Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2014 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Krzysztof Gąsior

Sędziowie SO Ireneusz Grodek

SO Agnieszka Szulc-Wroniszewska (spr.)

Protokolant Dagmara Szczepanik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim Violetty Włodarczyk

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2014 roku

sprawy B. M. (1)

oskarżonego z art. 234 kk w zb. z art. 233§1 kk w zw. z art. 11§2 kk, art. 234 kk

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora, oskarżonego i oskarżyciela posiłkowego R. D.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 11 października 2013 roku sygn. akt II K 455/13

na podstawie art. 437§2 kpk i art. 438 pkt 2 i 3 kpk uchyla zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego B. M. (1) i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie.

Sygn. akt IV Ka 714/13

UZASADNIENIE

B. M. (1) został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 24 kwietnia 2006r. w Prokuraturze Rejonowej w Opocznie będąc uprzedzonym o odpowiedzialności karnej złożył fałszywe zeznania stanowiące dowód w sprawie o sygn. akt Ds. 553/06 oraz fałszywie oskarżył R. D.o podejmowanie działań niezgodnych z prawem, które spowodowały odwołania B. M. (1)ze stanowiska Zastępcy Komendanta KP w Z.i niewłaściwie sprawowanie nadzoru służbowego w zakresie realizacji czynności procesowych w dochodzeniu (...) (...), przy czym w okresie do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji tj. o czyn z art. 234 k.k. w zb. z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

II.  w dniu 29 listopada 2006r. w Prokuraturze Rejonowej w Opocznie będąc uprzedzonym o odpowiedzialności karnej złożył fałszywe zeznania stanowiące dowód w sprawie o sygn. Akt Ds. 1974/06 z późn. zm. na Ds.461/07 oraz fałszywie oskarżył R. D. o podejmowanie działań niezgodnych z prawem, w tym o:

- bezpodstawne wyłączenie materiałów z akt postępowania przygotowawczego nr (...) (...)dotyczącego wypadku drogowego zaistniałego w dniu 30.05.2005r. w miejscowości B.z udziałem samochodu marki r. do odrębnego postępowania wykroczeniowego celem uniknięcia odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. i wyłudzenia odszkodowania za spalony samochód z (...)tj. o czyn z art. 239 k.k.,

- przekroczenie w dniu 16.06.2005r. uprawnień poprzez prowadzenie nielegalnej pracy operacyjnej wobec B. M. (1) tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k.,

- tworzenie fałszywych dowodów lub innych podstępnych zabiegów w celu oskarżenia B. M. (1) tj. o czyn z art. 235 k.k.,

Przy czym w okresie do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz policji

tj. o czyn z art. 234 k.k. w zb. z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

III.  w dniu 06 czerwca 2007r. w Prokuraturze Rejonowej w Bełchatowie będąc uprzedzonym o odpowiedzialności karnej złożył fałszywe zeznania stanowiące dowód w sprawie o sygn. akt Ds. 4109/07 oraz fałszywie oskarżył R. D. o podejmowanie działań niezgodnych z prawem, w tym o:

- bezpodstawne wyłączenie materiałów z akt postępowania przygotowawczego nr (...) (...) dotyczącego wypadku drogowego zaistniałego w dniu 30.05.2005r. w miejscowości B.z udziałem samochodu marki R. (...)o nr rej. (...)do odrębnego postępowania wykroczeniowego celem uniknięcia odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 178 a § 1 k.k. i wyłudzenia odszkodowania za spalony samochód z (...)tj. o czyn z art. 239 § 1 k.k.

- przekroczenia uprawnień poprzez prowadzenie nielegalnej pracy operacyjnej wobec B. M. (1) tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k.

- tworzenie w dniu 18.08.2005r. fałszywych dowodów lub innych podstępnych zabiegów w celu oskarżenia B. M. (1) tj. o czyn z art. 235 k.k.

- przekroczenie uprawnień służbowych i poplecznictwo poprzez przetrzymywanie przez kilka godzin dowodu rzeczowego w postaci zegarka przez R. D. w swoim mieszkaniu tj. o czyn z art. 239 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

- przekroczenie uprawnień służbowych polegającego na znęcaniu się psychicznym przez szykanowanie, zdegradowanie, nieawansowanie B. M. (1) tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.,

przy czym w okresie czasu do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji

tj. o czyn z art. 234 k.k. w zb. z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

IV.  w dniu 03 grudnia 2007r. w Prokuraturze Rejonowej w Bełchatowie w ramach sprawy sygn. akt Ds. 2892/07 fałszywie oskarżył R. D. o podejmowanie działań niezgodnych z prawem, w tym o niedopełnienie obowiązków poprzez zaniechanie ścigania w czerwcu 2005r. poniżej wymienionych przestępstw:

- usiłowania wyłudzenia odszkodowania za spalony samochód marki R. (...)uczestniczący w zdarzeniu drogowym w dniu 30.05.2006r. w miejscowości B., po wszczęciu dochodzenia nr (...) (...),

- podżegania funkcjonariusza Policji do popełnienie przestępstwa z art. 271 1 k.k. podczas przesłuchania E. M.w charakterze świadka poprzez wystawienie jej mandatu karnego jako sprawcy zdarzenia, o które prowadzono dochodzenie (...) (...),

- złożenia fałszywych zeznań w dochodzeniu (...) (...) i dokumentacji ubezpieczeniowej w (...)poprzez podanie innej osoby jako kierującej samochodem marki R. (...),

przy czym w okresie do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji,

tj. o czyn z art. 234 k.k. w zb. z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

V.  W styczniu i lutym 2007r. w Prokuraturze Rejonowej w Bełchatowie w ramach sprawy o sygn. Akt Ds. 236/08 fałszywie oskarżył R. D. o podejmowanie działań niezgodnych z prawem, w tym o:

- bezpodstawne wyłączenie materiałów z akt postępowania przygotowawczego nr (...) (...) dotyczącego wypadku drogowego zaistniałego w dniu 30.05.2005r. w miejscowości B.z udziałem samochodu marki R. (...)o nr rej. (...)do odrębnego postępowania wykroczeniowego celem uniknięcia odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 178 a § 1 k.k. i wyłudzenia odszkodowania za spalony samochód z (...)tj. o czyn z art. 239 § 1 k.k.

- przekroczenie uprawnień poprzez prowadzenie nielegalnej pracy operacyjnej wobec B. M. (1) tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k.

- tworzenie w dniu 18.08.2005r. w rozmowie telefonicznej fałszywych dowodów lub innych podstępnych zabiegów przez Komendanta Komisariatu Policji w Z. w celu oskarżenia B. M. (1) tj. o czyn z art. 235 k.k.

- przekroczenie uprawnień służbowych i poplecznictwo poprzez przetrzymywanie przez kilka godzin dowodu rzeczowego w postaci zegarka przez R. D. w swoim mieszkaniu tj. o czyn z art. 239 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

- przekroczenie uprawnień służbowych polegającego na znęcaniu się psychicznym przez szykanowanie, zdegradowanie, nieawansowanie B. M. (1) tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.,

przy czym w okresie czasu do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji

tj. o czyn z art. 234 k.k.

VI.  w dniu 25 listopada 2008r. w Prokuraturze Rejonowej w Piotrkowie Tryb. będąc uprzedzonym o odpowiedzialności karnej złożył fałszywe zeznania stanowiące dowód w sprawie o sygn. akt 2 Ds. 1729/08 oraz fałszywie oskarżył R. D. o podejmowanie działań niezgodnych z prawem, w tym o:

- utrudnianie postępowania karnego,

- przekraczanie uprawnień przy prowadzeniu pracy operacyjnej, tworzenie fałszywych dowodów i innych podstępnych zabiegów,

przy czym w okresie do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji

tj. o czyn z art. 234 k.k. w zb. z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

VII.  w dniu 25 czerwca 2007r. w Prokuraturze rejonowej w Opocznie w ramach sprawy o sygn. akt Ds. 1024/07 fałszywie oskarżył R. D.o podejmowanie działań niezgodnych z prawem, w tym o utrudnianie postępowania karnego nr (...) (...) w ramach czynności niecierpiących zwłoki poprzez zabranie w dniu 28.05.2005r. dowodu rzeczowego – zegarka, który został R. D.odebrany, przy czym w okresie do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji

tj. o czyn z art. 234 k.k.

VIII.  w okresie od 10.08.2006r. do 28.05.2009r. w Wydziale Kontroli Komendy Wojewódzkiej Policji w Ł.w ramach postępowań wyjaśniających o nr T-III-(...), T-III-BS-(...), T-II-SG-(...), T-II-SG-(...), T-II-SG-(...), T-II-(...), (...), T-II-AJ-(...), T-II-AJ-(...), (...) fałszywie oskarżył R. D.o popełnienie przestępstw i przewinień dyscyplinarnych, przy czym w okresie do 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji

tj. o czyn z art. 234 k.k.

IX.  w okresie od 12.02.2006r. do 22.05.2006r. w Komendzie Powiatowej Policji w B. w ramach postępowań dyscyplinarnych nr 1/I- (...), 1/I- (...) fałszywie oskarżył R. D. o popełnienie przestępstw i przewinień dyscyplinarnych, przy czym w okresie do dnia 15 lipca 2007r. pełnił służbę jako funkcjonariusz Policji,

tj. o czyn z art. 234 k.k.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 11 października 2013 roku w sprawie II K 455/13 uznano oskarżonego B. M. (1) za winnego popełnienia wszystkich zarzucanych mu przestępstw, bez zmian co do ich kwalifikacji prawno-karnych przyjętej w akcie oskarżenia, ale po dokonaniu niewielkich zmian w opisach tych czynów i przyjęciu, że uprzedzenie o odpowiedzialności karnej dotyczyło odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań oraz w miejsce „fałszywie oskarżył” przyjęciu, iż B. M. (1) „oskarżył” R. D. o określone zachowania, a ponadto:

- co do czynu nr I, w miejsce spowodowania „odwołania B. M. (1) ze stanowiska zastępcy Komendanta KP Z.” przyjęcie spowodowania: „rozstroju zdrowia”,

- co do czynu nr II, poprzez dodanie nr rejestracyjnego samochodu R. (...) oraz że bezpodstawne wyłączenie materiałów zostało dokonane także „w celu ukrycia protokołu przesłuchania świadka tego zdarzenia” i przyjęciu daty: „14.06.2005r.” w miejsce daty „16.06.2005r.”, jako przekroczenia uprawnień poprzez prowadzenie nielegalnej pracy operacyjnej,

- co do czynu III, poprzez dodanie, że sprawę sygn. Ds. 4109/07 prowadziła Prokuratura Rejonowa Ł., przyjęciu w miejsce miejsca wypadku drogowego: (...), wyeliminowaniu nr rejestracyjnego R. (...), dodaniu, iż bezpodstawne wyłączenie materiałów zostało dokonane także „w celu ukrycia protokołu przesłuchania świadka tego zdarzenia”, przyjęciu daty „14.06.2005r.” jako prowadzenia nielegalnej pracy operacyjnej i „czerwca 2005r.” jako daty tworzenia fałszywych dowodów oraz wyeliminowaniu zarzutu przekroczenia uprawnień służbowych i poplecznictwa poprzez przetrzymywanie przez kilka godzin dowodu rzeczowego i znęcaniu się psychicznym przez szykanowanie, zdegradowanie, nieawansowanie B. M. (1), a dodatkowo wyeliminowanie określenia do której daty oskarżony był funkcjonariuszem policji.

- co do czynu nr IV, poprzez dodanie, że podżeganie miało miejsce w czerwcu 2005r. w Kp Z. i przyjęcie, że podanie innej osoby jako kierującej dotyczyło samochodu: „ marki R. (...) w zdarzeniu drogowym będącym przedmiotem w/w dochodzenia”, w miejsce „marki R. (...)”,

- co do czynu nr V, poprzez przyjęcie, iż chodzi o fałszywe oskarżenia poczynione „w styczniu i lutym 2008r. w Prokuraturze Ł. w ramach sprawy o sygn. 1 Ds. 236/08”, w miejsce: „w styczniu i lutym 2007r. w Prokuraturze Rejonowej w Bełchatowie w ramach sprawy o sygn. akt Ds. 236/08”, dodanie, że bezpodstawne wyłączenie materiałów zostało dokonane przez Komendanta Komisariatu Policji w Z. , przyjęcie, iż prowadzenie nielegalnej pracy operacyjnej miało miejsce w dniu 14.06.2005r. przez Komendanta Komisariatu Policji w Z., przyjęcie, iż poplecznictwo zaistniało w dniu 28.05.2005r. i dotyczyło zachowań „Komendanta Komisariatu Policji w Z. w jego mieszkaniu” w miejsce „R. D. w swoim mieszkaniu”, przyjęciu, iż przekroczenie uprawnień dotyczących znęcania psychicznego miało miejsce w okresie od maja do czerwca 2005r. i dotyczyło szykanowania B. M. (1) oraz wyeliminowaniu, że polegało także na jego zdegradowaniu i nieawansowaniu,

- co do czynu nr IX, poprzez przyjęcie, iż fałszywe oskarżenia miały miejsce: „w dniach 12.02.2006r. i 22.05.2006r.” w miejsce: „ w okresie od 12.02.2006r. do 22.05.2006r.”.

Powyższym wyrokiem B. M. (1) , za czyny opisane w punktach I, II, III, i VI aktu oskarżenia, na podstawie art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 58 § 3 k.k. został skazany na kary po 60 stawek dziennych grzywny przy przyjęciu, że wartość jednej stawki dziennej jest równoważna kwocie 10 złotych, a za czyny opisane w punktach IV, V, VII, VIII i IX aktu oskarżenia, na podstawie art. 234 k.k. na kary po 50 stawek dziennych grzywny przy przyjęciu, iż wartość jednaj stawki dziennej jest równoważna w kwocie 10 złotych.

Na podstawie art. 85 k.k. i 86 § 2 k.k. oskarżonemu wymierzono karę łączną 120 stawek dziennych przy przyjęciu, iż wartość jednaj stawki dziennej jest równoważna kwocie 10 złotych.

Zasądzono od oskarżonego na rzecz skarbu Państwa kwotę 120 złotych tytułem opłaty oraz kwotę 526,60 złotych tytułem zwrotu wydatków.

Powyższy wyrok zaskarżył oskarżony, oskarżyciel posiłkowy i Prokurator Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim.

Apelacja oskarżonego nie wskazuje konkretnych podstaw prawnych i nie formułuje wyraźnie zarzutów. Z treści środka odwoławczego wniesionego przez B. M. (1) wynika jednak, że wyrok jest zaskarżony w całości i skarżący zarzuca mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie, że nie zaistniało żadne z przestępstw ani przewinień dyscyplinarnych, o których zawiadamiał w zeznaniach i pismach wymienionych w akcie oskarżenia i obrazę przepisów postępowania. W ocenie oskarżonego każde przewinień i przestępstw, o których zeznawał i zawiadamiał miało miejsce, co szeroko uargumentował dokonując własnej oceny zachowań oskarżyciela posiłkowego R. D. i innych osób, z którymi pracował w maju i czerwcu 2005r. Podniósł, iż opisy tych wydarzeń dokonanych przez funkcjonariuszy policji w notatkach służbowych załączonych do akt, na które powoływały się organa ścigania, zawierają nieprawdę. Wnosił także o przeprowadzenie dowodu z zeznań szeregu osób oraz załączenia w poczet materiału dowodowego szeregu dokumentów, albowiem w ocenie skarżącego przeprowadzenie tych dowodów jest niezbędne dla dokonania ustaleń faktycznych zgodnie z prawdą.

W konkluzji wnioskował o uniewinnienie go od zarzuconych mu czynów. Ponadto składał wnioski nie związane bezpośrednio z treścią wydanego w sprawie karnej orzeczenia o przywrócenie go do służby, skierowanie do sanatorium, przyznanie urlopu itp.

Apelacja Prokuratora skarży wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść B. M. (1). Oskarżyciel publiczny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu obrazę przepisu prawa materialnego tj. art. 86 § 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k., poprzez błędne zastosowanie art. 86 § 2 k.k. jako podstawy prawnej wymiaru kary łącznej grzywny i nie wskazania jako tej podstawy art. 86 § 1 k.k. Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w tym zakresie i przyjęcie za podstawę prawną wymiaru kary łącznej grzywny przepisu art. 86 § 1 k.k. W pozostałej części wnosił o utrzymanie zaskarżonemu wyroku w mocy.

Apelacja oskarżyciela posiłkowego skarży wyrok na niekorzyść oskarżonego, w części dotyczącej orzeczenia o karze. R. D. zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu rażącą niewspółmierność wymierzonej kary do wagi popełnionych przez oskarżonego przestępstw. Zaakcentował, iż zachowanie B. M. (1) wynikało z niskich pobudek, albowiem była to zemsta nad oskarżycielem posiłkowym reprezentującym terenowy organ administracji. W konkluzji oskarżyciel posiłkowy wnosił o wymierzenie B. M. (1) kary wnioskowanej przez Prokuratora tj. za każdy z czynów kar po 6 miesięcy pozbawienia wolności, kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 3 z dozorem kuratora i kary grzywny w rozmiarze 100 stawek dziennych w rozmiarze po 20 złotych każda stawka dzienna. Jako wniosek ewentualny wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Na rozprawie apelacyjnej oskarżony popierał własną skargę apelacyjna i wnioski w niej zawarte. Wnosił o nieuwzględnienie apelacji obu oskarżycieli.

Prokurator popierał skargę apelacyjną wniesioną przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim, z tym, że wnosił o wyeliminowanie z podstawy prawnej wymiaru kary łącznej art. 86 § 2 k.k. Wnosił także o nieuwzględnienie apelacji oskarżonego i oskarżyciela posiłkowego.

Oskarżyciel posiłkowy popierał własna skargę apelacyjną, przyłączył się do apelacji prokuratora oraz wnosił o nieuwzględnienie apelacji oskarżonego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżonego jest zasadna w takim stopniu, że w wyniku jej uwzględnienia powstały podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie.

Ponieważ ocena zarzutów merytorycznych poniesionych we wszystkich apelacjach stron jest aktualnie przedwczesna, Sąd Okręgowy ograniczy się tylko do wskazania uchybień, które spowodowały uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Przede wszystkim należy podnieść, iż rację ma B. M. (1), iż

Sąd I instancji dopuścił się obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia ( taki wniosek, choć nie wprost, ale w sposób dorozumiany zawierała jego apelacja), poprzez zaniechanie przesłuchania w charakterze świadków funkcjonariuszy policji, którzy byli bezpośrednimi świadkami zachowań oskarżyciela posiłkowego, wyczerpujących w ocenie oskarżonego przesłanki określonych przestępstw.

Ponadto sąd ten dopuścił się obrazy przepisu art. 442 § 3 k.p.k. , zgodnie z którym zapatrywania prawne i wskazania sądu odwoławczego, co do dalszego postępowania są wiążące dla sądu, któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania. W przedmiotowej bowiem sprawie już raz wydano wyrok w I instancji, który następnie został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania z zaleceniem, między innymi powtórzenia postępowania dowodowego poprzez zweryfikowanie merytorycznych wydarzeń w jednostce policji, w której był zatrudniony był oskarżony i jego działań oraz zachowań w odniesieniu do tych wydarzeń, poprzez przesłuchanie osób, z którymi oskarżony stykał się wówczas bezpośrednio dla zweryfikowania przykładowo tego, kto dokonał adnotacji o wyłączeniu sprawy do odrębnego postępowania w kierunku wykroczenia, z akt postępowania przygotowawczego nr (...) (...), dotyczącego wypadku drogowego zaistniałego w dniu 30.05.2005r. w miejscowości B. z udziałem samochodu marki R. (...). Sąd Okręgowy wskazał tu – „dla przykładu” - konieczność przesłuchania w charakterze świadka funkcjonariusza KP Z. D. M., dodatkowo wskazując, że we wskazanych aktach prokuratorskich (Prokuratury Rejonowej w Opocznie sygn. Ds. 461/07 załączonych do akt głównych) D. M.słuchany jako świadek, jednoznaczny wypowiedział się na tę okoliczność. Analiza przeprowadzonego postępowania dowodowego, po uchyleniu pierwszego wyroku wydanego przez sąd meriti wskazuje, że sąd ten powyższych zaleceń nie wykonał i to w sposób bardzo jednoznaczny. Nikogo bowiem poza wymienionym z imienia i nazwiska D. M.nie przesłuchał, ograniczając dodatkowo jego zeznania, a dokładnie informacje możliwe do uzyskania od świadka, poprzez zaniechanie odczytania mu jego zeznań składanych w sprawie Ds. 461/07 w sytuacji, gdy przez sądem D. M.stwierdził jedynie, że skoro oskarżyciel posiłkowy był na urlopie, to w tym czasie jednostką dowodził jego zastępca – B. M. (1), tak więc on „musiał podjąć decyzję o wyłączeniu materiałów” (k.1025). Zeznania świadka, co do osoby podejmującej decyzję w wyłączeniu, opierały się więc na rozumowaniu i były wnioskiem z niego wyciągniętym, a nie na pamięci świadka, co do tego zdarzenia. Tymczasem z sprawie sygn. Ds. 461/07 świadek pamiętał dokładnie, kto z imienia i nazwiska wpisał do karty nadzoru polecenie decyzji o wyłączeniu materiałów. Brak odczytania D. M.jego zeznań ze sprawy sygn. Ds. 461/07 nie spowodował jednak samodzielnie decyzji o uchyleniu przedmiotowego orzeczenia, a jedynie stanowi jeden z przykładów nienależytego wykonania zalecenia.

Sąd Okręgowy podejmując poprzednią decyzję o uchyleniu wydanego orzeczenia stwierdził, iż „W razie konieczności celowym będzie bezpośrednie… przesłuchanie tych osób, które mogłyby mieć wiedzę o istotnych z tego punktu (tj. wykazania rodzaju zamiaru po stronie sprawcy) widzenia faktach”. W ocenie Sądu Okręgowego postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie sygn. II K 455/13 wskazywało, że istnieje konieczność przesłuchania większej liczny świadków, na okoliczność przeświadczenia oskarżonego o określonych faktach tj. jego dokładnego zachowania w określonym czasie. Należy również zauważyć, że wersja oskarżonego wielokrotnie dotyczy zdarzeń, w których nie tylko sam oskarżyciel posiłkowy, ale też inni funkcjonariusze KP Z. byli osobiście obecni i posiadają o nich wiedze, a stanowisko tychże osób znane jest jedynie z notatek służbowych, nie mogących, z uwagi na zasadę bezpośredniości zastąpić ich osobistych zeznań.

Dodatkowo sąd zważył, iż poprzednie zalecenia zawierały zobowiązanie do przeanalizowania każdego konkretnego pisma i każdych konkretnych zeznań składanych przez oskarżonego, wymienionych w akcie oskarżenia, pod kątem tego, czy ewentualnie mamy do czynienie z czynem o jakim mowa w art. 233 § 1 k.k. i 234 k.k., czy z czynem wyczerpującym dyspozycję art. 238 k.k. Tego zalecenia także nie wykonano, gdyż odnośnie postępowań wyjaśniających (dziesięciu), o jakich mowa w punkcie VIII aktu oskarżenia i postępowań dyscyplinarnych (dwóch), o jakich mowa w punkcie IX aktu oskarżenia, nie załączono nawet do akt postępowania pierwszoinstancyjnego konkretnych pism je inicjujących. W takiej sytuacji nie wiadomo, na jakich dowodach opierał się sąd rejonowy, dokonując oceny tych zachowań, w kontekście zasygnalizowanej poprzednio konieczności poczynienia rozważań w kierunku art. 238 k.k. W aktach sprawy II K 455/13 znajdują się jedynie sprawozdania końcowe z tych postępowań, a nie inicjujące je pisma oskarżonego, w których sporządzeniu oskarżyciel publiczny widział wyczerpanie przesłanek z art. 234 k.k. Takie procedowanie sprzeciwia się poprzednim zaleceniom. W tym miejscu sąd zauważa, że jedne z wymienionych postępowań dyscyplinarnych ( 1/1- (...)) zostały wybrakowane. Tak więc konieczność poszukania i załączenia pisma inicjującego drugie ze wskazanych w punkcie IX aktu oskarżenia postepowań jest nadal aktualne. Sąd Okręgowy starał się we własnym zakresie uzupełnić ten brak, załączając szereg akt związkowych oraz akta osobowe oskarżonego. Nie ma w nich jednak pism, inicjujących każde z postępowań wymienionych w punktach VIII i IX aktu oskarżenia, którą to czynność winien wykonać sąd rejonowy ( a przynajmniej podjąć próbę w tym kierunku). Zalecanej konieczności badania dokładnej treści wskazanych zeznań, uznanych przez oskarżyciela publicznego za fałszywe i pism zawierających fałszywe oskarżenie, sprzeciwia się także fakt, iż, co do czynu opisanego w akcie oskarżenia w punkcie V, przypisanego B. M. (1) w zmienionej postaci co do daty jego popełnienia tj. poprzez przyjęcie, iż chodzi o „styczeń i luty 2008r” i sprawę prowadzoną przez Prokuraturę Rejonową Ł. sygn. 1 Ds. 236/08, nie wiadomo, o jakie konkretnie oskarżenie chodzi. Dokładna treść akt sygn. 1 Ds. 236/08 wskazuje bowiem, iż chodzi prawdopodobnie o pismo oskarżonego noszące datę 2 października 2007 roku bądź 27 grudnia 2007 roku ( bądź jedno i drugie), a wskazany okres „styczeń-luty 2008 rok” to czas, w którym pismo (pisma) wpłynęło do tej jednostki. To również wymaga jednoznacznego ustalenia i doprecyzowania. Brak doprecyzowania poddaje w wątpliwość, czy dokonano jego oceny pod kątem art. 238 k.k. Ta sama uwaga dotyczy zarzutu wymienionego w punkcie VII aktu oskarżenia, przypisanego w niezmienionej postaci, co to daty popełnienia czynu przez sąd meriti. Z opisu czynu wynika, że chodzi o pismo oskarżonego z dnia 25 czerwca 2007 roku, jakie znalazło się w Prokuraturze Rejonowej w Opocznie w sprawie sygn. Ds. 1024/07. Dokładna analiza akt Ds. 1024/07 wskazuje, że z tej daty w sprawie nie ma w nich żadnego załączonego pisma. Jest natomiast zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z dnia 8 czerwca 2007 roku, które wpłynęło do KWP w Ł. w dniu 12 czerwca 2007 roku i które prawdopodobnie wpłynęło do Prokuratury Rejonowej w Opocznie w dniu 25 czerwca 2007r, na co wskazywałyby chronologia i treść merytoryczna postanowienia kończącego sprawę sygn. Ds. 1024/07. Nie ma jednak na żadnym z pism naniesionej daty wpływu lub w inny sposób uzewnętrznienia na dokumencie daty „25 czerwca 2007r.”. To również należy jednoznacznie potwierdzić i doprecyzować.

W tym także miejscu, niejako na marginesie, należy zauważyć konieczność wyjaśnienia w przyszłości i przyjęcia jednoznacznego nazewnictwa miejscowości, w jakiej doszło do zdarzenia drogowego z udziałem R. (...), albowiem w przypisanym czynie z punktu III aktu oskarżenia przyjęto, iż było to w B., podczas gdy w czynach z punktów II, IV i V przyjęto, że miało to miejsce w miejscowości B.. Tymczasem inne okoliczności wskazują, że chodzi o jedno i to samo zdarzenie.

Obok powyższych uwag, Sąd Okręgowy zważył, że w sprawie ujawniły się dodatkowo nowe okoliczności, które uzasadniają przyjęcie, iż wydane w sprawie orzeczenie jest przedwczesne.

O powyższym uznaniu decyduje głównie brak jednoznacznego wyjaśnienia kwestii wpływu potwierdzonego przez biegłych psychiatrów, sposobu postrzegania rzeczywistości przez B. M. (1), w kontekście zamiaru popełnienia przypisanych mu czynów. Biegli z jednej strony nie stwierdzili u oskarżonego podstaw do wyłączenia, czy choćby ograniczenia jego poczytalności w chwili popełnienia tych czynów, ale jednocześnie w sposób jednoznaczny i pewny, w swojej uzupełniającej opinii ustnej, stwierdzili, iż składając zeznania i pisząc pisma, o jakich mowa w akcie oskarżenia, B. M. (1) był przekonany, iż podaje w nich prawdę. Charakter czynów związanych ze składaniem fałszywych zeznań i fałszywego oskarżenia, wymagający wykazania po stronie sprawcy winy umyślnej, każe szczególnie wnikliwie zbadać tą kwestię. W świetle opinii psychiatrycznej oskarżony ma osobowość o cechach paranoidalnych. Poza innymi cechami opisującymi ten stan psychiczny, można uznać, że owa osobowość powoduje, iż oskarżony jest „oporny” na wszelakie merytoryczne argumenty innych osób, co zakłóca jego zdolność do właściwej oceny otaczającej go rzeczywistości. Sąd Okręgowy zważył tymczasem, że w ostatnich wyjaśnieniach, jakie B. M. (1) złożył w dniu 28 sierpnia 2013 roku, oskarżony po potwierdzeniu odczytanych mu wyjaśnień, składanych uprzednio dodał, a jednocześnie po raz pierwszy w tak jednoznaczny, prosty, stanowczy i wyraźny sposób stwierdził, że sporny protokół przesłuchania świadka M. K. (1), którego ukrycie przypisywał wcześniej bezpośrednio lub pośrednio, ale zawsze pokrzywdzonemu R. D., schował jednak „dyżurny K.”, a fakt, iż to oskarżony osobiście wpisał adnotacje dotyczącą wyłączenia materiałów dotyczących kolizji (czemu wcześniej zaprzeczał, bądź co przemilczał) wynikał ze wskazanych przez niego przepisów, zobowiązujących zastępującego Komendanta KP Z. do zachowania terminu 3 dni dla nadania biegu pismu. To powoduje, iż należy rozważyć, czy B. M. (1) potrafi jednak przyjąć do swojej świadomości określone, ujawnione dla otoczenia fakty, a wobec tego, czy wcześniejsze jego zachowania są świadomym fałszywym oskarżeniem osoby, z którą pozostaje w konflikcie.

Należy bowiem zauważyć, że wyjaśnienia oskarżonego ewoluują i można domniemywać, że on sam jest jednak skłonny do logicznej analizy merytorycznych faktów i zmiany swojego punktu widzenia. Zapis w wyjaśnieniach B. M. (1), wskazujący na trzydniowy termin obligujący oskarżonego – wykonującego wówczas czynności komendanta, do określonych w jego ocenie działań, wskazuje, iż oskarżony w tym kierunku prowadzi aktualnie swoją linię obrony, co do potwierdzonego osobistym uczynieniem przez siebie samego zapisków na dokumencie dotyczących polecenia wyłączenia materiałów. O tym, czy takie zaobserwowane zmiany - w zdolności B. M. (1) do przyjmowania argumentów, dostrzegania faktów i ich przetwarzania, mają jednak znaczenie dla końcowych wniosków biegłych dotyczących jego poczytalności ( czy też biegli już przed wydaniem ostatniej opinii ustnej zauważyli powyższe, co nie miało jednak związku na ich końcowe wnioski), winni wypowiedzieć się dodatkowo sami biegli, po przeanalizowaniu linii obrony B. M. (1).

Szczegółowa analiza zeznań i pism B. M. (1)wymienionych akcie oskarżenia wskazuje, że początkowo B. M. (1)tylko swojemu przełożonemu przypisywał np.: bezprawne wyłączenie części materiałów do odrębnego postępowania i również jego obwiniał o ukrycie protokołu przesłuchania M. K. (1). Świadczą o tym przykładowo zeznania w/w, będące przedmiotem zarzutu z punktu II aktu oskarżenia z dnia 24 kwietnia 2006r., w których stwierdził: „Jednym z pierwszych pociągnięć Komendanta było wyłączenie z RSD (...)do oddzielnego prowadzenia jako wykroczenie materiałów z tego dochodzenia” (k.30 akt), czy zeznania w/w będące przedmiotem zarzutu z punktu III aktu oskarżenia z dnia 6 czerwca 2007r., zgodnie z którymi oskarżony zeznał: „ Wyłączył on (D.) z tej sprawy RSD (...)materiały do odrębnego postępowania pomimo, że nie było żadnego nowego wątku w sprawie. Według mnie wyłączenie było bezpodstawne”, „…D.popełnił tutaj przestępstwo ukrycia dokumentów” (k.189-193). Tymczasem w swoich późniejszych zeznaniach z dnia 25 listopada 2008r. (opisanych w zarzucie z punktu VI aktu oskarżenia ) B. M. (1)nie zarzuca już konkretnie oskarżycielowi posiłkowemu, że to on ukrył dokumenty, choć nadal uważa, że to właśnie R. D.miał udział w celowym wyłączeniu materiałów w kierunku postępowania wykroczeniowego. W protokole tym znajduje się zapis „… w materiałach nie było protokołu przesłuchania M. K. ”, protokół ten „ ukryto”, a potem go „ włożono” – bez dalszego przypisania tych czynności konkretnym osobom ( k.59-64). W swoich wyjaśnieniach z toku postępowania przygotowawczego oskarżony w ogóle nie ustosunkowywał się do kwestii tego, dlaczego uważa, i czy nadal uważa, że to oskarżyciel posiłkowy ukrył jakiś dokument, albo w bezprawny sposób wyłączył jakieś materiały ( k.299-300, 307-310). Natomiast w swoich pierwszych wyjaśnieniach z toku postępowania sądowego podał, że : „… Materiały zdawał mi z tej sprawy dyżurny A. K.. On schował protokół przesłuchania M. K. (1). … Ja w późniejszym czasie ustaliłem, że dyżurny schował protokół przesłuchania K.… W dniu 02.06.2005r. w trzecim dniu nadzorowania tej sprawy komendant D.polecił mi prowadzić sprawę o wykroczenie. Nie chciałem tej sprawy prowadzić, powiedziałem, żeby sobie sam nadzorował te bzdury napisane…. Powiedział, że to polecenie służbowe. W materiałach, które otrzymałem 02.06.2005r. od D.nie było zeznań M. K. (1). Były te same materiały, jakie dostałem od dyżurnego K.... Zmuszony poleceniem służbowym musiałem nadać bieg tej sprawie. Nadałem bieg o art. 86 § 1 k.w. jako jedyny możliwy w tej sprawie.. W dniu 06.06.2005r. poszedłem … do komendanta D., aby mi dał protokół przesłuchania pani M.… nie dał mi tego protokołu… ja drugi raz się o ten protokół zwróciłem. Też odmówił.” ( k.674) – tak więc nadal udowadniał bezprawne w jego ocenie i będące przestępstwem, zachowania swojego przełożonego. Składając wyjaśnienia w dniu 12 stycznia 2012r. oskarżony twierdził, że to podpis oskarżyciela posiłkowego widnieje na składanym przez siebie do akt dokumencie ( k.733), tymczasem takie dopiski znajdujące się na postanowieniu dotyczącym wyłączenia (k.718) i notatce urzędowej (k.703), zawierają widoczne podpisy o treści „B. M.”. Wyjaśniając w dniu 15 marca 2012 roku stwierdził, że „ Sprawcami ukrycia jest A. K., R. D.i M. ” (k.765). W ostatnich natomiast wyjaśnianiach, choć oskarżony potwierdził wersje przedstawiane uprzednio, stwierdził jednoznacznie, że to jednak on sam dokonał w karcie nadzoru zapisu dotyczącego konieczności wyłączenia materiałów dotyczących kolizji ale dlatego, że „ jest takie zarządzenie Komendanta Głównego Policji, że należy w ciągu 3 dni zarejestrować sprawę w systemie (...) (k.1022).

Ponadto Sąd Okręgowy zważył, że w sytuacji ewentualnego podtrzymania wniosków końcowych przez biegłych psychiatrów, co do przekonań oskarżonego o prawdziwości swoich opinii, każdorazowo w datach składania zeznań i pism wymienionych w akcie oskarżenia, należy rozważyć, czy w niniejszej sprawie nie zachodzi sytuacja opisana w art. 28 § 1 k.k., a paranoiczne cechy osobowości stwierdzone u oskarżonego nie są czynnikiem subiektywnym powodującym zakłócenie procesu poznania rzeczywistości, uzasadniających występowanie po stronie sprawcy błędu, co do okoliczności faktycznych. Na takie ewentualne przyczyny przyjęcia błędu, co do okoliczności stanowiącej znamię popełnionego przez sprawcę czynu zabronionego, będącego wynikiem powstałych w umyśle sprawcy zakłócenia, na skutek ulegania silnym emocjom, wskazywał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 lutego 2003 roku w sprawie sygn. V KK 153/02 (OSNw SK 2003/1/375). Może się bowiem okazać, że deficyty poznawcze sprawcy nie posiadają podłoża w zaburzeniach psychicznych, ani nie dotyczą one sfery prawnej czynu, ale maja miejsce, a wówczas taka sytuacja winna z prawnokarnego punktu widzenia znaleźć odzwierciedlenie: w kwalifikacji prawnokarnej opartej z reguły na błędzie, co do znamion czynu zabronionego, o których mowa w art. 28 § 1 lub § 2 k.k. – tak A. G. „Psychologiczne kryteria oceny poczytalności sprawcy czynu zabronionego (...).2012.3.58 teza nr 2 ( (...))

Zdaniem Sądu Okręgowego dla oceny podmiotowej strony przestępstw (a głównie zamiaru ewentualnego) nie bez znaczenia jest także konieczność ustalenia i rozważenia, czy B. M. (1) składając inicjujące kolejne postępowanie zeznania, czy pisma ( o jakich mowa w punktach I-IX aktu oskarżenia), miał świadomość, o końcowym wyniku postępowania oskarżycielskiego prowadzonego w tym samym przedmiocie przez inną jednostkę prokuratury, czy sąd. Takich rozważań dotychczas nie poczyniono, a jest rzeczą logiczną, że nie mógł mieć owej świadomości inicjując pierwsze (czy też kilka z pierwszych ) postepowań.

Wreszcie, co już poprzednio sygnalizował Sąd Okręgowy, należy odróżnić dopuszczalną ocenę (skargę) zawartą w piśmie kierowanym drogą służbową do przełożonego, od sytuacji fałszywych zeznań, czy fałszywego oskarżenia, wypełniającego dyspozycję przestępstwa. W tym zakresie należy ustalić i rozważyć, czy przykładowo zeznania, o jakich mowa w punkcie I aktu oskarżenia, nie są konsekwencją pisma oskarżonego z dnia 12 lutego 2006 roku, które spowodowało także jedno z postepowań dyscyplinarnych, a które, jak się wydaje (bo nie zostało to wyjaśnione) zostało przesłane dodatkowo do prokuratury i w konsekwencji spowodowało wezwanie B. M. (1) do złożenia przez niego zeznań w dniu 24 kwietnia 2006 roku. Po potwierdzeniu powyższej „drogi” pierwotnego zawiadomienia, należy szczegółowo odnieść ten fakt do oceny tego, jaki był zamiar oskarżonego, co do pisma założonego w dniu 12 lutego 2006 roku.

Reasumując: w racji ilości i jakości stwierdzonych uchybień procesowych, zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy winien w szczególności:

- dopuścić dowód z uzupełniającej opinii biegłych, sygnalizując potrzebę uprzedniego zapoznania się biegłych z treścią wyjaśnień B. M. (1), w kontekście prezentowanej w toku całego procesu linii obrony oraz świadomości oskarżonego o końcowych wynikach postępowań inicjowanych wcześniej przez oskarżonego, co do tych samych zarzutów stawianych oskarżycielowi posiłkowemu, pod kątem ewentualnego wpływu na wnioski końcowe biegłych, prezentowanej przez oskarżonego linii obrony i refleksji, którą - jak się wydaje - oskarżony jednak wyciąga,

- przesłuchać w charakterze świadków funkcjonariuszy policji i innych, którzy byli obecni podczas poszczególnych czynności dokonywanych przez oskarżonego i pokrzywdzonego, a które to czynności zdaniem oskarżonego miały charakter przestępczy ( J. Ż. (1), J. Ż. (2), M. N., W., Ł. P., W. P., A. K. i D. M. , (ostatni dodatkowo - po okazaniu mu własnych zeznań akt wskazanych w pisemnym uzasadnieniu wyroku SO wydanych przy poprzednim jego wyroku ),

- ustaleniu, załączeniu i rozważeniu, pod katem uwag podniesionych powyżej, dokładnej treści pism inicjujących każde z postępowań wymienionych w punktach VIII i IX aktu oskarżenia,

- ewentualnie przeprowadzić inne dowody, który potrzeba ujawni się w toku ponownego postepowania dowodowego.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w części dyspozytywnej orzeczenia.