Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2019 r. w Gliwicach

sprawy E. L. (L.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania E. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 21 września 2017 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu E. L. prawo do ustalenia wysokości kapitału początkowego z zastosowaniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 117,72 %.

(-) SSR del. Magdalena Kimel

Sygn. akt VIII U 2019/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 21 września 2017 r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. działając na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu E. L. ponownego ustalenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., ponieważ przedłożone kartoteki zarobkowe za lata 1980-1981 okazały się niewystarczającym dowodem umożliwiającym skuteczne przeliczenie wysokości świadczenia.

Z powyższą decyzją nie zgodził się ubezpieczony. Wniósł odwołanie, w którym podnosił, że osiągał wyższe wynagrodzenia w okresach od 1 września 1972 r. do 27 września 1973 r., od 1 października 1973 r. do 22 czerwca 1974 r., od 1 września 1979 r. do 23 września 1981 r., od 24 września 1981 r. do 29 maja 1983 r., od 16 sierpnia 1983 r. do 31 grudnia 1983 r., od 22 maja 1987 r. do 6 lipca 1989 r. niż przyjął to organ rentowy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazał, że ze względu na brak zaświadczeń o wynagrodzenie przyjął, że ubezpieczony osiągał minimalne wynagrodzenie za pracę w okresach w ww. okresach spornych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony E. L. urodził się (...)

W okresie od dnia 1 września 1969 r. do 30 czerwca 1972 r. odwołujący uczęszczał do Przyzakładowej (...) Szkoły Zawodowej. Zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K..

E. L. od 1 września 1972 r. do 27 września 1973 r. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w T., od 1 października 1973 r. do 22 czerwca 1974 r. w K. Milicji w K., od 1 sierpnia 1974 r. do 31 sierpnia 1979 r. w (...), od 1 września 1979 r. do 30 kwietnia 1991 r. w Przedsiębiorstwie Produkcji (...).

W okresach od 24 września 1981 r. do 29 maja 1983 r. i od 22 maja 1987 r. do 6 lipca 1989 r. ubezpieczony pracował w (...) SA w W. i przebywał za granicą na pracach eksportowych w Libii i w Iraku.

Decyzją z 26 sierpnia 2016 r. organ rentowy ustalił ubezpieczonemu wysokość kapitału początkowego. Do ustalenia jego wysokości przyjęto wynagrodzenie z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. z lat 1989-1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiary wyniósł 116,48%.

W dniu 13 lipca 2016 r. ubezpieczony wniósł o ponowne ustalenie kapitału początkowego.

Decyzją z 21 września 2017 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przeliczenia kapitału początkowego.

Od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł odwołanie, które zainicjowało niniejsze postępowanie.

W trakcie postępowania sądowego, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu emerytur i rent K. S. na okoliczność odtworzenia zarobków ubezpieczonego za okresy nieudokumentowane i wyliczenia wartości kapitału początkowego.

Przed wyjazdem na prace eksportowe, ubezpieczony uzyskiwał stawki wynagrodzenia jak M. M. (pracownik porównywalny).

Do 1974 r. normatywny czas pracy wynosił średnio 26 dni roboczych w miesiące, w tym 22 dni po 8 godzin i 4 soboty po 6 godzin, czyli średnio 200 godzin w miesiącu. Z kolei od 1975 r. pracowano średnio 22 dni po 8 godzin i 3 soboty po 6 godzin (jedna sobota była wolna), czyli średnio 194 godziny miesiącu.

Godzinne stawki wynagrodzenia odwołującego kształtowały się następująco:

- w Przedsiębiorstwie (...) w T. (od 1 września 1972 r. do 27 września 1973 r.) 8 zł – od 1 września 1972 r.; 8,50 zł – od 1 maja 1973 r.,

- w K. Milicji w K. (od 1 października 1973 r. do 22 czerwca 1974 r.) 10, 50zł

- w (...) w K. (od 1 września 1979 r. do 30 kwietnia 1991 r.) 21 zł- od 1 września 1979 r.; 24 zł- od 1 października 1980 r.; 38 zł – od 5 września 1983 r.; 48 zł – od 1 lipca 1986 r.; 51 zł – od 1 stycznia 1987 r.; 4 340 zł – od 1 stycznia 1991 r.; 4 775 zł - od 1 lutego 1991 r.,

Wynagrodzenie ubezpieczonego z okresu pracy w (...) w K. (od 1 sierpnia 1974 r. do 31 sierpnia 1979 r.) wynika z druku rp-7.

Stosunek wynagrodzenia ubezpieczonego do średniego wynagro­dzenia w kraju kształtuje się następująco:

Najkorzystniejsze wynagrodzenie w 10 kolejnych latach ubezpie­czony uzyskał w latach 1989 - 1998.

Suma wskaźników z tych lat wynosi 1 177,15 %

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi:

1.177,15 % : 10 lat = 117,72%.

Podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi:

117,72 %x 1.220,89 zł = 1.437,23 zł

Współczynnik proporcjonalny wynosi jak w decyzji ZUS tj. 81,98%.

Średnie dalsze trwanie życia wynosi 209 m-cy.

Obliczenie kapitału początkowego: 293,01 zł x 81,98% = 240,21

329 m-cy składkowych x 1,3 % : 12 x 1.437,23 = 512,23

razem: 752,44 złotych

752,44 zł x 209 m-cy = 157 259,96 zł

Kapitał początkowy wynosi 157.259,96 złotych

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego; aktach osobowych ubezpieczonego i M. M.; dokumentacji pracowniczej; opinii sądowej sporządzonej przez biegłego K. S. w dniu 20 stycznia 2019 r. (k.79-83).

Sąd podzielił wnioski wynikające z opinii sporządzonej przez biegłego K. S.. Opinia została sporządzona w sposób fachowy i rzetelny. Biegły w sposób precyzyjny odtworzył wynagrodzenie ubezpieczonego za okresy niedokumentowana, mając na uwadze dokumentację pracowniczą oraz zarobki porównywalne pracownika M. M.. Następnie biegły obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, który wyniósł 117,72% i okazał się wyższy niż dotychczas ustalony.

Ubezpieczony oraz organ rentowy nie wnieśli zastrzeżeń do ww. opinii sądowej.

Sąd uznał zebrany w sprawie materiał dowodowy za spójny i kompletny, a przez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżona decyzja okazała się nieprawidłowa.

Należy stwierdzić, że zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 i 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2018.1270 -j.t.):

1.  Kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

3.  Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r.

Natomiast zgodnie z normą art. 15 ust. 1, powołanej wyżej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Z klei, w myśl art. 15 ust. 4 tejże ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych;

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu;

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19.

Przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 2, przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu (art. 16).

Jednocześnie zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę wymiaru emerytury lub renty dla osób posiadających okresy ubezpieczenia za granicą, o których mowa w art. 8, ustala się na zasadach określonych w art. 15-17.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego, któremu zaskarżoną decyzją odmówiono jego przeliczenia. W zaskarżonej decyzji organ rentowy przyjął, że ubezpieczony w okresach od 1 września 1972 r. do 27 września 1973 r., od 1 października 1973 r. do 22 czerwca 1974 r., od 1 września 1979 r. do 23 września 1981 r., od 24 września 1981 r. do 29 maja 1983 r., od 16 sierpnia 1983 r. do 31 grudnia 1983 r., od 22 maja 1987 r. do 6 lipca 1989 r. osiągał minimalne wynagrodzenie za pracę, bowiem nie przedłożono żadnego dokumentu na okoliczność, iż było ono wyższe. W konsekwencji nowo ustalony wskaźnik wysokości kapitału początkowego okazał się niższy niż dotychczasowy.

Organ rentowy odmawiając wliczenia do podstawy wymiaru świadczenia tych składników wynagrodzenia kierował się treścią § 21 ust. 1 rozporządzenia z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), zgodnie z którym środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Niemniej jednak przepisy rozporządzenia regulującego postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, zawierające ograniczenia dowodowe, nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów. Dopuszczalnym jest, więc ustalenie wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dowody zastępcze (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006r. w sprawie I UK 179/06, opubl. w LEX nr 342283; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, z dnia 21 sierpnia 2013r., III AUa 1768/12).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni akceptuje stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Lublinie z dnia 4 października 2012r., w sprawie III AUa 305/12, gdzie wskazano, iż w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w aktach osobowych, takich jak umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia, wówczas można uwzględniać tylko takie składniki, które są pewne, wypłacane były w danym okresie stale i w określonej wysokości.

Sąd zgodził się z ustaleniami biegłego, iż wyliczony przez niego wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia, w oparciu o zarobki z kolejnych 10 lat kalendarzowych jest wyższy od przyjętego przez ZUS i wynosi 117,72%. Biegły odtworzył wynagrodzenie ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zgromadzoną w aktach sprawy oraz porównywalne zarobki M. M.. Organ rentowy nie zakwestionował wyliczeń biegłego.

W konsekwencji, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku – na mocy (...) § 2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do ustalenia wysokości kapitału początkowego z zastosowaniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 117,72%.

(-) SSR del. Magdalena Kimel