Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2019 r. w Krakowie

sprawy M. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia

na skutek odwołania M. H.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

z dnia 1 lutego 2018 roku, Nr (...)

I. oddala odwołanie,

II. zasądza od odwołującego M. H. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 180 zł ( słownie : sto osiemdziesiąt złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 967/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 stycznia 2019 r.

Decyzją z dnia 1 lutego 2018 r. (Nr (...)), działając na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.) w zw. z art. 38, 6 ust.1 pkt 5, art. 13 pkt 4 ustawy systemowej oraz art. 11 ust. 3 lit.a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r.
w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącym wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. ustalił, że w stosunku do M. H. w okresie
od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia 14 czerwca 2015 r. ma zastosowanie polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w dniu 23 czerwca 2014 r.
do ZUS wpłynął wniosek M. H. o ustalenie ustawodawstwa właściwego z tytułu jednoczesnego wykonywania pracy najemnej na rzecz firmy (...) s.r.o. na terytorium Słowacji w okresie od dnia 1 kwietnia 2013 r. oraz prowadzenia w Polsce własnej działalności gospodarczej M. H. (...). Z posiadanej przez organ rentowy dokumentacji wynikało przy tym, że z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej podlega on obowiązkowi ubezpieczeń społecznych od dnia 1 października 2005 r. Wobec nie przedłożenia przez M. H. wymaganych dokumentów dla ustalenia właściwego ustawodawstwa
w zakresie ubezpieczeń społecznych zwrócono się do właściwej instytucji słowackiej z zapytaniem, czy z tytułu zatrudnienia M. H. na terenie Słowacji jest on tam objęty obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. W odpowiedzi na to zapytanie instytucja słowacka w dniu 2 października 2013 r. wydała w stosunku do M. H. decyzję o niepowstaniu obowiązku ubezpieczenia chorobowego, emerytalnego oraz na wypadek bezrobocia, od której M. H. nie wniósł odwołania i z dniem 19 listopada 2014 r. stała się ona prawomocna. Organ rentowy wyjaśnił,
że ustawodawco z decyzji z dnia 1 lutego 2018 r. ustalone zostało w oparciu o art. 11 ust. 3 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004, ponieważ w okresie od dnia 1 kwietnia 2013 r. jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych M. H. była prowadzona na terytorium Polski działalność gospodarcza. O tak ustalonym ustawodawstwie została poinformowana także właściwa instytucja słowacka, która nie wniosła do tej decyzji zastrzeżeń. Tym samym wobec M. H. nie znalazł zastosowania przepis art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. H. domagał się jej zmiany i uznania, że od dnia podjęcia pracy na terenie Słowacji podlega on tamtejszemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, względnie uchylenia decyzji i skierowani sprawy do ponownego rozpatrzenia oraz zasądzenia od organu rentowego na jego rzecz kosztów postępowania.

Odwołujący wskazał, że do wniosku o ustalenie właściwego ustawodawstwa dołączył umowę o pracę z firmą (...) s.r.o., zawartą na czas nieokreślony, w ymiarze czasu pracy 10 godzin miesięcznie,
za wynagrodzeniem 40 euro miesięcznie. Odwołujący zarzucił, że na podstawie art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 997/2009 ZUS po otrzymaniu jego wniosku o ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń społecznych winien ustalić dla niego tymczasowo właściwe ustawodawstwo słowackie do czasu wypowiedzenia się w tej mierze przez właściwą instytucję słowacką. Tymczasem ZUS wydał decyzję ustalającą dla niego ustawodawstwo polskie w zakresie ubezpieczeń społecznych, dokonując tym samym nieuk[ranionej oceny zaistnienia stosunku ubezpieczenia w sensie prawnym. Ocena ta mogła bowiem nastąpić wyłącznie na podstawie wskazanych przez normę kolizyjną przepisów miejsca świadczenia pracy
i mogła być dokonana tylko przez organ władny te przepisy stosować.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS Oddział w K. wniósł o jego oddalenie z przyczyn jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji oraz
o zasądzenie na jego rzecz od odwołującego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Organ rentowy dodał, że odwołujący przemilczał niekorzystnej dla siebie ustalenie słowackiej instytucji, o którym również była mowa
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że rzekomy pracodawca odwołującego, tj. firma (...) s.r.o. jest fikcyjnym pracodawcą.

Nadto organ rentowy zwrócił uwagę na to, że odwołujący na etapie postępowania administracyjnego nie przedstawił żadnych miarodajnych dowodów na świadczenie pracy na terenie Słowacji. Poza tym nie doszło do uchylenia lub zmiany decyzji właściwej instytucji słowackiej o niepowstaniu w stosunku do odwołującego obowiązku ubezpieczenia chorobowego, emerytalnego i na wypadek bezrobocia z tytułu zatrudnienia w firmie (...).

Odwołujący nie ustosunkował się do wyżej wskazanego stanowiska organu rentowego. Nie stawił się też na rozprawie w dniu 29 stycznia 2019 r. mimo prawidłowego zawiadomienia.

W tym stanie rzeczy okoliczności faktyczne niniejszej sprawy okazały się być bezsporne. Nadto znalazły one potwierdzenie
w zgromadzonych w toku postępowania przed ZUS dokumentach.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż w przedmiotowej sprawie
ma zastosowanie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r., w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ( DZ.U. UE. L. 2004, Nr 166, poz. 1) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r., dotyczące wykonywania rozporządzenia Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DZ.U. UE.L. 2009, Nr 284, poz. 1). Te rozporządzenia regulują, bowiem kwestie związane z ustaleniem i stosowaniem właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w stosunku do osób podejmujących zatrudnienie w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej.

Zgodnie z ogólną zasadą osoby, do których stosuje się rozporządzenie 883/2004 podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Zgodnie z art. 11 ust. 3a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego.

W myśl zaś art. 13 ust. 3 powołanego rozporządzenia osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną.

Zgodnie zaś z przepisem art. 1 lit. a i b wskazanego rozporządzenia określenie „praca najemna” oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną, jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce, natomiast określenie "działalność na własny rachunek" oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną, jako taką do celów ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce. Wskazane zasady powodują brak możliwości ustalenia ustawodawstwa w jakikolwiek inny sposób niż w nich podany. Ponadto wskazać należy, iż normy zawarte w art. 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 określają tryb ustalania właściwego ustawodawstwa przewidując niezwłoczność takiego działania jak i wymóg tymczasowego określenia ustawodawstwa właściwego przy uwzględnieniu m.in. art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 czerwca 2013r. ( II UK 333/12) wskazał, że w sytuacji, gdy osoba wchodzi w stosunki ubezpieczenia społecznego o charakterze trans granicznym przez jednoczesne wykonywanie działalności w różnych państwach to organ ubezpieczeń społecznych miejsca zamieszkania ubezpieczonej jest uprawniony tylko do wskazania ustawodawstwa właściwego stosownie do art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004.

Nie ma natomiast kompetencji do oceny zaistnienia stosunku ubezpieczenia w sensie prawnym. Ocena ta może nastąpić wyłącznie na podstawie wskazanych przez normę kolizyjną przepisów miejsca świadczenia pracy i może być dokonana tylko przez organ władny te przepisy stosować. Ze względu na różnice między ustawodawstwami krajowymi, co do określenia przedmiotu ubezpieczenia społecznego wprowadzono zasadę, że uwzględnianie okoliczności lub wydarzeń mających miejsce w jednym państwie członkowskim nie może w żaden sposób sprawiać, iż właściwym dla nich stanie się inne państwo, ani że będzie się do nich stosować jego ustawodawstwo (pkt. 11 preambuły rozporządzenia nr 883/2004). Określenie ustawodawstwa właściwego wskazującego na instytucję miejsca świadczenia pracy najemnej wyłącza ocenę przez instytucję miejsca zamieszkania, czy stosunek prawny będący podstawą objęcia ubezpieczeniem społecznym w kraju świadczenia pracy jest ważny według prawa miejsca zamieszkania ubezpieczonego.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie organ rentowy nie naruszył treści art. 16 ust. 4 rozporządzenia nr 987/2009, albowiem mimo braku formalnego ustalenia wobec odwołującego tymczasowego ustawodawstwa słowackiego w zakresie ubezpieczeń społecznych
w odpowiedzi na jego wniosek z dnia 23 czerwca 2014 r., do którego dołączono jedynie dokument umowy o pracę, w dniu 14 października 2014 r. wystąpił do instytucji słowackiej o zajęcie stanowiska w sprawie. Pismem
z dnia 22 stycznia 2015 r. właściwa instytucja słowacka poinformowała natomiast ZUS o tym, że już w dniu 2 października 2013 r. wydała
w stosunku do M. H. decyzję o niepowstaniu obowiązku ubezpieczenia chorobowego, emerytalnego oraz na wypadek bezrobocia
w związku z zatrudnieniem w firmie (...) s.r.o., a decyzja ta wobec jej niezaskarżenia, stała się prawomocna z dniem 19 listopada 2014 r.

W tych okolicznościach zaskarżoną decyzję uznać należało
za prawidłową i na zasadzie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c., orzec jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt II sentencji wyroku,
na zasadzie art. 98,99 i 108 § 1 k.p.c. Na zasądzone koszty złożyły się koszty zastępstwa procesowego organu rentowego ustalone w oparciu o § 9 ust. 2 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 t.j.).