Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 czerwca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołujewicz

Protokolant starszy sekretarz sądowy Joanna Mucha

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2019 r. w Człuchowie

na rozprawie sprawy

z wniosku M. W. (1)

z udziałem Prokuratora Rejonowego w Człuchowie

o przyznanie kompensaty

postanawia:

oddalić wniosek.

Pobrano opłatę kancelaryjną

w kwocie zł – w znakach

opłaty sądowej naklejonych

na wniosku.

Sygn. akt I Ns 451/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. W. (1) wniosła o przyznanie jej kompensaty w kwocie 25.000 zł na podstawie przepisów ustawy z dnia 07.07.2005r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych (Dz.U.2005.169.1415 z późn. zm.).

W uzasadnieniu wniosku wskazała, że w dniu 28 lutego 2016 r. w miejscowości W. jej mąż P. W. grożąc jej pobiciem i zabójstwem za pośrednictwem krótkich wiadomości tekstowych sms, będąc po spożyciu alkoholu, działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia, poprzez wielokrotne uderzanie jej pięścią uzbrojoną w kastet w okolice twarzy, szyi i górnej części klatki piersiowej, a następne poprzez wielokrotne zadawanie jej ciosów nożem kuchennym w okolice twarzy, szyi oraz górnej klatki piersiowej, usiłował pozbawić ją życia. Wyjaśniła również, ze P. W. za powyższe został skazy prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego wS.z dnia 27 lutego 2017 r. na osiem lat pozbawienia wolności oraz zasądził od P. W. na rzecz wnioskodawczyni kwotę 5000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, a powyższy wyrok jest prawomocny. Wskazała, że odniosła bardzo poważne obrażenia ciała w postaci licznych ran ciętych powłok twarzy, szyi i rąk, w tym ran wymagających zaopatrzenia chirurgicznego (szycia na twarzy i w okolicy jarzmowej lewej oraz w obrębie policzka lewego, na szyi oraz na obu rękach z uszkodzeniem ścięgien mięśni zginaczy palców IV i V ręki lewej i III, IV, V ręki prawej. Nie może ruszać tymi palcami, a powyższe obrażenia spowodowały naruszenie narządów ciała i rozstrój zdrowia na czas dłuższy niż 7 dni. Wnioskodawczyni poinformowała, że nie odzyska już pełnej sprawności chwytnych dłoni, została zeszpecona bliznami na twarzy, szyi, rękach na całe życie. Wobec niej orzeczono umiarkowany stopień niepełnosprawności. Wskazała również, ze w chwili zdarzenia była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w C. jako bezrobotna poszukująca pracy. Wychowywała wówczas dwoje niemowląt -7 miesięczne bliźnięta (ma jeszcze dwoje starszych dzieci), w związku z czym nie mogła podjąć zatrudnienia. Wyjaśniła również, ze z uwagi na fakt, ze sprawca przestępstwa przebywa w zakładzie karnym, jest osobą nieosiągającą żadnych dochodów, nie posiadającą majątku, w związku z czym nie jest możliwe dochodzenie od niego zadośćuczynienia i odszkodowania. Podkreśliła, ze stała się osobą niezdolną do podjęcia pracy od dnia zdarzenia tj 28 lutego 2016 r., a jej obecny stan zdrowia wyklucza ją z możliwości podjęcia większości zajęć, które potrafi i mogłaby wykonać zawodowo jak: praca w sklepie, praca w zakładzie produkcyjnym przy taśmie, sprzątanie, rękodzielnictwo.

M. W. (1) wyliczyła, że zakładając, ze minimalne wynagrodzenie w 2016 r. wyniosło 1.850 zł. miesięcznie, to należy uznać, że została pozbawiona możliwości zarobku za miesiące marzec – grudzień 2016 r. łącznie 18.500 zł., a za rok 2017 minimalne wynagrodzenie wynosiło 2000 zł, w związku z czym została pozbawiona możliwości zarobkowania od stycznia do dnia wniesienia pozwu w wysokości 22.000 zł. W związku z powyższym – jej zdaniem - straciła łącznie 41.468,65 zł. Wnioskodawczyni podnosiła również, ze w związku z przedmiotowym zdarzeniem poniosła koszty związane z leczeniem: koszty dojazdów na rehabilitację i do lekarza w łącznej kwocie 668,65 zł., leki, maści, opatrunki w łącznej kwocie 300 zł.

W związku z powyższym domagała się maksymalnej kompensaty w wysokości 25.000 zł.

Prokurator nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 lutego 2016 r. w miejscowości W. P. W. grożąc swojej żonie M. W. (1) pobiciem i zabójstwem za pośrednictwem krótkich wiadomości tekstowych sms, będąc po spożyciu alkoholu, działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia, poprzez wielokrotne uderzanie jej pięścią uzbrojoną w kastet w okolice twarzy, szyi i górnej części klatki piersiowej, a następne poprzez wielokrotne zadawanie jej ciosów nożem kuchennym w okolice twarzy, szyi oraz górnej klatki piersiowej, usiłował pozbawić ją życia. Za powyższe został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia 27 lutego 2017 r. na osiem lat pozbawienia wolności oraz zasądził od sprawcy na rzecz pokrzywdzonej kwotę 5000 zł. warz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku. WW. wyrok uprawomocnił się w dniu 13 marca 207 r.

bezsporne, ponadto d owód: wyrok k. 13-15

W związku z powyższym zdarzeniem wnioskodawczyni M. W. (1) odniosła bardzo poważne obrażenia ciała w postaci licznych ran ciętych powłok twarzy, szyi i rąk, w tym ran wymagających zaopatrzenia chirurgicznego (szycia na twarzy w okolicy jarzmowej lewej oraz w obrębie policzka lewego, na szyi oraz na obu rękach z uszkodzeniem w ich dnie ścięgien mięśni zginaczy palców IV i V ręki lewej i III, IV, V ręki prawej. Nie może ruszać sprawnie tymi palcami, a powyższe obrażenia spowodowały naruszenie narządów ciała i rozstrój zdrowia na czas dłuższy niż 7 dni. Wnioskodawczyni nie odzyska już pełnej sprawności chwytnych dłoni, została zeszpecona bliznami na twarzy, szyi, rękach na całe życie. Wobec niej orzeczono umiarkowany stopień niepełnosprawności.

bezsporne ponadto dowód: karta informacyjna k. 32-36, porada lekarska k. 37, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 47, dokumentacja medyczna k. 72

W chwili zdarzenia M. W. (1) była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w C. jako osoba bezrobotna w okresie od 04.08.2011 r. do dnia 31.10.2016r., od dnia 10.05.2017 r. do dnia 21.08.2018r. oraz od 07. (...). do chwili obecnej (nie pobiera zasiłku). W okresie od 1 marca 1996 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., nie było żadnego dnia w którym uzyskałaby wypłaty świadczeń za czas udokumentowanej niezdolności do pracy. Przed zdarzeniem wnioskodawczyni nie była nigdy zatrudniona na stałe. Wówczas wychowywała 7 miesięczne bliźniaki oraz opiekowała się córką która miała ok. 5 lat. Zanim urodziła starszą córkę sezonowo pracowała w przetwórni i na polu. Otrzymywała różnego rodzaju zasiłki z tytułu opieki nad dziećmi. Po zdarzeniu z uwagi na fakt, ze dzieci były umieszczone w placówkach przestała otrzymywać zasiłki rodzinne.

bezsporne, ponadto zaświadczenie k. 69 , zeznania wnioskodawczyni k. 93v 00:04:09-00:11:47

Wnioskodawczyni ma sześcioro dzieci, najstarszy syn ma 21 lat i jest samodzielny. W placówce w C. przebywa P., która ma 16 lat, K. który ma 11 lat oraz W. która ma lat 8. Do bliźniąt, które w chwili zdarzenia miały 7 miesięcy, wnioskodawczyni została pozbawiona praw rodzicielskich, obecnie przebywają w rodzinie zastępczej i nie ma ona z nimi kontaktu. Na córkę otrzymuje rentę 550 zł., a jak dzieci są urlopowane to otrzymuje również zasiłki rodzinne po ok. 120 zł., które przysługują wnioskodawczyni nawet jak dzieci przebywają u niej tylko 2 dni. M. W. (1) ma podstawowe wykształcenie. Wcześniej przed przedmiotowym zdarzeniem wnioskodawczyni pracowała dorywczo tylko w przetwórni i pomagała sezonowo w pracach na polu.

bezsporne, ponadto dowód zeznania M. W. k. 49-50, k. 93v-94

Na skutek doznanych obrażeń stała się osobą niezdolną do podjęcia pracy od dnia zdarzenia tj 28 lutego 2016 r., a jej obecny stan zdrowia wyklucza ją z możliwości podjęcia zajęć, które potrafi i mogłaby wykonać zawodowo jak: praca w sklepie, praca w zakładzie produkcyjnym przy taśmie, sprzątanie, rękodzielnictwo. Ma trudności przy wykonywaniu takich czynności jak obieranie ziemniaków, ciężko jej trzymać nóż, nie może sama sobie dobrze spiąć włosów, córce nie może zrobić warkocza. Nie może porąbać drzewa ponieważ nie ma sił w rękach.

bezsporne

W okresie od 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 marca 2019 r. wnioskodawczyni z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej pobrała świadczenia w postaci zasiłku rodzinnego w kwocie 9.541 zł, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielorodzinnej 3015 zł., dodatku z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego 440 zł, z funduszu alimentacyjnego 6450 zł, świadczenia rodzicielskiego w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwoje dzieci lub objęcia opieką dwoje dzieci 3017,30 zł. oraz świadczenia wychowawczego 6500 zł. Ponadto z tytułu zasiłku celowego i w naturze (specjalny zasiłek celowy - jednorazowy) otrzymała 200 zł., z tytułu programu wieloletnia pomoc państwa w zakresie dożywiania – świadczenie pieniężne na zakup posiłku lub żywności (zasiłek celowy - jednorazowy) otrzymała 3000 zł, z tytułu zasiłku na zakup opału (jednorazowo) 200 zł. oraz z tytułu celowego na zakup żywności (jednorazowo) 300 zł.

bezsporne, ponadto zaświadczenie k. 65, k. 66

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu wniosek w niniejszej sprawie nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 3 ustawy z dnia 07 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych kompensata może być przyznana w kwocie pokrywającej wyłącznie:

1. utracone zarobki lub inne środki utrzymania;

2. koszty związane z leczeniem lub rehabilitacją;

3. koszty pogrzebu;

- będące skutkiem czynu zabronionego, na skutek którego ofiara m.in. doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwających dłużej nie 7 dni.

Zgodnie z art. 5 ww. ustawy kompensatę przyznaje się jedynie wówczas i w takiej wysokości, w jakiej osoba uprawniona nie może uzyskać ww. utraconych zarobków, innych środków utrzymania lub kosztów, od sprawcy lub sprawców czynu zabronionego, z tytułu ubezpieczenia lub ze środków pomocy społecznej, niezależnie od tego czy sprawca lub sprawcy czynu zabronionego zostali ujęci.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości fakt, że co do zasady wnioskodawczyni jest uprawniona do żądania przyznania jej kompensaty na zasadach określonych ustawą o państwowej kompensacie przysługującej ofiarą niektórych czynów zabronionych.

Podkreślić jednak należy, ze zgodnie z treścią ww. art. 5 ww. ustawy kompensatę przyznaje się jedynie wówczas i w takiej wysokości, w jakiej osoba uprawniona nie może uzyskać pokrycia utraconych zarobków, innych środków utrzymania lub kosztów, od sprawcy lub sprawców czynu zabronionego, z tytułu ubezpieczenia lub ze środków pomocy społecznej. Subsydiarność świadczenia kompensacyjnego wynika z przyjęcia, że państwowy system świadczeń dla ofiar przestępstw nie jest szybszym i pewniejszym odpowiednikiem świadczeń należnych ofierze od sprawcy czynu zabronionego, lecz powinien znaleźć zastosowanie dopiero w przypadku bezskuteczności starań ofiary o uzyskanie przysługujących jej świadczeń z innych tytułów, aby zagwarantować jej w takim przypadku bezpieczeństwo socjalne [ K. Stopka ( Problematyka państwowego systemu pomocy ofiarom przestępstw w piśmiennictwie polskim, w: Z. Kubot, T. Kuczyński). W związku z powyższym kompensata przysługuje tylko wówczas, gdy ofiara nie może uzyskać zwrotu ww. kosztów od sprawcy lub podmiotów wymienionych w przedmiotowym przepisie. Podkreślić należy, że państwowa kompensata nie może w żadnym razie wyręczać sprawców przestępstw, ani przejmować zadań instytucji ubezpieczeniowych oraz pomocy społecznej. Wchodzi zatem ona w grę dopiero wtedy, gdy osoba uprawniona nie może jej uzyskać z żadnego innego źródła" (uzasadnienie, druk sejmowy Nr 3869, Sejm RP IV kadencji, s. 3, 5). W związku z powyższym w pierwszej kolejności Sąd ma obowiązek ustalić, czy osoba uprawniona może, a jeżeli tak to w jakiej wysokości, otrzymać środki w zakresie objętym kompensatą od sprawcy lub sprawców czynu zabronionego, z tytułu ubezpieczenia lub ze środków pomocy społecznej.

Wnioskodawczyni domagała się kompensaty w wysokości 25.000 zł. z tytułu pokrycia kosztów leczenia (w kwocie 968,65 zł) oraz utraconych zarobków (w kwocie 41.468,65 zł). W związku z powyższym co do zasady roszczenia te mieszczą się w dyspozycji normy wynikającej z art. 3 ustawy o kompensacie.

W ocenie Sądu budził wątpliwości jednak fakt, czy poszkodowana ma możliwości uzyskania świadczeń od sprawcy, który przebywa w zakładzie karnym, z tytułu ubezpieczenia, z opieki społecznej.

W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie wykazała w sposób nie budzący wątpliwości, że nie miała możliwości uzyskania zwrotu kosztów i utraconego wynagrodzenia z ww. źródeł.

Nie budzi wątpliwości, że obowiązkiem strony jest dołączenie do wniosku dowodów, które umożliwią Sądowi weryfikacje twierdzeń wnioskodawczyni. Z treści art. 3 k.p.c. wynika obowiązek stron i ich pełnomocników do przedstawiania dowodów istotnych w sprawie.

Podkreślenia wymaga fakt, iż to strona wnioskująca powinna udowodnić, że nie ma możliwości uzyskania pokrycia kosztów z innych źródeł, zwłaszcza wymienionych w przepisie art. 5 ww. ustawy. Zgodnie bowiem z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi określone dla siebie skutki prawne, tym bardziej, że ciężar dowodu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów. Sąd tylko wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu, które to uprawnienie wynika z treści przepisu art. 232 k.p.c. Zgodnie bowiem z przyjętą linią orzecznictwa obowiązek wskazania dowodów, potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża przede wszystkim strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997/3/29). W przedmiotowej sprawie rzeczą strony (reprezentowanej przez pełnomocnika zawodowego) było przedstawienie kompletnego materiału dowodowego na okoliczność zasadności tak przyznania kompensaty jak i jej wysokości (por. postanowienie S.O. w Szczecinie z dnia 10 grudnia 2014 r., sygn. akt II Ca 534/14).

W niniejszej sprawie brak zwłaszcza materiału dowodowego wykazującego, że sprawca przebywając w Zakładzie Karnym nie pracuje, ani że nie ma innego majątku, że wnioskodawczyni starała się uzyskać pomoc, w związku z sytuacją w jakiej znalazła się na skutek przedmiotowego zdarzenia z opieki społecznej, a ona nie została jej udzielona, tym bardziej że jak wynika z materiału dowodowego wielokrotnie wnioskodawczyni korzystała z tej pomocy jednak z innego tytułu (dowód: zaświadczenie k. 65, k. 66).

Z ustawy wynika wprost, ze pokrzywdzony w pierwszej kolejności ma pokryć koszty utraconych zarobków i innych środków utrzymania ze środków pomocy społecznej lub ubezpieczenia. Prawo do kompensaty gaśnie (w całości lub część) również wówczas, gdy roszczenia uprawnionego zostaną zaspokojone (w całości lub w części) przez sprawcę czynu zabronionego. Powyższe świadczy o tym, że kompensata ma na celu wyrównanie (choćby częściowe) uszczerbku wynikłego z określonego w niej zdarzenia (czynu zabronionego).

W związku z powyższym należy stwierdzić, że kompensata nie jest przyznawana automatycznie w stałej wysokości każdej osobie uprawnionej, która złoży odpowiedni wniosek w sądzie, niezależnie od tego na ile osoba ta ucierpiała na skutek przestępstwa i jakie poniosła straty. Świadczenie to ma jedynie wyrównać rzeczywiste straty materialne ofiary przestępstwa i to pod warunkiem, iż roszczenia te nie mogą zostać zaspokojone z innych źródeł, które zostały wymienione w art. 5 ustawy. Jak powyżej wskazano warunkiem przyznania kompensaty jest nie tyle samo poniesienie szkody, ale wykazanie, iż szkoda ta nie mogła zostać naprawiona w żaden inny sposób. Pomoc państwa ma charakter subsydiarny i stanowi ostateczność. Dla jej uzyskania koniecznym jest wykazanie, iż nie można było uzyskać jej naprawienia z innego ww. źródła. Powyższej okoliczności wnioskodawczyni, reprezentowana przez pełnomocnika zawodowego, nie wykazała a tym samym jej wniosek należało oddalić.

Na marginesie wskazać należy, że w ocenie Sądu wnioskodawczyni nie wykazała, ze poniosła koszty utraconego zarobku w wysokości wskazanej we wniosku. Podkreślić należy, ze z materiału dowodowego zebranego w sprawie, jak i z samych zeznań wnioskodawczyni wynika, ze nigdy nie była zatrudniona na stałe, a pracowała jedynie dorywczo w okresie letnim. W związku z powyższym brak podstaw aby przyjąć, ze w okresie od marca 2016 r. do grudnia 2018 r. uzyskiwałaby jakikolwiek stałe wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia. Jak sama przyznała utraciła tylko zasiłki, które otrzymywała na dzieci, które utraciła w związku z umieszczeniem dzieci w placówkach.