Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 1333/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w G. III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędzia SO Tomasz Pawlik

Sędzia SO Roman Troll

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2019 r. w G.

na rozprawie

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w Z.

i Gminie Miejskiej Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w Z.

od wyroku Sądu Rejonowego w Z.

z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt I C 99/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanej Gminy Miejskiej Z. na rzecz powódki W. B. kwotę 20.000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych);

2.  zasądza od pozwanej Gminy Miejskiej Z. na rzecz powódki W. B. kwotę 2.417 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od pozwanej Gminy Miejskiej Z. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Z. kwotę 4.177,06 zł (cztery tysiące sto siedemdziesiąt siedem złotych i sześć groszy) z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  oddala powództwo skierowane przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w Z. i nie obciąża powódki kosztami procesu;

II.  nie obciąża powódki kosztami postępowania odwoławczego.

SSO Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Tomasz Pawlik

Sygn. akt III Ca 1333/18

UZASADNIENIE

Powódka W. B. żądała zasądzenia na jej rzecz od pozwanej Gminy Miejskiej Z. kwoty 20.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę oraz zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie twierdziła, że w dniu 21 01 2013 r. upadła idąc oblodzonym chodnikiem zarządzanym przez Miejski Zarząd Dróg i Infrastruktury Informatycznej, jednostki należącej do Gminy Miejskiej Z., w następstwie czego doznała obrażeń ciała.

Pozwana Gmina Miejska Z. wniosła o oddalenie powództwa

oraz zasądzenie na jej rzez zwrotu kosztów procesu, podnosząc zarzut braku legitymacji procesowej biernej.

W toku postępowania powódka wniosła o dopozwanie na podstawie art. 194 § 3 k.p.c. Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości położonej w Z. przy ulicy (...).

Sąd Rejonowy w Z. w postanowieniu z dnia 17 05 2016 r. wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanej Wspólnotę Mieszkaniową przy ulicy (...) w Z., która wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu, zarzucając, że nie ponosi odpowiedzialności za skutki wypadku powódki.

Powódka ostatecznie domagała się zasądzenia dochodzonych należności solidarnie od pozwanych.

Sąd Rejonowy w G. w wyroku z dnia 8 05 2018 r. uwzględnił powództwo zasądzając solidarnie od pozwanych na rzecz powódki dochodzone należności oraz orzekł o kosztach procesu i o nieuiszczonych kosztach sądowych.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia dokonała oceny poczynionych ustaleń i w konkluzji ocenił, że : pozwana Gmina Miejska Z. ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku powódki z mocy regulacji art. 417 § 1 k.c.

w związku z art. 5 ust. 6 roszczenie ustawy z dnia 13 09 1996r. o utrzymaniu

czystości i porządku w gminach (nie sprawowała należytego nadzoru nad wykonywaniem przez pozwaną Wspólnotę obowiązku odśnieżania chodnika, na którym doszło do wypadku powódki), a pozwana Wspólnota Mieszkaniowa

przy ulicy (...) w Z. ponosi ją z mocy regulacji art. 415 k.c.

w związku z art. 5 ust. 1 pkt 4 przywołanej ustawy, gdyż „Nie można uznać,

że jakiekolwiek odsunięcie od granicy nieruchomości zwalnia jej właściciela od obowiązku utrzymania na nim porządku i czystości. Byłoby to sprzeczne z funkcją tego przepisu, który miał na celu zapewnienie sprawnego i skutecznego dbania o utrzymaniu porządku i czystości na chodnikach”. Ocenił, że podniesiony przez pozwaną Wspólnotę zarzut przedawnienia dochodzonych roszczeń jest

w świetle regulacji art. 422 1 § 1 k..c. nieuzasadniony. Stwierdził, że pozwane zgodnie z regulacją art. 441 § 1 k.c. ponoszą solidarną odpowiedzialność. Przywołał regulacje art. 445 § 1 w związku z art. 444 § 1 k.c. i uznał, że w świetle doznanej rzez powódkę krzywdy „dochodzona przez powódkę kwota 20.000zł stanowi odpowiednie zadośćuczynienie”. O kosztach należy się jej od pozwanych zadośćuczynienie w kwocie 20.000zł

O kosztach procesu orzekał stosując regulację art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., a o nieuiszczonych kosztach sądowych w oparciu o regulację art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Orzeczenie zaskarżyła pozwana Wspólnota, która wniosła o jego zmianę przez oddalenie w stosunku do niej powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz

od powódki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, bądź uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sąd pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zarzucała, że przy ferowaniu wyroku naruszono w sposób podany w apelacji przywołane w niej przepisy prawa materialnego, w tym regulację art. 5 ust. 1 pkt 4 i art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 13 09 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku

w gminach poprzez ich błędną interpretację i przyjęcie, że pozwana Wspólnota była zobowiązana do zimowego utrzymania czystości chodnika, na którym doszło do wypadku powódki; art. 442 1 k.c. poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, że roszczenie powódki wobec pozwanej Wspólnoty nie uległo przedawnieniu.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenia powódki przyjmując, że mają one źródło w reżimie odpowiedzialności deliktowej

za krzywdę a następnie prawidłowo rozpoznał sprawę.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia

nie były kwestionowane w apelacji.

Mają one odniesienie w informacjach zawartych we wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku źródłach dowodowych, których ocena jakkolwiek lakoniczna jest logiczna, mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów i Sąd odwoławczy ją podziela.

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Wadliwa jest natomiast kwestionowana w apelacji ocena prawna dotycząca odpowiedzialności skarżącej za doznaną przez powódkę krzywdę.

W tym zakresie – jak słusznie oceniono przy ferowaniu zaskarżonego orzeczenia - roszczenie powódki ma prawne odniesienie w regulacji art. 415 k.c.

w związku z art. 445 § 1 k.c. i art. 444 § 1 k.c.

Przewidziana w tej regulacji odpowiedzialność za krzywdę jest oparta

na winie sprawcy, która zachodzi wówczas, gdy jego działanie było bezprawne,

tj. sprzeczne z obowiązującym prawem.

W realiach niniejszej sprawy sprowadzało się to do oceny, czy na skarżącej spoczywał obowiązek utrzymania w należytym stanie odcinka chodnika

na którym doszło do wypadku powódki.

Przywoływana przez powódkę i zastosowana przez Sąd pierwszej instancji regulacja art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 09 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (w brzmieniu obowiązującym w dniu wypadku powódki 21 01 2013r.) nakładała na właścicieli nieruchomości obowiązek „uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości”.

Zgodnie z tą regulacją obowiązek ten powstawał zatem wyłącznie w sytuacji, gdy chodnik jest położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości”.

Prawodawca nie określił bliżej co należy przez to rozumieć, pozostawiając to wykładni.

W języku polskim słowo „bezpośredni” znaczy „bez jakiegokolwiek pośrednictwa”, a w stosunkach przestrzennych przyjmuje się, że zazwyczaj znaczy: „tuż, zaraz”, „bardzo blisko” (np. „Słownik Języka Polskiego PWN”) - co może przemawiać za dokonaną przez Sąd Rejonowy wykładnią.

Równocześnie ma ono jednak również znaczenie „bez czegoś co przegradza” (np. „Uniwersalny słownik języka polskiego” pod redakcją prof. Stanisława Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2003r.), tj. „odgradza”,

co z kolei przemawiałoby za proponowanym w apelacji jego znaczeniem.

Trafnie przy tym apelacja podnosi, że przyjęta przez Sąd Rejonowy wykładnia tego pojęcia w szeregu sytuacjach prowadzi do praktycznej niemożności jednoznacznego ustalenia obszaru za który odpowiada właściciel nieruchomości.

W praktyce prowadzi ona zatem do powstania licznych stanów niepewności, co do istnienia po stronie właścicieli nieruchomości obowiązku wykonywania tych czynności (nie da się w sposób uniwersalny ustalić jakiej wielkości oddalenie chodnika od granicy nieruchomości należy uznać za spełniające to kryterium,

czy ma to być: do 1m, czy do 5 m, czy też do 100m, jak również kiedy i jakie należy stosować dodatkowe kryteria, np. konfigurację terenu, jego uzbrojenie, zaludnienia, ponadto inaczej ma się to: na terenach wiejskich, inaczej na miejskich,

czy też na peryferiach miast albo ich centrum), co w powiązaniu z faktem, że towarzyszy temu zwolnienie innych podmiotów od obowiązku ich wykonywania, może narazić pieszych – tak jak miało to miejsce w niniejszej sprawie - na uszkodzenie ciała lub powstanie rozstroju zdrowia, a to pozostaje w sprzeczności z ratio legis powyższej regulacji (przede wszystkim ma ona zapewnić bezpieczeństwo pieszym poruszającym się po chodniku).

Z podanych względów należy zatem opowiedzieć się za tym, że w ramach omawianej regulacji pod pojęciem „ bezpośrednio przy granicy nieruchomości” należy rozumieć „niczym nie odgrodzoną”, tj. „ przylegającą do granicy nieruchomości część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego” (ustalenie przebiegu granic nieruchomości oraz chodnika stwarza podmiotom potencjalnie zobowiązanym do „ uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników” możliwość samodzielnego i pewnego ustalenia istnienia po ich stronie tego obowiązku, a w konsekwencji tego - na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy – także „zapewnienia sprawne i skuteczne dbania o utrzymanie porządku i czystości).

Z poczynionych ustaleń wynika, że chodnik na którym powódka uległa wypadkowi nie przylega do granicy nieruchomości skarżącej.

Dlatego w świetle dokonanej wykładni przywołanej powyżej regulacji

nie ciążył na skarżącej ustanowiony w niej obowiązek „uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń” z chodnika , wobec czego nie ponosi ona winy za skutki wypadku powódki w rozumieniu art. 415 k.c. i co za tym idzie nie ciąży na niej, przewidziany w art. 455 § 1 k.c. obowiązek zapłaty jej zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Powinno to było prowadzić do oddalenia powództwa skierowanego przeciwko skarżącej, a w oparciu o regulację art. 102 k.p.c. do odstąpienia od obciążenia powódki obowiązkiem zwrotu pozwanej kosztów procesu z uwagi na wątpliwy charakter sprawy.

Nie znalazło to prawidłowego odzwierciedlenia w zaskarżonym wyroku.

Czyni to apelację uzasadnioną i w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c. prowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku.

Reasumując wyrok w zaskarżonej części jest wadliwy i dlatego apelację jako uzasadnioną uwzględniono, orzekając jak w sentencji na mocy regulacji art. 386 § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulację art. 102 k.p.c. z tych samym względów, które legły u podstaw orzeczenia

o kosztach procesu za pierwszą instancję.

SSO Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Tomasz Pawlik