Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 kwietnia `2018 roku w sprawie z powództwa (...) Państwowych Spółki Akcyjnej w W. przeciwko S. O. o eksmisję, Sąd Rejonowy w Zgierzu nakazał pozwanemu, aby opuścił lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku nr (...) przy ul. (...) w Z. wraz z mieniem, nie przyznał pozwanemu lokalu socjalnego i orzekł o kosztach procesu.

Uzasadniając opisane rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 2 lutego 1977 roku Centralna Dyrekcja Okręgowych Kolei Państwowych w W. zawarła z K. O. umowę najmu mieszkania służbowego nr (...) w budynku nr 68c przy ul. 17-go stycznia w Z. (obecnie ulica (...)). K. O. zmarł w dniu 31 lipca 1992 r., a jego żona w rok później. Po śmierci bliskich S. O. wstąpił w stosunek najmu po stronie najemcy w sposób dorozumiany. Co najmniej od dnia 21 października 2016 roku jedyną osobą zameldowaną w przedmiotowym lokalu jest S. O..

Pismem datowanym na dzień 27 lipca 2017 roku powódka skierowała do pozwanego ostrzeżenie, gdzie wezwała go do spłaty zadłużenia w wysokości 14.442,71zł w terminie miesiąca od dnia doręczenia wezwania pod rygorem wypowiedzenia najmu zajmowanego lokalu. W dniu 12 września 2017 roku powódka wypowiedziała pozwanemu z dniem 30 września 2017 roku umowę najmu przedmiotowego lokalu ze skutkiem na dzień 31 października 2017 roku. Pismem z dnia 6 listopada 2017 roku powódka wezwała pozwanego do opróżnienia i zdania lokalu w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma. Całkowite zadłużenie pozwanego względem powódki w grudniu 2017 roku wynosiło łącznie 18.353,32 zł.

S. O. utrzymuje się ze stałej pracy, za którą otrzymuje wynagrodzenie w wymiarze 2 000 zł brutto, jak również z innych prac dodatkowych. Czynsz, za przedmiotowy lokal wynosi 1 100zł miesięcznie.

W ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne w świetle art. 222 § 1 k.c. Stosownie do treści art. 669 § 1 k.c. w zw. z art. 680 k.c., podstawowym obowiązkiem najemcy jest uiszczanie czynszu najmu, który to obowiązek pozwany zaniedbał, dopuszczając do powstania zadłużenia w wysokości 18.353,32 zł, co znacząc przewyższa trzykrotność stawki czynszu. Wypowiedzenie stosunku najmu odpowiada regulacjom wskazanym w art. 11 ust. 1, 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150). W tym stanie rzeczy żądanie eksmisji jest uzasadnione. Rozważając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia Sąd Rejonowy przyjął, że nie zachodzą przesłanki do obligatoryjnego przyznania lokalu zastępczego wymienione w art. 14 ust. 4 przywoływanej ustawy o ochronie praw lokatorów.

O kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

W apelacji od opisanego orzeczenia, zaskarżając wyrok w całości, pozwany zarzucił: a) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną i wybiórczą ocenę dowodów,

polegającą na pominięciu wyjaśnień pozwanego o jego sytuacji majątkowej, uznaniu długu i zobowiązaniu się do dobrowolnej spłaty zadłużenia,

b) art. 320 k.p.c. poprzez niewyznaczenie odpowiedniego terminu do opróżnienie lokalu mieszkalnego, podczas gdy zebrany materiał wskazywał, że pozwany jest osobą samotną, o niewielkich zarobkach, które nie pozwalają na szybkie znalezienie nowego miejsca zamieszkania,

c) art. 102 k.p.c. poprzez niezastosowanie i obciążenie kosztami postępowania mimo trudnej sytuacji materialnej, co stanowi o szczególnych okolicznościach uzasadniających odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami w sprawie;

d) art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy trudna sytuacja materialna i życiowa oraz deklaracja dobrowolnej spłaty zadłużenia czyni nakaz opróżnienia lokalu sprzecznym z zasadami współżycia społecznego.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę kwestionowanego wyroku i oddalenie powództwa w całości ewentualnie zmianę poprzez wyznaczenie odpowiedniego terminu na opróżnienie lokalu oraz nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja nie jest zasadna.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu (art. 227 k.p.c.) nie są obarczone błędem i znajdują oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania. Sąd Okręgowy przyjmuje zatem wskazanie ustalenia za własne, podzielając również ich ocenę jurydyczną, przeprowadzoną w zgodzie z dyrektywami zawartymi w art. 233 § 1 k.p.c.

Zarzut wskazanej normy prawnej (art. 233 § 1 k.p.c.) należy uznać tym samym za chybiony, aczkolwiek odnotowania wymaga, że w istocie skarżący zarzucając wadliwą ocenę jego wyjaśnień dotyczących sytuacji majątkowej skarżącego, uznania długu i zobowiązaniu się do dobrowolnej spłaty zadłużenia, która dokonana w sposób prawidłowy powinna doprowadzić do oddalenia powództwa ze względów słuszności, w istocie nie zgadza się z oceną w świetle norm materialnoprawnych, prowadzącą do oddalenia żądania pozwu. W tym kontekście więc należy odnieść się do argumentacji przywiedzionej dla poparcia wniosków apelacji.

Zarzut naruszenia art. 320 k.p.c. należy uznać za niezasadny. Postępowanie eksmisyjne przesądowe toczyło się od lipca 2017 r. Następnie, jak wynika z poczynionych ustaleń, w chwili składania przez powoda w dniu 12 września 2017 roku oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu spełniona była przesłanka określona w art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, bowiem po stronie pozwanego istniała zaległość w uiszczaniu opłat z tytułu czynszu przekraczająca znacząco sumę należności za okres trzech pełnych okresów płatności. Do chwili wydania wyroku przez Sąd I instancji w dniu 19 kwietnia 2018 r. nie odnotowano zmniejszenia zadłużenia czynszowego. Czas między wypowiedzeniem umowy najmu lokalu a wyrokowaniem w sprawie pozwalał na poczynienie stosownych działań w celu poszukiwania nowego mieszkania. Ponadto czas ten wydłużył się o kolejny rok w związku z postępowaniem apelacyjnym, co tym bardziej przekonuje o możliwości wynajęcia innego lokalu. Podnoszona przez skarżącego okoliczność, że jest osobą samotną, uzyskującą niewielkie zarobki, co w jego mniemaniu, nie pozwala na szybkie znalezienie innego mieszkania, jest argumentacją chybioną, zważywszy, że czynsz najmu przedmiotowego lokalu nie jest niski i wynosi około 1 000 zł miesięcznie.

Przechodząc do rozważań dotyczących zarzutu pozostawania wyroku nakazującego

pozwanemu opróżnienie zajmowanego lokalu w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, należy zauważyć, iż zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą (por. wyrok SN z dnia 8 sierpnia 1997 roku, II CKN 243/97, LEX 1228335, wyrok SN z dnia 27 maja 1999 roku, II CKN 337/98, OSNC 1999/12/14), regulacja art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy i może być zastosowania w razie zaistnienia szczególnych okoliczności i tylko wówczas, gdy w inny sposób nie można zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonaniem prawa podmiotowego. Ponadto, zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 KC są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 KC konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym ( tak SN postanowieniu z dnia 22 listopada 2018 r. V CSK 232/18 – legalis).

Dla zastosowania art. 5 k.c. nie jest wystarczające generalne powołanie się na

zasady współżycia społecznego, lecz każdorazowo należy wskazać konkretną zasadę, która w realiach rozpoznawanej sprawy miałaby zostać naruszona. W przedmiotowej sprawie, zdaniem Sądu Okręgowego, brak jest takiej zasady współżycia społecznego, która sprzeciwiałaby się uwzględnieniu powództwa, brak też okoliczności, które wskazywałyby na nadużycie przez powoda jego prawa.

Niewątpliwie sytuacja życiowa i finansowa pozwanego nie jest łatwa, z uwagi na deklarowane niewysokie dochody, jednak okoliczność ta sama w sobie nie prowadzi do uznania żądania eksmisji za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Ponadto akcentowana przez pozwanego, na poparcie zarzutu naruszenia art. 5 k.c. gotowość do spłacania zadłużenia i uznanie długu należy uznać za swoiste nieporozumienie w sytuacji, gdy nie są to okoliczności nadzwyczajne, a wręcz przeciwnie, stanowią one o obowiązku pozwanego do określonego zachowania się wobec powoda, który to obowiązek (uiszczanie czynszu) skarżący przez długi okres zaniedbywał. Innymi słowy, deklaracja dobrowolnej spłaty zadłużenia nie czyni nakazu opróżnienia lokalu sprzecznym z zasadami współżycia społecznego, skoro spłata długu jest zwykłym obowiązkiem dłużnika.

Prawidłowe są także rozważania Sądu Rejonowego poczynione na podstawie art. 14 ust. 1-4 ustawy o ochronie praw lokatorów, w zakresie braku uprawnienia pozwanego do orzeczenia na jego rzecz lokalu socjalnego.

Zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. Regulacja przewidziana w art. 102 k.p.c. jest wyjątkiem od obowiązku ponoszenia kosztów procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 k.p.c. W świetle art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi. Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności sprawy, przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, wolno powiedzieć, że trudno dopatrzyć się w niej przypadku szczególnego. Sama zaś sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, iż strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia z mocy art. 102 k.p.c. od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, ale łącznie ze wspomnianą trudną sytuacją finansową wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego w rozumieniu powołanego przepisu, co w badanej sprawie nie ma miejsca. Dodać w tym miejscu wypada, że nawet zwolnienie od kosztów sądowych, a więc formalne potwierdzenie ubóstwa strony, nie zwalnia jej od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi.

W tym stanie rzeczy, niezasadna apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w odwołaniu do zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c., obciążając pozwanego kosztami zastępstwa procesowego powoda, ustalonymi w wysokości 120 zł na podstawie § 7 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2016 roku, poz. 1668 ze zm.).