Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA Ksenia Sobolewska - Filcek

Sędziowie:SA Grażyna Kramarska

SO del. Grzegorz Tyliński (spr.)

Protokolant:Patryk Pałka

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2018 roku w Warszawie

na rozprawie sprawy:

z powództwa (...)

przeciwko Centrum (...) w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 27 sierpnia 2018 r.; sygn. akt XXV C 2555/17

I.  oddala apelację;

I.  zasądza od Centrum (...) w B. na rzecz (...) kwotę 4050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 772/18

UZASADNIENIE

Pozwem z 21 września 2017 r. (...)w W. wystąpiła przeciwko Centrum (...) i rozwoju w B. o zapłatę kwoty 85 204,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 maja 2016 r., kosztami sądowymi według norm przepisanych oraz kosztami zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 13 października 2017 r. (sygn. akt XXV Nc 754/17), Sąd rozstrzygnął zgodnie z żądaniami pozwu.

Pozwany wniósł od powyższego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym zarzuty, domagając się jego uchylenia, oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2018 r. (sygn. akt XXV C 2555/17) Sąd Okręgowy w Warszawie: w pkt 1 utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Warszawie dnia 13 października 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt XXV Nc 754/17, zaś w pkt 2 zasądził od pozwanego Centrum (...) w B. na rzecz powoda (...) w W. kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Powyższy wyrok zapadł na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych:

W dniu 19 października 2012 r. pomiędzy (...) a Centrum (...) w B. (dalej także jako Lider) została zawarta Umowa o udzielenie wsparcia nr (...) . Przez „Lidera” rozumiano podmiot wsparcia, który w partnerstwie utworzonym na potrzeby realizacji projektu występuje jako podmiot wiodący, upoważniony przez pozostałych partnerów do złożenia wniosku o udzielenie wsparcia, podpisania umowy o udzielenie wsparcia oraz reprezentowania partnerstwa w relacjach z (...) wynikających z umowy. Przedmiotem umowy było udzielenie przez (...) wsparcia przeznaczonego na realizację projektu „(...)”. Na warunkach określonych w Umowie (...) przyznał Liderowi wsparcie na realizację projektu w łącznej kwocie 1 000 000 zł. Ostateczna kwota wsparcia miała zostać obliczona na podstawie faktycznie poniesionych wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem zatwierdzonych przez (...). Kwota wsparcia stanowiła 100% kosztów kwalifikowanych projektu. Przez wydatki kwalifikujące się do objęcia wsparciem rozumiano wydatki poniesione przez podmioty wsparcia działające w partnerstwie, niezbędne do prawidłowej realizacji projektu, zgodnie z katalogiem wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem określonych w § 9 ust. 1. Okres kwalifikowalności wydatków rozpoczynał się najwcześniej w dniu podpisania umowy o udzielenie wsparcia, a kończył się w dniu zakończenia realizacji projektu, zgodnie z harmonogramem rzeczowym i finansowym realizacji projektu zawartym we wniosku o udzielenie wsparcia, z zastrzeżeniem wydatku na pokrycie kosztów audytu realizacji projektu. Wydatki niekwalifikujące się do objęcia wsparciem wymienione zostały enumeratywnie w § 9 ust. 5 umowy. (...) wypłacał wsparcie w transzach zgodnie z harmonogramem płatności stanowiącym załącznik nr 3 do umowy, na podstawie wniosku o płatność zgodnie z wzorem stanowiącym załącznik nr 7, w tym:

1.  pierwsza transza zaliczki w maksymalnej wysokości 80% planowanych wydatków kwalifikowanych projektu, po złożeniu zabezpieczenia o którym mowa w § 6 umowy tj. m.in. weksla in blanco wystawionego przez Lidera,

2.  druga transza zaliczki w maksymalnej wysokości do 10% planowanych wydatków kwalifikowanych projektu pod warunkiem rozliczenia min. 70% kwoty pierwszej transzy zaliczki,

3.  trzecia transza – płatność końcowa, stanowiąca różnicę pomiędzy całkowitą kwotą poniesionych wydatków i kwotą przekazaną w ramach pierwszej i drugiej transzy zaliczki. Płatność końcowa miała zostać wypłacona po zrealizowaniu pełnego zakresu rzeczowego, zatwierdzeniu przez (...) sprawozdania końcowego z realizacji projektu oraz rozliczeniu poniesionych wydatków w ramach realizowanego projektu, potwierdzonych opinią niezależnego audytora.

Rozliczenie transzy zaliczki polegało na wykazaniu przez partnerów w sprawozdaniach z realizacji działań poniesionych wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem lub na zwrocie całości lub części wypłaconej transzy zaliczki. Każdy wydatek kwalifikowany poniesiony przez partnerów miał być uwzględniony w rozliczeniu podniesionych wydatków przekazywanym do (...) w terminie do 3 miesięcy od daty poniesienia danego wydatku. Lider zobowiązany był do składania w (...) prawidłowo wypełnionych oraz kompletnych sprawozdań z realizacji działań, w tym finansowych z poniesionych wydatków w formie papierowej i elektronicznej, zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 8 do umowy. Sprawozdania miały być przygotowywane przez Lidera dla całości projektu w oparciu o dane merytoryczne i finansowe, przekazywane przez partnerów, odpowiednio do tej części projektu, za której realizację odpowiadają. Lider zobowiązany był do składania sprawozdań w terminie 20 dni roboczych od zakończenia każdego kwartału realizacji projektu. (...) weryfikował sprawozdania z realizacji działań w terminie 14 dni od dnia otrzymania kompletnego i prawidłowo wypełnionego sprawozdania. Jeżeli część wydatków przedstawionych do rozliczenia nie kwalifikowała się do objęcia wsparciem, przedstawiona do rozliczenia kwota wydatków była pomniejszana o kwotę wydatków niekwalifikowanych do objęcia wsparciem. (...) mógł wstrzymać wypłatę kolejnej transzy lub żądać zwrotu kwoty nierozliczonej zaliczki w przypadku: wystąpienia uzasadnionych podejrzeń, że projekt realizowany jest niezgodnie z umową, w szczególności w razie stwierdzenia rozbieżności w realizacji projektu w stosunku do jego opisu; nie przekazania przez Lidera informacji i wyjaśnień lub nieusunięcia braków lub błędów; braku postępów w realizacji projektu w stosunku do terminów określonych w harmonogramie realizacji projektu. Przez kontrolę rozumiano wszelkie formy działań kontrolnych i monitoringowych realizacji projektu, prowadzonych przez (...) lub wyznaczonego pełnomocnika oraz inne uprawnione podmioty w formie działań planowych, jak i działań doraźnych. Partnerzy zobowiązani byli do przechowywania dokumentacji związanej z realizacją projektu do dnia 31 grudnia 2020 r. w sposób zapewniający dostępność, poufność i bezpieczeństwo oraz do informowania (...) o miejscu archiwizacji dokumentów związanych z realizowanym projektem, z zastrzeżeniem ust. 2. partnerzy zobowiązali się także poddać kontroli i audytowi dokonywanemu przez (...) lub wyznaczonego pełnomocnika oraz inne uprawnione podmioty w zakresie prawidłowości realizacji Projektu w terminie określonym w § 15 ust. 1. partnerzy udostępniali kontrolującym wgląd we wszystkie dokumenty, w tym dokumenty finansowe oraz dokumenty w formie elektronicznej związane z realizacją projektu. W przypadku kontroli merytorycznej projektu (w trakcie jego trwania lub po zakończeniu realizacji) przeprowadzonej przez (...), inne powołane do tego instytucje krajowe lub organy Komisji Europejskiej, partnerzy zobowiązali się: dostarczyć przeprowadzającemu kontrolę i/lub upoważnionym przez niego przedstawicielom wszystkie dokumenty lub informacje, które mogą być przydatne do oceny projektu; zagwarantować nieskrępowane prawo dostępu do powyższych dokumentów i informacji. Ustalenia tych podmiotów mogły prowadzić do korekty wydatków kwalifikowanych rozliczonych w ramach projektu.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy ustalił również, iż w ramach kontroli o której mowa w § 14 ust. 1 miał zostać przeprowadzony audyt realizacji projektu przez audytora wybranego przez Lidera, zgodnie z zakresem zawartym w załączniku nr 10 do umowy. Audyt ten miał być prowadzony w terminach określonych w pkt IV.1 wniosku o udzielenie wsparcia, przed złożeniem do (...) sprawozdań z kolejnych kwartałów realizacji projektu, a w szczególności sprawozdania po ostatnim kwartale realizacji projektu (po zakończeniu okresu kwalifikowalności wydatków) – jako audyt końcowy. Po przeprowadzonym audycie, audytor miał wystawić certyfikat, w którym poświadczał, że projekt był realizowany zgodnie z umową i wnioskiem o udzielenie wsparcia oraz że poniesione wydatki kwalifikowane (wydatki bezpośrednie i metodologia wyliczenia wydatków pośrednich – dotyczy pierwszego audytu) są prawidłowe, wiarygodne i potwierdzone odpowiednimi dokumentami, i że spełniają warunki dotyczące wydatków kwalifikowanych poniesionych zgodnie z zawartą umową. Audyty, w szczególności końcowy stanowiły podstawę do ostatecznego rozliczenia projektu oraz zrealizowania płatności końcowej. Lider zobowiązał się do zwrotu całości lub części wsparcia wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych w przypadku: wykorzystania wsparcia niezgodnie z przeznaczeniem; wykorzystania wsparcia z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 ustawy o finansach publicznych, pobrania wsparcia nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Lider dokonywał zwrotu, o którym mowa w ust. 2, na pisemne wezwanie (...) w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania zapłaty, na rachunki bankowe wskazane przez (...) w wezwaniu. Po bezskutecznym upływie tego terminu, właściwa instytucja wydaje decyzję określającą kwoty przypadające do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki oraz sposób zwrotu tych środków. Lider dokonywał również zwrotu kwot ewentualnych korekt finansowych oraz innych kwot zgodnie z § 14 ust. 5, w terminach wskazanych przez (...). W sprawach nie uregulowanych umową, zastosowania miały odpowiednie przepisy prawa polskiego.

W postępowaniu pierwszoinstancyjnym ustalono również, iż powyższa umowa była realizowana w okresie 19 października 2012 r. – 31 grudnia 2013 r. W dniu 21 stycznia 2014 r. Urząd (...) w B. przedstawił protokół z przeprowadzonych w okresie od 21 listopada 2013 r. do 21 stycznia 2014 r. czynności sprawdzających w siedzibie Centrum (...) w B.. Z treści protokołu wynikało, iż realizacja Projektu do dnia rozpoczęcia czynności audytowych była przedmiotem audytu finansowego przeprowadzonego przez Biuro (...) Sp. z o. o. Wykonującym czynności audytowe okazano Certyfikaty autorskie oraz raporty z audytu badanego Projektu za okresy: 20 października 2012 r. – 31 grudnia 2012 r., 1 stycznia 2013 r. – 31 marca 2013 r., 1 kwietnia 2013 r. – 30 czerwca 2013 r. z których wynikało, iż nie stwierdzono nieprawidłowości podczas realizacji projektu.Wartość stwierdzonych nieprawidłowości opiewała na kwotę 86 575,63 zł w tym:

1.  Lider: wydatek na pokrycie kosztów podróży służbowej w kwocie 356,90 zł, osoby zatrudnionej na podstawie umowy cywilno – prawnej. Brak zapisu w umowie dot. zasad rozliczania kosztów podróży, korekta finansowa dotycząca wyboru personelu zarządzającego, wykonanie strony internetowej;

2.  Partner – Fundacja (...): wydatki niekwalifikowane w łącznej kwocie 41 200 zł z tytułu powierzenia zadań członkom zarządu fundacji.

3.  Partner – Fundacja (...): wydatek niekwalifikowany w kwocie 9 000 zł, członka zarządu fundacji.

Przedmiotowy protokół z audytu po uprzednim odczytaniu i podpisaniu pozostawiono Liderowi. Pismem z dnia 6 lutego 2014 r. Lider wystąpił do (...) z wnioskiem o płatność końcową na podstawie § 11 ust. 1 umowy w postaci III transzy w wysokości 84 101,11 zł po rozliczeniu wydatków poniesionych w ramach realizacji projektu. (...) dokonał wypłaty przedmiotowej płatności końcowej. (...) pismem z 22 sierpnia 2014 r. wskazał na uchybienia w ramach realizacji projektu opiewającymi na kwotę 86 575,63 zł. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami ujawnionymi przez (...) w B. i wezwał Lidera do złożenia wyjaśnień w terminie do 8 września 2014 r. Jednocześnie wskazano, że w przypadku nie przesłania wyjaśnień oraz niezbędnej dokumentacji w zakresie stwierdzonych uchybień, (...) zmuszona będzie na podstawie umowy, powołując się na § 21 ust. 2 i 5 wezwać do zwrotu środków wraz z odsetkami. Mimo wymiany korespondencji, (...) nie zmienił stanowiska w przedmiocie stwierdzonych uchybień. Pismem z 28 stycznia 2015 r. (...) poinformował Lidera, iż w związku z otrzymanym Podsumowaniem ustaleń Urzędu (...) z audytu operacji w ramach projektu „(...)”, Instytucja Audytująca wykazała uchybienia w dokumentacji z realizacji projektu wykazując wartość wydatków niekwalifikowanych w łącznej wysokości 86 575,63 zł, wzywając jednocześnie do zapłaty należności w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. (...) Fundacja (...) zwróciła środki w wysokości 9 594 zł bezpośrednio na rachunek (...). (...) nie uwzględnił wniosku Lidera o wstrzymanie zwrotu środków finansowych zakwestionowanych przez Urząd (...). Pismem z 6 maja 2016 r. powód wezwał pozwanego do wykupu weksla w terminie do 18 maja 2016 r., wskazując jednocześnie stan zaległości z tytułu zwrotu środków pobranych przez pozwanego w ramach umowy wynosi 85 204,27 zł. W dniu 18 maja 2016 r. powód uzupełnił wystawiony przez pozwanego na zabezpieczenie roszczeń z tytułu ww. Umowy weksel in blanco na sumę wekslową w wysokości 85 204,27 zł.

W świetle tak dokonanych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie. Przywołując treść art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (t. jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 160) Sąd Okręgowy podkreślił, iż weksel gwarancyjny nie jest wekslem abstrakcyjnym w czystej postaci, lecz wekslem gwarantującym wykonanie zobowiązania, a więc „kauzalnym”. Taki też weksel został wystawiony w niniejszej sprawie. To osłabienie skutków zobowiązania wekslowego wyraża się w możliwości analizowania stanów faktycznych wynikających ze stosunku podstawowego, w szczególności tego czy odpowiedzialność dłużnika w ramach stosunku wekslowego odpowiada rozmiarowi jego odpowiedzialności ze stosunku podstawowego. Możliwość podniesienia zarzutów ze stosunku podstawowego nie oznacza, że w takim przypadku proces o zapłatę weksla przestaje mieć charakter tzw. procesu „ wekslowego". Podniesienie przez wystawcę weksla zarzutów ze stosunku podstawowego nie powoduje utraty przez posiadacza weksla formalnej i materialnej legitymacji wekslowej. W dalszym ciągu zatem to na pozwanym jako dłużniku wekslowym ciąży obowiązek udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem (art. 6 k. c.). W takiej sytuacji to pozwany winien wykazać twierdzenia podnoszone w zarzutach od nakazu zapłaty. Z abstrakcyjnego charakteru weksla wynika bowiem reguła, zgodnie z którą ten, kto dochodzi zapłaty jako wierzyciel wekslowy, musi tylko przedłożyć dokument weksla, na który się powołuje i wykazać swą tożsamość z osobą remitenta, nie musi natomiast wykazywać podstawy zobowiązania wekslowego ani tego, że ta podstawa w ogóle istniała. To na dłużniku wekslowym spoczywa ciężar udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, iż pozwany na kanwie niniejszego postępowania na odparcie roszczenia powoda powoływał się na art. 409 k. c. w zw. z art. 410 § 1 k. c., wskazując, że obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba, że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Pozwany wywodził, iż wydatkując kwotę należności głównej w wysokości 77 555,20 zł pozostawał w dobrej wierze. Nie miał żadnych uzasadnionych podstaw do przypuszczania, że którykolwiek z poniesionych przez niego kosztów jest niekwalifikowany. Przedmiotowy zarzut pozwanego Sąd Okręgowy analizował w dwóch kierunkach - po pierwsze uzyskana korzyść winna być zużyta na wydatki określone w protokole (...) w B. oraz pismach powoda wzywających do zapłaty - nie jest więc już wzbogacony, po wtóre z uwagi na okoliczności pozwany nie mógł liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Pochylając się nad tą linią obrony pozwanego Sąd Okręgowy zaznaczył, iż poprzez sposób formułowania zarzutów, potwierdza on okoliczność wystąpienia wydatków podlegających zwrotowi w rozumieniu stosunku podstawowego tj. ww. umowy. Nie budziło również wątpliwości tego Sądu, iż w zakresie nieuregulowanym umową, zważywszy na treść jej § 23 ust. 5 zastosowanie znajdują przepisy prawa powszechnie obowiązującego w tym Kodeksu cywilnego. Nie oznacza to jednakże, iż poczyniona konstatacja umniejsza znaczenie postanowień rzeczonej umowy - przeciwnie ma ona podstawowe znaczenie dla oceny zarzutów pozwanego, wyznaczając zakres zarówno praw jak i obowiązków jej stron, stanowiąc podstawę dla badania czy ze względu na treść umowy, w ustalonych okolicznościach faktycznych, pozwany działał w dobrej wierze, nie mógł liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Oceniając pierwszą część zarzutu pozwanego, należy skonstatować – jak wywodził to w dalszym ciągu Sąd Okręgowy - iż twierdzenie, jakoby nie był już wzbogacony z uwagi na zużycie uzyskanej korzyści, w ustalonych okolicznościach faktycznych jest chybione. W art. 409 k. c. chodzi bowiem wyłącznie o takie sytuacje, kiedy zużycie wzbogacenia nastąpiło bezproduktywnie, a więc bez uzyskania jakiegokolwiek ekwiwalentu czy też innej korzyści dla majątku wzbogaconego lub też utrata korzyści była przypadkowa, np. kradzież, przypadkowe zniszczenie. Jeśli więc zobowiązany do zwrotu wyzbył się korzyści, oszczędzając sobie wydatków z własnego majątku, np. płacąc własny dług, to nadal jest wzbogacony, gdyż zmniejszyły się jego pasywa. Przedmiotowe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, w którym dominuje stanowisko, iż ten, kto otrzymał pieniądze od innej osoby, które zakwalifikowane zostały jako nienależne świadczenie, i zużył je na spłacenie swego długu, wprawdzie pieniędzy tych już nie ma, ale mimo to jego wzbogacenie trwa nadal, przez zapłatę długu zmniejszyły się bowiem jego pasywa, tym samym więc nastąpił wzrost majątku . Skoro pozwany zużył uzyskaną korzyść na spłatę zobowiązań zaciągniętych w związku z realizacją projektu, nie sposób przyjąć, aby nie był już wzbogacony. Dokonując oceny powinności przewidywania obowiązku zwrotu, zważono, iż „ powinność" oznacza zarówno sytuację, w której zobowiązany do zwrotu wiedział, że korzyść mu się nie należy, jak również sytuację, gdy co prawda był subiektywnie przekonany, iż korzyść mu się należy, lecz na podstawie okoliczności sprawy obiektywnie powinien się liczyć z możliwością obowiązku zwrotu. Pozwany na potwierdzenie swojego stanowiska w powyższym zakresie podnosił, iż nie miał podstaw uważać, iż wypłacona mu korzyść majątkowa jest nienależytym świadczeniem, gdyż jego wniosek z 6 lutego 2014 r. o płatność końcową w rozumieniu § 11 ust. 1 pkt 3 umowy, został zrealizowany przez (...) bez żadnych zastrzeżeń (co pozostawało bezsporne), mimo wyników kontroli Urzędu (...) z 21 stycznia 2014 r., w którym stwierdzono nieprawidłowości. Dokonując oceny tej argumentacji Sąd I instancji zważył, iż jak wynika z poczynionych ustaleń, projekt został definitywnie zakończony z dniem 31 grudnia 2013 r. Podstawę do ostatecznego rozliczenia projektu oraz zrealizowania płatności końcowej stanowiły audyty, w szczególności audyt końcowy (§14 ust. 9 umowy). Zgodnie z §14 ust. 6 i 7 umowy, w toku realizacji projektu, pozwany w ramach kontroli o której mowa w § 14 ust. 1 obowiązany był przeprowadzić za pomocą audytora wybranego przez Lidera, w terminach określonych w pkt IV.1 wniosku o udzielenie wsparcia, okresowe audyty przed złożeniem do (...) sprawozdań z kolejnych kwartałów realizacji projektu, w szczególności sprawozdanie po ostatnim kwartale realizacji projektu – jako audyt końcowy. Dowodem na przeprowadzenie rzeczonych audytów, składanym wraz z okresowymi i końcowym sprawozdaniem był w myśl § 14 ust. 8 umowy stosowny certyfikat wystawiony przez audytora, poświadczający, że projekt realizowany był zgodnie z umową i wnioskiem o udzielenie wsparcia oraz że poniesione wydatki kwalifikowane są prawidłowe, wiarygodne i potwierdzone odpowiednimi dokumentami. Pozwany nie wykazał, aby przed bądź wraz z wnioskiem o wypłatę płatności końcowej z 6 lutego 2014 r. przedstawił (...) audyt końcowy, potwierdzony stosownym certyfikatem niezależnego audytora, stanowiący część sprawozdania po ostatnim kwartale realizacji projektu. Co więcej z treści protokołu z kontroli przez (...) w B. wynika, iż Lider na dzień 21 stycznia 2014 r., przedstawił sprawozdania wyłącznie za pierwsze dwa kwartały 2013 r. Nie okazano w czasie kontroli certyfikatów za pozostały okres faktycznej realizacji projektu tj. lipiec – grudzień 2013 r. Przedmiotowa okoliczność w połączeniu z wynikami kontroli skarbowej, które pozwany otrzymał w dniu 21 stycznia 2014 r., bazując wyłącznie na tych postanowieniach umownych, dowodzi, iż wobec braku złożenia audytu końcowego (sprawozdania końcowego), nie zostały spełnione warunki wystąpienia przez Lidera do (...) z wnioskiem o dokonanie płatności końcowej. Skoro pozwany nie sprostał wymogom wynikającym z umowy (nie wykazał tej okoliczności w niniejszym postępowaniu), to nie sposób przyjąć, aby obiektywnie rzecz biorąc, nie mógł liczyć się z obowiązkiem zwrotu spornego świadczenia. W powyższych okolicznościach, każdy rozsądnie postępujący podmiot, dbający należycie o swoje interesy powinien mieć świadomość, iż otrzymana płatność końcowa, może stanowić świadczenie nienależne.

Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę, iż pozwany na którym spoczywał ciężar dowodzenia w niniejszym postępowaniu, podnosząc omawiany zarzut, na tak określonej podstawie prawnej, nie wykazał również kiedy (...) powzięło informację o wynikach kontroli (...) w B.. Z treści protokołu z 21 stycznia 2014 r. wynika wyłącznie, iż otrzymały go trzy podmioty: Lider, (...) B. i (...) W.. Pozwany nie wykazał, aby (...) w momencie wypłaty ostatniej transzy posiadał wiedzę o stwierdzonych nieprawidłowościach. Pierwsza wzmianka w tym zakresie ze strony (...), ujawniona na kanwie niniejszego postępowania została zawarta dopiero w piśmie z 22 sierpnia 2014 r. Dodatkowo Sąd ten zwrócił również uwagę, iż wbrew stanowisku pozwanego, Lider musiał liczyć się z obowiązkiem zwrotu części kosztów, aż do 31 grudnia 2020 r. Umowa przewidywała bowiem dwa mechanizmy weryfikacji kwot udzielonego wsparcia, co wynika z wykładni §14 ust. 1 umowy w zw. z § 14 ust. 3 - 9, w którym posłużono się sformułowaniem „ kontrola” dla działań podejmowanych przez (...) lub wyznaczonego pełnomocnika, instytucje krajowe oraz „ audyt” dla bieżącej weryfikacji, dokonywanej przez wybranego przez Lidera, niezależnego audytora (§ 14 ust. 6 - 9). Potwierdzeniem przedmiotowego dualizmu jest fakt, iż w myśl § 14 ust. 3 umowy, „ kontrola” merytoryczna mogła zostać przeprowadzona zarówno w trakcie realizacji projektu, jak i po jego zakończeniu (w zw. z § 21 ust. 2 i 5). Według natomiast § 14 ust. 5 umowy, ustalenia poczynione w ramach ww. weryfikacji (zarówno kontroli jak i audytu), mogły prowadzić do korekty wydatków kwalifikowanych rozliczonych w ramach projektu. Przyjęty w umowie mechanizm weryfikacyjny spełniał dwojaką funkcję. Po pierwsze, dzięki bieżącym, kwartalnym audytom i sprawozdaniom umożliwiał regularne i natychmiastowe uruchamianie wsparcia, pozwalając Liderowi i Partnerom na bieżące pokrywanie wydatków poczynionych w związku z realizacją programu, zapewniał „ beneficjentom” płynność finansowania dotowanej działalności, stanowiąc jednocześnie wstępny mechanizm zasadności wypłaty wsparcia. Czas oczekiwania na wypłatę, w związku z kontrolami mógłby bowiem się wydłużać, co byłoby niekorzystne z punktu widzenia „beneficjentów”. Możliwość przeprowadzenia kontroli po zakończeniu realizacji projektu, pozwalał natomiast zweryfikować, czy środki pochodzące z dotacji publicznych, programów pomocowym Unii Europejskiej zostały spożytkowane na umówiony cel. Tym samym Sąd Okręgowy uznał, iż pozwanemu nie udało się wykazać, aby wierzytelność ze stosunku podstawowego opiewała na inną sumę aniżeli ta na którą opiewa stanowiący podstawę wydania nakazu zapłaty weksel.

W tym stanie rzeczy Sąd I instancji przyjął, iż powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie, co stanowiło z kolei podstawę do utrzymania w całości w mocy wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (art. 496 k. p. c.). Zważywszy na datę płatności weksla, który został pozwanemu przedstawiony do zapłaty pismem z dnia 6 maja 2015 r., zasadność żądania zasądzenia odsetek ustawowych od dnia następującego po dniu płatności weksla nie mogła budzić wątpliwości (art. 38 ustawy – Prawo wekslowe w zw. z art. 455 k. c. w zw. z art. 481 § 1 k. c.).

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k. p. c. w zw. z art. 99 k. p. c.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 sierpnia 2018 r. wniósł pozwany zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie art. 233 § 1 k. p. c. poprzez nieprawidłowe zastosowanie, a przez to uznanie, że z dokumentów w postaci kopii protokołu kontroli Urzędu (...) w B. z dnia 21 stycznia 2014r oraz z pism (...) z dnia 22 sierpnia 2014r i 28 stycznia 2015r wynika, że dochodzona w niniejszej sprawie kwota odpowiada wydatkom niekwalfikowanym, a więc nie objętych wsparciem w sytuacji, gdy:

- z treści protokołu kontroli wynika wyłącznie, ze została przeprowadzona kontrola, jej przedmiot, zakres oraz rodzaj kontrolowanych dokumentów i czynności;

- z pism z dnia 28 stycznia 2014r i 28 stycznia 2015 r. wynika, że powód formułował pod adresem pozwanego zarzuty związane z uchybieniami w realizacji projektu odwołując się w tym zakresie do treści protokołu Urzędu (...) w B. z dnia 21 stycznia 2014r.

Mając na uwadze powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, uchylenie w całości nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, albowiem podniesiony w niej zarzut okazał się być niezasadny.

Zważyć należało, iż podniesiony w apelacji zarzut winien być oceniony na kilku płaszczyznach. W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, iż wątpliwości musi wzbudzać jego dopuszczalność. I tak zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z art. 493 § 1 k. p. c. pismo zawierające zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty; w piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody; sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Tym samym dla oceny dopuszczalności podnoszenia twierdzeń i dowodów decydujące znaczenie ma stanowisko wyrażone przez pozwanego w zarzutach od nakazu zapłaty. Tymczasem w zarzutach od nakazu zapłaty brak było zarzutów tego rodzaju jak podnoszone w apelacji. Przeciwnie w zarzutach pozwany twierdził, iż do wypłacenia kwoty doszło w sytuacji, w której stowarzyszenie było przekonane, iż umowa jest realizowana zgodnie z jej treścią, a wszelkie wydatki są wydatkami kwalifikowanymi. W tym zakresie podniósł zarzut z art. 409 k. c. Tym samym zarzuty co do treści protokołu kontroli (...) w B. w ogóle nie były przez pozwanego formułowane. Nie bez znaczenia jest tu okoliczność, iż protokół ten był doręczony pozwanemu jeszcze przed zainicjowaniem niniejszego postępowania, a zatem jak się wydaje pozwany miał wystarczająco dużo czasu na analizę jego treści. Obecnie pozwane stowarzyszenie nie wskazuje na żadne okoliczności, które w jego ocenie uniemożliwiałyby podniesienie takich kwestii już w zarzutach od nakazu zapłaty. Tym samym zarzuty dotyczące treści protokołu kontroli (...) oraz pism (...), z których nie miałyby wynikać twierdzenia formułowane przez powoda w pozwie, należały obecnie uznać za spóźnione.

Niezależnie od powyższych okoliczności zauważyć należy, iż nie są to argumenty trafne. W tym zakresie zwrócić należy uwagę, iż jakkolwiek zasadnie apelujący wywodzi, iż treść protokołu nie zawiera precyzyjnie sformułowanych zarzutów co do sposobu wykonania umowy przez pozwanego, zawiera jednak opis tego, jak umowa była wykonywana. Co więcej – okoliczności, które wzbudziły wątpliwości Urzędu były wyjaśniane z przedstawicielami pozwanego stowarzyszenia i wyjaśnienia te zostały zawarte w protokole. Wątpliwości co do sposobu wykonania umowy, na które obecnie powołuje się powodowa (...)zostały wskazane m. in. w punktach 3.1 lit. c), 3.1 lit. k) oraz 3.2. Z treści protokołu wynika, iż sformułowano w nim konkretne zarzuty – takie, jak brak wzięcia pod uwagę przy weryfikacji ofert na kadrę zarządzającą kryterium cenowego, brak wyboru najtańszej oferty przy wyborze wykonawcy spotu reklamowego oraz strony internetowej, nieprawidłowości przy rozliczaniu delegacji, czy też sposobu rozliczania podatku od towarów i usług. Dopiero ustalenia poczynione przez Urząd (...) stały się podstawą do dokonania przez (...)wystąpienia pokontrolnego z dnia 22 sierpnia 2014 r. Podkreślenia wymaga fakt, iż pomiędzy treścią protokołu kontroli dokonanej przez (...), a pismem (...)z dnia 22 sierpnia 2014 r. zachodzi związek – wszystkie okoliczności, o których mowa w piśmie (...)wynikają z protokołu kontroli (...).

Dokonując oceny zarzutów apelacyjnych poprzez wskazywany tam § 19 umowy, zwrócić należy uwagę, iż uregulowanie to odwołuje się do art. 6c ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu (...) (t. jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 110 ze zm.). Przepis ten ma zresztą charakter normy powszechnie obowiązującej. Zgodnie zatem z art. 6c ustawy podmiot, o którym mowa w ust. 1 (a zatem nie zobowiązany do wyboru wykonawcy z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych), nie może dokonać zakupu towarów lub usług od podmiotów powiązanych z nim osobowo lub kapitałowo. Przez powiązania kapitałowe lub osobowe rozumie się wzajemne powiązania między podmiotem, o którym mowa w ust. 1, a wykonawcą, polegające na:

1) uczestniczeniu w spółce jako wspólnik spółki cywilnej lub spółki osobowej;

2) posiadaniu udziałów lub co najmniej 5% akcji;

3) pełnieniu funkcji członka organu nadzorczego lub zarządzającego, prokurenta, pełnomocnika;

4) pozostawaniu w takim stosunku prawnym lub faktycznym, który może budzić uzasadnione wątpliwości, co do bezstronności w wyborze wykonawcy, w szczególności pozostawanie w związku małżeńskim, w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia lub w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.

To właśnie z tego uregulowania wynika wprost zakaz zakupu towarów i usług od osoby powiązanej, przy czym powiązanie to zostało przez prawodawcę uregulowane w sposób szeroki – skoro prawodawca ogólnie nałożył taki zakaz na osoby pozostające w takim stosunku prawnym lub faktycznym, który może budzić uzasadnione wątpliwości co do bezstronności w wyborze wykonawcy. W tym zakresie ustalono, iż wykonanie poszczególnych czynności przy realizacji projektu zlecano Pani M. P., będącej żoną Wiceprezesa pozwanego, Panu S. R. – będącemu Prezesem pozwanego oraz Panu T. P. – będącemu Prezesem (...) S. A., w której Wiceprezesem był Pan S. R., będący jednocześnie Prezesem pozwanego stowarzyszenia. Relacje osobiste na powyższym tle są nader oczywiste – usługi były kupowane przez stowarzyszenie: u swojego Prezesa, u żony swojego Wiceprezesa i u prezesa spółki kapitałowej, w której Prezes stowarzyszenia był zatrudniony (jako Wiceprezes). Trudno doprawdy o bliższe powiązania… Kwestia ta została w sposób przejrzysty opisana w protokole kontroli. Również zatem tego rodzaju argumentacja przedstawiona przez pozwanego uzasadnieniu zarzutów apelacyjnych musiała być uznana za całkowicie chybioną.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną – stosownie do art. 385 k. p. c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 oraz 391 § 1 k. p. c. Na te koszty złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 4 050 zł, ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 265), jak dla strony reprezentowanej przez tego samego pełnomocnika, zgodnie z wnioskiem złożonym w odpowiedzi na apelację.

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji.