Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2019 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku w V Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedzibą w Węgorzewie w składzie:

Przewodniczący – SSR Dorota Scott - Sienkiel

Protokolant – st. sekr. sąd. Anna Zaborowska - Przesmycka

w obecności Prokuratora -------------------

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2019 r. na rozprawie

sprawy S. P.

urodzonego (...) w W.

syna D. i M. z d. C.

oskarżonego o to, że: w okresie od 22 listopada 2017r. do 26 marca 2019r. w m. K. gm. W. oraz w m. M. uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz I. H. w kwocie 450,00 zł miesięcznie , określonego co do wysokości ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 14.01.2013r. sygn. akt III RC 562/12, zmienionego następnie ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 05.12.2013r. sygn. akt III RC 492/13, zmienionego następnie ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 12.11.2014 r. sygn. akt III RC 366/14, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 05.11.2015r. sygn. akt IIIRC 341/15, zmienionego następnie ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 15.12.2016 r. sygn. akt III RC 314/16 doprowadzając do zaległości w wysokości przekraczającej trzykrotność świadczenia okresowego tj. 1350,00 zł, w wyniku czego naraził osobę uprawnioną reprezentowaną przez matkę M. H. na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych i działał na jego szkodę, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o czyn z art. 209§1 a kk z zw. z art. 64 §1 kk

1.  Oskarżonego S. P. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 209 §1a kk w zw. z art. 64 §1 kk skazuje go, zaś na podstawie art.209 §1a kk w zw. z art. 34§1 i §1a pkt 1 kk i art. 35 §1 kk wymierza mu karę 2 (dwa) lat ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydzieści) godzin w stosunku miesięcznym.

2.  Na podstawie art. 34 § 3 kk w zw. z art. 72 §1 pkt 3 kk zobowiązuje oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie syna I. H..

3.  Zwalnia oskarżonego od obowiązku ponoszenia opłat i pozostałych kosztów sądowych.

­ Sygn. akt V K 85/19

UZASADNIENIE

na zasadzie art. 424§3 kpk zakres uzasadnienia ograniczony do rozstrzygnięcia o karze

S. P. (dalej S. P.) został oskarżony o to, że w okresie od 22 listopada 2017r. do 26 marca 2019r. w m. K. gm. W. oraz w m. M. uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz I. H. w kwocie 450,00 zł miesięcznie, określonego co do wysokości ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 14.01.2013r. sygn. akt III RC 562/12, zmienionego następnie ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 05.12.2013r. sygn. akt III RC 492/13, zmienionego następnie ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 12.11.2014 r. sygn. akt III RC 366/14, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 05.11.2015r. sygn. akt IIIRC 341/15, zmienionego następnie ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Giżycku z dnia 15.12.2016r. sygn. akt III RC 314/16 doprowadzając do zaległości w wysokości przekraczającej trzykrotność świadczenia okresowego tj. 1.350,00 zł, w wyniku czego naraził osobę uprawnioną reprezentowaną przez matkę M. H. na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych i działał na jego szkodę, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne tj. o czyn z art. 209§1 kk w zw. z art. 64§1 kk

Czynność sprawcza przestępstwa niealimentacji z art. 209§1 kk w brzmieniu od 31 maja 2017r. polega na uchylaniu się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Samo zachowanie zawierające się w pojęciu "uchylanie się" polega na niewypełnieniu ciążącego na sprawcy obowiązku, takiego jednak, który jest w ogóle możliwy do wykonania (wyr. SN z 9.5.1995 r., III KRN 29/95 , OSNKW 1995, Nr 9–10, poz. 64; wyr. SN z 4.9.2008 r., II KK 221/08, OSNwSK 2008, Nr 1, poz. 1755). Przestępstwa z art. 209 § 1 kk może zatem dopuścić się tylko ten, kto mógłby wykonać ciążący na nim obowiązek, ale nie czyni tego mimo realnych możliwości. Sprawca nie wypełnia zatem obowiązku, bo nie chce go wypełnić lub ten obowiązek lekceważy (post. SN z 17.4.1996 r., II KRN 204/96, Prok. i Pr. 1996, Nr 11, poz. 4). W pojęciu uchylania się zawarty jest zatem zawsze negatywny stosunek psychiczny sprawcy do świadczenia, sprawiający, że nie dopełnia on swojego obowiązku, mimo że ma obiektywną możliwość jego wykonania. Przestępstwo z art. 209 KK zachodzi w sytuacji powtarzającego się uchylania zabarwionego ujemnie z uwagi na złą wolę sprawcy, która wyraża się najczęściej w ignorowaniu w sposób tendencyjny obowiązku świadczenia opieki materialnej (wyr. SN z 3.7.2003 r., II KK 125/03, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 1458; wyr. SN z 27.2.1996 r., II KRN 200/95, Prok. i Pr. 1996, Nr 10, poz. 8; post. SA w Krakowie z 13.12.2000 r., II AKz 289/00, KZS 2000, Nr 12, poz. 28). Art. 209 § 1a KK stanowi typ kwalifikowany polegający na narażeniu pokrzywdzonego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb Sąd Najwyższy wskazał, że "fakt zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych uprawnionego kosztem znacznego wysiłku osoby współzobowiązanej do alimentacji albo przez inne osoby niezobowiązane nie wyłącza ustawowego znamienia narażenia na niemożność zaspokojenia tych potrzeb" (uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7, poz. 86). W uzasadnieniu wskazanej uchwały SN precyzuje: "okoliczność, że w rzeczywistości potrzeby uprawnionego są zaspokajane przez inne osoby, nie wyłącza odpowiedzialności karnej zobowiązanego. W szczególności stanu zagrożenia wywołanego niepłaceniem alimentów nie usuwa fakt, że potrzeby uprawnionego zaspokaja osoba współzobowiązana do łożenia na jego utrzymanie, jeżeli sama świadczy znacznie więcej, niż na nią przypada, z uszczerbkiem dla swego zdrowia lub własnych potrzeb". Okoliczność, że zamiast zobowiązanego do alimentacji środki na realizację podstawowych potrzeb życiowych uprawnionego są dostarczane przez inne osoby, nie wyłącza odpowiedzialności zobowiązanego za występek niealimentacji. Stanu zagrożenia spowodowanego niepłaceniem rat alimentacyjnych nie niweluje bowiem to, że w pewnym zakresie potrzeby osoby uprawnionej zaspokajała matka (osoba współzobowiązana do łożenia na utrzymanie małoletniej), jeżeli sama kosztem swych potrzeb świadczyła ponad własne zobowiązanie, rodzice i siostra oskarżonego (osoby nieobciążone takim obowiązkiem), fundusz alimentacyjny czy ośrodek pomocy społecznej (wyr. SA we Wrocławiu z 16.3.2016 r., II AKa 7/16, KZS 2016, nr 10, poz. 73). W orzecznictwie wielokrotnie wskazywano, że okoliczność, iż Fundusz Alimentacyjny pokrywa zaliczkowo należne kwoty alimentacyjne zasądzone od dłużnika, który uchyla się od ich uiszczania, nie zmienia faktu, że samo ich niepokrywanie przez sprawcę może wypełniać także znamię narażenia pokrzywdzonych na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Przyjmuje się bowiem, że pomoc z Funduszu Alimentacyjnego działa tak samo, jak działa każda inna pomoc od osób niezobowiązanych, które z pobudek humanitarnych umożliwiały egzystencję osób pokrzywdzonych (wyr. SA w Poznaniu z 16.12.1996 r., II AKa 407/96, OSA 1997, Nr 4, poz. 18; wyr. SN z 27.3.1987 r., V KRN 54/87, OSNPG 1987, Nr 8, poz. 103; uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7, poz. 86). Konieczne jest zatem zabezpieczenie minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na utrzymanie i wykształcenie dziecka, lecz także stworzenie mu warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, istotnych dla kształtowania jego osobowości i nawyków kulturalnych (wyr. SN z 27.3.1987 r., V KRN 54/87, OSNPG 1987, Nr 8, poz. 103).

W świetle zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego sprawstwo i wina S. P. w zakresie popełnienia zarzucanego mu czynu nie budzą żadnych wątpliwości. Oskarżony jest osobą zdrową i jest w stanie pracować, skoro podejmował zatrudnienie dorywcze. S. P. miał więc obiektywną możliwość wywiązania się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego i jednocześnie stwierdzić należy, że całkowicie go lekceważył. Od dłuższego czasu nie interesuje się dzieckiem, nie kontaktuje się z synem, pozostaje obojętny na warunki życiowe, w jakich pozostało dziecku funkcjonować. Matka jest w stanie zapewnić dziecku zaspokojenie minimum egzystencji tylko dzięki własnej pracy oraz pomocy państwa, które wypłaca jej alimenty, świadczenie 500+ .

Oskarżony S. P. był już dwukrotnie skazany za przestępstwo niealimentacji. Po raz pierwszy wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku V Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w Węgorzewie z dnia 20 września 2016r. w sprawie sygn. akt VK 143/16 orzeczono wobec niego karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat (odpis wyroku, k. 109). Po zarządzeniu wykonania tej kary, S. P. odbył ją w systemie dozoru elektronicznego w okresie od 14 lipca 2018r. do 11 marca 2019r. Zatem czynu będącego przedmiotem niniejszego postępowania dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64§1 kk.

Nadto wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku V Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w Węgorzewie z dnia 14 lutego 2018r. w sprawie VK 6/18 S. P. został skazany za czyn z art. 209§1a kk na karę 1 roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 40 godzin w stosunku miesięcznym i zobowiązaniem oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymania syna. (odpis wyroku k. 108)

Przestępstwo z art. 209§1a kk jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przy wymiarze kary w przedmiotowej sprawie Sąd miał na uwadze wskazania zawarte w art. 58§1 kk, z którego treści wynika, że jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru kary, a przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd orzeka karę pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary. Jednocześnie uwzględnić należało treść art. 53§1 kk, który zobowiązuje przy wymiarze kary do uwzględnienia nie tylko stopnia zawinienia sprawcy i stopnia społecznej szkodliwości czynu, lecz też funkcji zapobiegawczej i wychowawczej kary. Przez cele zapobiegawcze rozumie się ukierunkowanie kary na zapobieżenie popełnieniu przez sprawcę kolejnego przestępstwa. Dolegliwość, jaka łączy się wykonaniem kary, ma stanowić na przyszłość bodziec zniechęcający do popełnienia czynów naruszających prawo i uzasadniających przekonanie, iż popełnienie przestępstwa się nie opłaca. Funkcja wychowawcza kary sprowadza się do zmiany postawy sprawcy wobec wartości chronionych przez prawo. Cel wychowawczy bywa utożsamiany z resocjalizacją sprawcy, obejmującą terapię, oddziaływanie poprzez pracę, wdrożenie sprawcy do wykonywania ciążących na nim obowiązków społecznych, wydobycia się z nałogów, umiejętności przeciwstawienia się negatywnym wpływom środowiska . (Komentarz do art. 53 kk, Kodeks karny pod red. A. Zolla, tom I Zakamycze 2004).

W ocenie Sądu wymierzenie kary 2 lat ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, mając na uwadze stopień zawinienia oskarżonego oraz społecznej szkodliwości czynu, jest wystarczającą dolegliwością, która pozwoli osiągnąć wymienione wyżej cele kary. Wymierzenie kary pozbawienia wolności nie znajduje uzasadnienia, gdyż nadrzędnym celem jest zmotywowanie oskarżonego do podjęcia pracy zarobkowej po to, by mógł osiągnąć dochód pozwalający na wywiązanie się na bieżąco z obowiązków alimentacyjnych, jak też uregulowanie już powstałego zadłużenie z tego tytułu. Zdaniem Sądu kara ograniczenia wolności powinna wdrożyć S. P. do obowiązków związanych z pracą zarobkową, wyrwać oskarżonego z bierności zawodowej, wyrobić w nim nawyki systematyczności, punktualności, podporządkowania poleceniom pracodawcy. Tego celu nie osiągnie się wymierzając karę pozbawienia wolności. W ocenie Sądu zatem kara ograniczenia wolności w orzeczonym wymiarze, połączona z zobowiązaniem oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymania syna, nawet mając na uwadze uprzednią karalność oskarżonego (karta karna, k. 93-94 ), powinna w ocenie Sądu spełnić wobec niego cele zapobiegawcze i wychowawcze.