Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2019 r. w Gliwicach

sprawy F. P. (P.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania F. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 6 sierpnia 2018 r. nr (...) - (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu F. P. prawo do emerytury od dnia 20 sierpnia 2018r.

(-) SSR del. Magdalena Kimel

Sygn. akt. VIII U 2571/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 6 sierpnia 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C., powołując się na ustawę z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.) odmówił ubezpieczonemu F. P. prawa do emerytury w niższym wieku w związku z tym, iż nie udowodnił on 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem ZUS nie uwzględnił mu żadnego okresu takiej pracy.

W odwołaniu od decyzji i w toku procesu ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Podniósł, iż pracę w warunkach szczególnych wykonywał w latach 1976r. – 1998r. Nadto wskazał, iż taki charakter jego pracy wynika z zeznań świadków, o przesłuchanie których wniósł.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko. Równocześnie organ rentowy poinformował, iż nie uznał ubezpieczonemu do pracy w warunkach szczególnych, żadnego okresu pracy bowiem nie przedłożył on na tę okoliczność stosownego świadectwa wykonywania takiej pracy. równocześnie ZUS zauważył, że jedynie w okresie od 18 sierpnia 1977r. do 31 maja 1989r., pracodawca w świadectwie pracy potwierdził odwołującemu zajmowanie stanowiska kierowcy samochodu ciężarowego o całkowitym ciężarze dopuszczalnym powyżej 3,5 tony. Równocześnie jednak nie zawarł informacji czy praca na tym stanowisku była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. z kolei brak tego zapisu uniemożliwia uwzględnienie tego okresu jako pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy w Gliwicach poczynił następujące ustalenia:

W dniu 27 lipca 2018r. ubezpieczony F. P., urodzony (...) złożył wniosek o emeryturę w wieku niższym niż 65 lat z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony 60 lat ukończył z dniem (...). i nie pprzystąpił do otwartego fundusz emerytalnego. Skarżący na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się okresem składkowym
i nieskładkowym w wymiarze ponad 25 lat, z tym, że w ocenie ZUS – okoliczności te były niesporne pomiędzy stronami.

Na postawie złożonych przez ubezpieczonego świadectw pracy organ rentowy nie uwzględnił mu żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie zaliczył odwołującemu do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od 18 sierpnia 1977r. do 31 maja 1989r., na stanowisku kierowcy w (...) w K., od 1 grudnia 1989r. do 31 maja 1995r., na stanowisku kierowcy w (...) w R., od 1 czerwca 1995r. do 31 grudnia 1998r. na stanowisku kierowcy w PHU (...) w R..

Ubezpieczony w latach 1973 – 1976 jako pracownik młodociany w zawodzie kierowca – mechanik, zatrudniony w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w K. Oddział nr 4 w Z.. W trakcie tego okresu zdobył on uprawnienia do kierowania samochodami ciężarowymi. Prawo jazdy kategorii C uzyskał z dniem 29 czerwca 1976r.

W okresie od 18 sierpnia 1977r. do 30 listopada 1989 r ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w K. Zakład (...) w R.. Przedsiębiorstwo to zajmowało się zaopatrywaniem sklepów na terenie (...). Była to w praktyce baza transportowa, gdzie zatrudniano kierowców samochodów ciężarowych o ładowności kilku ton. Kierowcy zajmowali się wyłącznie prowadzeniem samochodów ciężarowych oraz ich załadunkiem i rozładunkiem. W razie gdy samochód taki uległ awarii, to kierowca go nie naprawiał i był kierowany na inny samochód.

Ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w tej firmie pracował od początku jako konwojent i kierowca samochodu ciężarowego o całkowitym ciężarze dopuszczalnym powyżej 3,5 tony. Od początku zatrudnienia u tego pracodawcy, ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał swoje obowiązki wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 ton, gdyż tylko takie prace zlecał mu od tej pory pracodawca. W praktyce był to samochód ciężarowy (...) służący do przewozu towarów. Pracował co najmniej 8h dziennie, a przeważnie 9 – 11 godzin na dobę. Czas pracy determinowała ilość tras i ilość towarów do załadunku i rozładunku. Odwołujący jeździł pojazdem skrzyniowym za pomocą którego przewoził niezbędne zaopatrzenie do poszczególnych sklepów. Wykonywał dziennie 3 – 5 kursów.

W praktyce jego rozkład pracy wyglądał w ten sposób, że przychodził rano do pracy, pobierał samochód ciężarowy. Następnie udawał się nim do magazynu lub hurtowni, gdzie razem z pomocnikiem przystępował do załadunku produktów przeznaczonych do zaopatrzenia od 1 do 3 sklepów równocześnie. Załadunek towaru do 1 sklepu zajmował około 30 minut. Następnie wyruszał w trasę, która zajmowała mu od kilkunastu minut do godziny. Po przyjeździe na miejsce przystępował do rozładunku zaopatrzenia dla konkretnego sklepu. Również i ta czynność zajmowała mu około 30 minut. Po rozwiezieniu towaru załadowanego na samochód, wracał po kolejne zaopatrzenie i w takich cyklach opracował do końca zmiany roboczej. Każdorazowo jego praca jako kierowcy, w dobowym wymiarze czasu pracy trwała nie mniej niż 8 godzin. Dodatkowo w soboty, odwołujący podobnie jako pozostali kierowcy, zajmował się rozładunkiem towarów dostarczonych w wagonach kolejowych. W praktyce oznaczało to przyjechanie obsługiwanym przez siebie samochodem ciężarowym na bocznicę kolejową, następnie do samochodu tego przeładowywano towary z wagonu, odwożono na magazyn, gdzie kierowcy wraz z pomocnikami rozładowywali je. Wszelkie prace załadunkowe i rozładunkowe zarówno w hurtowniach, magazynach, jak i na bocznicy kolejowej, odbywały się ręcznie. Prace związane z rozładunkiem i przemieszczeniem towaru z 1 wagonu kolejowego zajmowały średnio 6-8 godzin.

Następnie w okresie od 1 grudnia 1989r. do 31 maja 1995r., ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie Handlowo Usługowo Produkcyjnym (...) w R.. Charakter i wymiar świadczonej przez niego w tym czasie pracy był tożsamy, z wykonywanym u poprzedniego pracodawcy, była to bowiem również firma transportowa zajmująca się zaopatrzeniem sklepów, przy użyciu samochodów ciężarowych.

Z kolei w okresie od 1 czerwca 1995r do 31 grudnia 1998r. ubezpieczony pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w PHU (...) Sp. Jawna w R.. Była to firma zajmująca się transportem krajowym i zagranicznym przy użyciu samochodów ciężarowych. W trakcie całego zatrudnienia u tego pracodawcy, odwołujący pracował wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego w transporcie międzynarodowym (TIR). Jeździł wyłącznie samochodami ciężarowymi o ładowności 40 ton. Rozwoził artykuły spożywcze do Czech i na Węgry. Udawał się w trasy trwające 4 – 5 dni. W trakcie takich wyjazdów zajmował się też załadunkiem i rozładunkiem ręcznym przewożonych towarów. Jedynie cięższe materiały, jak stal, ładowane były przy użyciu suwnicy.

Razem z ubezpieczonym w (...) w K., (...) w R. pracowali A. S. – kierowca (...) – kierowca samochodu ciężarowego, który pracował z ubezpieczonym również w PHU (...).

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, zeznań świadków A. S. i D. K. (k.27-30), zeznań ubezpieczonego (k.30-31), a także w oparciu o jego akta osobowe i akta osobowe powyższych świadków, a także akta emerytalne D. K., dołączone do akt niniejszej sprawy. Zgromadzona w sprawie dokumentacja została sporządzona w sposób rzetelny i nie budzący wątpliwości, a zeznania świadków i odwołującego są spójne, wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, dając łącznie pełny obraz przebiegu i charakteru zatrudnienia odwołującego w spornym okresie. Nadto zeznania świadków korelują z zapisami w dokumentacji osobowej ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego F. P. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r. poz. 1270, ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Natomiast jak stanowi § 1, ust 1 i 2 rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn

2. ma wymagany 25 letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Przedmiotem sporu pozostawało ostatecznie ustalenie, czy okres zatrudnienia F. P. w (...) w K. od 18 sierpnia 1977r. do 30 listopada 1989r., na stanowisku kierowcy, w (...) w R. od 1 grudnia 1989r. do 31 maja 1995r., na stanowisku kierowcy i w PHU (...) w R. od 1 czerwca 1995r do 31 grudnia 1998r. na stanowisku kierowcy, można uznać z okresy pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku, wykonywanej w szczególnych warunkach, a tym samym, czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, po ukończeniu 60 roku życia.

Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 jest spełnienie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999r. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych (tj. na dzień 31 grudnia 2007r.) powoduje, że ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych posiadali wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły), mogą realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32 również po dniu 31 grudnia 2007r. oraz nieprzystąpieniu do OFE. Wszystkie przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Ubezpieczony ukończył 60 lat życia i nie jest członkiem OFE. Kwestie te nie były sporne.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999r.) wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy nie zaliczył mu żadnego okresu takiej pracy.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyjął, że ubezpieczony posiada wymagany 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony niewątpliwie od momentu uzyskania prawa jazdy pozwalającego na prowadzenie samochodów ciężarowych do końca zatrudnienia u wszystkich powyższych pracodawców, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w szczególnych warunkach.

We wszystkich spornych okresach ubezpieczony faktycznie, stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał wyłącznie pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 ton i nie był kierowany do innych prac, co było podyktowane niewystarczającą liczbą kierowców posiadających uprawnienia do prowadzenia tych pojazdów, a także organizacją pracy, polegającą na wysyłaniu kierowców na kolejne trasy i ich pracą w akordzie.

Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, wymienione zostały w wykazie A, dział VIII, poz. 2, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.). Z kolei cciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie wymienione zostały w wykazie A, dział VIII, poz. 1

W tym miejscu przytoczyć należy uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2018r. (sygn. akt III UZP 8/17), zgodnie z którą praca w transporcie kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, który ubocznie wykonywał czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora w odniesieniu do przewożonych towarów, jest pracą w szczególnych warunkach.

Natomiast w wyroku z dnia 31 sierpnia 2017r. ( III UK 188/16) Sąd Najwyższy wskazał, że do czasu pracy w warunkach szczególnych kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowym powyżej 3,5 tony podlegają zaliczeniu czynności związane z załadunkiem i rozładunkiem tego samochodu.

Należy zauważyć, że prace załadunkowe i rozładunkowe są integralnie wpisane
w pojęcie pracy kierowcy. Obowiązkiem ubezpieczonego było przetransportowanie towaru
z czym wiąże się obowiązek zabezpieczenia tego towaru, jego załadunek i rozładunek. Przepisy regulujące czas pracy kierowcy – ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców (Dz.U z 2012r., poz. 1155) w art. 6 wskazuje, że czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, który obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem. W cytowanym powyżej orzeczeniu Sąd Najwyższy podkreślił, że skoro czynności polegające na załadowaniu i rozładowaniu pojazdu są obowiązkami pracowniczymi osoby zatrudnionej na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, to nie ma żadnych podstaw do stwierdzenia, że wykonując je, świadczy jakąś inną pracę niż pracę kierowcy tego samochodu. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że punkt 2 działu VIII wykazu A nie dotyczy pracy polegającej na prowadzeniu samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, lecz pracy kierowcy takiego pojazdu, z uwzględnieniem jej specyfiki, wymuszającej wykonywanie przez pracownika zatrudnionego na takim stanowisk także innych czynności niż samo prowadzenie pojazdu, jak choćby ciężkich prac załadunkowych i wyładunkowych.

Mając na uwadze powyższe, w okresie do 18 sierpnia 1977r. do 30 listopada 1989r., od 1 grudnia 1989r. do 31 maja 1995r., od 1 czerwca 1995r do 31 grudnia 1998r. ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace wymienione w wykazie A, dziale VIII, poz. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnych ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony posiada zatem 21 lat 3 miesiące i 18 dni pracy w warunkach szczególnych.

Bez znaczenia pozostaje, że pracodawcy nie wystawili odwołującemu za powyższe okresy, świadectw pracy w warunkach szczególnych. Fakt wykonywania takiej pracy został bowiem w stosunku do spornych okresów, wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego
z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Z powyższych przyczyn, Sąd stwierdził, że F. P. z momentem osiągnięcia wieku 60 lat, tj. od (...)., spełnia łącznie wszystkie warunki niezbędne do przyznania emerytury z obniżonego wieku, wynikające z treści art. 184, ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym jego odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Mając na względzie powyższe, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od (...)

(-) SSR del. Magdalena Kimel