Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSO Grażyna Baran

Protokolant : sekr. sądowy Aneta Krzuk

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2019 roku w Krakowie na rozprawie

sprawy J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek odwołania J. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

z dnia 11 kwietnia 2018 roku, Nr (...)

1.  częściowo zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż J. M. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okresie od 19 kwietnia 2017 roku do 20 lutego 2018 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na rzecz J. M. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1663/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 kwietnia 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 5 , art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017r., poz. 1778 ze zm.) stwierdził, że J. M. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 14 września 2016r. do 20 lutego 2018r.

Uzasadniając swoje stanowisko Zakład podał, że na podstawie Krajowego Rejestru Sądowego ustalono, że od 14 września 2016r. wnioskodawca jest jednoosobowym (...) Sp. z o.o. posiadającym całość 300/300 udziałów. W dniu 21 marca 2018r. wpłynęły do ZUS umowy zbycia udziałów z 19 kwietnia 2017r. oraz 21 lutego 2018r. Na mocy sprzedaży udziałów z 19 kwietnia 2017r. wnioskodawca zbył 5/300 udziałów na rzecz M. L. pozostając w dalszym ciągu większościowym udziałowcem spółki. Zgodnie z umową sprzedaży udziałów z 21 lutego 2018r. wnioskodawca przeniósł prawo własności pozostałej części udziałów (295/300) na rzecz F. M. w związku z czym przestał być udziałowcem (...) Sp. z o.o. Zakład podał, że uwzględniając zgromadzony w sprawie materia dowodowy, uznał, że J. M. był jednoosobowym (...) Sp. z o.o. posiadającym udział całościowy, a później większościowy w okresie od 14 września 2016r. do 20 lutego 2018r. Drugi wspólnik jako udziałowiec mniejszościowy jest w istocie udziałowcem iluzorycznym (5/300). Zatem brak jest podstaw prawnych do wyłączenia wnioskodawcy z obowiązku opłacania składek za ten okres.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. m. zaskarżył decyzję w części tj. w zakresie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie od 19 kwietnia 2017r. do 20 lutego 2018r.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego tj.

a/ art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 5 w zw. z art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że J. M. w okresie od 19 kwietnia 2017r. do 20 lutego 2018r. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą , podczas gdy zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowi temu we wskazanym okresie nie podlegał;

b/ art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez dokonanie błędnej wykładni powołanego przepisu polegającej na przyjęciu, iż wnioskodawca po dokonaniu sprzedaży udziałów w (...) Sp. z o.o. w dalszym ciągu pozostawał osobą prowadzącą pozarolniczą działalność jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podczas gdy przy dokonaniu prawidłowej wykładni wskazanego przepisu J. M. po dokonaniu w dniu 19 kwietnia 2017r. sprzedaży udziałów we wskazanej spółce nie pozostawał wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

W związku z powyższym wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od 14 września 2016r. do 18 kwietnia 2017r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania od ZUS na jego rzecz według norm przepisanych .

Wnioskodawca podał, że od 14 września 2016r. był jednoosobowym wspólnikiem (...) Sp. z o.o. posiadając całość udziałów. Następnie na mocy umowy sprzedaży udziałów z 19 kwietnia 2017r. sprzedał 5/300 udziałów M. L. , zaś na mocy umowy sprzedaży udziałów z 21 lutego 2018r. pozostałe udziały w ilości 295/300 sprzedał F. M..

J. M. zarzucił, że organ rentowy w zaskarżonej decyzji nie uzasadnił swojego stanowiska , jedynie lakonicznie wskazał, że drugi wspólnik jako udziałowiec mniejszościowy, jest udziałowcem iluzorycznym. Zdaniem wnioskodawcy stosując podobna logikę, organ rentowy mógłby w ten sam sposób wywodzić, że gdy w dowolnej spółce z ograniczona odpowiedzialnością jeden z udziałowców ma ponad 50% udziałów, to pozostali udziałowcy są de facto udziałowcami iluzorycznymi i taka spółkę również należy traktować jako spółkę jednoosobową. Wnioskodawca zarzucił, że stanowisko ZUS nie znajduje odzwierciedlenia na gruncie przepisów Kodeksu Spółek Handlowych, który zawiera regulacje dotyczące działalności spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z art. 20 k.s.h. wspólnicy albo akcjonariusze spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach zaś art. 17 § 1 k.s.h. wskazuje, że jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce. Dotyczy to podstawowych praw obligacyjnych i organizacyjnych (prawo głosu, prawo do dywidendy, prawo do zbycia udziału, prawo do uczestniczenia w podziale kwoty likwidacyjnej). Wnioskodawca zarzucił, że stanowisko organu rentowego , jakoby udziałowiec mniejszościowy był udziałowcem iluzorycznym nie znajduje zatem oparcia w obowiązujących przepisach. M. L. nabywając w dniu 19 kwietnia 2017r. 5 udziałów (...) Sp. z o.o. stała się udziałowcem tejże spółki i korzystała z pełni praw z tego faktu wynikających , zaś wskazana spółka z dniem 19 kwietnia 2017r. przestała być jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującego na rzecz ZUS kosztów procesowych, w tym kosztów zastępstwa prawnego w wysokości 3600zł. Zakład podał, że zarzuty odwołania nie zasługują na uwzględnienie. Zakład podniósł, że co prawda w przypadku spółki kapitałowej pracodawca jest ta spółka, a nie jej akcjonariusz lub udziałowiec, jednakże w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane jest stanowisko, że jednoosobowa spółka z o.o. stanowi w istocie szczególna formę prowadzenia działalności na „własny” rachunek, oddzielony od osobistego majątku jedynego wspólnika jedynie przez konstrukcję (fikcje) osoby prawnej. Z tego punktu widzenia oraz w świetle cech stosunku pracy oraz ustroju prawa pracy , którego podstawą jest wymiana świadczeń miedzy właścicielem środków produkcji a pracownikiem jedyny (lub niemal jedyny) wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje „wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Inaczej mówiąc tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielki status wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Judykatura Sądu Najwyższego przyjmuje co prawda, że wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o. mogą wykonywać zatrudnienie na podstawie umów o pracę zarówno w charakterze członków zarządu jak i na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować jako podmiotu, którego praca polega na obrocie własnym kapitałem, jednakże nie dotyczy to już sytuacji , gdy udział innych wspólników jest iluzoryczny. Taka konfiguracja oznacza bowiem połączenie kapitału i pacy, co wyklucza dopuszczalność nawiązania stosunku pracy z własna spółką i podleganie takiego wspólnika pracowniczym ubezpieczeniom społecznym, niezależnie od wykonywanych czynności (wykonawcze czy zarządzające) jakie miałyby być realizowane w ramach umowy o pracę. Zakład podkreślił, że J. M. winien zgłosić się do ubezpieczenia z tytułu działalności gospodarczej na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tymczasem w ogóle nie zgłosił się do ubezpieczeń społecznych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca J. M. jest rencistą miał trochę oszczędności, stan zdrowia był „trochę lepszy” więc chciał „stworzyć mały warsztat samochodowy” i wpadł na pomysł założenia spółki. (doradzał mu sąsiad F. M.). (...) Sp. z o.o. została założona we wrześniu 2016r. – wówczas jedynym wspólnikiem i jednocześnie Prezesem Zarządu spółki był J. M.. Pełnomocnikiem spółki był F. M., który faktycznie zajmował się wszystkimi sprawami spółki. Spółka zajmowała się obsługą księgową firm (o czym wnioskodawca nie wiedział) i wypożyczeniem samochodów. J. M. wiedział że spółka wynajmowała pomieszczenia na ul (...) (był tam jeden raz). Od 1 kwietnia 2017r. w spółce została zatrudniona księgowa M. L. (na podstawie umowy o pracę). Pracę zaproponował jej F. M. (wcześniej współpracowała z nim - prowadziła księgowość jego firmy) – miała prowadzić biuro rachunkowe. Wnioskodawca od początku nie dawał sobie rady ze wszystkimi sprawami spółki i chciał się częściowo pozbyć udziałów. F. M. zaproponował kupno udziałów w spółce (...). W dniu 19 kwietnia 2017r. M. L. kupiła od wnioskodawcy 5 udziałów w spółce (docelowo miała kupić 50% udziałów). Udziały kupiła gdyż zamierzała osiągać zyski. J. M. poznała w momencie spisywania umowy sprzedaży udziałów. Działalność spółki związana z obsługą księgową firm stanowiła 80% przychodów spółki (w okresie gdy udziałowcem był wnioskodawca). M. L. miała sporadyczny kontakt z J. M. (nie miała do niego numeru telefonu). O wszystkich sprawach decydował F. M.. W październiku 2017r. wnioskodawca uległ wypadkowi (przez rok poruszał się na wózku) Z. po wypadku „nie chciał być już prezesem”. Ostatecznie sprzedał 21 lutego 2018r. sprzedał swoje udziały w spółce (...) (umowa sprzedaży udziałów z dnia 21 lutego 2018r.). Złożył też rezygnację z funkcji Prezesa spółki. M. L. pracowała w spółce do 31 marca 2018r. Zrezygnowała z pracy ponieważ spółka przestała wypłacać wynagrodzenie. Nadal posiada 5 udziałów w spółce.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS ( w tym umów sprzedaży udziałów),odpisu pełnego z (...) Sp. z o.o., zeznań świadka M. L. oraz zeznań wnioskodawcy J. M.. Dokumenty na podstawie, których sąd ustalił stan faktyczny nie budzą wątpliwości i nie były kwestionowane przez strony. Sąd dał wiarę zeznaniom M. L. i J. M.. Zeznania te są spójne, logicznie i wiarygodne. Wynika z nich jaki był podział ról w spółce.

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017r. poz. 1778 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne , które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osobami z nimi współpracującymi.

Stosownie do treści art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

W niniejszej sprawie sporna jest kwestia czy w świetle przepisów ubezpieczeniowych (...) Sp. z o.o. w okresie od 17 kwietnia 2017r, do 20 lutego 2018r. była spółką dwuosobową czy też jednoosobową – od rozstrzygnięcia tej kwestii zależy, czy wnioskodawca J. M. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

W orzecznictwie ukształtował się pogląd, że czynność prawna polegająca na sprzedaży (przez jedynego wspólnika) udziału jest czynnością pozorną, zawartą w celu obejścia prawa. Podnieść przy tym należy, że brak jest jasnej definicji terminów „niemal jedyny wspólnik”, „udziałowiec iluzoryczny”. Odpowiedź na pytanie kiedy spółka powinna być uznana za wieloosobową, a kiedy „za niemal jednoosobową” nie jest jednoznaczna. Należy zwrócić uwagę, że podział udziałów stanowi owoc wewnętrznych ustaleń wspólników, często także ich możliwości finansowych decydujących o tym , w jakim stopniu każdy wspólnik jest w stanie zaangażować się kapitałowo. Poza tym pozycję wspólników mogą często determinować ich osobiste uprawnienia (niezależnie posiadanych udziałów). Zatem każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.

Przenosząc powyższe rozważania grunt niniejszej sprawy sąd nie podziela stanowiska organu rentowego, że drugi wspólnik (posiadający 5 udziałów) był w istocie wspólnikiem iluzorycznym. Jak wykazało postępowanie M. L. zakupiła 5 udziałów w spółce z zamiarem osiągania zysków (docelowo zamierzała kupić 50% udziałów) ponadto miała realny wpływ na sprawy spółki. Podkreślić należy, że 80% działalności spółki stanowiła działalność związana z obsługą księgową firm (czym zajmowała się M. L.)

Reasumując, sąd uznał, że brak jest postaw do uznania, że (...) Sp. z o.o. w spornym okresie była spółką jednoosobową („niemal jednoosobową”) ani też, że M. L. jest „wspólnikiem iluzorycznym” tym samym brak było podstaw do objęcia J. M obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi na podstawie art. 6 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017r. poz. 1778 ze zm.) w okresie od 19 kwietnia 2017r. do 20 lutego 2018r. ( tj. w okresie objętym odwołaniem).

Mając powyższe na uwadze sąd na zasadzie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. O kosztach orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r. poz. 265)