Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Powalska

Protokolant : st. sekr. sąd. Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2019 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. H.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego w (...)

o odszkodowanie

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powoda kosztami procesu należnymi pozwanemu.

Sygn. akt I C 187/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 05 września 2017 r. (data wpływu) powód B. H. zażądał od Skarbu Państwa – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej zapłaty kwoty 2.102.000 zł jako zadośćuczynienia z tytułu czynu niedozwolonego w oparciu o treść art. 417 k.c. a także szkody jako utraconych korzyści z tytułu „trzyletniego zaniechania rozpoznania sprawy oraz nie przekazania przez trzy lata powództw wzajemnych przez Sąd Rejonowy w (...) do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Kaliszu i szkód nie tylko materialnych wynikających z ich nie rozpoznania”. Powód sprecyzował, że chodzi o zachowanie organów państwowych w sprawie o sygn. akt I C 1288/14. W ocenie powoda Sąd naruszył tym samym jego prawo do rozpoznania sprawy przez niezawisły sąd w rozsądnym terminie. Powód w tym względzie powołał się na postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 30 października 2017 r., w którym Sąd stwierdził przewlekłość postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w (...) pod sygn. akt I C 1288/14. Wywodził, że gdyby nie przewlekłe procedowanie osiągnąłby korzyści wobec zainicjowania postępowań sądowych w postaci uzyskania orzeczeń zasądzających wraz z odsetkami na dochodzoną kwotę .

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej według norm prawem przepisanych, (odpowiedź na pozew k. 21-28).

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2018 r. sąd dokonał oznaczenia jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa na podstawie art. 67 § 2 k.p.c. , wskazując Prezesa Sądu Rejonowego w (...).

Na rozprawie w dniu 18 stycznia 2019 r. powód złożył oświadczenie, że rozszerza powództwo o dalszą kwotę 2.000.000 zł z „tytułu dokonania nieuprawnionego zwrotu pozwu”, (protokół rozprawy z dnia 18 stycznia 2019 r. 00:45:28-00:50:38 w zw. z k. 71v).

W piśmie procesowym dnia 04 lutego 2019 r. powód wskazał, że jego roszczenie zasadza się na „trzech przestępstwach”, pierwsze polega na uznaniu się przez Sąd Rejonowy właściwym w sytuacji wniesienia pozwu wzajemnego o roszczenie o 6.000.000 zł, drugie polegało na nie przesłaniu pozwów wzajemnych według właściwości do Sądu Okręgowego w Kaliszu, trzecie zaś to dokonanie zwrotu oddzielonego i zwolnionego z kosztów sądowych od pozwu w całości pozwu wzajemnego, którego to pozwu nie miał prawa zwracać. Ostatecznie wnosił o zasądzenie 27.000.000 złotych, (pismo procesowe powoda 78-79).

W piśmie z dnia 12 lutego 2019 r. Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej podniosła dodatkowo zarzut przedawnienia roszczenia ( pismo k. 96-97).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Pozwem z dnia 14 maja 2014 r. Miejski Zakład Gospodarki Mieszkaniowej (...) Spółka z o.o. w O. wniósł o nakazanie pozwanemu B. H., by opróżnił, opuścił i wydał powodowi lokal mieszkalny nr (...) położony w O. przy ul. (...). W odpowiedzi na pozew B. H. wniósł pozew wzajemny, wskazując jako wartość przedmiotu sporu kwotę 6.000,000 zł. Z treści pozwu wzajemnego wynikało, że powód dochodzi od pozwanych roszczeń odszkodowawczych m.in. z tytułu bezprawnego wykonywania uprawnień z tytułu łączącego strony najmu lokalu mieszkalnego, czy też wytaczania przeciwko powodowi nieuzasadnionych powództw, podając w znacznej mierze w nieprecyzyjny sposób jako wartość przedmiotu sporu milionowe kwoty dochodzone przeciwko pozwanej spółce i innym. Na rozprawie w dniu 26 czerwca 2014 r. Sąd wyłączył powództwo wzajemne ze sprawy o sygn. akt I C 941/14 jako niedopuszczalne i zarejestrował sprawę pod sygn. I C 1288/14, (dowód: kserokopia protokołu rozprawy z dnia 26 czerwca 2014 r. k. 32-33, kserokopia pozwu wzajemnego powoda k. 34-36).

Zarządzeniem sędziego z dnia 16 lipca 2014 r. powód został wezwany do usunięcia braków pozwu poprzez podanie adresów wszystkich pozwanych, podanie pełnej nazwy pozwanego oraz sprecyzowanie swojego żądania w terminie 7 dni, czego nie uczynił. Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w (...) z dnia 11 marca 2016 r. zwrócono pozew. Na powyższe zarządzenie w dniu 04 kwietnia 2016 r. powód złożył zażalenie. Postanowieniem z dnia 30 października 2017 r. w sprawie o sygn. akt II S 31/17 ze skargi powoda B. H. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie I C 1288/14 Sąd Okręgowy w Kaliszu stwierdził przewlekłość postępowania w sprawie Sądu Rejonowego w (...) prowadzonej pod sygn. akt I C 1288/14, przyznał B. H. od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w (...) kwotę 2.000 zł i oddalił skargę w pozostałym zakresie. Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu w sprawie o sygn. akt I Cz 790/18 oddalił zażalenie powoda, konsekwencją czego sprawa została prawomocnie zakończona. Sprawa o eksmisję tocząca się przed Sądem Rejonowym w (...) jest w toku, (dowód: kserokopia pisma powoda k. 38, kserokopia zarządzenia z dnia 11 marca 2016 r. k. 39-40, kserokopia zażalenia powoda k. 41, kserokopia pisma powoda k. 42, 46, 47, kserokopia postanowienia SO w Kaliszu z dnia 29 stycznia 2018 r. II Cz 790/17 wraz z uzasadnieniem k. 50-53, kserokopia pisma powoda k. 55-56, kserokopia postanowienia SO w Kaliszu z dnia 30 października 2017 r. w sprawie II S 31/17 wraz z uzasadnieniem k. 57-60).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesione powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie podnieść należy, iż przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającymi z art. 417 k.c. są szkoda, uszczerbek o charakterze zarówno majątkowym, jak i niemajątkowym, niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej- które należy rozumieć nie tylko jako naruszenie norm prawnych, ale także jako sprzeczność z zasadami współżycia społecznego oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej a zaistniałą szkodą. Wszystkie wskazane przesłanki odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa wykazać winien powód. W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, powód nie udowodnił żadnej z powyższych przesłanek odpowiedzialności pozwanego.

Po pierwsze strona powodowa nie udowodniła bezprawności zachowań pozwanego Skarbu Państwa. Przywołane przez powoda twierdzenia dla uzasadnienia żądania odszkodowania dochodzonego od pozwanego Skarbu Państwa związane z faktem wydania prawomocnego orzeczenia o zwrocie pozwu w sprawie toczącej się jego powództwa należało rozpatrywać na gruncie art. 417 ¹§ 2 k.c. W myśl tego przepisu jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Właściwym postępowaniem, o jakim mowa w art. 417 ¹ § 2 k.c. jest postępowanie ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia uregulowane w dziale VIII k.p.c. Z przepisów art. 424 ¹ i art. 424 ^1a k.p.c. wynika, że skarga taka przysługuje jedynie od prawomocnych wyroków sądu drugiej instancji kończących postępowanie w sprawie, gdy ich zmiana lub uchylenie w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe za wyjątkiem tych, od których wniesiono skargę kasacyjną. Do kwestionowanego przez powoda prawomocnego orzeczenia wydanego w sprawie I C 1288/14 ma zastosowanie art. 424 ^1b k.p.c., który stanowi, że w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych. Przepis ten wiąże się z treścią art. 417 ¹ § 2 k.c., który odsyła do niego poprzez sformułowanie „chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej”, dopuszczając tym samym możliwość dochodzenia odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej prawomocnym orzeczeniem niezgodnym z prawem, bez konieczności uzyskiwania prejudykatu. Z uwagi na to, że pozew wzajemny wniesiony przez B. H. zawierał braki formalne, został on wezwany do ich usunięcia, czego powód nie uczynił i dlatego pozew został zwrócony, a zażalenie na zarządzenie o zwrocie pozwu zostało oddalone. Bezskuteczny upływ terminu tygodniowego lub terminu wyznaczonego przez przewodniczącego powoduje anulowanie wszystkich skutków, jakie zgodnie z przepisami prawa zarówno materialnego, jak i procesowego zostały wywołane wniesieniem pisma procesowego do sądu. W związku z powyższym zwrot pozwu w sprawie o sygn. akt I C 1288/14 nie pozbawia powoda możliwości dochodzenia roszczeń przeciwko ”M.Z.G.M. spółka z o.o. z siedzibą w O.”. Zarządzenie o zwrocie nie zamyka bowiem powodowi drogi sądowej w tym zakresie. Mając na uwadze, że w odpowiedzi na pozew o eksmisję B. H. wskazał jako wartość przedmiotu sporu 6.000.000 zł, to zasadnie jego pozew został wyłączony do odrębnego postępowania. Decyzja Sądu mieści się w granicach prawa, gdyż roszczenie wzajemne nie pozostawało w całości w związku z roszczeniem powoda, jak również nie nadawało się do potrącenia. W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, iż orzeczenie o zwrocie pozwu wydane w sprawie o sygn. akt I C 1288/14, które było poddane kontroli instancyjnej, jest niezgodne z prawem. Mając na uwadze powyższe przyjąć należy, że powodowi nie udało się wykazać niezgodnego z prawem działania funkcjonariuszy Skarbu Państwa- sędziów Sądu Rejonowego w (...) przy wykonywaniu władzy publicznej- podczas podejmowania czynności w sprawie z jego powództwa oraz wydania w tej sprawie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia.

Po wtóre strona powodowa nie udowodniła również poniesionej ewentualnej szkody żadnymi dowodami, nie wykazała też utraconych korzyści. Odwołując się do pojęcia szkody ewentualnej, należy wskazać, że nawet gdyby Sąd przekazał pozew wzajemny powoda do Sądu Okręgowego w Kaliszu, to taka sytuacja w żadnym wypadku nie przesądza o tym, że powód uzyskałby korzystny dla siebie, zasądzający wyrok i uzyskałby dla siebie jakiekolwiek korzyści. Powód nie udowodnił bowiem roszczeń, które były przedmiotem sporu w postępowaniu o sygn. akt I C 1288/14.

Po trzecie kwestia stwierdzonej przewlekłości postępowania toczącego się pod sygn. akt I C 1288/14 oraz nieprzekazania pozwu wzajemnego powoda do Sądu Okręgowego w Kaliszu nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowo- skutkowym z utraceniem jakichkolwiek korzyści. Powód powołuje się na postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 30 października 2017 r. stwierdzające przewlekłość w sprawie o sygn. akt I C 1288/14. Sąd przyznał powodowi kwotę 2.000 zł z uwagi na niewydanie zarządzania o zwrocie pozwu przez okres prawie dwóch lat. W ocenie Sądu kwota ta była odpowiednia i adekwatna do stwierdzonego naruszenia prawa powoda do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Podnieść zatem należy, że w tym zakresie poniesiona szkoda przez powoda została już zrekompensowana. Powód zaś nie wykazał w żaden sposób, że poniesiona przez niego krzywda wynikająca z przewlekłości przenosi przyznaną powodowi kwotę. W judykaturze przyjmuje się, że nawet uznanie we właściwym postępowaniu, że dane postępowanie prowadzone było przewlekle nie zwalnia strony od obowiązku wykazania pozostałych przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, zezwalających na zastosowanie art. 417 § 1 k.c. w postaci szkody i związku przyczynowego. Nawet gdyby powództwo wzajemne powoda zostało przekazane do Sądu Okręgowego w Kaliszu, nie oznacza to, że powód uzyskałby ochronę prawną w sprawie toczącej się przeciwko „(...) Spółka z o.o. z siedzibą w O.”. Pozew wzajemny powoda w sprawie o sygn. akt I C 1288/14 został zwrócony zarządzeniem sędziego Sądu Rejonowego w (...) z uwagi na nieusunięcie przez niego braków formalnych w wymaganym terminie, to jest z uwagi na działanie samego powoda. Zatem nieprzekazanie pozwu nie miało jakiegokolwiek wpływu na możliwość uzyskania przez powoda korzystnego dla niego rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powyższe przyjąć należało, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego w (...) i już z tych względów należało wniesione powództwo oddalić, o czym orzeczono w pkt. 1 wyroku.

Podniesiony zarzut przedawnienia roszczenia ma w tych okolicznościach drugorzędne znaczenie i nie wymaga roztrząsania.

Pomimo tego, iż powód przegrał sprawę i w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu wynikającej z treści art. 98 k.p.c. powinien ponieść koszty procesu, Sąd nie obciążył go tymi kosztami, na co pozwala mu przepis art. 102 k.p.c. Sąd przyjął bowiem, że obciążeniu kosztami postępowania powoda B. H., który utrzymuje się z niskiego zasiłku, sprzeciwiają się względy słuszności.