Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowienia z 14 maja 2019 roku

Wnioskodawca spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) z siedzibą w S. wniósł o stwierdzenie, że spadek po B. B. (1) nabyli spadkobiercy ustawowi mąż S. B. oraz dzieci B. H., A. B. oraz S. B.. Nadto wniósł o zasądzenie od uczestników kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego (k. 2 i k. 77).

W uzasadnieniu podał, że swój interes do wytoczenia przedmiotowej sprawy wywodzi z tego, że spadkodawczyni zawarła w dniu 27 stycznia 2009 roku umowę pożyczki numer (...), której nie spłaciła, on zaś jest podmiotem uprawnionym do jej egzekwowania.

W odpowiedzi na wniosek, uczestnik A. B. (k. 56-57) wskazał, że postanowieniem z 14 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy w Nowym Sączu zarządził spis inwentarza, który został opracowany przez komornika sądowego, jednak na tej liście nie została umieszczona wierzytelność, o której wspomina wnioskodawca. Nadto wskazał, że mąż spadkodawczyni złożył przed notariuszem oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Suma powyższych okoliczności wskazuje, że wnioskodawca nie ma interesu prawnego we wszczęciu postępowania.

Postanowieniem z 1 sierpnia 2017 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie K. W.- córkę spadkodawczyni (k. 91).

Zarządzeniem z 23 stycznia 2019 roku referendarz sądowy ustanowił dla nieznanej z miejsca pobytu uczestniczki K. W. kuratora procesowego w osobie adwokata M. L. (k. 13).

Na rozprawie w dniu 14 maja 2019 roku kurator procesowy złożył wniosek o sporządzenie spisu inwentarza (k. 152).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 stycznia 2009 roku B. B. (1) zawarła z (...) z siedzibą w S. umowę o kartę płatniczą VISA.

Wierzytelność wynikająca z zawartej umowy, w dniu 22 grudnia 2015 roku została przeniesiona na rzecz (...) S.A. r.l. z siedzibą w L..

Obsługę przedmiotowej wierzytelności, w szczególności jej egzekucję, przejęła jako wierzyciel powierniczy (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

Dowód: - umowa o kartę płatniczą VISA k. 16-19, - umowa przelewu wierzytelności z 22 grudnia 2015 roku k. 24-25, - wykaz wierzytelności k. 26, - umowa dotycząca obsługi wierzytelności 26D w odniesieniu do funduszu 26 k. 28-29, - wykaz wierzytelności k. 30

B. B. (1) zmarła 12 listopada 2013 roku w N., gdzie posiadała również miejsce stałego zamieszkania, pozostawiając spadkobierców w osobach męża- S. B. oraz czwórki dzieci- A. B., S. B., K. W. oraz B. H..

Dowód: - odpis skrócony aktu zgonu numer (...) k. 3, odpis skrócony aktu małżeństwa B. H. numer (...) k. 4, - odpis skrócony aktu urodzenia A. B. k. 5, - odpis skrócony aktu urodzenia S. B. numer (...) k. 6, - odpis skrócony aktu urodzenia S. B. k. 7, -zeznania A. B. k. 92.

(...) córka spadkodawczyni B. H. złożyła przed notariuszem J. K. oświadczenie o przyjęciu spadku po matce z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe.

Dowód: - akt notarialny (...) k. 2 akta sprawy I Ns 96/14.

29 stycznia 2014 roku mąż spadkodawczyni- S. B. złożył, przed notariuszem J. K., oświadczenie o przyjęciu spadku po żonie z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe.

Dowód: - akt notarialny (...) k. 8-9 akta sprawy I Ns 96/14.

(...) syn spadkodawczyni- S. B. złożył, przed notariuszem J. K., oświadczenie o przyjęciu spadku po matce z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe.

Dowód: - akt notarialny (...) k. 16-17 akta sprawy I Ns 96/14.

Komornik Skarbowy Urzędu Skarbowego w N. sporządził spis inwentarza.

Dowód: -protokół z 13 października 2014 roku k. 63, - protokół z 8 grudnia 2014 roku k. 64.

S. B. zmarł 9 października 2016 roku w N..

Dowód: - kopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 58.

Stan faktyczny przedmiotowej sprawy, w zasadzie jako bezsporny, Sąd ustalił na podstawie zapewnienia spadkowego i zeznań złożonych przez A. B. oraz dokumentów przedłożonych przez zainteresowanych.

Dokumenty, które stały się podstawą czynionych w sprawie ustaleń, nie były kwestionowane przez zainteresowanych, pod względem ich treści i autentyczności. Podobnie Sąd nie znalazł podstaw do negowania ich wartości dowodowej.

Jako w całości wiarygodne Sąd ocenił zeznania i zapewnienie spadkowe złożone przez uczestnika A. B., które dotyczyły jedynie kwestii związanych ze spadkobraniem, a które to okoliczności znalazły potwierdzenie w dowodach nieosobowych.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 1025 § 1 k.c. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobierców. W cytowanym przepisie chodzi więc o każdą osobę, która jest zainteresowana w wywołaniu skutków, jakie ustawa wiąże z wydaniem przez Sąd postanowienia stwierdzającego nabycie spadku przez określone osoby. Legitymowanym do złożenia wniosku są nie tylko spadkobiercy lub ich następcy prawni, lecz wszystkie osoby, które mają interes prawny w prawidłowym wykazaniu następstwa po spadkodawcy, z czym wiążą się doniosłe skutki prawne, w szczególności przewidziane w art. 1025 § 2, art. 1027 i 1028 k.c. (postanowienie SN z dnia 12 stycznia 1983 r., III CRN 218/82). Wynik postępowania o stwierdzenie nabycia spadku dotyczy prawa danej osoby, jeśli wskutek nabycia praw do spadku znajdzie się ona w korzystniejszej sytuacji w zakresie przysługującego jej prawa przez usunięcie prawnych przeszkód do jego realizacji (postanowienie SN z dnia 8 września 1999 r., I CKN 120/98, LEX nr 852516). Zarówno orzecznictwo, jak i doktryna zgodnie przyjmują, iż zainteresowanym w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1025 § 1 k.c. jest wierzyciel spadkodawcy. Powyższe jest o tyle uzasadnione, gdy wspomni się, iż z chwilą śmierci dłużnika, wierzyciel nie ma faktycznej sposobności wyegzekwowania świadczenia. Egzekucja może więc być kontynuowana dopiero po ustaleniu spadkobierców zmarłego dłużnika w drodze postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku. Niewątpliwie więc, uzyskanie omawianego postanowienia przez wierzyciela spadkodawcy, jako dowodu praw wynikających z dziedziczenia, usuwa przeszkodę skutecznego egzekwowania świadczenia.

W świetle powyższych rozważań nie może być wątpliwości, że wnioskodawca ma interes w wydaniu postanowienia. Z poczynionych ustaleń faktycznych wynika bowiem, że przed śmiercią spadkodawczyni zawarła umowę pożyczki, która nie została spłacona. Owa wierzytelność stała się przedmiotem obrotu, zaś wnioskodawca jako wierzyciel powierniczy legitymuje się z mocy umowy zawartej z (...) S.A. r.l. z siedzibą w L. w dniu 22 grudnia 2015 roku uprawnieniem do dochodzenia niespłaconej wierzytelności. Należy zaznaczyć, co wzbudziło niepokój uczestników, iż zgłoszona przez wnioskodawcę wierzytelność nie jest przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie, a samo postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie jest równoznaczne z uznaniem, iż wymienione w nim osoby będą musiały spłacić dług, bowiem o czym poniżej, nabycie przez nich spadku, nastąpiło z dobrodziejstwem inwentarza, a więc z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do jego stanu czynnego tj. wartości aktywów spadku.

Sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 669 k.p.c.) w którym wskazuje spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów (art. 677 § 1 k.p.c.).

W polskim systemie prawa spadkowego, dziedziczenie następuje na podstawie testamentu, a jeżeli nie został sporządzony lub został odwołany, ewentualnie stwierdzono jego nieważność, dziedziczenie następuje wedle porządku ustawowego. Stosownie do treści art. 931 § 1 k.c., w pierwszej kolejności powołane do spadku są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, którzy dziedziczą w częściach równych. W takiej jednak sytuacji, udział małżonka nie może być mniejszy niż ¼ spadku.

W przedmiotowej sprawie nie został przedłożony testament, dlatego Sąd mógł stwierdzić nabycie spadku tylko na podstawie ustawy, a więc wedle wyżej opisanego sposobu. Zainteresowani nie kwestionowali kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia po B. B. (1), a zgodnie wskazali, że należy do niego mąż oraz czwórka dzieci.

Należy zaznaczyć, że w dacie otwarcia spadku po B. B. (1) przepis art. 1016 k.c. stanowił, że w sytuacji, gdy choćby jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli również spadek z takim dobrodziejstwem, a więc z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do stanu czynnego spadku. Ze zgromadzonych dokumentów- aktów notarialnych numer rep. A (...), A (...) i A (...), wynika, że troje spadkobierców złożyło oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Pozostali spadkobiercy takowych oświadczeń nie składali, niemniej jednak z mocy cytowanego art. 1016 k.c. korzystają ze skutków prawnych jakie wywołały czynności ojca oraz rodzeństwa.

Mając na uwadze powyższe, Sąd stwierdził, że spadek po B. B. (1) córce B. i J., urodzonej (...) w miejscowości (...), zmarłej w dniu 12 listopada 2013 roku w N., na podstawie ustawy nabyli mąż spadkodawczyni S. B. s. S. i A. w 4/16 części oraz dzieci B. H., A. B., S. B., K. W. (dzieci S. i B.) po 3/16 części każdy z nich, z dobrodziejstwem inwentarza.

W związku z tym, iż uprzednio został sporządzony spis inwentarza dlatego Sąd oddalił wniosek kuratora.

Nieznana z miejsca pobytu uczestniczka K. W. była reprezentowana przez kuratora w osobie adwokata M. L., dlatego Sąd na podstawie § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 roku w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie przyznał mu wynagrodzenie w kwocie 147, 60 złotych wraz z podatkiem od towarów i usług w kwocie 27,60 złotych.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd miał na uwadze treść art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, co oznacza, że obciążają go koszty tej czynności, której sam dokonał, jak i czynności podjętej w jego interesie, także przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu. Pomijając wyjątki przewidziane w art. 520 § 2 i 3, koszty poniesione przez uczestników, związane z ich udziałem w sprawie, nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu (zwrotowi). W ocenie Sądu specyfika postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, a więc żądanie deklaratywnego orzeczenia o kręgu spadkobierców, nie pozwala uznać, że interesy zainteresowanych są sprzeczne, bowiem każdy z nich legitymuje się interesem do stwierdzenia owego kręgu w sposób odpowiadający rzeczywistemu stanu rzeczy, przy uwzględnieniu porządku dziedziczenia wyznaczonego normami prawa cywilnego bądź treści testamentu. Należy zaznaczyć, że sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami, w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 k.p.c., występuje wtedy, gdy postanowienie kończące postępowanie w sprawie wywiera wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw (postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2012 r. I CZ 148/12). Sąd w pełni aprobuje stanowisko, iż nie ma sprzeczności interesów uczestników postępowań nieprocesowych, których wynik ma istotne znaczenie dla każdego z nich, co w szczególności uwidacznia się w sprawach o podział majątku, wieczystoksięgowych, czy o stwierdzenia nabycia spadku. Istota i cel tych postępowań prowadzi do wniosku, że stopień zainteresowania uczestników jest taki sam. Nawet więc, gdy uczestnicy oponowali przeciwko wydaniu postanowienia, jak miało to miejsce w niniejszym postępowaniu, ich stanowisko nie mogło być dla Sądu wiążące, gdy zważy się na treść art. 670 k.p.c. Na marginesie wspomnieć należy, iż żądanie uczestnika oddalenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynikało z niewłaściwego pojmowania skutków prawnych czynności podjętych przed notariuszem, nadto z interpretowania spisu inwentarza sporządzonego przez komornika w ten sposób, że wyłącza on dalsze procedowanie w przedmiocie spadku po B. B. (1).

Należy również podkreślić, że zarówno § 2 i 3 art. 520 k.p.c. stanowi jedynie o możliwości, a nie obowiązku odstąpienia przez Sąd od stosowania ogólnej zasady dotyczącej ponoszenia kosztów postępowania nieprocesowego. Ostateczna decyzja w tej kwestii należy do sądu i powinna być ona uzależniona od rodzaju sprawy, aktywności procesowej poszczególnych uczestników oraz wysuwanych żądań (P. Pruś [w:] M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2015). W niniejszej sprawie, Sąd zaś nie stwierdził żadnych okoliczności, które uzasadniałyby zastosowanie wyjątku od zasady wyrażonej w art. 520 §1 k.p.c..

SSR Agnieszka Poręba

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

- (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)