Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 czerwca 2017 roku powódka M. P. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej A. P. kwoty 1.476 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz zobowiązania pozwanej do usunięcia wady dzieła, tak, aby zostało ono wykonane zgodnie ze sztuką budowlaną.

W pozwie powódka wskazała, że wady nagrobka polegają na:

- uszkodzonej na dole nagrobka tablicy, która została źle przyklejona- na dole gdzie jest szczelina między listwą a tablicą,

- źle przyklejonej belce podtrzymującej górną płytę,

- złym rozmiarze okładziny wokół nagrobka ( 5 cm, a powinno być 3 cm).

W piśmie procesowym z dnia 29 marca 2018 roku pełnomocnik powódki z urzędu sprecyzował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o nakazanie pozwanej usunięcia w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku wad pomnika nagrobnego R. P. i M. P. posadowionego na cmentarzu katolickim w Ł. przy ul. (...) poprzez wykonanie następujących prac:

- demontażu istniejącego nagrobka;

- przygotowania podłoża pod nagrobkiem poprzez zainstalowanie betonowej ramy pod nagrobek;

- wymiany okładziny na nową, czteroelementową, o grubości 5 cm wykonaną z tego samego kamienia i w tym samym kolorze, co pozostałe elementy nagrobka;

- usunięcia uszkodzenia wazonu i tablicy nagrobkowej;

- przywrócenia chropowatości powierzchni elementów „pęknięcia” i rozszerzenie na płaszczyznę płyty tablicy oraz na sercu;

- przeszlifowania serca, by przywrócić geometrię „pęknięcia” i przenikania płaszczyzn ostatniej fali;

- wymiany elementów cokołu, aby jego wysokość nad okładziną wynosiła 7 cm;

- wymiany płyty w pomniku i zamontowanie pod tablicą płyty głównej oraz belki dolnej;

- wymiany na nową uszkodzonej nóżki, na której oparte jest serce i dopasowanie nóżek do skosu serca;

- wykonania dokładnego, zgodnego z zasadami sztuki kamieniarskiej montażu wszystkich elementów nagrobka.

Ponadto pełnomocnik powódki wniósł o upoważnienie powódki do wykonania naprawy pomnika nagrobnego na koszt pozwanej w razie bezskutecznego upływu terminu na wykonanie naprawy, a także zasądzenie na rzecz powódki kwoty 1.476 zł stanowiącej koszt prywatnej opinii, który był poniesiony przed wytoczeniem powództwa.

Pozwana A. P. nie złożyła odpowiedzi na pozew. W toku rozprawy wniosła o oddalenie powództwa. W piśmie procesowym z dnia 29 stycznia 2018 roku wskazała, że nie uznaje powództwa. Podniosła, że w chwili odbioru dzieła powódka nie miała żadnych zastrzeżeń co do wykonania zamówionego nagrobka. Ewentualne różnice w wykonaniu, w porównaniu do nagrobka wzorcowego wynikają z tego, że nagrobek zamówiony przez powódkę to grób ziemny, podczas gdy nagrobek wzorcowy jest ustawiony na piwnicy.

Na rozprawie w dniu 17 maja 2018 roku pełnomocnik pozwanej oświadczył, iż gotów jest poprawić estetykę nagrobka i wymienić wazon, a dodatkowo dopasować wymiary płyty nagrobnej zgodnie z oczekiwaniami powódki, czyli w granicach 15-20 cm, ponadto jest gotów naprawić wyszczerbioną tablicę i nóżkę.

Wyrokiem z dnia 29 maja 2018r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi

nakazał pozwanej A. P. - w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszego wyroku - usunięcie niezgodności wykonanego dzieła będącego pomnikiem nagrobnym M. P. i R. P., posadowionym w Ł. na cmentarzu katolickim przy ul. (...) na kwaterze 23, rząd 10, numer grobu 20, poprzez wykonanie na koszt pozwanej następujących prac usuwających wady wykonawcze i estetyczne :

a)  dopasowania wymiarów płyty nagrobnej zgodnie z oczekiwaniami powódki,

b)  dopasowania elementów konstrukcyjnych pomnika z zachowaniem geometrii tych elementów (pion, poziom, kąty) oraz sztywności,

c)  właściwego wypełnienia łączeń elementów konstrukcyjnych pomnika bez używania silikonu,

d)  oczyszczenia elementów konstrukcyjnych pomnika i ich łączeń,

e)  usunięcia uszkodzenia tablicy pomnika i nóżki wyższej oraz dopasowanie nóżek do skosu serca,

f)  usunięcia uszkodzenia wazonu (uszkodzeń na obwodzie górnym wazonu),

g)  dopasowania nóżek do skosu serca i przeszlifowanie tego elementu w taki sposób, aby uzyskać wrażenie chropowatości i przywrócić geometrię „pęknięcia” oraz przenikania płaszczyzn w ostatniej fali;

Sąd I instancji zasądził od A. P. na rzecz M. P. kwotę 1.476 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 października 2017 roku do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

Sąd I instancji upoważnił powódkę M. P. do wykonania naprawy pomnika nagrobnego w zakresie opisanym w punkcie 1. wyroku na koszt pozwanej A. P., w przypadku bezskutecznego upływu terminu na wykonanie naprawy.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następujących ustaleniach stanu faktycznego:

W dniu 20 września 2015 roku strony zawarły umowę o dzieło, której przedmiotem było wykonanie nagrobka w miejscu istniejącego.

Podczas ustalania warunków wykonania umowy powódka wskazała wykonawcy inny nagrobek, należący do S. B. (1) i wskazała, że chce by wykonano dla niej identyczny.

Ustalona cena za wykonanie dzieła, wynosząca 10.980 zł została w całości uiszczona przez powódkę.

Pismem z dnia 1 czerwca 2016 roku M. P. wezwała pozwaną do usunięcia usterek wykonanego nagrobka. Wskazała szereg wad i niedokładności w wykonaniu dzieła.

Pismem z dnia 10 sierpnia 2016 roku powódka złożyła pozwanej oświadczenie o obniżeniu ceny o kwotę 3000 zł i wezwała pozwaną do zapłaty. Pozwana otrzymała wezwanie w dniu 12 sierpnia 2016 roku.

Pismem z dnia 12 września 2016 roku powódka ponownie skierowała do pozwanej wniosek o usunięcie usterek nagrobka w terminie 14 dni.

Wobec bezskuteczności powyższych wezwań powódka wniosła skargę do Biura Miejskiego Rzecznika Konsumentów.

W odpowiedzi na wystąpienie Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Ł. pozwana wskazała, że nie uznaje roszczeń powódki. W ocenie A. P. umowa została wykonana w całości, a nagrobek wybudowano i zamontowano zgodnie z zasadami sztuki kamieniarskiej. Zobowiązała się jedynie do zwrotu kosztów na zakup nowych nasadzeń, które w trakcie prac montażowych zostały wykopane.

Powódka zwróciła się do rzeczoznawcy z wnioskiem o sporządzenie ekspertyzy wykonanego przez pozwaną nagrobka. W czasie oględzin rzeczoznawca stwierdził nieprawidłowości polegające na nieestetycznym wykonaniu łączeń, użyciu zbyt dużej ilości silikony, odpryski kamienia. Za przygotowaną opinię powódka zapłaciła 1476 zł.

Pozwana nie zwróciła powódce żadnych kosztów poniesionych w związku z wydaną opinią na zlecenie M. P., nie wykonała również zaleconych w opinii prac naprawczych.

Nagrobek wykonany przez pozwaną posiada wady wykonawcze polegające na nienależytym dopasowaniu elementów, braku należytego wypełnienia styków, braku należytego oczyszczenia linii styków, braku zachowania geometrii, braku sztywności niektórych elementów oraz niestaranności wykonania jako całości.

Nagrobek zamówiony przez powódkę został wykonany zgodnie ze sztuką kamieniarską i ma uzasadnienie konstrukcyjne. Zastosowanie belki i betonowej warstwy miało na celu zapobieżenie zapadnięciu się grobu, który w przeciwieństwie do nagrobka wzorcowego nie ma piwnicy. Tablica nadaje się do naprawy, nie ma potrzeby wymiany jej na nową. Wazon mógł być wykruszony od użytkowania, od środka. Wizualnie i obróbkowo oba nagrobki są do siebie podobne.

Okładzina na nagrobku wzorcowym jest z tego samego materiału co sam nagrobek, inaczej jest obrobiona. Gdyby nie wilgotność to okładzina w obu nagrobkach byłaby tego samego koloru. Na pomniku B. okładzina składa się z czterech części. U P. ma pięć części, bo tył jest przecięty na pół. Pod okładziną jest kawałek betonu o grubości 8-10 cm. Pod tą warstwą są poprzeczne dwie płyty, mniej więcej na wysokości głowy i nóg zmarłego. Na tych płytach stoi cokół. Żeby sprawdzić co to są za płyty trzeba by było zdemontować nagrobek. Elementy te spełniają tą samą funkcję co rama. Gdyby pozwany położył samą ramę to ona by mogła pęknąć albo się przekrzywić. U B. podkładkę mogą stanowić choćby ściany piwnicy. W przypadku grobu męża powódki jest grób ziemny on mógłby się zapaść.

U B. płyta jest dwuelementowa - składa się z płyty i belki dolnej - podczas gdy u P. jednoelementowa. Wymiary nagrobków są inne. Różnią się one też architektonicznie. Nagrobek B. sprawia wrażenie lżejszego, bo np: płyta jest podzielona i podniesiona. Technicznie pozwany nie mógł wstawić nagrobku B. na nagrobek P., bo by musiał wtedy zając część drogi, bo jest większa kwatera. Było możliwe wykonanie takiego samego nagrobka jak u B. na kwaterze P., ale w mniejszej skali z zachowaniem proporcji. Gdyby chcieć mieć płytę dwuczęściową trzeba by było ją wykonać na nową, przynajmniej przed belką dolną, która jest u B.. Jest możliwe takie przeszlifowanie serca aby uzyskać chropowatość jak u B.. Podniesienie cokołu wiązało by się z przebudową pomnika. Wtedy okładzina musiałby iść pod cokół. W trakcie oględzin pojawiał się temat, że okładzina jest dosunięta a nie wsunięta. To jest kwestia estetyki a nie techniki. W obu nagrobkach okładziny są dosunięte do cokołów.

Przy takich ustaleniach stanu faktycznego Sąd I instancji wywiódł, że powództwo podlegało uwzględnieniu w zasadniczej części.

Zgodnie z treścią art. 627 kc przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Dzieło stanowiące przedmiot świadczenia przyjmującego zamówienie jest zindywidualizowanym rezultatem materialnym lub niematerialnym. Jeżeli chodzi o wady dzieła, ustawodawca w art. 638 § 1 kc wprowadził odesłanie do przepisów o rękojmi przy sprzedaży.

W niniejszej sprawie powódka niewątpliwie zawarła umowę z pozwaną jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ kc. W związku z tym zastosowanie znalazły przepisy dotyczące uprawnienia kupującego (konsumenta) względem sprzedającego w przypadku wady rzeczy.

Materiał dowodowy zgromadzony w rozpoznawanej sprawie pozwolił na ustalenie, że nagrobek wykonany przez pozwaną ma wiele niedokładności i błędów technicznych, które szczegółowo opisane zostały w opinii pisemnego biegłego.

Zgodnie z art. 556 § 1 k.c., mającym zastosowanie z mocy art. 638 k.c. do umów o dzieło, sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. Wadą fizyczną jest także niewłaściwe jej zamontowanie, jeżeli zostało ono wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność (art. 556 § 4 kc).

W niniejszej sprawie powódka skorzystała ze swojego uprawnienia w ten sposób, że wezwała pozwaną do usunięcia wady, jednakże pozwana nie uznała tego żądania i nie podjęła żadnych realnych czynności zmierzających do doprowadzenia do zgodności dzieła z umową.

Z tych względów Sąd I instancji nakazał pozwanej A. P., aby w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku usunęła niezgodność wykonanego dzieła – pomnika nagrobnego R. P. i M. P., posadowionym w Ł. na cmentarzu katolickim przy ul. (...) na kwaterze 23 rząd 10 numer grobu 20 poprzez wykonanie prac określonych szczegółowo w podpunktach a) – g) wyroku.

Dodatkowo, na podstawie art. 480 § 1 kc Sąd w punkcie 4 wyroku upoważnił powódkę do wykonania naprawy pomnika w zakresie, w którym powództwo zostało uwzględnione na koszt pozwanej. Uprawnienie to zaktualizuje się jednak w przypadku niewykonania naprawy przez pozwaną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku.

W ocenie Sądu I instancji, niezasadne było żądanie powódki demontażu całego nagrobka i zamontowania ramy. Nagrobek nie miał wad konstrukcyjnych i był wykonany zgodnie ze sztuką budowlaną.

Powódka wniosła apelację od rozstrzygnięcia w zakresie w jakim powództwo zostało oddalone w części dotyczącej:

- żądania wymiany płyty, która w istniejącym pomniku stanowi jedną płaszczyznę, a powinna składać się z dwóch elementów ( płyty głównej i belki dolnej pod tablicą, przy czym belka dolna powinna być szersza niż płyta główna),

- żądania wymiany elementów okładziny nagrobka w ten sposób, że ma ona składać się z czterech elementów ( jeden po każdej stronie pomnika).

Skarżąca zarzuciła wyrokowi naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie materiału dowodowego, sprzecznej z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logiki, ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i:

– dowolnym ustaleniu, ze kwestia płyty nagrobka jest wyłącznie kwestia estetyczną, a powierzchnia płyty nagrobka wykonanego przez pozwaną dla powódki jest optymalna, w sytuacji gdy z opinii biegłego i zeznań powódki wynika, ze nie chodzi o kwestie estetyki, ale przede wszystkim o kwestie funkcjonalności nagrobka, bowiem przy konstrukcji zastosowanej przez pozwaną w razie pogrzebu koniecznym będzie demontaż prawi całego nagrobka zamiast jego niewielkiej części, co doprowadziło do wadliwego rozstrzygnięcia żądania powódki dotyczącego wad płyty nagrobka;

- dowolnym ustaleniu, że brak jest podstaw do wymiany elementu okładziny nagrobka, w sytuacji gdy z opinii biegłego oraz zeznań powódki wynikało, że jest ona nieestetyczna i niezgodna z zamówieniem, bowiem składa się z większej ilości elementów niż we wzorcowym pomniku;

b. art. 231 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie powództwa w zakresie żądania powódki wymiany płyty, która w istniejącym pomniku stanowi jedna płaszczyznę, a powinna składać się z dwóch elementów ( płyty głównej i belki dolnej pod tablicą, przy czym belka dolna powinna być szersza niż płyta główna) pomimo uznania powództwa w tym zakresie przez pozwaną;

c. art. 325 k.p.c. poprzez nieprawidłowe sformułowanie sentencji wyroku w zakresie odnoszącym się do żądania powódki dotyczącej płyty nagrobka, a polegające na użyciu sformułowania „ dopasowania wymiarów płyty nagrobnej zgodnie z oczekiwaniami powódki”, które to sformułowanie jest niejednoznaczne, a powinno być tak zredagowane, by jego realizacja był możliwa na podstawie samej treści sentencji bez potrzeby dokonywania dalszych czynności;

d.art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie w wyroku przyczyn, dla których oddalony powództwo w zakresie zadania wymiany elementów okładziny nagrobka w ten sposób, ze ma ona składać się z czterech elementów ( jeden po każdej stronie pomnika), skoro Sad ustalił, że pomnik zamówiony przez powódkę maił zostać wykonany na wzór pomnika S. B. (2), a taka okładzina znajduje się w pomniku wzorcowym.

W konkluzji skarżąca wniosła o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez nakazanie pozwanej A. P. – w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku usunięciu niezgodności wykonania dzieła będącego pomnikiem nagrobnym M. P. i R. P. posadowionym w Ł. na cmentarzu katolickim przy ulicy (...) na kwaterze 23, rząd 10 numer grabu 20 również przez wykonanie na koszt pozwanej następujących prac usuwających wady wykonawcze i estetyczne:

- wymiany płyty, która w istniejącym pomniku stanowi jedną płaszczyznę, a powinna składać się z dwóch elementów ( płyty głównej i belki dolnej pod tablicą, przy czym belka dolna powinna być szersza niż płyta główna);

- wymiany elementów okładziny nagrobka w ten sposób, że ma ona składać się z czterech elementów ( jeden po każdej stronie pomnika) i upoważnienie powódki M. P. do wykonania naprawy pomnika nagrobnego w tym zakresie na koszt pozwanej A. P. w przypadku bezskutecznego upływu terminu na wykonanie naprawy.

Nadto powódka wniosła o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu na etapie postepowania apelacyjnego, oświadczając, ze koszty te nie zostały opłacone w całości ani części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Zgodzić należy się ze skarżącą o tyle tylko, że istotnie w punkcie 1. podpunkcie a zaskarżonego wyroku Sąd I instancji zawarł niedookreślone sformułowanie w zakresie „dopasowania wymiarów płyty nagrobnej zgodnie z oczekiwaniami powódki”. Niemniej jednak skarżąca zdaje się pomijać fakt, że rozstrzygnięcie to nie zostało objęte zakresem zaskarżenia apelacją, bowiem apelacja została wniesione jedynie w zakresie oddalającym powództwo w części dotyczącej wymiany pływy i żądania wymiany okładziny nagrobka.

Przy tak sformułowanym zakresie zaskarżenia Sąd Okręgowy nie mógł ingerować w treść rozstrzygnięcia objętego punktem1. podpunkt a, bowiem rozstrzygnięcie w tym zakresie nie było objęte zarzutami apelacją.

Skoro rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 1.a nie zostało objęte zakresem zaskarżenia nie sposób skutecznie postawić Sądowi I instancji zarzutu naruszenia art. 325 k.p.c.

Bezzasadny jest także zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 213 § 2 k.p.c. w zakresie oddalenia żądania wymiany płyty, która w istniejącym pomniku stanowi jedną płaszczyzn, gdyż wbrew twierdzeniom podniesionym w apelacji, pozwana nie uznała powództwa w tym zakresie. Jak wynika z protokołu rozprawy z dnia 17 maja 2018r. ( -k. 124 nagranie 00: 04: 02) pełnomocnik pozwanej oświadczył , że gotów jest poprawić estetykę nagrobka i wymienić wazon, dodatkowo jest w stanie dopasować wymiary płyty nagrobnej zgodnie z oczekiwaniami powódki, czyli w graniach 15-20 cm, wymienić nóżkę oraz naprawić wyszczerbioną tablicę. Wbrew twierdzeniom skarżącej, pełnomocnik pozwanej nie uznał żądania powódki w zakresie wymiany płyty.

W ocenie Sądu Okręgowego bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 233 k.p.c.

Jest okolicznością bezsporną, że sporne działo zostało odebrane przez powódkę we wrześniu 2015r. Pismem z dnia 1 czerwca 2016r. powódka zgłosiła pozwanej wady nagrobka w postaci: - uszkodzonej na dole nagrobka tablicy, która miała być źle przyklejona, źle przyklejonej belce podtrzymującej górna płytę i złych rozmiarów okładzin nagrobka ( 5 cm a powinno być 3 centymetry). Takie też wady w zakresie wykonania dzieła zgłosiła powódka w pozwie z dnia 4 czerwca 2016r. Powódka w pozwie żądała wykonania nagrobka zgodnie ze sztuka budowlaną, przy czym zarzuty jej dotyczyły techniki wykonania nagrobka, a nie tego, że nagrobek jest niezgody w zakresie całej jego koncepcji z zamówionym dziełem - co do liczby okładzin, czy też konstrukcji płyty nagrobka.

Jak wynika z materiału dowodowego, nagrobek wykonany przez pozwaną ma wiele niedokładności i błędów technicznych, które szczegółowo opisane zostały w opinii pisemnego biegłego z dziedziny budownictwa. Jednakże, jak wynika z opinii biegłego, nagrobek nie miał wad konstrukcyjnych i był wykonany zgodnie ze sztuką budowlaną.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że nie są konieczne prace naprawcze w zakresie belki i betonowej warstwy znajdującej się pod cokołem. Taki sposób konstrukcji – nieco odmienny od pierwowzoru - miał na celu zapobieżenie zapadnięciu się grobu, który w przeciwieństwie do nagrobka wzorcowego nie ma piwnicy. Nadto, jak wynika z uzupełniającej opinii biegłego, liczba okładzin w przypadku spornego pomnika (5) nie ma znaczenia dla konstrukcji nagrobka.

Zdaniem Sądu Okręgowego, nie znajduje uzasadnienia żądanie wymiany płyty podnoszone przez skarżącą w apelacji, gdyż płyta nagrobna zamontowana na spornym nagrobku nie ma wad w zakresie sztuki kamieniarskiej. Nadto powódka dopiero piśmie procesowym z dnia 29 marca 2018r. ( a więc ponad dwa lata od odebrania dzieła) zgłosiła zarzut co do niezgodności dzieła w tym zakresie z działem zamówionym. Stosownie do art. 568 § 1 k.c., który ma zastosowanie odpowiednio przy umowie o dzieło, sprzedawca odpowiada za wady z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Nawet gdyby przyjąć, że dzieło tym zakresie dotknięte byłoby wadą, to upływ terminu z art. 568 § 1 k.c. powoduje brak odpowiedzialności pozwanej.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że przeprowadzenie nakazanych przez Sąd I instancji w wyroku prac pozwoli na doprowadzenie działa do zgodności z umową i niewątpliwie poprawi estetykę jego wykonania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jego bezzasadną.

Wobec wartości przedmiotu zaskarżenia określonej przez apelująca na kwotę 3000 zł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 16 ust. 1 pkt1 w zw. z § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. Z 2017r poz. 1796.).