Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa E. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda i zażalenia pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 6 lipca 2017 roku, sygn. akt I C 1288/17

1.oddala apelacje i zażalenie;

2. nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz pozwanego.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Anna Strzelczyk

Sygn. akt II Ca 690/17

UZASADNIENIE

W dniu 9 maja 2017 roku E. M. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika złożył pozew przeciwko (...) SA z siedzibą w W. o zasądzenie kwoty 50 000 złotych tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c., oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na pozew (...) SA z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 lipca 2017 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo oraz nie obciążył powoda kosztami procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu (...) r. w miejscowości D. gmina C. kierujący pojazdem marki P. o numerze rej. (...) K. K. nie zachował należytej ostrożności podczas jazdy i na ostrym zakręcie utracił panowanie nad kierowanym samochodem, a następnie uderzył w drzewo. W wyniku zdarzenia, wskutek obrażeń wielonarządowych poniósł śmierć S. M. – syn powoda. Pojazd sprawcy wypadku w dacie zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. z siedzibą w W..

Ubezpieczyciel uznał roszczenie co do zasady. W dniu 10 listopada 2005 E. M. i (...) S.A. z siedzibą w W. zawarli ugodę, na mocy której powód łącznie otrzymał kwotę 13.000,00 zł tytułem stosowanego odszkodowania, 4.000,00 zł tytułem zwrotu kosztów nagrobka oraz 2.940,00 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu. Na podstawie § 6 w/w ugody powód oświadczył, iż przyznana mu kwota wyczerpała wszelkie roszczenia związane z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 18 marca 2005 r.

Następnie pismem z dnia 23.01.2017 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty należności z tytułu zadośćuczynienia. Pozwany odmówił wypłaty żądanej kwoty.

Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powoda podlegało oddaleniu w całości. Sąd zważył, że powód oparł swoje roszczenie na podstawie 446 § 4 k.c., a jednocześnie wskazał, że ugoda zawarta przez niego z pozwaną w dniu 10 listopada 2005 r. nie obejmowała roszczenia o zadośćuczynienie, które to nie istniało w dniu zawarcia porozumienia, a zatem zrzeczenie się roszczenia w tym zakresie nie mogło być dopuszczalne z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Podstawa prawna dochodzonego roszczenia stała się bowiem aktualna dopiero dnia 3 sierpnia 2008 r. Sąd uznał, iż stanowisko powoda nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na utrwalony w judykaturze pogląd, zgodnie z którym najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 3.8.2008 r. W ocenie Sądu w dniu zawarcia ugody istniało roszczenie powoda o zadośćuczynienie za śmierć syna. Jak stwierdził bowiem Sąd Najwyższy, najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 03 sierpnia 2008 r. Przeciwnego argumentu nie może stanowić sam fakt wprowadzenia przez ustawodawcę, od dnia 03 sierpnia 2008 r., uprawnienia sądu do zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej za doznaną krzywdę. Wprowadzenie art. 446 § 4 KC doprowadziło bowiem jedynie do zmiany w sposobie realizacji tego roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania (wyrok SN z dnia 11 maja 2011 r., sygn. akt I CSK 621/10).

Sąd Rejonowy wskazał także na treść zawartej ugody, w której powód zrzekł się wszelkich roszczeń związanych z wypadkiem komunikacyjnym z dnia(...) r. i mocą której strony ustaliły, że wypłacona E. M. kwota wyczerpuje wszelkie jego roszczenia. Sąd podzielił w tym zakresie stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi, w którym Sąd podniósł, iż „Nie może budzić wątpliwości, że roszczenia te obejmują także roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia w związku z naruszeniem dóbr osobistych powódki i nie ma tutaj żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy to, że w momencie zawierania ugody orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych nie wskazywało na możliwość dochodzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 448 w zw. z art. 23 i 24 KC.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 września 2014 r., sygn. akt I ACa 425/14).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Apelację od wyroku złożyła strona powodowa zarzucając orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

a)  naruszenie art. 65 par. 2 k.c. w zw. z art. 917 k.c. oraz art. 353[1] k.c. polegające na błędnej wy­kładni treści zawartej przez powoda z pozwanym ugody w dniu 10 listopada 2005 r. i na przyjęciu, że ugoda dotyczy uregulowania wszelkich roszczeń poszkodowanego związanych z wypadkiem z dnia (...) r., mimo iż zgodnym zamiarem i ce­lem stron było rozstrzygnięcie wyłącznie świadczeń powoda w zakresie odszkodowa­nia z tytułu znacznego pogorszenia jego sytuacji życiowej w związku ze śmiercią syna,

b)  naruszenie art. 58 par. 2 k.c. w zw. z art. 917 k.c. oraz art. 353[1] k.c. poprzez jego niezastoso­wanie i uznanie, że zawarta ugoda, w której powód miałby zrzec się wszelkich rosz­czeń z tytułu śmierci syna w obliczu otrzymanego świadczenia w łącznej kwocie 13.000 zł nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i nie stanowi naduży­cia prawa, art. 65 par. 2 k.c. w zw. z art. 917 k.c. oraz art. 446 par. 3 k.c. polegające na błędnej wykładni zawartej przez powoda z pozwanym ugody w dniu 10 listopada 2005 r. i uznaniu, że otrzymane odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci syna obejmowało także element krzywdy a co za tym idzie pełniło funkcję zadośću­czynienia za ból i cierpienie w związku z utratą osoby najbliższej

c)  naruszenie prawa procesowego, w postaci art. 233 §1 k.p.c. polegające na oddaleniu wniosków dowodowych i zaniechaniu przeprowadzenia postępowania dowodowego w zakresie zbadania zgodnego zamiaru stron w zakresie przedmiotu ugody, co doprowadziło do błędnej wykładni treści ugody i oddalenia powództwa.

Mając powyższe na uwadze strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie powyższego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu z tytułu postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasadzenie kosztów procesu z tytułu postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych

Od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 6 lipca 2017 roku zawartego w pkt 2 wyroku strona pozwana złożyła natomiast zażalenie, zarzucając naruszenie art 102 kpc poprzez jego zastosowanie, podczas gdy nastąpił brak przesłanki szczególnych okoliczności przemawiających za jego zastosowaniem i w związku z tym wniosła o zmianę postanowenia i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 3 617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja wniesiona przez pozwaną nie jest uzasadniona i skutkuje jej oddaleniem.

Według Sądu Okręgowego rozważania prawne przytoczone w uzasadnieniu przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i znajdują potwierdzenie w przeprowadzonych w sprawie dowodach, w tym w szczególności złożonej przez powoda dokumentu ugody. Trafnie Sąd Rejonowy uznał, że strony zawarły ugodę w której w § 6 powód oświadczył, iż przyznana mu kwota wyczerpała wszelkie roszczenia związane z wypadkiem komunikacyjnym z dnia(...) r. Powód był wtedy reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, miał więc zapewnioną jak najbardziej pełną i fachową obsługę prawną i miał świadomość konsekwencji prawnych zawartej ugody. Powód złożył przedmiotowe oświadczenie w sposób dobrowolny. Nie można więc teraz po 12 latach uznać, by oświadczenie złożone w przedmiotowej ugodzie nie obowiązywało. Ugoda powyższa korzysta z powagi rzeczy ugodzonej, której powód nie wzruszył. Mając na uwadze, że E. M. nie uchylił się od skutków prawnych zawartej ugody sądowej oraz fakt wykonania przez pozwana postanowień ugody, należało przyjąć, iż ugoda przedmiotowa strony wiąże. Jeśli powód nie chciałby zrzec się wszelkich roszczeń związanych z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 18 marca 2005 r., to działając poprzez profesjonalnego pełnomocnika nie powinien był zawrzeć w ugodzie oświadczenia takiej treści.

Dlatego też nie można uznać argumentacji strony powodowej złożonej w apelacji.

Natomiast w zakresie zażalenia złożonego przez stronę pozwaną Sąd postanowił zażalenie przedmiotowe oddalić.

Według Sądu Okręgowego zasadnie Sąd Rejonowy nie obciążył powoda kosztami postępowania stosując dyspozycję art. 102 kpc.

Jak wskazują akta przedmiotowej sprawy E. M. ze względu na swoja sytuację majątkową oraz możliwości zarobkowe został zwolniony w całości od kosztów sądowych.

Powód jest rencistą i uzyskuje z tego tytułu kwotę 8 117,76 złotych rocznie, czyli około 677 złotych miesięcznie, jego zona jest natomiast emerytką ze świadczeniem 1 536 złotych miesięcznie. Powód nie posiada żadnego majątku. Na podstawie tych okoliczności oraz mając na względzie charakter dochodzonego roszczenia, Sąd Rejonowy trafnie nie obciążył powoda kosztami procesu stosując tu zasadę z art. 102 kpc. Podnieść należy, iż sposób skorzystania z tego artykułu jest suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego i od oceny tego sądu należy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (zob. post. SN z 14.1.1974 r.,II CZ 223/73, Legalis).

Mając na uwadze te same względy Sąd Okręgowy nie obciążył E. M. kosztami procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Anna Strzelczyk