Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 stycznia 2014 roku

sprawy z wniosku L. F.

z udziałem E. F. , W. F. (1) i M. N.

o dział spadku i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestnika E. F.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 9 października 2013 roku, sygn. akt I Ns 660/12

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że dodać punkt 2 litera „a” o treści: tytułem dopłaty zasądza od L. F. na rzecz E. F. kwotę 37.591, 25 ( trzydzieści siedem tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt jeden złotych dwadzieścia pięć groszy), płatną w terminie do dnia 30 czerwca 2015 roku z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w terminie płatności;

2.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt: II Ca 844/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. cytuję „ 1. dokonał działu spadku : po W. F. (2) synu S. i W. zmarłym 22 kwietnia 1988r w P. i po J. F. (1) córce A. i A. zmarłej dnia 21 kwietnia 2009r oraz zniesienia współwłasności przedmiotem którego jest nieruchomość zabudowana położona w P. gmina S. oznaczona w ewidencji gruntów numerami działek :

(...)o powierzchni 0,45 ha ; (...)o powierzchni 0,32 ha ; (...)o powierzchni 0,51 ha ; (...)o powierzchni 0,22 ha; mająca urządzoną księgę wieczystą w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Tryb(...);

nieruchomość położona w Ł. gmina S. , oznaczona w ewidencji

gruntów numerami działek:

- (...) o powierzchni 0,33 ha ;

(...) o powierzchni 0,54 ha ;

- (...) o powierzchni 0,28 ha ;

- (...) o powierzchni 0,29 ha ;

- (...) o powierzchni 0,26 ha ; - (...) o powierzchni 0,22 ha; mająca urządzoną księgę wieczystą (...) dla działek (...) oraz księgę wieczystą (...) dla działek (...) ; pomiędzy M. N. , W. F. (1) , E. F. ,L. F. w ten sposób , że :

a/ w/w działki nr (...),położone w P. oraz działki w/w położone w

Ł.nr (...),(...), (...), (...), (...), (...)przyznał na wyłączną własność L. F.syna W.i J.;

b/ w/w działki położone w P.nr(...)i(...)przyznał na wyłączną własność E. F.syna W.i J.;

2. tytułem spłaty zasądził od L. F. na rzecz W. F. (1) kwotę 47 299,25 zł płatną w terminie jednego roku od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia w terminie płatności;

3. tytułem spłaty zasądził od L. F. na rzecz M. N. kwotę 47 299,25 zł płatną w terminie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia w terminie płatności;

4. ustalił , iż każdy uczestnik ponosi koszty swego udziału w sprawie;

5. nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb od L. F. kwotę 342,79 zł tytułem zwrotu wydatku na wynagrodzenie biegłego tymczasowo poniesionego przez Skarb Państwa -Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb.” – koniec cytatu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 11 stycznia 1986 roku wydanym w sprawie I Ns 909/88 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. stwierdził, że spadek po W. F. (2) synu S. i W. zmarłym dnia 22 kwietnia 1988 roku w P. , ostatnio stale zamieszkałym w P., na podstawie ustawy nabyli żona J. F. (1) w 4/16 części oraz dzieci J. F. (2), M. N., L. F., E. F. po 3/16 części każde z nich, wraz z wchodzącym w skład spadku gospodarstwem rolnym.

Postanowieniem z dnia 23 października 2009r Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. stwierdził, że spadek po J. F. (1)córce A.i A.zmarłej dnia 21 kwietnia 2009r w P. (...)., ostatnio stale zamieszkałej w miejscowości P., na podstawie ustawy nabyły dzieci: J. F. (2), L. F., E. F. M. N.po 1/4 części każde z nich, wraz z wchodzącym w skład spadku gospodarstwem rolnym.

W skład spadku wchodzi niezabudowana nieruchomość rolna położona w Ł.gmina S.o pow. 1,92 ha nr działek - (...), (...), (...), (...), (...), (...)- są to grunty niezabudowane oraz nieruchomość rolna położona w P.o powierzchni 1,50 ha nr działek (...)z których działki (...)są działkami zabudowanymi.

Nieruchomość położona w P.działki nr (...), (...), (...), (...) oraz część nieruchomości położonej w Ł.- działki nr (...)jest objęta księgą wieczystą (...)prowadzoną w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Tryb , natomiast nieruchomość położona w Ł.oznaczona nr działek (...)jest objęta księgą wieczystą (...)prowadzoną w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie W budynku mieszkalnym, mieszka wnioskodawca z rodziną, po śmierci taty uprawiał rolę a obecnie zajmuje się nią brat J. F. (2), który swoje udziały w w/w nieruchomości przekazał córce W. F. (1)w 2010r. Wnioskodawca pracuje zawodowo uzyskuje ok. 1 600zł do 1800zł miesięcznie ma na utrzymaniu córkę, jest żonaty , żona pracuje uzyskuje ok. 1400-1500zł miesięcznie .

Uczestniczka M. N. zamieszkuje we W. .

Uczestnik E. F. zamieszkuje w M. gmina R. na co dzień zajmuje się rolnictwem , ma własne urządzenia i maszyny rolnicze . Odległość od jego miejsca zamieszkania do działek nr (...) położonych w P. wynosi ok. 6,5 km.

W obu w/w księgach wieczystych są wpisani: W. F. (1), M. N., E. F., L. F. po 1/4 części na rzecz każdego z nich.

Wartość rynkowa gospodarstwa rolnego położonego w miejscowości P.gmina S.oraz w Ł.gmina S.w skład którego wchodzą: działki zabudowane- nr (...)o pow. 0,32 ha i nr (...) o pow. 0,45 ha - o wartości 162 250,00 zł:

działka niezabudowana nr (...) o pow. 0,51 ha - o wartości 6 886 zł,

działka niezabudowana nr (...) o pow. 0,22 ha - o wartości 2 822 zł,

działka niezabudowana nr (...) o pow.0,26 ha -o wartości 1 976 zł,

działka niezabudowana nr (...) o pow.0,22 ha -o wartości 2 464 zł,

działka niezabudowana nr (...) o pow. 0,54 ha - o wartości 6 048 zł,

działka niezabudowana nr (...) o pow.0,33 ha - o wartości 1 336zł,

działka niezabudowana nr (...) o pow.0,28 ha -o wartości 2 660 zł,

działka niezabudowana nr (...) o pow. 0,29 ha - o wartości 2 755zł tj. łącznie 189 197,00 zł.

Wartość udziału 1/4 części wynosi 47 299,25 zł.

W opinii biegłej działki nr (...)powinny stanowić całość gospodarczą, podobnie jak działki (...) (...)oraz działki (...), oraz działki (...).

Strony nie sprzeciwiały się przyznaniu nieruchomości wnioskodawcy za wyjątkiem dwu działek (...)o które wnosił uczestnik E. F.. Pozostałe uczestniczki wnosiły o spłatę udziału . Uwzględniając wolę stron Sąd Rejonowy przyznał nieruchomość wnioskodawcy za wyjątkiem działek położonych w P.nr (...)i (...), które zostały przyznane uczestnikowi E. F.. Taki podział nie sprzeciwia się charakterowi nieruchomości, gdyż działki nr (...)zostały ujęte przez biegłą jako stanowiące całość gospodarczą a także są w niedalekiej odległości od miejsca zamieszkania uczestnika.

Wartość przyznanej nieruchomości wnioskodawcy przekracza jego udział a zatem jest on obowiązany do spłaty na rzecz uczestniczek kwot po 47299,25zł, które odpowiadają przypadającym im udziałom ( 1/4 części ) . Zostały jednakże zróżnicowane terminy zasądzonej spłaty , która w przypadku W. F. (1) jest zgodna z terminem wskazanym przez wnioskodawcę , natomiast termin spłaty dla M. N. został wskazany jako termin , który pozwoli na uzyskanie kredytu w celu spłaty . Określając terminy płatności zostały zastrzeżone odsetki w wypadku opóźnienia w zapłacie. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, iż podział nieruchomości nie jest sprzeczny z przepisami ustawy, jak również nie jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego . W ocenie Sądu Rejonowego dokonany sposób działu spadku i zniesienia współwłasności nieruchomości jest racjonalny.

Sąd Rejonowy obciążył wnioskodawcę poniesionym przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w toku postępowania wydatkiem w wysokości 342,79 zł z tytułu opinii uzupełniającej biegłego o którą wnosił wnioskodawca zważywszy na jego inicjatywę w powołaniu tegoż dowodu .

O kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 520 kpc , ustalając , iż każdy uczestnik ponosi koszty swego udziału w sprawie .

Uczestnik E. F. zaskarżył postanowienie w całości. Pełnomocnik uczestnika ( ustanowiony w postępowaniu międzyinstancyjnym ) zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 212 § 1 i 2 k.c. poprzez zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział bez wyrównania przyznanego Apelującemu udziału stosowną dopłatą pieniężną,

- naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 623 w zw. z art. 688 k.p.c. poprzez dział spadku w naturze bez wyrównania Apelującemu udziału stosowną dopłatą pieniężną,

- naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 5 k.p.c. poprzez brak pouczenia o konsekwencjach prawnych czynności Sądu oraz Uczestników,

- naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 158 § 2 k.p.c. poprzez niezgodne z przebiegiem posiedzenia sporządzenie protokołu z posiedzenia w dniu 25.09.2013r., w szczególności zapisanie w treści zeznań apelującego, że powiedział: „dlatego nie chcę spłaty'",

- naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 273 § 1 w zw. z art. 304 k.p.c. poprzez brak odczytania zeznań Apelującego zapisanych w protokole rozprawy z dnia 25.09.2013 r., a tym samym uniemożliwienie dowiedzenia się o błędzie w protokole w zakresie nieprawdziwych słów „dlatego nie chcę spłaty" i sprostowania w tym zakresie swoich zeznań i stanowiska,

6) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że Uczestnik E. F. nie chciał spłaty ponad wartość działek, o które wnioskował.

W konkluzji wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyznanie Uczestnikowi E. F., oprócz własności działek w P.nr (...)i (...), także, tytułem wyrównania udziałów Współwłaścicieli, spłaty od L. F.w wysokości 37.591,25 zł.

Pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o oddalenie apelacji a w przypadku jej uwzględnienia odroczenie terminu dopłaty na okres 1,5 roku.

Uczestniczka M. N. przyłączyła się do apelacji.

Uczestniczka W. F. (1) pozostawiła apelację do uznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja odnosi skutek. Dzieje się tak dlatego, że do chwili uprawomocnienia się orzeczenia uczestnik miał prawo zmienić stanowisko w sprawie. Jak wynika z zapisu protokołu rozprawy poprzedzającej wydanie zaskarżonego postanowienia to uczestnik zmienił stanowisko jakie prezentował w sprawie wcześniej albowiem zamiast dopłaty wnosił o przyznanie na jego rzecz działek oznaczonych numerami (...) i z tego względu nie chciał spłaty.

Stanowisko w/w zmienił w apelacji i dlatego obowiązkiem Sądu II instancji było dokonać jego oceny.

Niespornym w sprawie jest, że wartość przyznanych uczestnikowi działek nie przekracza jego udziału. W takim zaś przypadku uczestnik ma prawo domagać się od wnioskodawcy stosownej dopłaty – art. 212 § 1 k.c. Ponieważ wartość przyznanych uczestnikowi działek wynosi 9708,00 zł, a wartość jego udziału wynosi 47299,25 zł, to należy zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 37591,25 zł.

Mając na względzie fakt zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestniczek postępowania kwot po 47299,25 zł z jednej strony oraz sytuację majątkową, zarobkową i rodzinną L. F. z drugiej strony, Sąd Okręgowy uznał za celowe odroczenie terminu zapłaty w/w kwoty. Jak ustalił Sąd I instancji wnioskodawca by podołać ciążącemu na nim względem uczestników obowiązku dopłaty zmuszony będzie zaciągnąć kredyt. Z tego to powodu należało odroczyć termin zapłaty przez wnioskodawcę na rzecz uczestnika kwoty 37591,25 zł do dnia 30 czerwca 2015 r., oczywiście z zastrzeżeniem odsetek ustawowych na wypadek opóźnienia w zapłacie – art. 212 § 3 k.c.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił jak w sentencji.

Ponieważ zmiana orzeczenia jest wyłącznie wynikiem zmiany stanowiska w sprawie przez uczestnika E. F. dlatego Sąd II instancji postanowił, że każdy uczestnik ponosi swe koszty postępowania odwoławczego w sprawie – art. 520 § 1 k.p.c.

Na oryginale właściwe podpisy