Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 3 stycznia 2019 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa Z. M.

przeciwko (...) Towarzystwo (...) S.A. (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  Powództwo oddala.

2.  Zasądza od Z. M. na rzecz (...) Towarzystwa (...) w W. kwotę 7.217,00 (siedem tysięcy dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 marca 2018 roku /prezentata, k. 3/ powód Z. M. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. (...) z siedzibą w W. kwoty 100.814,65 (sto tysięcy osiemset czternaście złotych, sześćdziesiąt pięć groszy), wraz
z odsetkami ustawowymi od dnia 26 lutego 2018 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu zatrzymanych przez pozwanego na podstawie bezskutecznych postanowień umowy (...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym nr (...), która została przedterminowo rozwiązana, środków należących do powoda. Wniósł także
o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że zawarł z pozwanym umowę Ubezpieczenia
(...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...). Przedmiotem umowy było życie ubezpieczonego oraz inwestowanie środków pochodzących ze składek w okresie, na jaki umowa została zawarta. Powód rozwiązał umowę przed końcem okresu na jaki została zawarta z powodu pogorszenia się sytuacji finansowej. Pozwany powołując się na Ogólne Warunki Ubezpieczenia zatrzymał kwotę 137.474,53 zł ze środków zgromadzonych na polisie przez powoda. Na wezwanie powoda pozwany wypłacił mu kwotę 36.659,88 zł.

Powód wskazał, że postanowienia Ogólnych Warunków Umowy, na podstawie których nastąpiło zatrzymanie części zgromadzonych środków, tj. kwoty 100.814, 65 złotych, są postanowieniami abuzywnymi. Zapisy umowne, na podstawie których pozwany zatrzymał środki nie zostały uzgodnione z powodem indywidualnie, kształtowały jego prawa
i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. O powyższym świadczy rażąco wygórowana opłata za wykup częściowy i likwidację polisy oraz niewypłacenie całości środków zgromadzonych na polisie. W ocenie powoda bez znaczenia pozostaje fakt, że pozwany posługuje się konstrukcją tzw. świadczenia wykupu zastępując tym samym tzw. opłatę likwidacyjną. Efekt bowiem jest ten sam – dochodzi do nieuzasadnionego zatrzymania przez ubezpieczyciela całości zgromadzonych przez konsumenta na rachunku polisy środków.

Powód wskazał, że w czasie trwania umowy ubezpieczenia ponosił szereg opłat, które pokrywały koszty związane z zawarciem umowy i utrzymaniem polisy (m.in. opłata: wstępna, za ryzyko, administracyjna, od aktywów, za zarządzenie aktywami Portfelami Modelowymi, operacyjna). Nieuzasadnione jest zatem obciążanie powoda dwukrotnie tymi samymi kosztami stosując w tym celu różne opłaty /pozew, k. 3 – 8/.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości
oraz zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa
w wysokości 17 złotych. Pozwany zakwestionował roszczenie powoda co do zasady oraz co do wysokości. Wskazał, że kwestionowane przez powoda postanowienie dotyczące ustalenia wysokości świadczenia wykupu nie może zostać uznane za niedozwolone, ponieważ określa jedno z trzech głównych świadczeń umowy ubezpieczenia łączącej strony. Uznanie kwestionowanego postanowienia za niedozwolone zwolniłoby pozwanego jako przedsiębiorcę od obowiązku świadczenia w przypadku wcześniejszego zakończenia umowy a roszczenie powoda byłoby bezpodstawne. Pozwanemu przysługiwałoby natomiast roszczenia o zwrot wypłaconego świadczenia. W ocenie pozwanego powód nie wykazał podstaw materialnoprawnych roszczenia wywiedzionego na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c. Zaprzeczył, że doszło do naruszenia dobrych obyczajów oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta. Zaprzeczył także, że pobrano od powoda opłatę likwidacyjną, tym samym nie doszło do zatrzymania lub pobrania jakiejkolwiek kwoty, ale wypłacono tzw. świadczenie wykupu.

Pozwany podkreślił, że przeciętny konsument to konsument dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny. Powództwo wytoczone przez powoda ma na celu przerzucenie ryzyka, jakiego podjął się powód zawierając umowę ubezpieczenia z pozwanym. Powód miał prawo odstąpić od umowy w terminie 30 dni od jej zawarcia, jednakże świadomie zdecydował się na jej kontynuowanie licząc na osiągnięcie znacznych zysków w długiej perspektywie czasowej. Powód nie działał pod presją czasu i mógł dokładnie zapoznać się z warunkami umowy. Pozwany zarzucił powodowi naruszenie art. 5 k.c., w szczególności zasady pacta sunt servanda, poprzez narażenie pozwanego na straty finansowe i zagrożenie dla innych klientów, regulujących składki zgodnie z zawartymi umowa ubezpieczenia.

W toku dalszego postępowania strony wnosiły jak dotychczas. Wskazać przy tym należy, że powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, prawidłowo zawiadomiony nie stawił się na rozprawę w dniu 03 stycznia 2019 roku, ani nie był reprezentowany przez pełnomocnika również prawidłowo zawiadomionego. Wskazać przy tym należy, że stawiennictwo powoda było obowiązkowe.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód prowadzi własną działalność gospodarczą. W dniu 11 grudnia 2010 roku powód we własnym imieniu złożył wniosek o zawarcie Umowy (...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...) (...) na okres 15 lat, ze składką regularną w wysokości 5.000,00 złotych miesięcznie.

/dowód: wniosek, k. 76 – 77/

W dniu 15 grudnia 2010 roku powód zawarł umowę (...)
z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...) (...) na okres od 15 grudnia 2010 roku do 14 grudnia 2025 roku. Składkę regularną ustalono w wysokości 5.000,00 złotych miesięcznie. Ustalono w niej świadczenie z tytułu dożycia oraz z tytuł śmierci. Świadczenie wykupu określono jako kwotę nie wyższą niż kwotę odpowiadającą wartości części wolnej rachunku powiększonej o określony procent Wartości Części Bazowej Rachunku, zgodnie z tabelą wskazaną w Załączniku nr 1 do OWU. Integralną część umowy stanowiła polisa. Prawa i obowiązki wynikające z umowy zostały określone
w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...) (...), o indeksie (...) oraz Regulaminie Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych.

/dowód: polisa nr (...), k. 19/

Z zeznań świadka K. B. wynika, że powód posiadał wcześniej podobne produkty. Z uwagi na to, że powód rozważał zakup produktu z wysoką składką, tj. 5.000 zł. miesięcznie, odbyło się więcej niż jedno spotkanie, na którym powód rozmawiał z ekspertem finansowym. Przy zawarciu umowy powód otrzymał takie dokumenty jak warunki umowy, regulaminy a także tabele opłat i prowizji oraz warunki ubezpieczenia.

/dowód: zeznania świadka K. B., protokół rozprawy z dnia 03 stycznia 2019 roku, k. 112 – 114, nagranie od 00:11:42 do 00:14:52, płyta CD k. 115/

Przedmiotem umowy było życie powoda oraz inwestowanie środków pochodzących ze składek wpłacanych z tytułu umowy w ramach Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych w okresie od dnia od 15 grudnia 2010 roku do 14 grudnia 2025 roku. Zakres ubezpieczenia obejmował takie zdarzenia ubezpieczeniowe jak dożycie daty dożycia oraz śmierć ubezpieczonego (powoda) w okresie ubezpieczenia (§ 3 ust. 2 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia).

/dowód: Ogólne Warunki Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...) (...) k. 20 – 42/

W dniu 29 grudnia 2017 roku przedmiotowa umowa ubezpieczenia na życie
z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym nr (...) uległa rozwiązaniu wskutek złożenia przez powoda wniosku o całkowitą wypłatę świadczenia stosownie do § 10 ust. 1 pkt 6 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia.

/dowód: pismo pośrednika ubezpieczeniowego (...) S.A. z dnia 23 stycznia 2018 roku, k. 17, /

Powód wpłacił składki o łącznej wartości 425.000 złotych. W skład Rachunku Jednostek Funduszy wchodziły (...) jednostki funduszy w cenie jednostkowej
(...) złotych. Wartość przedmiotowej umowy wynosiła 463.272,60 złotych. Świadczenie wykupu netto oznaczono w kwocie 325.798,07 złotych.

/dowód: rozliczenie z tytułu umowy nr (...), k. 18, Ogólne Warunki Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...) (...) k. 20 – 42/

Koszty, jakie poniósł pozwany w związku z zawarciem i wykonywaniem umowy ubezpieczenia (prowizja, koszty akwizycji, dodatkowa alokacja, koszty administracyjne, techniczne) zostały określonego na kwotę 77.485,06 złotych. Świadczenie wykupu ustalono w kwocie 362.457,95 zł.

/dowód: zestawienie kosztów wraz z załącznikami, k. 80 – 86/

W dniu 20 lutego 2018 roku powód wezwał pozwanego (...) S.A. (...) z siedzibą w W. do wypłaty wartości wszystkich środków zgromadzonych przez powoda na rachunku polisy w terminie 3 dni od daty otrzymania wezwania lub przedstawienia propozycji ugodowej. Powód wyraził bowiem wolę zawarcia ugody, przedmiotem której byłoby ustalenie, że pozwany wypłaci mu 99 % wartości łącznie zatrzymanych przez pozwanego środków. Powód wskazał jednocześnie, że zapisy umowne na podstawie których pozwany zatrzymał środki powoda stanowią niedozwoloną klauzulę umowną i nie wiążą powoda.

/dowód: rozwiązanie umowy wraz z zawezwaniem do wydania dokumentów i wezwaniem do zapłaty, k. 13/

Pismem z dnia 08 marca 2018 roku pozwany poinformował, że przedmiotowa umowa została zawarta na podstawie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie
z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...) (...). W związku z przedterminowym zakończeniem umowy Ubezpieczyciel dokonał wypłaty świadczenia wykupu w kwocie ustalonej na podstawie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia. Pozwany podkreślił, że żadne z postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia nie zostało uznane za niedozwolone. Pozwany dążąc do polubownego rozwiązania sporu podjął decyzję o dobrowolnym uzupełnieniu wypłaconego już świadczenia o kwotę 36.659,88 zł., na zasadach zawartych w Porozumieniu z dnia 19 grudnia 2016 roku pomiędzy Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta a (...) Towarzystwo (...) S.A. (...).

/dowód: pismo pozwanego z dnia 08 marca 2018 roku, k. 15 - 16/

Stan faktyczny w powyższym kształcie Sąd ustalił w oparciu o dołączone do akt sprawy dokumenty, których wiarygodność nie wzbudziła wątpliwości Sądu i których prawdziwości nie kwestionowały strony postępowania. Sąd dopuścił dowód z zeznań świadka K. B., agenta pośredniczącego w zawarciu przedmiotowej umowy ubezpieczenia. Zeznania świadka Sąd uznał w pełni za wiarygodne.

Sąd pominął dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony z uwagi
na jego nieusprawiedliwioną nieobecność. Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego aktuariusza, uznając, że jest to wniosek zbędny w niniejszej sprawie, jako że dotyczy ustalenia okoliczności, które nie zostały uregulowane w umowie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 100.814,65
zł., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 lutego 2018 roku do dnia zapłaty. Podstawę faktyczną roszczenia powoda stanowi okoliczność rozwiązania przez powoda umowy (...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym nr (...) przed upływem okresu, na jaki została zawarta
i wypłacenia przez pozwanego w związku z tym świadczenia wykupu. W ocenie powoda postanowienia dotyczące świadczenia wykupu stanowią postanowienia abuzywne i w związku z tym nie wiążą go.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Stosownie do § 2 tegoż przepisu, jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Z powyższego wynika, że postanowienie umowy może zostać uznane za niedozwolone w przypadku spełnienia następujących przesłanek: umowa została zawarta z konsumentem, postanowienie umowy nie zostało uzgodnione indywidualnie, postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny
z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a postanowienie nie dotyczy głównych świadczeń stron.

Klauzula generalna zawarta w art. 385 ¹ k.c. została uzupełniona przykładowym katalogiem niedozwolonych postanowień umownych w art. 385 ³ k.c. W katalogu tym zawarto najczęściej spotykane w praktyce klauzule, które uznawane są za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta. Stosownie do artykułu 385 ² k.c., oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Sąd ocenił w pierwszej kolejności, że w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym powód posiadał status prawny konsumenta, tzn. stosownie do 22 ¹ k.c. dokonał czynności prawnej z przedsiębiorcą niezwiązanej bezpośrednio z jego działalnością gospodarczą lub zawodową. Pozwany z kolei posiadał status przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43 ¹ k.c., zgodnie z którym przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 ¹ § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą
lub zawodową. Okoliczności te nie były kwestionowane w toku postępowania.

Wobec tego, że art. 385 ¹ § k.c. nie znajduje zastosowania do postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, Sąd zobligowany był do rozważenia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienia, w których określono tzw. świadczenie wykupu jest jednym z głównych świadczeń umowy zawartej między stronami niniejszego postępowania.

Przez postanowienia określające główne świadczenia stron należy rozumieć świadczenia należące do kategorii przedmiotowo istotnych w ramach stosunku cywilnego (wyrok SN z dnia 01 marca 2017 roku, IV CSK 285/16). W przypadku umów nazwanych, za główne świadczenia stron uznaje się te świadczenia, które wyznaczone są przez essentialia negotii danej umowy nazwanej. W przypadku umów nienazwanych pomocnym będzie kryterium pozwalające na wyróżnienie świadczeń głównych oraz świadczeń pobocznych w umowie.

Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym wywodzi się z umowy ubezpieczenia uregulowanej w art. 805 k.c. Zgodnie z powołanym przepisem, przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę (§ 1). Przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Z kolei przy ubezpieczeniu osobowym świadczenie to polega w szczególności na zapłacie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej (§ 2). Zgodnie z art. 829 § 1 pkt 1 k.c., ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć: śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku.

W umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym łączącej strony postępowania połączono aspekt ubezpieczenia osobowego (stosownie do art. 829 § 1 pkt 1 k.c.) z aspektem oszczędnościowo – inwestycyjnym. Stosownie do § 3 ust. 1 a contrario Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, celem umowy jest realizacja zysków w długim horyzoncie czasowym.

W przedmiotowej sprawie sporne pozostają postanowienia dotyczące świadczenia z tytułu wykupu ubezpieczenia. Powód uważa, że mają one charakter postanowień niedozwolonych. Pozwany twierdzi zaś, że świadczenie to ma charakter świadczenia głównego i jako takie nie może być badane pod kątem abuzywności.

Zgodnie z art. 830 § 1 k.c., przy ubezpieczeniu osobowym ubezpieczający może wypowiedzieć umowę w każdym czasie z zachowaniem terminu określonego w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia, a w razie jego braku - ze skutkiem natychmiastowym. Nie określono jednak, czy w związku z rozwiązaniem umowy przysługują jakiekolwiek świadczenia na rzecz ubezpieczającego, czy ubezpieczonego. Stosownie do obowiązującego w chwili zawarcia przez strony umowy ubezpieczenia art. 13 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku (Dz. U. 2010, Nr 11, poz. 66 t.j.) o działalności ubezpieczeniowej, zakład ubezpieczeń w zakresie ubezpieczeń na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym był obowiązany do określenia lub zawarcia w umowie ubezpieczenia zasad ustalania wartości świadczeń oraz wartości wykupu ubezpieczenia, w tym również zasad umarzania jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego i terminów ich zamiany na środki pieniężne i wypłaty świadczenia.

Zgodnie ze stanowiskiem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wartość wykupu nie stanowi świadczenia głównego w umowie ubezpieczenia na życie
z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Sąd stanowisko to podziela. Wartość wykupu nie jest możliwa do ustalenia w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, ponieważ podlega zmianie wraz ze zmianą wyceny nabytych aktywów. Na powyższe nie wpływa odniesienie wartości wykupu do określonego procentu ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Wartość wykupu jako świadczenie nieokreślone nie może stanowić głównego świadczenia stron, ponieważ nie może być objęta konsensusem stron. Wypłata wartości wykupu jest elementem stosunku zobowiązaniowego, nie jest ona ani świadczeniem głównym ani ubocznym. Wykup ubezpieczenia jako spełnienie obowiązku stanowi o należytym wykonaniu zobowiązania ubezpieczyciela. W konsekwencji stwierdzić należało, że w przedmiotowej umowie zobowiązanie ubezpieczyciela - pozwanego obejmowało dwa świadczenia główne: wypłatę sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia daty dożycia oraz inwestowanie na zlecenie ubezpieczającego aktywami ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Ubezpieczony był natomiast zobowiązany do regularnego opłacania składki miesięcznej.

Wobec ustalenia, że zakwestionowane przez powoda postanowienia dotyczące świadczenia wykupu nie określają głównego świadczenia stron, należało ustalić, czy postanowienia te zostały uzgodnione z powodem indywidualnie. Zakwestionowane przez powoda postanowienie dotyczące tzw. świadczenia wykupu uregulowane zostało w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia, które stanowią wzorzec umowy. Mając na uwadze treść art. 384 § 1 k.c., przez wzorzec umowy należy rozumieć postanowienia ustalone przez jedną ze stron przeznaczone do wielokrotnego stosowania, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, których celem jest ujednolicenie regulacji umownych stosunków prawnych nawiązywanych pomiędzy podmiotem stosującym wzorzec a jego kontrahentami. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.

Zgodnie z twierdzeniem pozwu powód nie otrzymał od pozwanego Ogólnych Warunków Ubezpieczenia a postanowienia, na podstawie których wypłacono jedynie część środków zgromadzonych przez powoda, nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodem. Pobrał on we własnym zakresie wzór tego dokumentu ze strony internetowej należącej do pozwanego, ale dopiero po dokonaniu przez pozwanego wypłaty świadczenia wykupu, które nie obejmowało wartości wszystkich środków zgromadzonych przez powoda w czasie trwania umowy ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 k.c., nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Rzeczywisty wpływ na treść postanowień umowy należy rozumieć jako proces negocjowania tychże postanowień przez konsumenta z przedsiębiorcą (M. Bednarek, [w:] System PrPryw, t. 5, 2013, s. 762–763). Możliwa jest jednak sytuacja, w której przejmowane ze wzorca do umowy klauzule będą uzgadniane indywidualnie przez przedsiębiorcę i konsumenta. Konsument będzie miał wówczas realny wpływ na treść postanowień umownych przejmowanych z wzorca umownego (M. Gutowski, komentarz do art. 385 ¹ § 1 kodeksu cywilnego, 2019, Legalis).

Powód nie stawił się na rozprawie w dniu 03 stycznia 2019 roku, przez co pozbawił się możliwości wykazania, że treść postanowień umowy nie była z nim indywidualnie uzgadniana i nie miał rzeczywistego wpływu na nie. Strona pozwana z kolei zaprzeczyła twierdzeniu pozwu jak wyżej. Powołany świadek K. B. obsługująca powoda, który zgłosił się z zamiarem nabycia produktu ubezpieczenia na życie z kapitałowym funduszem ubezpieczeniowym zeznała, że powód na pewno otrzymał takie dokumenty jak Ogólne Warunki Ubezpieczenia, Regulaminy a także tabelę opłat i prowizji. Wskazała, że umowa ubezpieczenia nie została podpisana na pierwszym spotkaniu. Świadek długo rozmawiał z powodem udzielając informacji na temat produktu, który zamierzał nabyć.

Dyrektywa racjonalnego postępowania stron związana z powinnością należytej dbałości o własne interesy odnosi się do konsumenta jako kontrahenta rozważnego, świadomego i krytycznego, który jest w stanie prawidłowo rozumieć kierowane do niego informacje (v. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2012 roku, II CSK 515/11). W ocenie Sądu powód, który prowadzi działalność gospodarczą, posiada pełną zdolność do oceny podejmowanych przedsięwzięć tak na gruncie zawodowym, jak i prywatnym, działając jako konsument. Dodatkowo, powód posiadał wcześniej podobne produkty, a zawarcie przedmiotowej umowy poprzedziło kilka rozmów z ekspertem finansowym, co uzasadnia domniemanie, że powód był wystarczająco dobrze poinformowany i zorientowany w ofercie.

Skoro powód zwrócił się z wnioskiem o całkowity wykup świadczenia, to musiał być świadomy istnienia takiego uprawnienia do wcześniejszego rozwiązania umowy i zażądania określonego świadczenia z tego tytułu, co uzasadnia twierdzenie, że powód otrzymał Ogólne Warunki Ubezpieczenia i zapoznał się z ich treścią. W ocenie Sądu powód miał możliwość zapoznania się z Ogólnymi Warunkami Umowy, co jednakże nie jest równoznaczne z tym, że warunki te zostały „uzgodnione indywidualnie” z powodem. Wobec braku aktywności dowodowej strony powodowej, za nieudowodnione uznać należało jednakże twierdzenie o braku indywidualnego uzgodnienia treści umowy z powodem. Skoro tak, powództwo jako nieudowodnione podlegało oddaleniu. Brak spełnienia jednej z przesłanek określonych w art. 385 ¹ § k.c., które muszą wystąpić łącznie, czyni zbędnym rozważania odnośnie pozostałych.

Z uwagi na powyższe powództwo podlegało oddaleniu, o czym Sąd orzekł jak
w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Stroną przegrywająca jest w niniejszej sprawie powód, który jest obowiązany zwrócić pozwanemu koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na koszty te składają się: koszty zastępstwa procesowego oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa. W tym miejscu wskazać należy, że wysokość kosztów zastępstwa procesowego została w wyroku ustalona w niewłaściwej wysokości 7.200,00 (siedem tysięcy dwieście) złotych, podczas, gdy zastosowanie winien mieć przepis § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych przewidujący stawkę minimalną 5.400,00 (pięć tysięcy czterysta) złotych. Nadto zasądzeniu od powoda na rzecz pozwanego podlegała kwota 17 (siedemnaście) złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie 2. sentencji wyroku.

SSO Agnieszka Rafałko

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSO Agnieszka Rafałko