Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2019 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2019 r. w Piszu

sprawy z powództwa I. K.

przeciwko H. O. c. F.

o zapłatę

o r z e k a :

I.  Oddala powództwo.

II.  Nakazuje pobrać od powódki I. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 150,44 zł (sto pięćdziesiąt złotych 44/100 groszy).

III.  Zasądza od powódki I. na rzecz pozwanej H. O. kwotę 4576,50 zł (cztery tysiące pięćset siedemdziesiąt sześć złotych 50/100 groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

IV.  Przyznaje adwokatowi T. K. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 2952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote).

UZASADNIENIE

I. K. wytoczyła powództwo przeciwko H. O. o zapłatę kwoty 6 766,54 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 19 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 30 000 zł tytułem strat moralnych i materialnych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że pozwana w okresie od 1 października 2014 roku do 13 września 2015 roku bezprawnie przywłaszczyła środki z emerytury swojej teściowej – R. O., będącej matką powódki. Emerytura ta wynosiła 2 819,39 złotych miesięcznie, co za cały rok daje łącznie 33 832,68 złotych. R. O. zmarła w dniu 13 września 2015 roku, a spadek po niej nabyło jej pięcioro dzieci, stąd należna powódce 1/5 część z kwoty 33 832,68 złotych wynosi 6 766,54 złotych. Pozwana posiadając jedynie upoważnienie do odbioru emerytury, nie zgłosiła Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, iż nie może przekazać tych środków R. O., albowiem przebywa ona w szpitalu, jest w bardzo ciężkim stanie, nieświadoma, karmiona przez sondę, oraz samodzielnie rozdysponowała te pieniądze na: dojazdy do szpitala i potem do domu pomocy społecznej, w którym przebywała R. O.; zakup lekarstw, środków czystości i higieny dla R. O.; remont lokalu mieszkalnego, w którym dożywotnią służebność mieszkania miała R. O.; pokrycie opłat za media w tym lokalu. Pozostałą kwotę podzieliła natomiast na rodzeństwo powódki – L. O., H. R. i A. O., całkowicie pomijając powódkę i Z. O. (1).

Na rozprawie w dniu 26.04.2019r. wskazała ponadto, iż zachowanie pozwanej wpłynęło na stan jej zdrowia, w związku z czym musi przyjmować leki psychotropowe.

Pozwana H. O. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Przyznała, że od wielu lat dysponowała pełnomocnictwem do odbioru emerytury teściowej. Podkreśliła jednak, że zgodnie z wolą teściowej, pieniądze te zawsze zostawiała w umówionym miejscu, to jest w barku segmentu w lokalu mieszkalnym przy ulicy (...) w R.. Lokal ten spadkodawczyni za życia darowała swojej córce H. R., natomiast w dalszym ciągu sama w nim zamieszkiwała i ponosiła wszystkie koszty jego utrzymania. Według wiedzy pozwanej, z pieniędzy z emerytury korzystały dzieci R. O., to jest syn L. O. (mąż pozwanej) oraz córka H. R., którzy pieniądze te rozdysponowali na dojazdy do szpitala i domu pomocy społecznej, w którym przebywała R. O., na pokrycie kosztów utrzymania i bieżącego remontu lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w R. oraz na zakup różnych medykamentów i środków czystości dla przebywającej w domu pomocy społecznej R. O.. Pozwana nie przeczyła, że dom pomocy społecznej, w którym przebywała R. O., zobowiązany był do pokrycia kosztów opieki. Wskazała natomiast, że dzieci R. O. mimo wszystko kupowały jej szereg rzeczy, żeby polepszyć komfort jej pobytu w tej placówce.

Z ostrożności procesowej pozwana zakwestionowała także wysokość dochodzonego przez powódkę roszczenia.

Sąd ustalił, co następuje:

R. O. zmarła 13 września 2015 roku w O.. Ostatnio przed śmiercią stale zamieszkiwała w R. w lokalu mieszkalnym numer (...) przy ulicy (...).

Sąd Rejonowy w Piszu prawomocnym postanowieniem z 5 kwietnia 2016 roku wydanym w sprawie I Ns 581/15 stwierdził, że spadek po R. O. nabyły jej dzieci: córka I. K., córka H. R., syn L. O., syn A. O. i syn Z. O. (2) – po 1/5 części każdy z nich.

(okoliczności bezsporne, dowód: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku k. 20)

R. O. w dacie śmierci była emerytką. W 2004 roku w urzędzie pocztowym w R. złożyła pełnomocnictwo, w którym do odbioru swojego świadczenia emerytalnego upoważniła synową H. O. – żonę L. O.. Pełnomocnictwa tego nigdy nie cofnęła.

Od tego momentu H. O. przez szereg lat odbierała świadczenie emerytalne swojej teściowej i za każdym razem środki te odkładała w uzgodnione z R. O. miejsce, to jest do barku w lokalu mieszkalnym numer (...) przy ulicy (...) w R.. Lokal ten początkowo stanowił własność R. O. i jej męża, którzy później darowali go córce H. R. ustanawiając służebność mieszkania. W lokalu tym nadal zamieszkiwała więc tylko R. O. z mężem, która wspólnie z mężem, a po jego śmierci sama ponosiła wszelkie koszty utrzymania tego lokalu.

W dniu 1 października 2014 roku R. O. w stanie nieprzytomnym trafiła do szpitala w E. z powodu rozległego udaru. Podczas pobytu w szpitalu odzyskała przytomność, jednak konsekwencją udaru był paraliż, niemożność mówienia, karmienie przez sondę. Był z nią jedynie kontakt wzrokowy. W takim stanie w dniu 27 października 2014 roku R. O. została wypisana ze szpitala w E. i przewieziona do Domu Pomocy Społecznej (...) w O.. Jej stan stale się pogarszał. Zmarła w szpitalu w O., do którego dwa dni przed śmiercią została przewieziona na transfuzję krwi.

W okresie od 1 października 2014 roku do 13 września 2015 roku H. O. tak jak dotychczas odbierała świadczenie emerytalne swojej teściowej i odkładała je w to samo uzgodnione z nią miejsce. W tym okresie klucze do lokalu mieszkalnego numer (...) przy ulicy (...) w R. posiadały dzieci R. O., to jest syn L. O. oraz córka H. R.. To oni dysponowali świadczeniem emerytalnym swojej matki, pokrywając z niego: koszty dojazdów do szpitala i domu pomocy społecznej, w którym przebywała matka, koszty utrzymania i bieżącego remontu lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w R. oraz koszty zakupu matce pampersów, środków higieny, środków na odparzenia i odleżyny. Część tych pieniędzy została także dołożona do środków niezbędnych do pokrycia kosztów stypy i pogrzebu R. O.. Pozostała kwota została podzielona pomiędzy L. O., H. R. i A. O..

(dowód: zeznania świadków: k. L. O. k. 57v-58, H. R. k. 58v-59, J. K. k. 59-59v, E. O. k. 60-60v, Z. O. (2) k. 61; zeznania pozwanej k. 105v-106)

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę prawną roszczenia powódki mógłby stanowić przepis art. 405 k.c., zgodnie z którym, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości, a także przepis art. 415 k.c. zgodnie z którym, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia.

Pozwana konsekwentnie twierdziła i tak też zeznała, że w oparciu o udzielone jej przez teściową pełnomocnictwo, przez szereg lat odbierała z poczty emeryturę swojej teściowej, po czym odkładała ją w umówione z teściową miejsce, to jest do barku w lokalu mieszkalnym, w którym zamieszkiwała teściowa ponosząc wszystkie koszty jego utrzymania. Pozwana stanowczo zaprzeczyła, że kiedykolwiek dysponowała środkami z emerytury teściowej. Wskazała, że w okresie od 1 października 2014 roku do 13 września 2015 roku, to jest w okresie pobytu teściowej w szpitalu i domu pomocy społecznej, klucze do zamieszkiwanego przez nią lokalu mieszkalnego miały jej dzieci - syn L. O. oraz córka H. R. - i to oni dysponowali świadczeniem emerytalnym swojej matki.

Wszyscy przesłuchani w sprawie świadkowie - L. O., H. R., J. K., E. O. i Z. O. (2) - potwierdzili, że pozwana od 2004 roku była upoważniona tylko i wyłącznie do odbioru świadczenia emerytalnego R. O. oraz, że w okresie od 1 października 2014 roku do 13 września 2015 roku klucze do zamieszkiwanego przez R. O. lokalu mieszkalnego miał jej syn L. O. oraz córka H. R..

Świadkowie L. O. i H. R. przyznali, że w okresie od 1 października 2014 roku do 13 września 2015 roku jako jedyni dysponowali świadczeniem emerytalnym swojej matki. Jednocześnie wskazali, że środki te rozdysponowali na: koszty dojazdów do szpitala i domu pomocy społecznej, w którym przebywała matka, koszty utrzymania lokalu mieszkalnego przy ulicy (...) w R. i bieżących remontów w tymże lokalu (wymiana baterii łazienkowej, wymiana zepsutej spłuczki, wymiana zepsutego zamka w drzwiach, malowanie pokoju i przedpokoju), koszty zakupu matce pampersów, środków higieny, środków na odparzenia i odleżyny oraz częściowo kosztów stypy i pogrzebu matki. Pozostała kwota została podzielona pomiędzy L. O., H. R. i A. O..

Sąd uznał przytoczone wyżej zeznania świadków za wiarygodne, albowiem są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Robienie matce zakupów w postaci pampersów, środków higieny, środków na odparzenia i odleżyny nie może zostać uznane za nieuzasadnione i zbędne. Z doświadczenia życiowego Sądowi wiadome bowiem jest, że każdy pobyt w szpitalu czy ośrodku pomocy wymaga nakładów finansowych w celu polepszenia komfortu pobytu pacjenta w tych placówkach.

Skoro zatem pozwana wyłącznie odbierała świadczenie emerytalne R. O. i w sposób z nią uzgodniony odkładała je i nigdy środków tych nie wydatkowała, roszczenie powódki uznać należy za nieuzasadnione, co skutkowało oddaleniem powództwa.

Na marginesie jedynie wskazać należy, że kwestia przedmiotowego świadczenia emerytalnego, wobec ustalonego faktu, iż dysponowało nim dwoje spadkobierców, może podlegać rozliczeniu w sprawie o zachowek bądź dział spadku po R. O., po uprzednim udowodnieniu wysokości kwoty tego świadczenia pozostałej po zaspokojeniu wskazanych przez L. O. i H. R. i przytoczonych wyżej wydatków.

Odnosząc się do żądania zapłaty kwoty 30000 zł, zaznaczyć należy, iż powódka w żaden sposób nie wykazała, aby pogorszenie jej stanu zdrowia, o ile nastąpiło, miało związek z zachowaniem pozwanej. Zadośćuczynienie i odszkodowanie za wywołanie rozstroju zdrowia wymaga ustalenia związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem, czynem danej osoby (w tym przypadku pozwanej) a skutkiem w postaci choroby poszkodowanej (tutaj powódki). Powódka nie udowodniła zaistnienia przesłanek z art. 444 i 445 kc, dlatego również w tej części powództwo zostało oddalone

Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika powódka zgłoszony w piśmie z 6 marca 2019 roku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków H. R., A. O., L. O., Z. O. (2), I. K. i H. O. c. H., złożonych w sprawie II K 543/17 Sądu Rejonowego w Piszu, albowiem H. R., L. O., Z. O. (1) i I. K. zostali przesłuchani w niniejszej sprawie na analogiczne okoliczności, natomiast dopuszczenie w niniejszej sprawie dowodu ze złożonych w sprawie karnej zeznań A. O. i H. O. c. H., prowadziłoby do obejścia zasady bezpośredniości przeprowadzania dowodu (art. 235 § 1 k.p.c.). Powódka nie wykazała, aby przesłuchanie w niniejszym postępowaniu tychże świadków było z konkretnych powodów niemożliwe lub wysoce utrudnione, np. z powodu śmierci świadka lub niemożności ustalenia miejsca jego pobytu.

O kosztach procesu, mając na uwadze jego wynik, Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepisy § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W tym przypadku jest to kwota 1 800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, kwota 17 złotych tytułem zwrotu opłaty od udzielonego pełnomocnictwa oraz kwota 959,50 złotych tytułem zwrotu zaliczki uiszczonej na poczet kosztów podróży zawnioskowanych świadków.

Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.), Sąd nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 150,44 złotych tytułem zwrotu kosztów podróży zawnioskowanych przez powódkę świadków, które to koszty tymczasowo wyłożone zostały przez Skarb Państwa.

Na podstawie § 4 ust. 3 oraz § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (j.t. Dz.U. z 2019r., poz. 18), Sąd przyznał adwokatowi T. K. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu kwotę 2 952 złotych.