Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2018 r. w Warszawie

sprawy D. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) (...)

o wysokość zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek

na skutek odwołania D. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 22 lutego 2018 r., znak: (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od odwołującego D. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset).

UZASADNIENIE

D. K. w dniu 16 kwietnia 2018 roku wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z 22 lutego 2018, nr (...), określających wysokość zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że należności z tytułu składek są przedawnione. Wskazał również, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 1 września 2005 roku wydał tytuły wykonawcze w celu egzekucji należności pieniężnych będących przedmiotem zaskarżonej decyzji, jednak nie zostały podjęte żadne inne kroki w postępowaniu egzekucyjnym. Odwołujący podkreślił, że przez 13 lat Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie podjął żadnych działań, które miałyby na celu ściągniecie wierzytelności. W związku z powyższym, w ocenie ubezpieczonego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma uzasadnionych podstaw by powoływać się na instytucję opisaną w art. 24 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. ( odwołanie z 16 kwietnia 2018 roku, k. 3 – 4v a.s.)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w odpowiedzi
na odwołanie z 18 maja 2018 roku wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że D. K. zgłosił się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od 1 września 2003 roku do dnia 31 maja 2005 roku oraz od 2 czerwca 2017 roku i z tego tytułu jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy. Odnosząc się do kwestii przedawnienia organ rentowy wskazał, że do należności określonych decyzją z 22 lutego 2018 roku za okres od czerwca 2004 roku do maja 2005 roku wystąpiły okoliczności powodujące zawieszenie biegu terminu przedawnienia poprzez doręczenie tytułów wykonawczych w dniach 2 sierpnia 2005 roku i 4 kwietnia 2006 roku. W związku z powyższym zdaniem organu rentowego składki nie uległy przedawnieniu. D. K. był informowany przez organ rentowy o figurującym zadłużeniu na koncie pismami: z 27 września 2017 roku, nr (...)2017r. oraz z 22 marca 2018 roku, nr (...)/2018r. ( odpowiedź na odwołanie, k. 6 – 7v a.s.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. K. z tytułu powadzonej działalności gospodarczej od 1 września 2003 roku do 31 maja 2005 roku oraz od 2 czerwca 2017 roku był i jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wystawił tytuły wykonawcze:

⚫

5 kwietnia 2005 roku o nr od (...) do (...) za okres od listopada 2004 roku do stycznia 2005 roku za należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;

⚫

22 czerwca 2005 roku o nr od (...) do (...) za okres od lutego 2005 roku do marca 2005 roku za należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;

⚫

1 września 2005 roku o nr od (...) do (...) za okres od kwietnia 2005 roku do października 2004 roku za należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Wystawione tytuły wykonawcze zostały przekazane do Naczelnika Urzędu Skarbowego w N. celem wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny doręczył D. K. odpisy tytułów wykonawczych:

⚫

od (...) do (...) – w dniu 2 sierpnia 2005 roku;

⚫

od (...) do (...) - w dniu 2 sierpnia 2005 roku;

⚫

od (...) do (...) – w dniu 4 kwietnia 2006 roku.

Postanowieniem z 23 maja 2013 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w N. na postawie art. 59 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji umorzył prowadzone na podstawie ww. tytułów wykonawczych postępowanie egzekucyjne z uwagi na stwierdzenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne. ( stanowisko komórki merytorycznej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Wydziału RKS z 14 sierpnia 2018 roku, k. 19 a.s.)

W dniu 24 listopada 2017 roku organ rentowy skierował do D. K. zawiadomienie o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy za okres od czerwca 2004 roku do maja 2005 roku. Zawiadomienie zostało doręczone ubezpieczonemu w dniu 2 grudnia 2017 roku. ( zawiadomienie o wszczęciu postępowania z 24 listopada 2017 roku, k. nienumerowana a.r.)

W dniu 3 stycznia 2018 roku organ rentowy skierował do D. K. zawiadomienie o zakończeniu postępowania dowodowego, które zostało doręczone w dniu 9 stycznia 2018 roku ( zawiadomienie o zakończenie postępowania z 3 stycznia 2018 roku, k. nienumerowana a.r.).

W dniu 22 lutego 2018 roku wydana została decyzja nr (...) stwierdzająca zadłużenie za okres od czerwca 2004 roku do maja 2005 roku na łączną kwotę 38.278,13 zł, w tym:

⚫

z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie 11.403,58 zł plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 22 lutego 2018 roku w kwocie 16.655,00 zł;

⚫

z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 2.757,30 zł plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 22 lutego 2018 roku w kwocie 4.008,00 zł;

⚫

z tytułu składek na Fundusz Pracy w kwocie 1.399,25 zł plus odsetki za zwłokę naliczone na dzień 22 lutego 2018 roku w kwocie 2.055,00 zł.

Decyzja została doręczona w dniu 19 marca 2018 roku (decyzja z 22 grudnia 2018 roku, nr (...), wraz z potwierdzeniem odbioru, k. nienumerowana a.r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach rentowych. Zdaniem Sądu, powołane dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie D. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...)Oddział w W. z 22 grudnia 2018 roku, nr (...), jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Bezspornym między stronami było, że D. K. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w okresach objętych zaskarżoną decyzją była zobowiązana do opłacenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Odwołujący nie kwestionował przy tym faktu, że obowiązku tego nie spełnił, nie podważał również wysokości obciążających go należności podnosił jedynie to, że należności z tego tytułu uległy przedawnieniu. Jedynym zarzutem, jaki ubezpieczony podniósł w toku procesu był zarzut przedawnienia należności od czerwca 2004 roku do maja 2005 roku. W tej sytuacji przedmiot sporu sprowadzał się do ustalenia, czy organ rentowy może skutecznie dochodzić od ubezpieczonemu należności za ww. okres.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy na ubezpieczenie społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W myśl zaś art. 26 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) w zw. z art. 31 ww. ustawy systemowej, płatnik składek odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania powstałe z tytułu nieopłaconych składek.

Przedawnienie zobowiązań składkowych reguluje natomiast przepis art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, który na przestrzeni ostatnich 18 lat ulegał zmianom. Zgodnie z pierwotnym brzmieniem tego przepisu, obowiązującym od 25 listopada 1998 roku, należności z tytułu składek ulegały przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. W myśl ust. 5 - bieg przedawnienia przerywało odroczenie terminu opłacenia należności z tytułu składek, rozłożenie spłaty tych należności na raty i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia tych należności, jeżeli o czynności tej został zawiadomiony dłużnik. Ww. przepisy w powyższym kształcie obowiązywały do 31 grudnia 2002 roku. Od 1 stycznia 2003 roku brzmienie ww. przepisów uległo zmianie na mocy przepisów ustawy z 18 grudnia 2002 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074). Zmiana ta polegała przede wszystkim na wydłużeniu terminu przedawnienia składek z 5 do 10 lat. Przepis art. 24 ust. 4 otrzymał następujące brzmienie: należności z tytułu składek przedawniają się po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-5d. Ustępy od 5 do 5d uregulowały kwestię przedawnienia należności składkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem oraz kwestię zawieszania i przerywania biegu przedawnienia. Ust. 5 określał, że nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogły być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia. W myśl ust. 5a - bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia umowy, o której mowa w art. 29 ust. 1a, do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty; w myśl ust. 5b - bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz postępowania przed sądem; w myśl ust. 5c - bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości, a po przerwaniu bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu; a w myśl ust. 5d - przedawnienie należności z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana.

W odniesieniu do składek na ubezpieczenie zdrowotne kwestię ich przedawnienia przewidywał początkowo przepis art. 28 ust. 2 ustawy z 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153), który - obowiązując do 30 czerwca 2004 roku - stanowił, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna. Ww. przepis uległ zmianie z dniem 1 lipca 2004 roku, kiedy to termin przedawnienia ww. składek uległ dostosowaniu do terminu przedawnienia obowiązującego dla składek na ubezpieczenia społeczne, tj. wydłużeniu do 10 lat, licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna.

Do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne (art. 32 ustawy systemowej).

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, 10-letni okres przedawnienia przewidziany w zmienionym art. 24 ust. 4 ustawy systemowej znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 roku, jeżeli do tej daty nie uległy przedawnieniu według przepisów dotychczasowych (por. uchwała Sądu Najwyższego z 8 lipca 2008 roku, I UZP 4/08, uchwała Sądu Najwyższego z 2 lipca 2008 roku, II UZP 5/08, wyrok Sądu Najwyższego z 12 listopada 2007 roku, I UK 147/07, wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2007 roku, I UK 37/07). Takie samo stanowisko należy odnieść do składek na ubezpieczenie zdrowotne, z tym że w tym przypadku zmiana przepisu określającego termin przedawnienia tych składek z 5 do 10 lat nastąpiła od 1 lipca 2004 roku (art. 28 ust. 2 ustawy z 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym - Dz. U. Nr 28, poz. 153, a następnie art. 33 ust. 2 ustawy z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia - Dz. U. Nr 45, poz. 391) (uchwała Sądu Najwyższego z 2 lipca 2008 roku, II UZP 5/08).

Przepis art. 24 ust. 4 ustawy systemowej został ponownie znowelizowany ustawą z 16 września 2011 roku o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz. 1378). Zgodnie z aktualnym brzmieniem powołanego przepisu, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Zwrócić jednakże należy uwagę, że w art. 27 ust. 1 i 2 powołanej ustawy nowelizującej z 16 września 2011 roku wprowadzono regulację, zgodnie z którą, do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 roku, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym tą ustawą z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 roku. Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 roku nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

W rozpoznawanej sprawie - w ocenie Sądu - żadne z zaległości składkowych określonych zaskarżoną decyzją nie uległy przedawnieniu. Składki te dotyczyły okresu od czerwca 2004 roku do maja 2005 roku. Uwzględniając wyżej cytowane przepisy w stosunku do składek za ww. okres ma zastosowanie 10-letni okres przedawnienia. Gdyby nie przerwanie biegu terminu przedawnienia, składki za ww. lata uległyby przedawnieniu w latach 2014-2015 przy uwzględnieniu dat ich wymagalności za poszczególne miesiące.

W niniejszej sprawie jednak istotną rolę przy liczeniu terminu przedawnienia składek określonych zaskarżoną decyzją odgrywa dodatkowo zawieszenie biegu tego terminu, które spowodowane było wszczęciem przez organ rentowy postępowania egzekucyjnego. W myśl bowiem art. 24 ust. 5b w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2003 roku - bieg terminu przedawnienia zostaje zwieszony od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz postępowania przed sądem. Redakcja tego przepisu ulegała zmianie i od 1 lipca 2004 roku stanowił on, że bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wszczął przeciwko ubezpieczonemu postępowanie egzekucyjne mające na celu wyegzekwowanie należnych składek. Postępowanie dotyczące zaległości składkowych za okres od czerwca 2004 roku do maja 2005 roku ZUS wszczął wystawiając w 5 kwietnia 2005 roku, 22 czerwca 2005 roku, 1 września 2005 roku tytuły wykonawcze, które doręczone zostały ubezpieczonemu 2 sierpnia 2005 roku i 4 kwietnia 2006 roku. Postępowanie trwało kilka lat i zostało ostatecznie umorzone postanowieniem Naczelnika Urzędu Skarbowego w N. z 23 maja 2013 roku, z powodu braku możliwości prowadzenia skutecznej egzekucji. Ww. postępowanie egzekucyjne - w myśl wskazanych wyżej przepisów - zawiesiło bieg okresu przedawnienia składek należnych za okres od czerwca 2004 roku do maja 2005 roku na 8 lat.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu, najstarsza z określonych zaskarżoną decyzją składek, tj. składka na ubezpieczenia społeczne za czerwiec 2004 roku wymagalna w dniu 10 lipca 2004 roku - przy uwzględnieniu jedynie 10-letniego terminu przedawnienia - uległaby przedawnieniu z upływem 10 lipca 2014 roku. Jednakże skoro termin przedawnienia tej najstarszej składki ulegał zawieszeniu na okres 8 lat prowadzenia postępowania egzekucyjnego, to faktycznie termin przedawnienia tej składki biec zaczął od nowa od 23 maja 2013 roku (od umorzenia postępowania egzekucyjnego). Stosując zatem 5-letni okres przedawnienia (zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2012 roku) nowy termin przedawnienia przypada na 23 maja 2018 roku. Zaskarżona zaś w niniejszej sprawie decyzja wydana została 22 lutego 2018 roku, a doręczona wnioskodawcy 19 marca 2018 roku, a zatem jeszcze przed upływem terminu przedawnienia najstarszej zaległości składkowej. Doręczenie zaś odwołującemu zaskarżonej decyzji po raz kolejny zawiesiło bieg przedawnienia określonych tą decyzją składek. W myśl bowiem art. 24 ust. 5f ustawy systemowej - w przypadku wydania przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. W ocenie Sądu, również wszystkie pozostałe (późniejsze) zaległości składkowe ujęte w zaskarżonej decyzji nie uległy przedawnieniu - termin bowiem upływu okresu przedawnienia każdej z tych składek (po uwzględnieniu okresu zawieszenia) przypadał po dniu doręczenia D. K. zaskarżonej decyzji.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach zastępstwa procesowego należnych organowi rentowemu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia odwołania przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu wynoszącej w niniejszej sprawie 11.403,58 zł.