Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2019 r.

sprawy S. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o emeryturę

na skutek odwołania S. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 21 września 2018

znak : (...)

I.  Oddala odwołanie.

II.  Przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie na rzecz adwokata A. C. kwotę: 90zł (dziewięćdziesiąt złotych) powiększoną o stawkę podatku VAT - tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Sygn. akt IV U 1851/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 czerwca 2019r.

Decyzją z dnia 21 września 2018 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzania Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, po rozpoznaniu wniosku z dnia 10.07.2018r., odmówił S. M. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu powyższego Zakład wskazał, iż wnioskodawca nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego, a jedynie 24 lata 4 miesiące i 13 dni.

W odwołaniu S. M. wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. Podał, że organ rentowy błędnie obliczył staż sumaryczny – okres składkowy i nieskładkowy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumenty będące podstawą wydania zaskarżonej decyzji. Podnosił, iż nie uwzględnił następujących okresów:

- od 01.04.1977r. do 18.05.1977r., od 21.01.1983r. do 30.04.1983r., od 24.05.1983r. do 31.05.1983r., od 11.02.1984r. do 21.08.1984r., od 28.03.1990r. do 16.06.1990r., od 25.01.1992r. do 09.02.1992r., od 01.04.1993r. do 17.05.1993r., od 14.09.1996r. do 28.09.1996r., od 29.09.1996r. do 03.11.1996, ponieważ okres dni wolnych po eksporcie nie jest okresem składkowym lub nieskładkowym,

- od 03.03.1982r. do 07.03.1982r., od 17.06.1990r. do 17.06.1990r., gdyż nie zostały wystarczająco udowodnione,

- od 01.05.1983r. do 23.05.1983r., od 14.08.1991r. do 14.08.1991r., od 10.02.1992r. do 22.03.1993r., od 11.12.1993r. do 11.12.1993r., od 02.04.1994r. do 02.04.1994r., od 22.12.1995r. do 07.02.1996r., od 01.01.1997r. do 10.01.1997r., bowiem w w/w okresach przebywał na urlopie bezpłatnym,

- od 11.01.1997r. do 12.01.1997r., gdyż nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. M. urodził się (...)

W dniu 14 lutego 2017r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę w wieku obniżonym ze względu na wykonywanie przez niego pracy w warunkach szczególnych.

Zakład po analizie przedłożonej dokumentacji w dniu 7 kwietnia 2017r. wydał decyzję, którą odmawiał wnioskodawcy prawa do emerytury wobec braku wykazania wymaganych na dzień 1 stycznia 1999r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a jedynie 23 lat 9 miesięcy i 18 dni.

W dniu 10 lipca 2018r. S. M. wystąpił z ponownym wnioskiem o wcześniejszą emeryturę dołączając nowe dokumenty.

Organ rentowy po analizie dokumentacji w dniu 21 września 2018r. wydał decyzję, będącą przedmiotem niniejszego postępowania. Uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. 24 lata 4 miesiące i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych w tym 21 lat 11 miesięcy i 18 dni stażu w szczególnych warunkach. Bezspornym jest, że wnioskodawca nie jest członkiem OFE.

S. M. podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) w R. 21 maja 1974r. na stanowisko montera urządzeń i instalacji powietrznych. W dniu 23.10.1975r. zawarł umowę z pracodawcą o pracę za granicą na okres od 24.10.1975r. do 24.10.1976r. Umowa była przedłużana ostatecznie do 31 marca 1977r. Od 1 kwietnia 1977r. do 18 maja 1977r. korzystał z dni wolnych po eksporcie. Pracę w (...) podjął 19 maja 1977r. Kolejną umowę o pracę za granicą podpisał 1 marca 1982r. Skierowano go do pracy do Iraku od 8 marca 1982r., gdzie pracował do 20 stycznia 1983r., a następnie do 30 kwietnia 1983r. oraz od 24 do 31 maja 1983r. korzystał z dni wolnych po eksporcie, zaś od 1 do 23 maja 1983r. z urlopu bezpłatnego. Od 1 grudnia 1983r. do 10 lutego 1984r. pracował w (...). Od 11 lutego 1984r. do 20 czerwca 1984r. korzystał z dni wolnych po eksporcie, a od 23 czerwca do 15 sierpnia 1984r. korzystał z urlopu bezpłatnego. Kolejne wyjazdy na budowy eksportowe miały miejsce od 14.09.1987r. do 30.06.1988r. oraz od 01.01.1989r. do 27.03.1990r. Od 28 marca 1990r. do 17 czerwca 1990r. korzystał z dni wolnych po zjeździe z NRD. Następnie od 24.08.1991r. do 24.01.1992r. pracował na budowie w RFN, po czym od 25 stycznia do 9 lutego 1992r. przebywał na wolnym po eksporcie. Do RFN pojechał ponownie 23 marca 1992r. do dnia 31 marca 1993r. Z dni wolnych po eksporcie korzystał od 1 kwietnia do 17 maja 1993r. W dniu 13 lipca 1995r. wyjechał do pracy do B., gdzie przebywał do 13 września 1996r., przy czym z uwagi na brak frontu robót montażowych w okresie od 22 grudnia 1995r. do 7 lutego 1996r., zaś od 14 do 28 września 1996r. korzystał z dni wolnych po eksporcie. Z urlopu bezpłatnego korzystał jeszcze w następujących okresach: 14 sierpnia 1991r., od 10 lutego do 22 marca 1992r., od 21 do 24 grudnia oraz od 28 do 31 grudnia 1992r., od 18 maja 1993r. do 21 lipca 1993r., 16 października 1993r., od 10 do 13 listopada 1993r., 11 grudnia 1993r., od 30 września 1996r. do 31 października 1996r. i od 1 do 10 stycznia 1997r. Pracę podjął 13 stycznia 1997r.

Stosunek pracy z (...) S.A. ustał 27 grudnia 2004r.

Pracodawca w świadectwie pracy z 27.12.2004r. potwierdził okresy urlopu bezpłatnego, które zostały wyłączone przez ZUS ze stażu ubezpieczeniowego.

Na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca nie legitymuje się 25 latami okresów składowych i nieskładkowych. Obliczenia dokonane przez ZUS przy ustalaniu kapitału początkowego znajdują odzwierciedlenie w dokumentacji pracowniczej. Dodatkowo przy obliczaniu prawa do emerytury organ rentowy uwzględnił okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, który to okres nie podlegał uwzględnieniu przy obliczeniu kapitału początkowego.

(dowód: dokumentacja w aktach ZUS, dokumentacja w aktach niniejszej sprawy, dokumentacja osobowa S. M.)

Sąd dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie wskazanych powyżej dowodów.

Sąd dał wiarę dokumentom zgromadzonym w aktach organu rentowego wnioskodawcy, aktach osobowych z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...), jak również w aktach niniejszej sprawy, bowiem ich treść nie budzi wątpliwości i sporządzone zostały przez uprawnione podmioty w zakresie służących im kompetencji.

Sąd, zgodnie z regułą zawartą w art. 233 § 1 k.p.c. dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, która przełożyła się na ostateczny wynik niniejszego postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie istotą sporu pozostawało ustalenie uprawnień S. M. do emerytury w wieku obniżonym ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Taki bowiem przedmiot obejmował wniosek złożony 10 lipca 2018 r. Zważywszy zaś na fakt, że urodził się on 16 sierpnia 1956 r. zastosowanie znajdował art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2018 r. poz. 1270 j.t.).

Ustawa emerytalna w obejmującym przepisy przejściowe rozdziale 2 działu X zawiera szczególną regulację przejściową dotyczącą niektórych ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Mianowicie w powołanym wyżej art. 184 zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w powoływanym przepisie ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zatem zostało nie tylko według kryterium urodzenia, ale także według dodatkowego kryterium posiadania na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego stażu "zawodowego" i ubezpieczeniowego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r. II UZP 14/06 OSNP 2007/13 – 14/199).

Art. 184 dotyczy więc tylko tych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie, tj. 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy, pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

W niniejszej sprawie, z delegacji z art. 32 ustawy, bezsprzecznie zastosowanie znajdą również przepisy wydanego przez Radę Ministrów w dniu 7 lutego 1983 r. rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43). Stosowne do jego § 4 ust. 1, mężczyzna, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

ZUS ustalił dla wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 r. ogólny staż pracy w wymiarze 24 lat 4 miesiące i 13 dni oraz staż pracy w warunkach szczególnych – 21 lat 11 miesięcy i 18 dni. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Okresy nieświadczenia pracy po zjeździe do kraju, a przed dopuszczeniem do świadczenia pracy stanowiły czasokres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, do którego wnioskodawca nabył prawo w czasie pracy na tzw. budowie eksportowej, a za który po zakończeniu pracy za granicą wypłacono mu ekwiwalent pieniężny, jak i okres związany z wypłatą ekwiwalentu z tytułu przedłużonego czasu pracy. Niewątpliwie wspomniany okres nie został wymieniony jako składkowy w art. 6 czy też jako nieskładkowy w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie jest to także okres opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Zdaniem Sądu Okręgowego, a pogląd taki znajduje uzasadnienie w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych, tylko okres zatrudnienia na budowie eksportowej może zostać uznany za okres składkowy, jednakże okres ten nie może zostać wydłużony o okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo z tytułu pracy eksportowej jak i z tytułu różnic w czasie pracy. Pracownikom przysługiwały z tych tytułów jedynie ekwiwalenty pieniężne, które jednak nie stanowiły o przedłużeniu terminowej umowy o pracę. Stanowiły jedynie podstawę do wydłużenia urlopu bezpłatnego udzielanego przez macierzystego pracodawcę. Tego typu urlop nie został przez ustawodawcę wskazany jako okres nieskładkowy w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Również okresy urlopu bezpłatnego nie są wymienione w art. 6 lub 7 powołanej ustawy.

Prawidłowo zatem organ rentowy nie uwzględnił do ogólnego stażu pracy okresów dni wolnych po eksporcie, jak też okresów urlopu bezpłatnego.

W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy daje podstawę do stwierdzenia, że decyzja organu rentowego jest prawidłowa. Jakkolwiek wnioskodawca udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, to jednak nie legitymuje się wymaganym okresem ubezpieczenia w wymiarze 25 lat.

Takie ustalenie zaś determinuje wniosek, że S. M. nie spełnia warunku koniecznego do uzyskania prawa do świadczenia w trybie przepisu art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i dlatego odwołanie jako bezpodstawne należało oddalić w oparciu o art. 47714 § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono w oparciu o § 15 ust. 2 i § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. 2016r. poz. 1715).