Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2014r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.)

Sędziowie: SA Barbara Orechwa-Zawadzka

SO del. Marzanna Rogowska

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lutego 2014 r. w B.

sprawy z odwołania L. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wypłatę emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni L. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 maja 2013 r. sygn. akt V U 438/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 985/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 15 lutego 2013 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), przyznał L. M. prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

L. M. odwołała się od powyższej decyzji w części dotyczącej – błędnej jej zdaniem – daty, od której przyznano świadczenie oraz w zakresie braku naliczonego wyrównania emerytury z okres od dnia 21 października 2009 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku. Zdaniem wnioskodawczyni, organ rentowy winien przyznać jej prawo do emerytury od dnia 21 października 2009 roku, tj. od dnia następnego po ukończeniu przez nią 60-go roku życia oraz przyznać wyrównanie świadczenia za w/w okres.

Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 28 maja 2013 roku oddalił odwołanie. Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawało, że na podstawie aktualnie zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 15 lutego 2013 roku przyznano wnioskodawczyni prawo do emerytury począwszy od dnia 1 stycznia 2013 roku. Nie było okolicznością sporną również to, że L. M. wniosek o przyznanie dochodzonego świadczenia złożyła w dniu 29 stycznia 2013 roku. Sąd Okręgowy, powołując się na treść przepisów art. 116 ust. 1 oraz art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazał, że generalną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest wypłacanie świadczeń na wniosek ubezpieczonego, poczynając od dnia powstania prawa do świadczenia (tj. spełnienia ustawowych warunków), jednakże nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Powyższa reguła wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu prawa, a przed złożeniem wniosku. Jakkolwiek zatem same świadczenia z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych nie ulegają przedawnieniu (z wnioskiem można wystąpić w każdym czasie), to przedawnieniu ulega roszczenie o wypłatę tych świadczeń w sytuacji niezgłoszenia wniosku o emeryturę lub rentę po nabyciu do nich prawa. Sąd I instancji wskazał, iż o ile wnioskodawczyni mogła nabyć prawo do emerytury z chwilą ukończenia 60-tego toku życia (co nie było przedmiotem niniejszego postępowania), to wiążąca dla oceny prawidłowości zaskarżonej aktualnie decyzji jest data złożenia przez nią wniosku o emeryturę. Skoro zatem L. M. wniosek o emeryturę złożyła w organie rentowym w dniu 29 stycznia 2013 roku, to świadczenie przysługiwało jej od początku tego miesiąca, tj. od dnia 1 stycznia 2013 roku. Sąd Okręgowy zaznaczył przy tym, iż wnioskodawczyni nie należało wypłacać świadczenia z urzędu. Wypłata świadczenia z urzędu ma miejsce wyłącznie w szczególnych, dokładnie określonych przepisami okolicznościach, które nie zachodziły w sytuacji wnioskodawczyni. Tym samym zaskarżona decyzja organu rentowego odpowiada prawu. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy
na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

L. M. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 477 ¹⁴ k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., art. 232 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, brak działania Sądu z urzędu, brak przesłuchania w charakterze świadka J. M. wskazanego w odwołaniu i innych osób celem ustalenia istotnych okoliczności sprawy związanych z datą złożenia wniosku o emeryturę, zachowania organu rentowego, sytuacji zawodowej i materialnej wnioskodawczyni na październik 2009 roku, co skutkowało przyjęciem błędnego stanu faktycznego za podstawę wyroku i miało istotny wpływ na przyjęcie błędnej daty, od której przyznano emeryturę i odmowę naliczenia oraz wypłacenia wyrównania emerytury od października 2009 roku, które to naruszenia postępowania łącznie spowodowały bezzasadne oddalenie odwołania od zaskarżonej decyzji,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego przez pominięcie art. 100 ust. 1 w/w ustawy przyznającego ubezpieczonemu prawo do świadczeń z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa, błędną wykładnię zastosowanych przepisów art. 116 ust. 1, art. 129 ust. 1 i art. 135 w/w ustawy co do przedawnienia roszczenia o wypłatę emerytury od października 2009 roku, co do wiążącego charakteru wniosku z dnia 29 stycznia 2013 roku i wypłaty wyrównania emerytury od stycznia 2013 roku, zamiast od października 2009 roku i co do braku obowiązku działania organu rentowego z urzędu, które to naruszenia prawa razem spowodowały wydanie wyroku sprzecznego z prawem.

Wskazując na powyższe zarzuty wnioskodawczyni domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i poprzedzającej do decyzji organu rentowego w zaskarżonej części i przyznania prawa do emerytury od października 2009 roku z wyrównaniem świadczenia do dnia 31 grudnia 2012 roku, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia od organu rentowego na jej rzecz kosztów procesu za instancję odwoławczą według obowiązujących przepisów.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów.

W pierwszej kolejności stwierdzić należało, że ustalony przez Sąd I instancji stan faktyczny nie był sporny. Na ówczesnym etapie postępowania wnioskodawczyni nie kwestionowała bowiem, że wniosek o emeryturę złożyła w organie rentowym w dniu 29 stycznia 2013 roku.

Stosownie do art. 100 ust. 1 w/w ustawy prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2.

Zgodnie z art. 116 ust. 1 w/w ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Jak wynika z zaś treści art. 129 ust. 1 w/w ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Jak prawidłowo wskazał Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, generalną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest to, że świadczenia wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury lub renty, lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Reguła powyższa wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu prawa, a przed złożeniem wniosku („Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz”, red. K. Antonow, ABC, Warszawa 2009). Nadto stwierdzić trzeba, iż istnieją kategorie spraw, w których organ rentowy wydaje decyzje z urzędu. Wówczas z treści przepisu wynika możliwość wydania takiej decyzji z urzędu. W odniesieniu do emerytury na podstawie przepisu art. 24 w/w ustawy ustawodawca nie wprowadził możliwości przyznania świadczenia z urzędu, zatem w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie generalna zasada wypłaty świadczenia na wniosek.

Tym samym Sąd Okręgowy dokonując oceny materiału dowodowego nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny nie dostrzega także naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 232 k.p.c. – statuującego możliwość działania Sądu z urzędu, jak również art. 227 k.p.c. oraz art. 477 ¹⁴ k.p.c.

W konsekwencji prawidłowo ustalonego stanu faktycznego (ustalenia, że L. M. wniosek o emeryturę złożyła w dniu 29 stycznia 2013 roku) Sąd I instancji prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego, tj. art. 100 ust. 1, art. 116 ust. 1, art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stwierdzając, że prawo do świadczenia zasadnie przyznano wnioskodawczyni od dnia 1 stycznia 2013 roku, tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek.

Na obecnym etapie postępowania wnioskodawczyni twierdziła, iż wniosek o świadczenie usiłowała złożyć w organie rentowym w 2009 roku, jednakże wniosek taki nie został przyjęty. W szczególności należało odnieść się do zgłoszonego przez wnioskodawczynię wniosku dowodowego o przesłuchanie świadków na okoliczność ustalenia, że wskazana sytuacja miała miejsce. Po pierwsze trzeba stwierdzić, że ZUS przyjmuje wszystkie składane do niego pisemne wnioski o świadczenia. Jeżeli nawet miałaby jednak miejsce taka sytuacja, że pracownik organu rentowego odmówiłby przyjęcia wniosku, wskazując na podstawie podanych przez ubezpieczonego okoliczności, że świadczenie nie przysługuje, to zawsze istnieje możliwość przesłania wniosku drogą pocztową. Co więcej, zasady doświadczenia życiowego wskazują, że nie zawsze informacje udzielane przez pracowników instytucji państwowych (w tym ZUS) są przez interesantów właściwie rozumiane. Podkreślenia wymaga również, że w 2013 roku wnioskodawczyni skutecznie złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę, pomimo tego, że – jak wskazywała – także informowaną ją, iż prawo do świadczenia nie przysługuje. Nadto zauważyć należało, że dwoje ze wskazanych przez wnioskodawczynię świadków nie było bezpośrednimi świadkami zdarzenia, na okoliczność którego mieliby zeznawać, tj. usiłowania złożenia przez wnioskodawczynię w 2009 roku wniosku o emeryturę. Wskazać należy również na dość znaczny upływ czasu od zdarzenia. Z powyższych względów Sąd Apelacyjny uznał, że na podstawie dowodów zaoferowanych L. M. nie jest możliwe dokonanie ustalenia, iż w 2009 roku wnioskodawczyni faktycznie złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę. Z powyższych względów wniosek ten podlegał oddaleniu na podstawie art. 217 § 3 k.p.c.

Tym samym stwierdzić należy, że wnioskodawczyni nie wykazała, że w 2009 roku (po ukończeniu 60-tego roku życia) skutecznie złożyła w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Brak było zatem podstaw do dokonania przez Sąd II instancji ustaleń faktycznych odmiennych od tych dokonanych przez Sąd Okręgowy.

Skoro L. M. wniosek o świadczenie złożyła w dniu 29 stycznia 2013 roku, to zasadne jest przyznanie prawa do świadczenia od dnia 1 stycznia 2013 roku, tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek. W konsekwencji zaś jako prawidłową należało ocenić odmowę wypłaty świadczenia za okres od ukończenia przez wnioskodawczynię powszechnego wieku emerytalnego do dnia 31 grudnia 2012 roku.

Końcowo stwierdzić należało, iż chybiony jest zarzut apelacyjny naruszenia art. 135 w/w ustawy, dotyczącego wznowienia wypłaty świadczenia, gdyż w przedmiotowej sprawie w ogóle nie znajduje on zastosowania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

A.K.