Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 sierpnia 2017 roku (data prezentaty) przedstawicielka ustawowa małoletniej Z. A. D. wniosła o zasądzenie od pozwanego D. N. na rzecz małoletniej alimentów w kwocie po 500 zł miesięcznie, płatnych do rąk przedstawicielki ustawowej z góry do dnia 05-tego każdego miesiąca poczynając od dnia wniesienia pozwu, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu (pozew, k. 3-3v).

Pismem z dnia 28 lutego 2018 roku (data prezentaty) strona powodowa rozszerzyła powództwo wnosząc o zasądzenie od pozwanego kwoty po 1.000 zł miesięcznie do dnia 05-tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat (pismo, k. 30-31).

W odpowiedzi na pozew z dnia 03 kwietnia 2018 roku (data prezentaty) pozwany uznał powództwo do kwoty po 500 zł miesięcznie i wniósł o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie (odpowiedź na pozew, k. 65-67).

Pismem z dnia 09 maja 2018 roku (data prezentaty) przedstawicielka ustawowa wniosła o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania poprzez zobowiązanie pozwanego do uiszczania alimentów na rzecz małoletniej Z. N. w kwocie po 1.000 złotych.

Postanowieniem z dnia 16 maja 2018 roku tut. Sąd udzielił zabezpieczenia powództwa poprzez zobowiązanie pozwanego na czas trwania postępowania do łożenia na utrzymanie małoletniej alimentów w kwocie 650 zł miesięcznie płatnych do rąk przedstawicielki ustawowej z góry do dnia 05-tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, oddalając wniosek w pozostałym zakresie (postanowienie, k. 126-131).

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletnia Z. N. urodziła się w dniu (...) w W.. Pochodzi z nieformalnego związku (...). Rodzice małoletniej pozostawali w związku nieformalnym i mieszkali razem do końca stycznia 2017 roku. Obecnie małoletnia wraz z matką i partnerem małoletniej zamieszkuje w wynajmowanym mieszkaniu w L.. Czynsz za mieszkanie w wysokości 2.050 zł miesięcznie reguluje w całości partner matki małoletniej. Od kwietnia 2018 roku małoletnia uczęszcza do żłobka. Czesne w żłobku wynosi 600 zł miesięcznie. Wyżywienie w żłobku jest dodatkowo płatne i kosztuje 6 zł za dzień (dowód: akt urodzenia, k. 4; umowa najmu, k. 44-47; umowa zlecenia opieki nad dzieckiem, k. 122-123; zeznania powódki, k. 166-168).

Małoletnia pozostaje pod opieką matki A. D.. Koszty utrzymania małoletniej powódki przedstawicielka ustawowa oceniła na kwotę około 2.100 zł, w co wchodzą następujące wydatki: wydatki związane z mieszkaniem – 683 zł, wyżywienie – 600-900 zł (20-30 zł dziennie włącznie z kosztami wyżywienia w żłobku), środki higieniczne – 50 zł, zabawki, książki – 120 zł, odzież i obuwie – 300 zł, lekarstwa – 50-150 zł, koszty żłobka – 600 zł. Nadto, matka zabiera małoletnią na wakacje w Polsce. Nie wyjeżdżają za granicę (dowód: zeznania powódki, k. 166-168).

Przedstawicielka ustawowa A. D. ma 27 lat. Mieszka wraz z małoletnią córką i partnerem w wynajmowanym mieszkaniu. Obecnie nie pracuje, poszukuje zatrudnienia, jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. W 2016 roku osiągnęła dochód w kwocie 16.705,26 zł (dowód: PIT-37 za 2016 rok, k. 14-14v; decyzje, k. 16-18).

Pozwany D. N. ma 28 lat i jest zatrudniony w charakterze pracownika fizycznego. Jego wynagrodzenie zależy od liczby przepracowanych godzin oraz potrzeb pracodawcy. Obecnie jest na okresie próbnym bez umowy. Średni miesięczny dochód pozwanego wynosi 2.200-2.800 zł miesięcznie. Po odliczeniu kosztów dojazdu do pracy pozostaje mu do dyspozycji kwota około 2.000 zł. W 2016 roku uzyskał dochód w kwocie 2.601,86 zł, a w 2017 roku dochód w kwocie 7.656,02 (dowód: PIT-36 za 2016 i 2017 rok, k. 69-82; zeznania pozwanego, k. 168-169).

Pozwany zamieszkuje w miejscowości P. w domu odziedziczonym po rodzicach, wraz z babką, siostrą i bratem. Z uwagi na śmierć rodziców został opiekunem prawnym swojej małoletniej siostry, która otrzymuje miesięcznie 900 zł renty. Młodszy brat pozwanego ma 20 lat i jest osobą upośledzoną. Uczy się w Socjalnym Ośrodku (...) w P., a w dni wolne od zajęć mieszka z rodziną. Brat pozwanego otrzymuje rentę w wysokości około 1.500 zł. Babcia pozwanego otrzymuje emeryturę w kwocie około 1.100 zł. Pozwany nie posiada gospodarstwa rolnego (dowód: zaświadczenie, k. 83; decyzje ZUS, k. 112-115, zeznania pozwanego, k. 168-169).

Pozwany wskazał, że utrzymuje gospodarstwo domowe z własnych dochodów, rent rodzeństwa oraz emerytury babci w kwocie 600-800 zł, ponieważ tyle babcia przekazuje pozwanemu. Pozwany co sezon ponosi koszty ogrzewania domu w wysokości 3.000 zł. Nadto pozwany opłaca: prąd – 200 zł miesięcznie, telefony dla 4 osób – 150 zł miesięcznie, podatek od nieruchomości i podatek rolny – 300 zł rocznie. Pozwany spłaca również pożyczkę zaciągniętą w okresie, kiedy nie miał pracy w kwocie 117 zł miesięcznie oraz kredyt zaciągnięty przez babcię. Z tego tytułu pozwany wpłaca różne kwoty, od 100 zł do 250 zł. Pozwany wpłacał na rzecz małoletniej córki kwoty po 500 zł miesięcznie. Ponadto, pozwany wpłacał na rzecz córki okazjonalnie drobne kwoty, np. na buty (80 zł), na lekarstwa (150 zł). Pozwany posiada samochód. Pozwany podniósł, że ponosi koszty dojazdów do pracy w kwocie po 500 zł miesięcznie oraz koszty ubezpieczenia i przeglądu samochodu w kwocie 1.200 zł rocznie (dowód: decyzja w sprawie ustalenia zobowiązania podatkowego, k. 111; zaświadczenie o posiadaniu pożyczki, k. 84; historia spłat, k. 85; historia przelewów, k. 86-110).

Pozwany uznał powództwo do kwoty po 500 zł miesięcznie, wskazując, że oprócz alimentów ponosi koszty związane z dojazdem po małoletnią na kontakty w kwocie 200 zł. Pozwany widuje się z małoletnią 2 razy w miesiącu (dowód: protokół rozprawy, k. 166; zeznania pozwanego, k. 168-169).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy, w szczególności na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, zeznań świadka B. D., a także zeznań stron. Nadto, Sąd uwzględnił twierdzenia zawarte w pozwie, odpowiedzi na pozew i pismach procesowych stron.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka B. D. oraz zeznania stron w zakresie, w jakim zeznania te nie były ze sobą sprzeczne i znalazły potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 i 3 k.r.o., rodzice mają obowiązek świadczeń względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub, jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Zakres obowiązku alimentacyjnego, zgodnie z treścią art. 135 § 1 i 2 k.r.o. zależy z jednej strony od potrzeb osoby uprawnionej, z drugiej zaś strony od możliwości zarobkowych i majątkowych osoby zobowiązanej. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury, przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumieć należy potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu - odpowiedni do jego wieku i uzdolnień - prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie (por. uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86). Pojęcie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz pojęcie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, pozostają we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, w szczególności przy ustalaniu wysokości alimentów przez sąd. Odmienny pogląd pozostawałby w sprzeczności z zasadą równej stopy życiowej dzieci i rodziców, obowiązującej także w sprawach alimentacyjnych (por. wyrok SN z dnia 25 marca 1985 r., III CRN 341/84).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, Sąd uznał, że zasadnym jest uwzględnienia żądania pozwu w części, tj. do alimentów w kwocie 600 zł miesięcznie. W pierwszej kolejności Sąd zweryfikował, jakie są usprawiedliwione potrzeby małoletniej powódki i wynikające z nich koszty utrzymania. Następnie, Sąd odniósł je do możliwości zarobkowych pozwanego i jego obecnej sytuacji życiowej. Sąd uznał, że zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb powódki wiąże się z kosztami miesięcznymi w łącznej kwocie 1.200 zł. Na ww. koszty składają się następujące kwoty: 500 zł tytułem opłaty za żłobek, 80 zł z tytułu wydatków na środki higieniczne i środki czystości, 400 zł tytułem wydatków na wyżywienie, 150 zł z tytułu wydatków na ubrania, 30 zł tytułem wydatków na lekarstwa, 40 zł tytułem wydatków na książki, zabawki.

W ramach miesięcznych wydatków związanych z utrzymaniem małoletniej, Sąd nie uwzględnił kosztów mieszkania w kwocie 683 zł. Zgodnie z treścią art. 316 § 1 k.p.c. podstawą rozstrzygnięcia jest stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W toku postępowania dowodowego powódka zeznała, iż obecnie nie pracuje i mieszka z córką razem z partnerem w wynajmowanym mieszkaniu w L.. Opłaty za mieszkanie reguluje w całości partner przedstawicielki ustawowej małoletniej. Wprawdzie A. D. wskazała, iż umówiła się z partnerem na partycypowanie w kosztach mieszkania po znalezieniu pracy, jednak okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Nie budzi bowiem wątpliwości, iż obecnie powódka nie pracuje i nie ponosi kosztów mieszkania.

Nadto, Sąd uznał, iż usprawiedliwione koszty związane ze żłobkiem wynoszą 500 zł. Sąd stoi na stanowisku, iż w realiach niniejszej sprawy zasadne było zapisanie małoletniej do żłobka. Wprawdzie A. D. aktualnie nie pracuje i mogłaby sprawować całodzienną opiekę nad córką, jednak poszukuje ona pracy. Z tego względu ważne jest, aby małoletnia Z. już teraz nabrała odporności w żłobku. W przeciwnym razie, gdy córka byłaby chora, matka musiałaby w tym czasie sprawować opiekę nad córką i nie chodzić do pracy. Byłoby to niekorzystne dla A. D. jako nowozatrudnionego pracownika. Jednakże jak wynika z akt sprawy, A. D. zapisała córkę do prywatnego żłobka, w którym czesne wynosi 600 zł plus koszty wyżywienia. Postawa przedstawicielki ustawowej budzi wątpliwości Sądu, ponieważ A. D. pomimo braku pracy zdecydowała się na zapisanie córki do prywatnego żłobka. Sąd nie widzi podstaw, aby małoletnia uczęszczała do prywatnego żłobka w sytuacji, gdy matka jest bezrobotna, a ojciec jest pracownikiem fizycznym bez umowy. Byłby to nieusprawiedliwiony wydatek, biorąc pod uwagę stopę życiową obojga rodziców. Jednocześnie z akt sprawy nie wynika, aby przedstawicielka ustawowa podjęła jakiekolwiek działania mające na celu zapisanie córki do publicznego żłobka. Przedstawicielka ustawowa nie wykazała, że córka znajdowała się na odległych miejscach w publicznych żłobkach, co mogłoby uzasadniać zapisanie córki do prywatnego żłobka. Dodatkowo zważyć należało, iż przedstawicielka ustawowa jest matką samotnie wychowującą dziecko, a zatem małoletnia powódka uzyskałaby z tego tytułu większą ilość punktów podczas procesu rekrutacji do publicznego żłobka. Sąd przeanalizował ceny pobytu dzieci w żłobkach publicznych na terenie L.. Sąd wziął pod uwagę, iż zgodnie uchwałą nr VII/79/2011 Rady Miasta L. z dnia 20 kwietnia 2011 r. w sprawie ustalenia wysokości opłaty za pobyt oraz maksymalnej wysokości opłaty za wyżywienie dziecka w Ż. Miejskim w L., opłata za miesięczny pobyt dziecka w Ż. Miejskim w L. wynosi 20% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (§ 1 ust. 1 uchwały), a dzienna maksymalna opłata za wyżywienie dziecka wynosi 0,7% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (§ 2 uchwały). W 2018 roku miesięczna opłata za żłobek wyniosła 420 zł (minimalne wynagrodzenie w 2018 roku wynosi 2.100 zł). Do czesnego za żłobek należy doliczyć stawkę za dzienne wyżywienie, zależną od liczby dni, w których dziecko było obecne w przedszkolu. Zaś jak wynika z zeznań przedstawicielki ustawowej, małoletnia często łapie choroby w żłobku i przez to jest rzadko obecna w żłobku. Wobec powyższego, Sąd uznał, że kwota 500 zł będzie wystarczająca dla pokrycia kosztów żłobka z wyżywieniem.

Kierując się zasadami doświadczenia życiowego, mając na uwadze wiek dziecka i jego usprawiedliwione potrzeby, Sąd uznał iż kwota 600-900 zł miesięcznie na wyżywienie jest zawyżona. Sąd wskazuje, iż przedstawicielka ustawowa w piśmie procesowym określiła koszty wyżywienia na kwotę 400 zł. Następnie, na rozprawie przedstawiciela ustawowa zawyżyła ww. koszty wskazując, iż wynoszą one 20-30 zł dziennie, włączając koszty wyżywienia w przedszkolu. Sąd uznał, iż pierwotne stanowisko przedstawicielki ustawowej było zasadne i usprawiedliwione koszty wyżywienia prawie 3-letniej, zdrowej, nie pozostającej na specjalnych dietach dziewczynki wynoszą 400 zł miesięcznie.

Nadto, Sąd uznał, iż matka zawyżyła koszty ubrań i obuwia. Przedstawicielka ustawowa wskazała, że koszty z tego tytułu wynoszą 300 zł miesięcznie. W tym miejscu Sąd zauważa, że zakup ubrań i obuwia dla 3-letniego dziecka nie generuje takich kosztów w skali miesiąca. Mimo że dziecko rośnie, nie ma podstaw do uznania, że potrzebuje nowych butów raz w miesiącu. W ocenie Sądu, kwota 150 zł na ten cel jest wystarczająca.

Dodatkowo, w ocenie Sądu, na usprawiedliwione potrzeby małoletniej na tym etapie składają się koszty środków higienicznych w kwocie 80 zł. Matka małoletniej nie wykazała bowiem w toku procesu, iż córka nadal używa pampersów. Również babka małoletniej zeznała, iż wnuczka nie korzysta z pieluch. Nadto, matka nie powoływała się na żadne okoliczności (np. alergie) skutkujące koniecznością stosowania specjalistycznych kosmetyków do pielęgnacji. Ponadto, małoletnia nie jest przewlekle chora i nie przyjmuje żadnych leków na stałe, a zatem kwota 30 zł na leki zaspokaja potrzeby małoletniej. Sąd ocenił potrzeby małoletniej w zakresie książek i zabawek na kwotę 40 zł. Małoletnia ma niecałe 3 lata, a zatem nie ma dużych potrzeb, jeżeli chodzi o książki czy zabawki o skomplikowanej budowie. Małoletnia na obecnym etapie rozwoju korzysta przede wszystkim z książeczek bogato ilustrowanych i prostych zabawek.

Oceniając możliwości zarobkowe matki małoletniej Sąd miał na uwadze, iż jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Przedstawicielka ustawowa szuka obecnie pracy. Jednakże, w ocenie Sądu, A. D. wykazuje małą aktywność w poszukiwaniu pracy. Matka małoletniej ma 27 lat, jest osobą młodą i zdrową. Obecnie na rynku pracy występuje wysoka podaż pracy, a zatem A. D. powinna być w stanie szybko znaleźć pracę. Tymczasem od chwili wniesienia pozwu, A. D. jest nadal bezrobotna. Wprawdzie podniosła, że jest umówiona na rozmowę kwalifikacyjną, jednak jest to niewielki postęp, biorąc pod uwagę sytuację na rynku pracy oraz wiek oraz brak przeciwwskazań zdrowotnych przedstawicielki ustawowej. Tym samym Sąd uznał, że matka małoletniej nie wykorzystuje obecnie swoich możliwości zarobkowych.

Oceniając sytuację i możliwości zarobkowe pozwanego D. N., Sąd uznał, że pozwany znajduje się w bardzo trudnej sytuacji finansowej i osobistej. Pozwany pracuje bez umowy. Jego wynagrodzenie zależy od liczby przepracowanych godzin. Dodatkowo pozwany ponosi koszty dojazdu do pracy w kwocie 500 zł miesięcznie. W ocenie Sądu, pozwany wykorzystuje swoje możliwości zarobkowe. Jak zeznał, pracuje od 40 godzin do 60 godzin w skali miesiąca. Pozwany posiada wykształcenie gimnazjalne, a zatem bez uzupełnienia wykształcenia czy zdobycia dodatkowych kwalifikacji, nie jest w stanie znaleźć dla siebie lepiej płatnej pracy. W ocenie Sądu, pozwany nie ma możliwości podjęcia dodatkowej pracy. Pozwany jest opiekunem prawnym małoletniej siostry. Pozwany posiada także brata, który jest upośledzony. Brat pozwanego uczy się w szkole z internatem, jednak weekendy spędza w domu pozwanego. Nadto, pozwany mieszka z 79-letnią babką. Wszyscy tworzą gospodarstwo domowe. Pozwany jest w tej sytuacji „głową rodziny”. Wprawdzie, siostra i brat małoletniego otrzymują renty, jednak to na pozwanym ciąży obowiązek zapewnienia bytu swojej rodzinie. Trudno również uznać, że posiadane przez rodzinę dochody są wystarczające na ich utrzymanie. Siostra pozwanego ma 13 lat i otrzymuje rentę w kwocie około 900 zł. Suma ta nie jest wystarczająca dla zaspokojenia potrzeb nastolatki. Bez wątpienia, znaczna część wynagrodzenia uzyskiwanego przez pozwanego jest przeznaczana na utrzymanie całej rodziny, mimo że każdy z członków rodziny otrzymuje własne świadczenia. Pozwany płaci rachunki za energię, kupuje opał, ponosi wydatki na wyżywienie, telefon i telewizję. Ponadto pozwany spłaca dwa kredyty w łącznej wysokości 315 zł.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że pozwany jest w stanie łożyć na utrzymanie córki w kwocie 600 zł miesięcznie. Ustalając alimenty na kwotę 600 zł miesięcznie, Sąd wziął pod uwagę miesięczne koszty utrzymania dziecka (1.200 zł), niewykorzystywanie zdolności zarobkowych przez matkę oraz trudną sytuację życiową ojca. W niniejszej sprawie szczególne znaczenia miała sytuacja życiowa pozwanego. Każde postępowanie cywilne jest bowiem inne ze względu na różne okoliczności faktyczne występujące w sprawie. W przedmiotowej sprawie nie sposób pominąć wyjątkowej sytuacji, w jakiej znalazł się pozwany. Pozwany jest bowiem młodym człowiekiem, a został postawiony przed bardzo trudnym zadaniem, ponieważ z dnia na dzień stał się głową rodziny. Ma pod opieką nastoletnią siostrę, upośledzonego brata i babcię w podeszłym wieku. Pozwany jest odpowiedzialny za utrzymanie swojej rodziny. Pozwany pracuje, a także realizuje kontakty z córką. Mimo trudnej sytuacji pozwany nie uchylał się od łożenia na swoją córkę i dobrowolnie płacił kwoty po 500 zł. Jakkolwiek w niniejszej sprawie małoletnia mieszka z matką i matka czyni starania o rozwój i wychowanie córki, to Sąd, mając na uwadze trudną sytuację pozwanego, uznał, że pozwany powinien partycypować w kosztach utrzymania córki w równym stopniu, co matka, tj. po 600 zł. Alimenty w wysokości wyższej niż 600 zł naruszałby zasady współżycia społecznego i byłyby połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla pozwanego. Wobec powyższego Sąd, na mocy art. 133 § 1 k.r.o. w zw. z art. 135 § 1 i 2 k.r.o. orzekł jak w punkcie 1 wyroku. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu. Jednocześnie Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa tę część kosztów sądowych, które poniosłaby powódka w związku z częściowym oddaleniem powództwa (punkt 2 wyroku).

W punkcie 3 wyroku, Sąd kierując się zasadą wyrażoną w treści art. 102 k.p.c. nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi. Sąd nie miał wątpliwości, iż sytuacja życiowa pozwanego jest trudna, a obciążenie go obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych połączone byłoby z nadmiernym uszczerbkiem. Nadto, pozwany uznał powództwo w kwocie 500 zł.

Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności zgodnie z art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c., w świetle którego sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa.