieszczelnością układu spryskiwania szyby czołowej. W związku z przedmiotową szkodą, przy uwzględnieniu wszystkich mających znaczenie aspektów, w tym okoliczności, że najem pojazdu zastępczego rozpoczął się w dniu 28 stycznia 2017 roku, za uzasadniony Sąd przyjął okres najmu 18 dni.

Rynkowe stawki najmu i podstawienia pojazdu zastępczego tej klasy, co pojazd uszkodzony i wynajęty, na warunkach jak najbardziej zbliżonych do tych, jakie uzyskał poszkodowany, mieściły się w przedziale od 252,00 zł do 634,00 zł brutto za dobę.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów prywatnych przedłożonych do akt sprawy oraz na podstawie zeznań świadka I. D., świadka D. D. (1) i opinii biegłego R. J..

Zeznania świadków Sąd uznał za szczere i wyczerpujące, natomiast pozwany nie przedstawił żadnych kontr-dowodów, które poddawałyby w wątpliwość wiarygodność zeznań powyższych świadków. Za jasną, rzetelną i pełną sąd uznał również opinię biegłego R. J., uzupełnioną ustnie na rozprawie.

Następnie Sąd Rejonowy zważył, że pozwany nie kwestionował okoliczności faktycznych zdarzenia ani legitymacji procesowej powoda. Przedmiotem sporu była wysokość uzasadnionych kosztów wynajmu pojazdu zastępczego w tym okresu i stawki za najem przyjętej przez powoda.

Pozwany zakwestionował wysokość dochodzonego przez powoda odszkodowania, wskazując, że technologiczny czas naprawy uszkodzeń pojazdu w niniejszej sprawie wynosił 10 dni, natomiast za uzasadnioną należy przyjąć dobową stawkę najmu pojazdu zastępczego w wysokości 256,00 zł brutto.

Zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Stosownie do regulacji art. 363 § 1 kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Przyjmuje się, iż w polskim systemie prawnym obowiązuje zasada pełnego odszkodowania. Przepisy art. 361 kodeksu cywilnego stanowią, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1), w granicach tych, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§2).

Zgodnie z art. 822 § 1 kodeksu cywilnego, w wykonaniu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pozwany przyjął odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczony.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku, III CZP 5/2011 (lexpolonica nr 2790743), „odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.” Utrwalony w orzecznictwie jest pogląd, iż niemożność korzystania z rzeczy, np. z uszkodzonego w kolizji samochodu, jest normalnym następstwem szkody, powodującym obowiązek wypłaty odszkodowania, w szczególności, gdy zastąpienie rzeczy uszkodzonej w okresie jej naprawy wymagało wydatków.

Niewątpliwie w niniejszej sprawie najem pojazdu zastępczego był celowy i uzasadniony. Co prawda poszkodowana miała do dyspozycji jeszcze dwa samochody, jednakże konieczność najmu pojazdu zastępczego została podyktowana dojazdami do pracy (w różne miejsca i w różnym czasie) pozostałych członków rodziny poszkodowanej. Z samochodu uszkodzonego w zdarzeniu z dnia 26 stycznia 2017 roku korzystał na co dzień syn poszkodowanej. Matka zapewniała mu transport do pracy przy użyciu swojego samochodu. Gdyby wobec uszkodzenia pojazdu, chciała nadal zapewnić synowi dojazdy niezależnym środkiem transportu, musiałaby wynająć auto zastępcze, i tak też uczyniła.

Pojazd zastępczy marki (...) był przez poszkodowaną wynajmowany od dnia 28 stycznia 2017 roku do dnia 13 lutego 2017 roku, a zatem przez 16 dni.

Sąd zważył także, iż w procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). W myśl ogólnych zasad procesowych, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06).

W ocenie Sądu pozwany nie wykazał, że faktyczny okres najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanych był nadmierny. Poszkodowany wskazał, że najem pojazdu zastępczego trwał przez czas naprawy uszkodzonego pojazdu. Pozwany nie przedłożył Sądowi żadnych dowodów, które podważyłyby zasadność twierdzeń poszkodowanego. Wskazał on jedynie ogólnikowo, że okres rzeczonych przez niego 12 dni obejmuje zarówno czas oczekiwania na części, jak i czas technologicznie uzasadnionej naprawy. Nie można zatem uznać, że pozwany w ten sposób spełnił nałożony na niego obowiązek udowodnienia, że powodowi jego żądanie nie przysługuje.

Biegły sądowy w pisemnej opinii wskazał, że w związku z przedmiotową szkodą, przy uwzględnieniu wszystkich mających znaczenie aspektów, uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego wynosił 20 dni. W ustnej opinii uzupełniającej przedstawionej na rozprawie biegły, zweryfikował powyższą opinię z uwzględnieniem okoliczności, że najem rozpoczął się nie w dniu zdarzenia, ale w dniu 28 stycznia 2018 roku. W związku z powyższym za zasadny przyjął okres najmu 18 dni. Ostatecznie samochód zastępczy był najmowany przez poszkodowaną przez 16 dni.

W świetle powyższego Sąd uznał za zasadny cały okres najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną, albowiem mieścił się on w ramach czasowych wskazanych przez biegłego, popartych rzetelną i skrupulatną opinią pisemną. Zasadność zastosowanej przez powoda stawki czynszu najmu, udowodniona została załączoną do pozwu umową najmu, fakturą VAT oraz treścią opinii biegłego R. J..W świetle danych zawartych w opinii biegłego sądowego R. J. stawka zastosowana przez powoda była stawką rynkową. Co prawda stawka przyjęta przez pozwanego również mieściła się w ramach kosztowych wskazanych w opinii przez biegłego, jednakże poszkodowana nie miała obowiązku skorzystania z oferty pozwanego. Wśród stawek najmu akceptowanych przez ubezpieczyciela, o których informację przekazano poszkodowanej w dniu 31 stycznia 2017 roku (a zatem już po rozpoczęciu korzystania przez nią z pojazdu zastępczego od powoda), brak był informacji o stawce najmu pojazdu zastępczego klasy E, do jakiej należał uszkodzony samochód. Poszkodowana nie miała zatem wiedzy co na temat akceptowanych przez ubezpieczyciela stawkach za najem pojazdu tej klasy.

O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 kodeksu cywilnego w zw. z art. 817 § 1 k.c. oraz z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Od powyższego orzeczenia apelację wywiódł pozwany , który zaskarżył wyrok w części tj. w zakresie pkt. I wyroku ponad zasądzoną kwotę 1.536 zł .

Na podstawie art. 368 1 pkt. 2 kpc pozwany zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

1)  prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, przyjęcie okoliczności nie wynikających z przedłożonych dowodów oraz nieprzyjęcie faktów wynikających z dowodów, niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na uznaniu, że poszkodowana nie została poinformowana o możliwości najmu pojazdu i stawkach akceptowanych przez Ubezpieczyciela likwidującego szkodę w pojeździe dla pojazdu klasy E, podczas gdy z dokumentacji załączonej do akt szkody przez (...) niezbicie wynika, że Poszkodowana otrzymała taką informację już w dniu 27 stycznia 2017 r.(mail na adres; (...) ), tj. na dzień przed wynajęciem pojazdu od powoda,

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 361 § 1 i § 2 k.c. w związku z art.822 k.c. i w związku z art. 34 i 36 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu iż koszty wynajmu pojazdu zastępczego w kwocie 418,20 za dobę są ekonomicznie uzasadnione i mieszczą się w granicach normalnego związku przyczynowego ze szkodą z dnia 26 stycznia 2017r. i w granicach odpowiedzialności gwarancyjnej pozwanego świadczonej w ramach ubezpieczenia OC sprawcy, w sytuacji gdy Poszkodowany mógł wynająć pojazd za pośrednictwem Ubezpieczyciela likwidującego szkodę za kwotę 256 zł. za dobę,

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 16 ust. 1 pkt. 2 Ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, poprzez błędne przyjęcie, że poniesiony przez Poszkodowanego czynsz za najem pojazdu zastępczego, przewyższający 0 1,6 stawki czynszu akceptowane przez Ubezpieczyciela, jest celowy i ekonomicznie uzasadniony,

4)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 354 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że poszkodowany nie korzystając z propozycji wynajęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem Ubezpieczyciela, ale wynajmując pojazd za cenę o 163% wyższą, współdziałał z pozwanym w celu minimalizacji szkody,

5)  naruszenie przepisu art. 361 kc w zw. z art. 805 § 1 kc i w zw. z art. 821 kc poprzez jego błędną interpretację co do zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkodę i ustalenie, jakoby w zakres szkody poszkodowanego wchodził zawyżony koszt najmu pojazdu zastępczego, w sytuacji gdy Poszkodowany mógł wynająć pojazd za pośrednictwem Ubezpieczyciela likwidującego szkodę za znacznie niższą kwotę.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o:

a)  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1, w części zasądzającej odszkodowanie ponad kwotę 1.536 zł. i zmniejszenie zasądzonej w punkcie 1 wyroku z kwoty 4.131,20 zł. do kwoty 1.536 zł.

a)  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 2, przez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

b)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany szczegółowo uzasadnił podniesione w apelacji zarzuty, w szczególności wskazał, ze zgodnie z materiałem dowodowym zebranym w sprawie do uszkodzenia pojazdu poszkodowanego doszło w dniu 26.01.2017 r. Szkoda została zgłoszona w (...). W dniu 27.01.2017 r. na podany w zgłoszeniu adres mailowy Poszkodowanej (...) została usłana informacja o możliwości organizacji najmu pojazdu zastępczego i pokryciu jego kosztów przez likwidującego szkodę ubezpieczyciela. W mailu zostały podane akceptowane stawki najmu pojazdu dla klasy pojazdu uszkodzonego typ E w wysokości 256 zł oraz numer telefonu i adres mailowy do kontaktu w przypadku zainteresowania ofertą. W dniu 31.01.2017 r. zostały przeprowadzone oględziny pojazdu i ponownie poinformowano o możliwości najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem (...), oraz stawkach najmu akceptowanych przez pozwanego, odbiór tego pisma został potwierdzony podpisem przez D. D. (2). Najem pojazdu nastąpił od 28.01.2017 — 13.02.2017r. za kwotę 418,20 zł. brutto za dobę najmu. Tymczasem Sąd Rejonowy z zebranego materiału dowodowego jak wyżej wyciągnął zupełnie odmienne wnioski. Sąd stwierdził, że wśród stawek najmu akceptowanych przez ubezpieczyciela podanych w dniu 31 stycznia 2017 r. brak było informacji o stawce pojazdu zastępczego klasy E, do jakiej należał uszkodzony samochód. Na tej podstawie Sąd błędnie uznał, że poszkodowana nie miała wiedzy na temat stawek akceptowanych przez ubezpieczyciela. Jednakże Sąd pominął dowód znajdujący się w aktach szkody przesłanych przez (...), tj. maila z dnia 27.01.2017r. w którym jeszcze przed wynajęciem pojazdu zastępczego przez Poszkodowaną, została ona poinformowana o możliwości i akceptowanych przez ubezpieczyciela stawkach najmu pojazdu zastępczego klasy A, B, C, D, E, F, SUV, M, dostawczych (odpis maila wysłanego w dniu 27 stycznia 2017r. o godz. 4:39 na adres mailowy podany przez poszkodowanego ( (...) ). Sąd błędnie ocenił, że poszkodowana nie miała wiedzy co do akceptowanych przez ubezpieczyciela stawkach za najem pojazdu zastępczego, skoro z akt szkody wynika, że taką wiedzą dysponowała od 27.01.2017 r. Ponadto Sąd całkowicie pominął fakt, że poszkodowana naruszyła obowiązek minimalizacji rozmiarów szkody, nie skorzystała z oferty najmu pojazdu za pośrednictwem pozwanego i wynajęła pojazd za kwotę 163% wyższą od stawek najmu akceptowanych przez pozwanego. Faktem jest, że poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania najtańszej oferty najmu pojazdu, jednakże oferta tańsza niż oferta powoda została poszkodowanej zaoferowana przez ubezpeiczyciela i nie musiała jej poszukiwać. Poszkodowana nie musiała skorzystać z oferty pozwanego, ale musiała liczyć się z tym, że koszty najmu zostaną obniżone jedynie do stawek akceptowanych przez pozwanego. Ponadto powód nie wykazał żadnych przesłanek jakimi kierował się poszkodowany w wyborze oferty pojazdu zastępczego co powoduje, iż brak jest uzasadnienia ekonomicznego dla przypadkowego w istocie wyboru oferty poszkodowanej.

Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel. W niniejszej sprawie odrzucenie oferty najmu pojazdu zastępczego złożonej przez (...) i wybranie droższej opcji najmu pojazdu zastępczego od powoda, jest przejawem braku takiego współdziałania. Zwraca na to Sąd Najwyższy w swojej uchwale z 24.08.2017r. sygn. akt IIICZP 20/17 „w której uznał, że poszkodowany w wypadku ma prawo do samochodu zastępczego na czas naprawy, jednak musi wybrać go za cenę zbliżoną do proponowanej w ofercie ubezpieczyciela. Prawo do refundacji wyższych kosztów na pojazd będzie miał tylko wtedy, gdy uzasadnią to okoliczności sprawy, np. w sytuacji nagłej.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości i przyznanie od pozwanej na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze wg. norm przepisanych.

Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych powód wskazał, że stanowią one wyłącznie polemikę z prawidłowo poczynioną przez Sąd I instancji oceną materiału dowodowego i tego względu są bezzasadne. Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie całości materiału dowodowego, w tym dokumentów, zeznań świadków I. D. i D. D. (1), oraz opinii biegłego R. J.. Wysłana poszkodowanej informacja mailowa o możliwości organizacji najmu pojazdu zastępczego nie określa cen najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalniach współpracujących z pozwanym. Jest to jedynie przekazanie ogólnej informacji, że stawki są weryfikowane, gdy są uznane za zawyżone. Ponadto pozwany w żaden sposób nie udowodnił że poszkodowana otrzymała i zapoznała się z treścią wysłanej do niej korespondencji mailowej. Nadto zgodnie z przeprowadzoną w sprawie opinią biegłego, stawka najmu postulowana przez powoda nie była wygórowana i nie odbiegała od stawek występujących na rynku lokalnym. Co więcej, poszkodowany nie ma obowiązku zawarcia umowy najmu z podanym przez ubezpieczyciela podmiotem. Poszkodowany ma prawo wynająć samochód tam, gdzie jest to dla niego najdogodniejsze — pod warunkiem jednak, że ogólny koszt tego najmu nie będzie rażąco odbiegał od stawek rynkowych stosowanych przez podmioty konkurencyjne. Ewentualny zarzut stosowania stawek rażąco wygórowanych powinien zostać udowodniony przez pozwanego. Tymczasem pozwany nie przedstawił żadnego dowodu na to, aby stawka najmu wynikająca z umowy zawartej pomiędzy poszkodowanym a powodem była rażąco wygórowana. Stawka postulowana przez pozwanego wynika wyłącznie z umowy zawartej pomiędzy pozwanym a współpracującym z nim podmiotem (wypożyczalnią pojazdów) i z uwagi na stały charakter tej współpracy oraz zapewnienie wypożyczalni stałych zleceń jest to stawka znacznie niższa od cen rynkowych. Co więcej, propozycja pozwanego określała wyłącznie wysokość stawki najmu za pojazd zastępczy, natomiast nie zawierała żadnych informacji o warunkach korzystania z tego pojazdu, istotnych z punktu widzenia poszkodowanego. Pozwany nie wykazał, aby poinformował poszkodowanego o konkretnych warunkach najmu pojazdu zastępczego. W orzecznictwie wskazuje się, że poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwać firmy, która wynajmuje pojazdy najtaniej. W sytuacji, gdy pozwany kwestionuje wysokość dochodzonego odszkodowania, twierdząc, że stawka zastosowana przez powoda jest stawką rażąco wygórowaną, to na nim spoczywa ciężar dowodu zgodnie z art 6 k.c. i 232 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Rejonowy w zasadniczej części dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy uznaje za własne. Jedynie w zakresie daty zgłoszenia ubezpieczycielowi szkody i okoliczności uzyskania przez poszkodowaną informacji o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego tej samej klasy co uszkodzony pojazd, Sąd dokonał nieprawidłowych ustaleń, które następnie przełożyły się na treść rozstrzygnięcia. Faktycznie druk zgłoszenia szkody jest opatrzony datą 31 stycznia 2017 r. , jednak jest to również data oględzin i sporządzenia kalkulacji, co jednocześnie wskazuje na okoliczność, że nie jest to zgłoszenie szkody lecz jej potwierdzenie na piśmie. W elektronicznych aktach szkody znajduje się korespondencja elektroniczna potwierdzająca zgłoszenie szkody dnia 26 stycznia 2017 r. (plik M. 1) oraz wiadomość mailowa skierowana na adres poszkodowanej z 27 stycznia 2017 r., zawierająca informacje o możliwości organizacji wynajmu za pokryciem wszystkich kosztów pojazdów w 9 konkretnych segmentach, w tym w segmencie E za 256 zł (plik M. 2).

Odnosząc się zatem do zarzutu apelacji dotyczącego naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zważył, że pozwany istotnie w toku postępowania likwidacyjnego przedstawił poszkodowanej ofertę najmu pojazdu zastępczego na bardzo korzystnych warunkach, za czynsz w wysokości 256 zł netto za dzień najmu. Poszkodowana z oferty nie skorzystała, wynajmując samochód zastępczy nadal po stawce 418,20 zł brutto, czym przyczyniła się do zwiększenia szkody. W tej sytuacji Sąd Rejonowy naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów, bowiem przeprowadzając dowód z dokumentów znajdujących się w aktach szkody jednocześnie jeden z nich całkowicie pominął przy ustalaniu stanu faktycznego z niewytłumaczonych względów, a pozostały materiał dowodowy w zakresie złożenia propozycji najmu poszkodowanej ocenił błędnie.

Co prawda powód wskazywał, że brak dowodu na okoliczność, że wiadomość elektroniczna dotarta do poszkodowanej i ta się z nią zapoznała, jednak w ocenie Sądu na te okoliczność wprost wskazują zeznania świadków. Oboje – I. D. i D. D. (1) podali, że otrzymali propozycję najmu. Poszkodowana wskazała, że po wynajęciu auta zastępczego dotarła do niej oferta najmu na piśmie, ale bez konkretów i wskazania firmy, zaś D. D. (1) podał, że otrzymał pismo lub mail, ale w chwili gdy otrzymał ofertę maił już auto zastępcze. Żaden ze świadków nie wskazywał, że propozycja nie zawierała auta z właściwego segmentu lub, że skontaktowała się z ubezpieczycielem i po tym kontakcie okazało się, że takiego pojazdu nie oferuje on do najmu. W tej sytuacji Sąd Okręgowy ocenił, że poszkodowana otrzymała propozycję najmu, którą kompletnie się nie zainteresowała. Sąd Rejonowy ustalając, że propozycja najmu nie dotyczyła pojazdu z właściwego segmentu i na podstawie tego ustalenia oceniając żądania w kontekście ekonomicznie uzasadnionych i celowych kosztów najmu naruszył przepisy 805 k.c. w zw. z art. 354 § 2 k.c., 361 kc, i 362 k.c. i 822 k.c. , a także 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych i 34 oraz 36 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) w ten sposób, że przyjął, iż wydatki na najem pojazdu zastępczego przewyższające stawki, po których ubezpieczyciel był w stanie zapewnić poszkodowanej pojazd zastępczy, podlegają odpowiedzialności z umowy OC.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu jedynie wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika (uzasadnienie uchwały składu Siedmiu Sędziów SN z 17.11.2011r., III CZP 5/11). W zakresie roszczeń o odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego podstawowe znaczenie mają dwie reguły. Pierwsza z nich to zasada, że odszkodowanie może dotyczyć jedynie wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, druga wiąże się z istnieniem po stronie poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody. Żądanie powoda w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż pozostawało w sprzeczności z obiema wymienionymi zasadami.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że w orzecznictwie sądowym wielokrotnie prezentowany był pogląd, że roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu nie przysługuje zawsze i każdemu a o jego zasadności decydują okoliczności konkretnej sprawy. Potrzebę korzystania z pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, wysokość kosztów z tego tytułu jak i niezbędny czas trwania najmu, zgodnie z treścią art. 6 k.c. powinien udowodnić powód (por. wyrok S.O. w Olsztynie z 15.02.2017 r., IX Ca 965/16). Zgodnie przyjmuje się też, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Na ubezpieczycielu ciąży bowiem obowiązek zwrotu jedynie wydatków pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią poszkodowanego a obciążeniem ubezpieczyciela. Żądanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie również i dlatego, że poszkodowany nie wywiązał się w tej sprawie z obowiązku minimalizacji szkody. Po stronie poszkodowanego istnieje bowiem obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów. Obowiązek ten wynika wprost z treści art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. i art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z treścią ostatniego z wymienionych przepisów w razie zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym, o którym mowa w art. 4 pkt 1-3 wymienionej ustawy, osoba w nim uczestnicząca jest obowiązana do zapobieżenia w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody. Obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań zmierzających do zminimalizowania szkody, a brak z jego strony takiego działania nie może prowadzić do zwiększenia obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody (uzasadnienie wyroku SN z dnia 08.09.2004r., IV CK 672/03). W niniejszej sprawie pozwany przedstawił poszkodowanej ofertę wynajmu pojazdu zastępczego z uwzględnieniem stawki wynoszącej dla pojazdów klasy E 256 zł netto. Poszkodowana nie skorzystała z tej propozycji i wynajęła pojazd zastępczy uzgadniając w umowie stawkę znacznie wyższą – w kwocie 418,20 zł. Jednocześnie w toku postępowania nie wykazano, żeby decyzja o wynajęciu pojazdu zastępczego z pominięciem oferty zakładu ubezpieczeń była uzasadniona jakimikolwiek racjonalnymi przesłankami. W toku rozprawy poszkodowana zeznała wprawdzie, że ofertę otrzymała już po najęciu pojazdu, ale nie wykazała kiedy, a z materiału dowodowego zaoferowanego przez pozwanego wynika, że wiadomość została wysłana w dniu 27 stycznia 2017 r., a zatem przed wynajęciem pojazdu od powoda, co miało miejsce w dniu 28 stycznia 2017 r., Poza tym nic nie stało na przeszkodzie, aby poszkodowana zakończyła rozpoczęty wcześniej najem, aby skorzystać z innej, tańszej możliwości, zwłaszcza że umowa przez nią zawarta była trzykrotnie przedłużana. W ocenie Sądu z zeznań świadków nie wynikało, aby poszkodowana dochowała należytej staranności w sytuacji, w której się znalazła. Otrzymawszy ofertę najmu od osoby trzeciej, w ogóle jej nie negocjowała, a potem nie zapoznała się z ofertą złożoną jej przez ubezpieczyciela. Gdyby poszkodowana skontaktowała się z ubezpieczycielem i okazało się, że wynajem nie jest możliwy w ciągu dalszych kilku dni lub w celu zawarcia umowy należy spełnić jakieś dodatkowe stanowiące istotne konkretne niedogodności, które kolidowałyby z codziennymi sprawami poszkodowanej istotnie należałoby ocenić, że oferta pozwanego nie przystawała do rzeczywistych potrzeb poszkodowanej. Jeśli jednak ta w ogóle nie wykazała zainteresowania, aby się z propozycją zapoznać, nie może wywodzić, że ekonomicznie uzasadniony i celowy był wybór droższego najmu. Zarzut jaki Sąd stawia poszkodowanej nie polega na tym, że nie ma ona prawa wyboru wynajmującego adekwatnie do indywidulanych potrzeb lecz na tym, że nie wykazała inicjatywy, aby zapoznać się z teoretycznie tańszą propozycją, którą jej przedstawiono. Fakt, że stawka zaoferowana poszkodowanej przez powoda mieściła się w przedziale stawek rynkowych, w powyższej sytuacji jest w tej sytuacji bez znaczenia. Poszkodowanemu przysługuje zwrot faktycznie poniesionych wydatków na najem pojazdu zastępczego, o ile stawka zaakceptowana przez poszkodowanego mieściłaby się w ramach stawek występujących na danym rynku lokalnym, a odmowa skorzystania przez poszkodowanego z oferty ubezpieczyciela nie stanowiłaby nadużycia prawa (Uchwała Sądu Najwyższego z 24.8.2017 r. , sygn.. akt III CZP 20/17). W ocenie Sądu brak jakiegokolwiek zainteresowania złożoną propozycją najmu narusza zasadę należytej staranności i stanowi takie właśnie nadużycie. Ubezpieczyciel wykazał, że zaoferował pojazd poszkodowanej na korzystnych warunkach, a ta bez żadnego uzasadnienia nie skorzystała z takiej oferty

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że poszkodowana miała możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego przy zastosowaniu stawki najmu zaoferowanej przez ubezpieczyciela, a decyzja o zawarciu umowy z powodem była nieracjonalna i ekonomicznie nieuzasadniona. Dokonując wyboru oferty droższej, poszkodowana zachowała się nielojalnie i nie dochowała obowiązku minimalizacji szkody. Skoro poszkodowana swoim działaniem sama spowodowała wzrost wysokości szkody, to brak jest podstaw do obciążenia ubezpieczyciela obowiązkiem pokrycia niezasadnie poniesionego wydatku.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że kwotę zasądzoną na rzecz powoda 4131,20 zł obniżył do kwoty 1536 złotych i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Na powyższą należność składało się 16 dni po stawce 256 złotych tj. 4096 zł
po uwzględnieniu kwoty 2560,00 złotych wypłaconej w toku postępowania likwidacyjnego przez ubezpieczyciela.

Zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie I spowodowała również konieczność zmiany zaskarżonego orzeczenia w punkcie II tj. w przedmiocie kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego.

O kosztach tych orzeczono na mocy art. art. 386 § 1 k.p.c. w związku
z art. 100 k.p.c., przy zastosowaniu zasady stosunkowego rozdzielenia. Skoro powód ządał zapłaty kwoty 4131,20 zł , a otrzymał 1536 zł, należy uznać ,ze wygrał proces w 37 %. Koszty poniesione przez powoda wyniosły 1124 zł i objęły wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł i opłatę sądową od pozwu w kwocie 207 zł. Koszty poniesione przez pozwanego wyniosły 1758,88 zł i objęły wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł i wykorzystaną zaliczkę na poczet wynagrodzenia biegłego w wysokości 841,88 zł. W sumie koszty procesu zamknęły się kwocie 2882,88 zł. Biorąc pod uwagę powyższe koszty które winien ponieść powód to kwota 1816,21 (63% całkowitych kosztów). W przypadku strony pozwanej, która wygrała sprawę w 63 %, a przegrała w 37 % należny do poniesienia koszt wynosi 1066,67 zł (37% całkowitych kosztów).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zmienił punkt II zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 692,21 zł.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie przepisów art. 98 § 1 w związku z art. 99 k.p.c. Zasądzona od powoda na rzecz pozwanego kwota (580 zł ) obejmuje opłatę od apelacji w kwocie 130,00 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika strony powodowej zgodne z § 10 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w wysokości 450,00 złotych.

SSO Marek Tauer SSO Artur Fornal SSR Aleksandra Smólska – Kreft