Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Marek Tauer

sędzia Wiesław Łukaszewski

sędzia Wojciech Wołoszyk

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2019 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku dłużnika S. P.

o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej prowadzącej działalności gospodarczej pod nazwą (...) S. P.

na skutek zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn.. akt XV GU 21/19

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie

Wojciech Wołoszyk Marek Tauer Wiesław Łukaszewski

Sygn. akt VIII Gz 125/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 30 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy
w Bydgoszczy oddalił wniosek S. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) S. P. o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 Prawa upadłościowego (pkt 2 postanowienia).

Sąd Rejonowy ustalił, że, że łączne zadłużenie dłużnika wobec 7 wierzycieli, głownie banków wynosi ok. 534.000 zł.

Wnioskodawcy przysługują wierzytelności wobec M. K. (1), J. K., M. K. (2) na łączną kwotę 350.779,55 zł, a w sprawach tych wierzytelności dłużnik złożył pozwy do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy i do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy.

Dłużnik nie posiada nieruchomości. Posiadany przez niego majątek ruchomy ma szacunkową wartość 2.500 zł. Z tytułu działalności gospodarczej w okresie 1.01.-21.10.2018 r. dłużnik osiągnął stratę w kwocie 51098,98 zł. Dochody małżonki dłużnika wynoszą ok. 4900 zł. Swoje koszty utrzymania wnioskodawca określa na kwotę 3583,39 zł, bez rat kredytów, które łącznie miesięcznie wynosiły 13253,12 zł

Sąd wyjaśnił w uzasadnieniu postanowienia, że dłużnik spełnia przesłanki pozytywne do ogłoszenia upadłości, tzn. jest niewypłacalny - utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Jednakże celem postępowania upadłościowego nie jest samo przeprowadzenie postępowania, lecz zaspokojenie wierzycieli. Jeżeli więc, dłużnik nie posiada środków pieniężnych na rozpoczęcie postępowania to brak jest uzasadnionych przesłanek do przyjęcia, że zostaną uzyskane środki na które nie tylko pokryją koszty postępowania, ale wystarczą także, przynajmniej na częściowe zaspokojenie wierzycieli. Dlatego stosownie do art. 13 ust. 1 Prawa upadłościowego Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów.

W ocenie Sądu nie można upatrywać zdolności do pokrycia kosztów postępowania upadłościowego w uzyskiwanych przez dłużnika w przyszłości dochodach. Po otwarciu postępowania upadłościowego dłużnik nie prowadzi bowiem dalej działalności, lecz przeprowadzana jest likwidacja majątku wchodzącego w skład masy upadłości. Nie można także upatrywać możliwości ogłoszenia upadłości w tym, że dłużnik chciałby w toku postępowania upadłościowego zawrzeć układ z wierzycielami. Podkreślić należy, że Sąd ocenia czy majątek dłużnika wystarczy na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, bez oceny czy w jego toku ewentualnie zostanie zawarty układ.

Sąd Rejonowy wskazał, że jedynymi składnikami majątku dłużnika są wierzytelności przysługujące mu wobec M. K. (1), J. K., M. K. (2), które nie zostały jeszcze stwierdzone orzeczeniami sądowymi. Ich charakter jest więc wątpliwy, nie sposób też określić czy będą one w ogóle ściągalne. W tym miejscu należy wskazać, pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 kwietnia 2003 r. sygn. II CKN 484/02 (Prawo Spółek z 2003 r., Nr 11, s. 59), iż wierzytelności mają jedynie charakter możliwości czy też nadziei na znalezienie się w majątku dłużnika. Oczywiście sam brak środków finansowych nie może automatycznie przesądzać o braku możliwości przeprowadzenia postepowania upadłościowego i stanowić bezwzględną przesłankę oddalenia wniosku. W realiach niniejszej sprawy dłużnik nie tylko nie ma żadnych środków finansowych, ale w ogóle nie posiada żadnego majątku poza trzema wierzytelnościami. Jak wskazano wyżej wierzytelności te wg twierdzeń dłużnika wynikają z jego roszczeń związanych z odstąpieniem od umowy. Kwestia czy odstąpienie to było skuteczne, jaka jest rzeczywista wysokość tych wierzytelności, czy będą one możliwe do ściągnięcia nie została
w żaden sposób wykazana.

Nie można wszczynać postępowania, którego jedynym źródłem finansowania mogłyby być ewentualne zaliczki od wierzycieli, gdyż obecny majątek dłużnika nie pozwala na poczynienie jakichkolwiek wydatków, ani nie pozwala z uwagi na jego brak na spieniężenie (choćby miało nastąpić w przyszłości jak np. przy sprzedaży nieruchomości) składników majątku. W rozpoznawanej sprawie dłużnik nie wykazywał także, aby możliwe było uzyskanie do masy majątku określonego w art. 13 ust. 3 Prawa upadłościowego.

Zażalenie na powyższe postanowienie o oddaleniu jego wniosku o ogłoszenie upadłości złożył dłużnik, który domagał się jego zmiany poprzez ogłoszenie upadłości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

- błędne ustalenie, że nie posiada on majątku pozwalającego na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego,

- naruszenie art. 13 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe poprzez jego zastosowanie, pomimo braku podstaw do tego.

Uzasadniając zażalenie skarżący wskazał, że rozumie, iż wierzytelności w stosunku do rodziny K. mogą wydawać się na pierwszy rzut oka swego rodzaju znakiem zapytania. Jednakże w jego ocenie ich spłata jest realna. Powołał się na uzyskany już nakaz zapłaty
w sprawie przeciwko J. K. oraz na prowadzoną mediację w drugiej sprawie – przeciwko M. K. (1), w której obie strony wyraziły wolę zawarcia ugody. Okoliczności te wskazują, ze możliwe jest uzyskanie znaczących środków pieniężnych.

W kolejnym piśmie z 24 kwietnia 2019 r. skarżący uzupełnił swoją argumentację. Wskazał, że oceniając jego majątek pozwalający na prowadzenie postępowania upadłościowego należało uwzględnić nie tylko środki pieniężne, czy łatwo zbywalne składniki, które pozwoliłyby na szybkie pokrycie kosztów postępowania. Majątkiem masy upadłości jest ogół zbywalnych praw majątkowych przysługujących upadłemu, w trym także aktywa których elementem są wymagalne wierzytelności. W jego ocenie oceniając szansę na ściągniecie każdej z wierzytelności uznać należy, że istnieje spora szansa na uzyskanie środków pieniężnych bez zaistnienia nadzwyczajnych trudności. Uznał, ze Sąd błędnie pominął wierzytelności, które są elementem aktywów przedsiębiorstwa dłużnika – składnikiem jego majątku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie nie podlegało uwzględnieniu.

Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował w niniejszej sprawie przepis art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 2344 t.j. z późn. zm.), przewidujący obligatoryjną konieczność oddalenia w wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów.

Wbrew zarzutowi podniesionemu w zażaleniu, podstawę rozstrzygnięcia stanowił wyłącznie powołany przepis, co wynikało z sentencji postanowienia, jak i z treści uzasadnienia wskazującej na brak majątku dłużnika pozwalającego na prowadzenie upadłości.

Odnosząc się do zarzutu wskazującego na przysługujące dłużnikowi wierzytelności na znaczną kwotę przekraczającą 350.000 zł, należy stwierdzić, że nie może on zostać uwzględniony. Faktycznie zasadą jest, że w każdej sprawie wymagane jest indywidualne rozważenie, czy majątek dłużnika wystarcza na pokrycie kosztów postępowania. Są sytuacje, w których realne jest uzyskanie środków na pokrycie kosztów i częściowe choćby zaspokojenie wierzycieli już w trakcie postępowania. Jednak takie sytuacje muszą mieć swoje uzasadnione podstawy. Nie jest wystarczające powołanie się na potencjalny, zakładany przez wnioskodawcę wynik procesów, w których żąda on zwrotu środków od swoich wierzycieli po tym, jak odstąpił od umów z nimi. Kwestie te będą rozstrzygnięte w przyszłości, sprawy są
w toku i nie zostało nawet ujawnione przez skarżącego stanowisko strony przeciwnej. Ponadto nie jest wiadomy status majątkowy osób, od których skarżący dochodzi zapłaty w kontekście możliwej ewentualnie egzekucji należności, nawet przy założeniu, że uzyska on korzystne dla siebie orzeczenia sądowe.

Jasne jest i nie było to kwestionowane przez Sąd Rejonowy w zaskarżonym postanowieniu, że przy ocenie wartości majątku w relacji do przewidywanych kosztów postępowania należy brać pod uwagę ogół praw majątkowych należących do dłużnika, czyli prawa majątkowe materialne i niematerialne. Nie należy pojęcia „majątku” utożsamiać
z pojęciem „płynnych funduszy” w rozumieniu art. 361 prawa upadłościowego (P. Janda Komentarz do art. 13 Prawa upadłościowego [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. III, LEX/el. 2019).

Aktualne pozostają tezy z orzecznictwa Sądu Najwyższego, z których wynika, że nie jest uzasadnione oddalenie wniosku o upadłość tylko dlatego, że w majątku dłużnika nie ma środków pieniężnych lub papierów wartościowych albo rzeczy ruchomych dających się łatwo spieniężyć na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego (postanowienie Sądu Najwyższego z 13.03.1998 r., sygn. akt I CKN 540/97, OSNC 1998/12, poz. 204). Jednakże w sytuacji gdy majątek istnieje, ale nie nadaje się do spieniężenia lub spieniężenie majątku wymaga pokonania nadzwyczajnych trudności, np. wyłożenia środków pieniężnych, dzięki którym można przygotować majątek do spieniężenia, ale uzyskanie dochodu z tego tytułu jest obarczone dużym ryzykiem, to należy przyjąć, że mimo posiadania majątku przez dłużnika, nie wystarcza on na koszty postępowania upadłościowego (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 1.04.2003 r., sygn. akt II CKN 484/02, Pr. Spółek 2003/11, s. 59).

Do majątku dłużnika bezsprzeczne należy zaliczyć także wierzytelności i roszczenia, które po ogłoszeniu upadłości i przeprowadzeniu ich likwidacji zasilą fundusze masy upadłości. Ich wartość należy ocenić w drodze analizy możliwości wyegzekwowania wierzytelności po ogłoszeniu upadłości lub określenia wartości zbywczej danych wierzytelności. Jak podkreślono w doktrynie, ważny tutaj jest stan zaawansowania w dochodzeniu wierzytelności lub roszczeń od dłużników przyszłego upadłego (P. Janda Komentarz do art. 13 Prawa upadłościowego [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. III, LEX/el. 2019). Należy zbadać, czy dłużnik posiada tytuł egzekucyjny, czy dochodzenie wierzytelności jest na etapie postępowania sądowego, czy jeszcze żadnych czynności nie podjęto; czy dana wierzytelność lub roszczenie jest zabezpieczone rzeczowo. Jeżeli to możliwe, należy ustalić możliwość skutecznej egzekucji, która zależy od stanu majątkowego i kondycji finansowej dłużnika przyszłego upadłego. Te elementy pozwalają na racjonalną ocenę wartości tych praw w kontekście kosztów ich dochodzenia. Trzeba pamiętać, że zgodnie z art. 44 k.c. wierzytelności i roszczenia stanowią element majątku danego podmiotu (por. postanowienie SN z 1.04.2003 r., II CKN 484/02, Pr. Spółek 2003/11, s. 59).

Wszelkie okoliczności składające się na możliwość oceny sytuacji majątkowej upadłego muszą zostać uprawdopodobnione przez wnioskodawcę w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Uprawdopodobnienie wierzytelności jest przesłanką materialnoprawną, uzasadniającą ogłoszenie upadłości (Z. Świeboda, Komentarz do art. 13, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, wyd. III, LexisNexis 2006).

To, że dłużnik uzyskał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 13 grudnia 2018 r. na kwotę 7.503 zł nie stanowi w żadnym razie uprawdopodobnienia przysługujących mu wierzytelności na kwotę przekraczającą 350 tys. zł. Także twierdzenie o prowadzonej mediacji w sprawie z M. K. (1) nie może być potwierdzeniem, że wierzytelność przysługuje skarżącemu, będzie uznana (bądź prawomocnie zasądzona) i, że możliwe będzie jej skuteczne wyegzekwowanie.

Takich wymaganych okoliczności dłużnik nie przedstawił. Prawdopodobnie nie jest to w ogóle na obecnym etapie postępowania w tamtych sprawach możliwe. Dlatego również w ocenie Sądu Okręgowego w okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie ma aktualnie możliwości racjonalnej oceny wartości wierzytelności, które wnioskodawca przedstawił, jako jedyne w zasadzie swoje aktywa, w kontekście możliwości ich dochodzenia i egzekucji. Należy pamiętać, że oddalenie wniosku na obecnym etapie, nie uchyla możliwości wystąpienia z mim w momencie, gdy dłużnik będzie dysponował realnymi danymi pozwalającymi uwiarygodnić przysługujące mu należności i ich pozyskanie dla masy upadłości.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c., a także w zw. z art. 35 Prawa upadłościowego i naprawczego, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Wojciech Wołaszyk Marek Tauer Wiesław Łukaszewski