Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Danuta Domańska

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Ryłow

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2019 roku w Toruniu

sprawy Z. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania Z. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 20 grudnia 2017 roku znak (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do przeliczenia emerytury Z. M.
z uwzględnieniem wypłaconej premii za IV kwartał 1977 roku w kwocie 2 640,00 zł (dwa tysiące sześćset czterdzieści złotych, 00/100) – poczynając od dnia
1 listopada 2017 roku.

II.  Oddala odwołanie w pozostałej części.

III.  Nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

IV.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz Z. M. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych 00/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Danuta Domańska

Sygn. akt IV U 207/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. decyzją z dnia 20 grudnia 2017 r., nr (...), po rozpatrzeniu wniosku z 28 listopada 2017 r. przeliczył Z. M. emeryturę od dnia 1 listopada 2017 r. Wskazał, że uwzględnił mu 24 lata i 11 miesięcy okresów składkowych, a wskaźnik podstawy wymiaru ustalony na dzień 01.11.2017r. wyniósł 110,63%. Wysokość emerytury po przeliczeniu od dnia 01.11.2017r. wyniosła miesięcznie 1910,12 zł. brutto, do wypłaty 1589,21 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył Z. M., reprezentowany przez radcę prawnego, wnosząc o jej zmianę i przyznanie emerytury w wysokości wyższej, niż określona w przedmiotowej decyzji, o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny rachunkowości w celu ustalenia wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego w okresie od 01.01.1974r. do 31.12.1974r. i o zasądzenie od ZUS na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że jest dla niego krzywdzące przyjęcie minimalnego wynagrodzenia za rok 1974 r., kiedy to zajmował stanowisko zastępcy kierownika Zakładu Budowlano-Remontowego w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w T.. Wskazał też, że w okresie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie poza podstawowym wynagrodzeniem otrzymywał regulaminową premię w wysokości 20% pensji, która otrzymywali wszyscy pracownicy i premię uznaniową.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko. Wyjaśnił, że do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenia z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, tj. 1970 – 1973, 1975-1988, 1990- 1991. Wynagrodzenia za lata 1970-1973 ZUS przyjął na podstawie wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, za lata 1975-1977 na podstawie angaży (wynagrodzenie zasadnicze i dodatki funkcyjne), za lata 1978-1982 – na podstawie listy płac, za lata 1983-1988 na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7, za lata 1990-1991 na podstawie potwierdzenia ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Zdaniem organu rentowego wnioskodawca nie udokumentował wynagrodzenia za 1974 rok, brak jest wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej oraz brak angażu. Z uwagi na brak możliwości wyliczenia wysokości wynagrodzenia za 1974 rok, organ rentowy przyjął wynagrodzenia minimalne, jednak 1974r. nie jest uwzględniany do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru.

W piśmie procesowym z dnia 15.03.2018r. pełnomocnik ubezpieczonego podniósł, iż z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 22.03.1994r. wystawionego przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...)” wynika, że za rok 1988 stosunek sumy wynagrodzeń Z. M. do sumy przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce wynosi za rok kalendarzowy 1988- 102,81%. Powyższe nie jest zgodne z załącznikiem do decyzji organu rentowego z dnia 27.10.2011r. – obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru ubezpieczonego, z którego wynika, iż za 1988r. stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia wynosi jedynie 37,35%.

Na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2018 r. pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że domaga się uwzględnienia za rok 1974 wynagrodzenia w kwocie wynagrodzenia ubezpieczonego za 1973r., a także, że kwestionuje ustalone wynagrodzenie ubezpieczonego za lata 1975-1977, bowiem nie ma w nim premii 25% i dodatku stażowego. Ponadto wskazał, iż nie ma zastrzeżeń do wyliczenia wynagrodzenia za 1988 rok, był to błąd przy wskazywaniu zastrzeżeń co roku 1988 w piśmie procesowym.

W piśmie z dnia 18 sierpnia 2018 r. pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że domaga się uwzględnienia wynagrodzenie ubezpieczonego za lata 1975-1977 z (...)Spółdzielni Mieszkaniowej w T. w kwotach:

- 1975 – 64.920 zł (zasad.+ dodatek funkcyjny+25% premii+5% staż.),

- 1976 – 70.800 zł (zasad.+ dodatek funkcyjny +25% premii+6% staż.),

- 1977 – 73.800 zł (zasad.+ dodatek funkcyjny +25% premii+7% staż.).

Na rozprawie w dniu 27 lutego 2019 r. pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że kwestionuje jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego za lata 1974-1977 w postaci niezaliczenia przez ZUS premii i dodatku stażowego za te lata i nie kwestionuje pozostałych wynagrodzeń przyjętych przez ZUS, cofnął wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Sąd ustalił co następuje:

Z. M. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

Ubezpieczony ma przyznane prawo do emerytury od 16 października 2011 r., tj. od dnia osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku emerytalnego 65 lat.

dowód: - decyzja ZUS z dnia 10.11.2011r. k. 72 akt ZUS p. I

W dniu 28 listopada 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie emerytury. Wskazał, iż odnalazły się jego dokumenty płacowe, których kserokopie dołączył. Wniósł o zaliczenie mu również 1974 roku, na dowód czego przekazał legitymację ubezpieczeniową, w której znajduje wpis między innymi z 1974 roku.

dowód: - wniosek o przeliczenie emerytury - k. 119 akt ZUS p II.

W dniu 20 grudnia 2017 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

dowód: - decyzja ZUS - k. 139 akt ZUS p. II.

Ubezpieczony pracował w Zakładzie Budowlano-Remontowym Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych w T. od 7 listopada 1969 r. do 31 sierpnia 1986 r.

W 1974 r. ubezpieczony pracował jako majster na rzecz (...)Spółdzielni Mieszkaniowej w T..

W 1975 r. ubezpieczony pracował jako zastępca kierownika zakładu budowlano-remontowego na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w T. i otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 3.700 zł miesięcznie i dodatek funkcyjny w kwocie 600 zł miesięcznie.

W 1976 r. ubezpieczony pracował jako zastępca kierownika zakładu budowlano-remontowego na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w T. i otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 4.000 zł miesięcznie i dodatek funkcyjny w kwocie 600 zł miesięcznie.

W 1977 r. ubezpieczony pracował jako z starszy majster ds. budowlanych na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w T. i otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 4.000 zł miesięcznie (od 1 sierpnia wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 4.400 zł) i dodatek funkcyjny w kwocie 800 zł miesięcznie.

dowód: - świadectwo pracy z dnia 31.08.1986r. - k. 4 akt ZUS p.I,

- angaże – k. 76-80 akt ZUS p. I,

- przesłuchanie Z. M. w charakterze strony – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 27.02.2019r. – od 00:09:02 do 00:41:06.

Angaże ubezpieczonego z powyższych lat wskazywały nadto premię wypłacaną zgodnie z regulaminem premiowania pracowników umysłowych (...). Premia była płacona kwartalnie pod koniec każdego kwartału. Za pozostałe lata ZUS zaliczył ubezpieczonemu wypłacane premie w (...)Spółdzielni Mieszkaniowej zgodnie z kartami wynagrodzeń. W angażach za okres sporny nie ma wpisów o dodatku stażowym.

dowód: - angaże – k. 76-80 akt ZUS p.I.

- przesłuchanie Z. M. w charakterze strony – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 27.02.2019r. – od 00:09:02 do 00:41:06.

Pierwsza wypłata dodatku stażowego dla ubezpieczonego miała miejsce w czerwcu 1980 roku.

Dowód: - kartoteki wynagrodzeń – k. 120 – 133 akt ZUS p.II.

Za 1974 r. nie ma żadnych dokumentów dotyczących wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego. ZUS do wyliczenia przyjął wynagrodzenie minimalne. Ubezpieczony nie posiada też kart wynagrodzeń za lata 1975-1977.

dowód: przesłuchanie Z. M. w charakterze strony – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 27.02.2019r. – od 00:09:02 do 00:41:06.

W miesiącu lutym 1978 r. wypłacono ubezpieczonemu premię za IV kwartał 1977 r. w kwocie 2.640 zł. Premia ta nie została zaliczona ubezpieczonemu przez ZUS w 1977 roku. Za 1977 rok organ rentowy przyjął wynagrodzenie w kwocie 59.600,00 zł. ( 4.000,00 zł. x 7 =28.000,00 zł + 4.400,00 zł x 5 = 22.000,00 zł. + 800,00 zł dodatku funkcyjnego x 12 = 9.600,00 zł.)

dowód: - kartoteka wynagrodzeń za 1978r. – k. 120 akt ZUS p. II,

- zestawienie ZUS – k. 137 akt ZUS p. I,

- przesłuchanie Z. M. w charakterze strony – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 27.02.2019r. – od 00:09:02

W latach 70-tych XX wieku w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w T. obowiązywały następujące zasady premiowania i przyznawania dodatku za staż pracy:

1) - Regulamin premiowania pracowników umysłowych zatrudnionych w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z 1971 r. w § 5 ust. 1 lit. c i d przewidywał, że: - maksymalna wysokość indywidualnej premii nie może przekroczyć dla pracowników inżynieryjno-technicznych i ekonomicznych (ubezpieczony był w 1974 r. majstrem, a potem zastępcą kierownika zakładu budowlano-remontowego i starszym majstrem) 40% kwartalnego wynagrodzenia zasadniczego

- dla pozostałych pracowników – 25% zasadniczego wynagrodzenia kwartalnego.

2) - Regulamin premiowania pracowników umysłowych Zakładu Budowlano Remontowego (...) w T. z 18 lipca 1978 r. w § 7 przewidywał, że kwartalne premie dla pracowników kierownictwa wynoszą do 20%, przy czym premia może zostać zmniejszona lub zabrana (§ 5, 7 i 8);

3)- Regulamin przyznawania dodatku na staż pracy pracownikom (...) w T. obowiązujący od 13 lipca 1978 r. przewidywał, że § 2 Pracownikom spółdzielczości mieszkaniowej przysługuje dodatek za nieprzerwany staż pracy w jednym zakładzie pracy:

- 5% po przepracowaniu 5 lat,

- 10% po przepracowaniu 10 lat

- 15% po przepracowaniu 15 lat.

dowód: - regulaminy - k. 104 -124 akt sądowych.

Z. M. otrzymywał premie w okresie spornym, o wysokości premii decydował Zarząd Spółdzielni. Jeśli były realizowane zadania, premia była wypłacana. Z powodów dyscyplinarnych pracownik mógł nie otrzymać premii.

dowód:- zeznania świadków: - Z. G. – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 5 grudnia 2018r. – od 00: 12:31 do 00:34:05, R. L. – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 5 grudnia 2018r. - od 00: 34:06 do 00:56:09.

Dodatek stażowy był wypłacany po 10 latach pracy.

dowód: - zeznania R. L. – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 5 grudnia 2018r. - od 00: 34:06 do 00:56:09. –

- okoliczność przyznana przez ubezpieczonego – protokół elektroniczny rozprawy z dnia 5 grudnia 2018r. – 00:56:09.

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS oraz na podstawie zeznań świadków Z. G. i R. L., oraz przesłuchania ubezpieczonego.

Sąd dał w pełni wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były jasne, pełne, rzetelne, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności ani mocy dowodowej, dlatego nie budziły one również wątpliwości Sądu.

Jeżeli chodzi o zeznania świadków Z. G. i R. L., to Sąd uznał, że nie miały one dużego znaczenia dla wyjaśnienia sprawy, jako że żaden ze świadków nie miał wiadomości na temat konkretnych wysokości premii uzyskiwanych przez ubezpieczonego w spornym okresie, ich zeznania były ogólne. Świadkowie potwierdzili, że była wypłacana premia regulaminowa oraz to, że premia mogła być potrącona za przewinienia dyscyplinarne lub za niewykonanie wytyczonych zadań. R. L. potwierdził, iż dodatek za staż pracy był płacony w spornym okresie po 10 latach, co przyznał sam ubezpieczony i co jest zgodne z regulaminem przyznawania dodatku za staż pracy, który co prawda przewidywał 5% dodatek stażowy, lecz zaczął obowiązywać dopiero od 13 lipca 1978r., a więc po okresie spornym w niniejszej sprawie.

Jeżeli chodzi o zeznania ubezpieczonego złożone w charakterze strony odnośnie kwestii związanych z wypłatą mu premii (pozostałe kwestie nie były sporne), to Sąd nie dał im wiary. Ubezpieczony zeznał, że tylko raz otrzymał premię w wysokości niżej niż 25% - 14% w 1975 r. Tymczasem z kart wynagrodzeń za lata 1978-1986 wynika, że premie ubezpieczonego były zróżnicowane, obniżane niekiedy do kilkunastu procent (np. II i IV kwartał 1978 r.), a za I kwartał 1978 r. premia taka nie została mu w ogóle wypłacona. Ubezpieczony wskazał, ze otrzymywał premie w wysokości nawet 120%, a tymczasem z regulaminu premiowania z 1971 r. wynika, że przysługiwała mu wówczas premia w maksymalnej wysokości 40%. Ponadto trudno dać wiarę, aby ubezpieczony mógł dokładnie pamiętać wysokość każdej kwartalnej premii wypłacanej mu przeszło 40 lat temu. Jeżeli chodzi o dodatek stażowy, to ubezpieczony ostatecznie w swoich zeznaniach wskazał, że nie domaga się jego uwzględnienia, gdyż nie ma dowodów. Tym niemniej warto zauważyć, że dodatek ten został wprowadzony w (...) w T. dopiero od lipca 1978 r., a z kart wynagrodzeń ubezpieczonego wynika, że ubezpieczony dodatek ten zaczął otrzymywać dopiero w czerwcu 1980 r.

Przechodząc do rozważań prawnych -zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

W świetle zacytowanego przepisu istnieje możliwość dokonania ponownej oceny uprawnień przez organ rentowy czy odwoławczy w stanie, gdy przedłożone zostaną nowe dowody lub zostaną ujawnione okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, a ujawnione dopiero po jej uprawomocnieniu się. Oznacza to, że wspomniane nowe dowody czy ujawnione okoliczności nie były znane organowi rentowemu w chwili wydawania przez niego decyzji oraz mają one wpływ na prawo do świadczenia czy jego wysokość. Ocena zasadności wniosku o ponowne ustalenie prawa do świadczenia musi więc prowadzić do ustalenia zarówno dowodów czy też okoliczności posiadających przymiot nowości i ujawnionych dopiero po wydaniu uprzedniego wyroku sądowego (wyrok SA w Gdańsku z dnia 11 września 2013 r., III AUa 2146/12, LEX nr 1381344; wyrok SA w Rzeszowie z dnia 26 czerwca 2013 r., III AUa 307/13, LEX nr 1356683). Jak natomiast wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 lipca 2013 r. (III UK 145/12, LEX nr 1408199) funkcją ponownego ustalenia w trybie przepisu art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest stworzenie gwarancji wydania decyzji rentowych zgodnych z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanych. Dlatego każdy dopuszczalny środek dowodowy, stanowiący potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, mających wpływ na powstanie prawa, służy celowi omawianej instytucji. Zgodnie z powołanym przepisem "ujawnienie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji" obok "przedłożenia nowych dowodów", stanowi przesłankę ponownego ustalenia prawa do świadczeń emerytalno-rentowych lub ich wysokości. Stosowanie tej przesłanki wymaga ustalenia znaczenia zwrotu "okoliczności" na gruncie przepisu art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Analiza przepisów prawa ubezpieczeń społecznych prowadzi do wniosku, że użyty w nich zwrot "okoliczności" występuje w dwóch znaczeniach, w znaczeniu okoliczności faktycznych oraz okoliczności sprawy. Nie ulega wątpliwości, że "dowody służą ustaleniu istnienia okoliczności faktycznych (ustaleniu prawdziwości lub fałszywości twierdzeń o faktach). Jednakże użyty w przepisie art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zwrot "okoliczności" może oznaczać zarówno okoliczności faktyczne, jak i okoliczności sprawy, ustalone następczo w kolejnym postępowaniu wyjaśniającym prowadzonym przez organ rentowy w sprawie.

W ocenie Sądu przedłożone przez ubezpieczonego nowe dokumenty w postaci kart wynagrodzeń czyni jego odwołanie częściowo uzasadnionym.

Ubezpieczony wnosił o przeliczenie emerytury, kwestionując przyjęte przez ZUS wysokości wynagrodzeń za lata 1974 - 1977, przy czym za 1974 rok ubezpieczony wnosił o przyjęcie wynagrodzenia w wysokości wskazanej w legitymacji ubezpieczeniowej za 1973 rok, natomiast za lata 1974 - 1977 wnosił o doliczenie premii w wysokości 25 % wynagrodzenia zasadniczego i dodatku stażowego, poczynając od dodatku w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego. Ostatecznie ubezpieczony zrezygnował z żądania w zakresie dodatku stażowego, jednakże nie cofnął odwołania w tym zakresie.

Sąd uznał, iż żądanie przeliczenia za 1974 rok nie jest zasadne i w tej części oddalił odwołanie ( punkt II wyroku). Nie ma bowiem żadnych podstaw prawnych do przeliczenia wynagrodzenia ubezpieczonego przy przyjęciu wysokości wynagrodzenia za 1973 rok. Nie ma żadnych dowodów na okoliczność wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w 1974 roku.

Art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej stanowi, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Jak wskazuje się w orzecznictwie (wyrok SA w Szczecinie z dnia 28 października 2008 r., III AUa 560/08) w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych - potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy. Na podobnym stanowisku stanął Sąd Apelacyjny w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2007 r. (III AUa 676/07) przesądzając, iż uprawienia w zakresie kapitału początkowego wymagają jednoznacznych i precyzyjnych dowodów, którego to waloru co do zasady nie posiadają dowody z zeznań świadków przy braku miarodajnej pracowniczej dokumentacji źródłowej.

Ustaleń odnośnie wysokości wynagrodzeń można dokonywać wyłącznie na podstawie jednoznacznych dowodów, takich jak: zaświadczenia RP-7, wpisy z legitymacji ubezpieczeniowej, angaże czy też karty wynagrodzeń i uwzględniać jedynie takie składniki wynagrodzenia, co których istnieje pewność, że były one faktycznie wypłacane.

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszej sprawy, należy uznać, iż ZUS prawidłowo przyjął za 1974 rok minimalne wynagrodzenie ubezpieczonego na podstawie art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej, bowiem , co było bezsporne, ubezpieczony nie posiadał i nie przedłożył żadnych dokumentów dotyczących wysokości wynagrodzenia za 1974r. Nie można przyjąć w drodze analogii wysokości wynagrodzenia za 1973 rok, bowiem dowody dotyczące wysokości wynagrodzenia muszą być precyzyjne i dokładne.

Żądanie przeliczenia emerytury z uwzględnieniem dodatku za staż pracy za lata 1974 – 1977 również nie jest zasadne, co przyznał sam ubezpieczony. W tej części Sąd również oddalił odwołanie ( punkt II wyroku). Z. M. nie wykazał ani prawa, ani wysokości tego dodatku za sporne lata. W jego angażach nie ma zapisu w zakresie dodatku stażowego, regulamin przyznawania dodatku stażowego w Spółdzielni pochodzi z 13 lipca 1978r., a więc wprowadzono go po okresie spornym w niniejszej sprawie, poza tym dodatek w kartach wynagrodzeń pojawia się u ubezpieczonego dopiero od czerwca 1980r., co słusznie zauważył organ rentowy.

Żądanie zaliczenia premii jest zasadne tylko częściowo – w części, w której istnieje dokument wypłaty premii ubezpieczonemu za IV kwartał 1977 roku. Jest to karta wynagrodzeń za 1978 rok, która potwierdza wypłacenie premii ubezpieczonemu z kwocie 2.640,00 zł. za IV kwartał 1977r. W tej części Sąd uwzględnił odwołanie, zobowiązując organ rentowy do przeliczenia emerytury ubezpieczonego z uwzględnieniem wypłaconej premii za IV kwartał 1977r. w kwocie 2.640,00 zł. – poczynając od dnia 1 listopada 2017r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku ( punkt I wyroku). Premia ta nie została zaliczona przez ZUS do wynagrodzenia za 1987 rok (zostało przyjęte tylko wynagrodzenie zasadnicze i dodatek stażowy, co zostało przyznane przez ZUS).

Zasadą jest, że przychód uwzględnia się za okres, za który został wypłacony. Dolicza się go do roku, za który przysługuje, a nie do tego, w którym dokonano wypłaty ( np. premie z zysku, tzw. trzynastki). Sąd więc miał na uwadze, że premie podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru emerytury, niezależnie od terminu realizacji tych świadczeń stanowiących podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe pracowników (zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 12 kwietnia 2001 r., III AUa 175/01, OSA 2002, z. 12, poz. 42 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2007 r., I UZP 5/06, OSNPUSiSP 2007, nr 9-10, poz. 139) por. Komentarz Kamila Antonowa do art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stąd też Sąd zaliczył premię wypłaconą ubezpieczonemu w 1978 roku do wysokości wynagrodzenia za 1977 rok i zobowiązał ZUS do przeliczenia emerytury.

Jeżeli chodzi o pozostałe premie za lata 1975-1977, to składnik ten został wymieniony w treści regulaminu premiowania z 1971 r., gdzie wskazano, że maksymalna wysokość indywidualnej premii dla pracowników inżynieryjno-technicznych i ekonomicznych (ubezpieczony był w 1974 r. majstrem, a potem zastępcą kierownika zakładu budowlano-remontowego i starszym majstrem) nie może przekroczyć 40% kwartalnego wynagrodzenia zasadniczego. Tym niemniej sam sposób jej określenia „do 40% wynagrodzenia zasadniczego” oznacza, że nie sposób ustalić w jakiej wysokości świadczenie było to ubezpieczonemu faktycznie wypłacane w poszczególnych kwartałach, gdyż mogło ono wynosić zarówno 0%, jak i 40% płacy zasadniczej w świetle tej regulacji. Samo zapewnienie ubezpieczonego, że było to zawsze co najmniej 25% nie jest wystarczającym dowodem, jako że posiada on interes w tym, aby uzyskać jak najwyższe świadczenie. Sąd miał tutaj na uwadze, że z kart wynagrodzeń za lata 1978-1986 wynika, że premie ubezpieczonego były zróżnicowane, obniżane niekiedy do kilkunastu procent (np. II i IV kwartał 1978 r.), a za I kwartał 1978 r. premia taka nie została mu w ogóle wypłacona. Sąd ma świadomość, że dokonane przez ZUS wyliczenie bez uwzględnienia premii nie w pełni odzwierciedla faktyczne wynagrodzenia ubezpieczonego za sporny okres, bo na pewno za jakieś okresy otrzymywał on premie w takiej, czy innej wysokości, lecz niestety brak jest obiektywnych dowodów pozwalających na dokonanie jednoznacznych ustaleń w tym zakresie, a Sąd nie może w tym zakresie dokonywać hipotetycznych ustaleń, a może uwzględniać tylko te składniki wynagrodzenia, które wprost wynikają z dokumentów.

Generalnie brak jest dowodów wypłaty premii za lata 1974- 1975 ( poza wypłatą premii za IV kwartał 1977r.), nie ma wpisów co do wysokości premii w legitymacji ubezpieczeniowej, wypłata premii np. w 1978r. nie potwierdza, aby premia wypłacona ubezpieczonemu wynosiła 25% wynagrodzenia zasadniczego. 25% premii za IV kwartał 1977r. to byłaby kwota 3.300,00 zł., a ubezpieczonemu wypłacono 2. 640,00 zł. Premie wypłacone za II i III kwartał 1978r. również były niższe niż 25%. Generalnie więc nie ma podstaw do przeliczenia emerytury ubezpieczonego z uwzględnieniem pozostałej 25% premii. Odwołanie w tej części zostało oddalone (punkt II wyroku).

Reasumując, w niniejszej sprawie biorąc pod uwagę dowody zgromadzone w sprawie, w szczególności angaże znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonego, należy stwierdzić, że organ rentowy prawidłowo dokonał ustalenia wynagrodzeń ubezpieczonego za lata 1975-1977, uwzględniając wynagrodzenie zasadnicze i dodatek funkcyjny w kwotach wynikających z tych właśnie angaży. Jedynym błędem było nie zaliczenie za rok 1977 r. premii za IV kwartał wypłaconej ubezpieczonemu w lutym 1978 r. w kwocie 2.640 zł,

Stąd też Sąd - na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury ubezpieczonego z uwzględnieniem wypłaconej premii za IV kwartał 1977 r. w kwocie 2.640 zł poczynając od dnia 1 listopada 2017 r. – tj. od 1-szego dnia miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie emerytury (punkt I wyroku) i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie ubezpieczonego w pozostałej części (punkt II wyroku).

Mając na uwadze fakt, że ustalenie wszystkich okoliczności związanych z wysokością wynagrodzenia ubezpieczonego w okresie objętym sporem, zostało poczynione na etapie postępowania sądowego, na podstawie dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował (m. in. takich jak regulaminy premiowania), Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji – na podstawie art. 118 ust. 1a a contrario ustawy emerytalnej (punkt III wyroku). Co prawda wypłata premii za IV kwartał 1977r. wynikała wprost z kartoteki wynagrodzeń, ale ostateczną decyzję Sąd podjął po przeprowadzeniu postępowania w tej części, w tym po analizie regulaminu premiowania, zeznań świadków i ubezpieczonego.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w myśl art. 98 kpc w zw. z § 9 ust.2 i § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018, poz. 265) - (punkt IV wyroku). Co prawda ubezpieczony wygrał sprawę tylko w nieznacznej części, jednakże Sąd zasądził koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej, która nie ulega stosunkowemu podziałowi ( zgodnie z procentowym uwzględnieniem wysokości wygranej sprawy).

Przewodnicząca

Sędzia S. O. Danuta Domańska