Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2019 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: B. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 26 stycznia 2016 r., znak: (...)

w sprawie: B. W.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej B. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2016 r. do dnia 31 maja 2019 r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 15 kwietnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej B. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, która stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła ubezpieczona wskazując na zły stan zdrowia oraz opisując towarzyszące jej dolegliwości.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

W celu weryfikacji orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS Sąd dopuścił dowód z opinii zespołu biegłych sądowych, w skład którego wchodzili psychiatra i ortopeda. Następnie po zgłoszeniu zastrzeżeń do opinii uzupełniającej przez organ rentowy Sąd dopuścił dowód z opinii drugiego zespołu biegłych w składzie którego znajdowali się psycholog, psychiatra, ortopeda i specjalista medycyny pracy

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona B. W. (ur. (...)) w dniu 2 grudnia 2015 r. złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Do dnia 31.12.2015 r. ubezpieczona była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Ubezpieczona zdobyła zawód wychowawczyni przedszkolnej po ukończeniu studium pomaturalnego, pracowała w tym zawodzie 2 lata a następnie pracowała jako sprzedawczyni w sklepie z odzieżą.

U ubezpieczonej rozpoznano:

1. Zaburzenia depresyjne nawracające

2. Zespół cieśni nadgarstka obustronny - po stronie prawej leczony operacyjnie. (08.2016)

2.  Przykurcz zgięciowy palca serdecznego prawego

3.  Zatrzaskujący kciuk lewy

Biegli w tej opinii stwierdzili, że na podstawie przeprowadzonych badań sądowo-lekarskich oraz po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną znajdującą się w aktach sprawy, stan zdrowia badanej nie powoduje aktualnie długotrwałej niezdolności do pracy. U ubezpieczonej występują schorzenia wymienione w rozpoznaniu. Zaburzenia mają charakter przewlekły, w czasie natomiast zmianie ulegało nasilenie poszczególnych objawów. Biorąc pod uwagę obraz kliniczny zaburzeń u badanej - nasilenie i częstość objawów, dotychczasowy przebieg choroby, obecny stan zdrowia - biegli stwierdzają, że w wyniku systematycznego leczenia osiągnięto stopniowo poprawę funkcjonowania. Zdaniem biegłych objawy takie jak - złe samopoczucie, dyskomfort somatyczny, okresowe stany przygnębienia - powodują najczęściej nieznaczne trudności w wykonywaniu codziennych aktywności. U badanej biegli stwierdzili pewne ograniczenia funkcjonowania (zwykle przemijające), które nie powodują jednak długotrwałej niezdolności do pracy.

dowód: akta sądowe – opinia biegłych k. 23-24.

Po zgłoszeniu zastrzeżeń do tej opinii przez ubezpieczoną biegli w opinii uzupełniającej zmienili swoje stanowisko i stwierdzili po ponownej analizie kwalifikacji formalnych i rzeczywistych ubezpieczonej, że jest ona częściowo niezdolna do pracy od dnia wstrzymania renty do dnia 31.05.2019 r.

dowód: opinia uzupełniająca z dnia 27.04.2018 r. k. 48

Z uwagi na to, że biegli zmienili wnioski swojej opinii podstawowej i ostatecznie uznali ubezpieczoną za częściowo niezdolną do pracy, Sąd dopuścił w sprawie dowód z II zespołu biegłych w składzie: psycholog, psychiatra, ortopeda i specjalista medycyny pracy.

W opinii z dnia 8.10.2018 r. biegły ortopeda uznał, że z przyczyn ortopedycznych ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

dowód: opinia k. 63-64

Biegły-specjalista medycyny pracy w swojej opinii z dnia 26.11.2018 r. uznał, że ubezpieczona jest osobą , która w znacznym stopniu straciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji z powodu istniejących zmian psychiatrycznych. Posiadane kwalifikacje obejmują pracę z małymi dziećmi w przedszkolu. Zdaniem biegłej zaburzenia psychiczne są przeciwwskazaniem do kontynuowania pracy z małymi dziećmi.

W ocenie biegłej stan zdrowia ubezpieczonej w zakresie zdrowia psychicznego nie uległ poprawie, na co wskazują dostarczone dokumenty z badań z listopada 2016r i badanie psychiatry z 2017r (I Zespół biegłych) oraz niepokojące symptomy podawane w czasie wywiadu w dniu 26.11.2018r.

Zdaniem biegłej z zakresu medycyny pracy B. W. jest częściowo okresowo niezdolna do pracy z powodu schorzenia psychiatrycznego od dnia wstrzymania renty do 31.05.2019r.

Dowód: opinia z dnia 26.11.2018 r. k.70-71

Biegli psycholog i psychiatra w swojej opinii z dnia 6.05.2019 r. na podstawie badania przedmiotowego oraz analizy dokumentacji medycznej rozpoznali u ubezpieczonej zaburzenia depresyjne nawracające, obecnie epizod depresji umiarkowanego stopnia. Biegli wyjaśnili, że zaburzenia depresyjne nawracające to choroba przewlekła, wymagająca leczenia w której występują okresy zaostrzenia objawów chorobowych. Biegli po badaniu ubezpieczonej rozpoznali u niej liczne objawy o charakterze depresyjnym o umiarkowanym nasileniu natomiast analiza dokumentacji medycznej uzasadnia, zdaniem biegłych rozpoznanie u ubezpieczonej zaburzeń depresyjnych nawracających. Biegli wskazali objawy zespołu depresyjnego w postaci spadku nastroju, skłonności do płaczu, brak radości życia, poczucie wewnętrznej pustki, poczucie bezsensu życia , stany lęku i niepokoju.

Biegli podkreślili, że ubezpieczona nadal izoluje się od środowiska społecznego, narasta w niej poczucie nieprzystosowania i bycia ciężarem dla innych. Nie radzi sobie w życiu codziennym. Ma trudności nie tylko w podejmowaniu codziennej aktywności / np. związanej z utrzymaniem higieny, zaspokojeniem podstawowych potrzeb/, wypełnianiu swoich podstawowych ról społecznych, ale także nie radzi sobie w sytuacjach trudnych, które jeszcze bardziej nasilają objawy choroby.

Objawy zaburzeń depresyjnych to nie tylko przykry stan emocjonalny, ale także obniżenie sprawności funkcji poznawczych, tj. spostrzeganie, pamięć, koncentracja, myślenie, które są niezbędne do prawidłowego wypełniania obowiązków zawodowych. Zaburzenia tych procesów obserwuje się w badaniu klinicznym. W ocenie biegłych występujące u opiniowanej zaburzenia « w sferze pamięci świeżej, koncentracji uwagi, tempa uczenia się mają charakter czynnościowy i są spowodowane jej złym stanem psychicznym, a nie procesem otępiennym związanym z organicznym uszkodzeniem mózgu. Opiniowana wykonując swój zawód musi wykazać się dużą odpowiedzialnością, odpornością na stres, umiejętnością rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji. Niezbędna jest przy tym zdolność do koncentracji uwagi i uczenia się nowych informacji. Ujawniane przez opiniowaną zaburzenia emocjonalne oraz czynnościowe zaburzenia funkcji poznawczych w chwili obecnej uniemożliwiają jej zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, natomiast nie jest ona całkowicie niezdolna do pracy w innym charakterze / proste prace/. Biegli uznali, że ubezpieczona cierpi na chorobę psychiczną pod postacią zaburzeń depresyjnych nawracających, obecnie epizod depresji umiarkowanego stopnia i ze względu na ujawniane zaburzenia jest całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, natomiast nie jest całkowicie niezdolna do pracy w innym charakterze / proste prace/.Niezdolność do pracy datuje się od 01.01.2016r. i trwać będzie przez okres trzech lat.

Biegli wskazali też, że stan zdrowia ubezpieczonej nie uległ poprawie od momentu poprzedniego badania będącego podstawą wydania opinii uzupełniającej przez poprzedni zespół biegłych.

Podstawą ustalenia niezdolności do pracy była analiza akt sprawy, dokumentacji medycznej zgromadzona w postępowaniu przed organem rentowym i dostępna lekarzom orzecznikom oraz po jednorazowym badaniu psychiatryczno - psychologicznym przeprowadzonym w dniu 24.04.2019r.

dowód : opinia z dnia 6.05.2019 r. k. 86-93

Organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłych podkreślając, że ubezpieczona pracowała w zawodzie przedszkolanki tylko 2 lata a poza tym prowadziła działalność gospodarczą i to zajęcie winno być rozważane przez biegłych przy dokonywaniu oceny zdolności do pracy ubezpieczonej. Organ rentowy wniósł o wydanie przez biegłych opinii uzupełniającej.

Z uwagi na te zastrzeżenia a także mając na uwadze treść opinii I zespołu biegłych, którzy uznali ubezpieczoną za częściowo niezdolną do pracy dopiero w opinii uzupełniające, biorąc pod uwagę także i to, że biegli psycholog i psychiatra II zespołu formalnie uznali ubezpieczoną za całkowicie niezdolną do pracy ale jej stan opisali poprzez kryteria częściowej niezdolności do pracy wskazane w ustawie emerytalnej ( art. 12 ). Sąd postanowił dopuścić dowód z ustnego wyjaśnienia treści opinii przez biegłego psychiatrę z I zespołu, bowiem ubezpieczona na rozprawie przed Sądem Okręgowym zgodziła się z wnioskami opinii tego zespołu, że jest częściowo niezdolna do pracy i wniosła o orzeczenie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Biegły psychiatra zeznając przed Sądem Okregowym podtrzymał w całości wnioski opinii uzupełniającej z dnia 11.05.2018 r., w której biegli zmienili swoje stanowisko i uznali, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy od dnia wstrzymania renty. Biegły dodatkowo wyjaśnił, że objawy depresji u ubezpieczonej zarejestrowane zostały przez lekarza leczącego, lekarzy ZUS, biegłych I i II zespołu. Problem orzeczniczy polegał na ocenie kwalifikacji zawodowych w kontekście stanu zdrowia ubezpieczonej. Kluczowe znaczenie ma konsultacja specjalisty medycyny pracy. I Zespół biegłych, oceniał kwalifikacje formalne i stwierdził, że w zawodzie wychowawczyni przedszkola ubezpieczona nie może pracować, bo u ubezpieczonej występuje obniżony napęd, nastrój i ubezpieczona nie podołałaby obowiązkom zawodowym i nie dostałaby zgody lekarza medycyny pracy dopuszczającego do pracy. W odniesieniu do prowadzenia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej, czyli pracy poniżej kwalifikacji, biegły psychiatra wyjaśnił, że to specjalista medycy pracy rozważał konkretne czynności jakie w ramach działalności się wykonuje i biegli w efekcie uznali, że ubezpieczona nie jest w stanie samodzielnie prowadzić takiej działalności, prowadzić dokumentacji, rozliczeń finansowych ani zatrudnić innej osoby. Biegły wyjaśnił ponadto, że zmiana wniosków opinii wynikała z tego, że biegli uznali iż decydującym dla oceny zdolności do pracy ubezpieczonej mają kwalifikacje formalne, ale też uznali, po ponownej analizie dokumentacji lekarskiej, że prowadzenie działalności gospodarczej miało znaczenie bardziej terapeutyczne dla ubezpieczonej a ubezpieczona nie mogła prowadzić samodzielnie sklepu po śmierci ojca, który jej w sklepie pomagał. Z tego względu biegli I zespołu ostatecznie uznali, że ubezpieczona ma znacznie obniżoną zdolność do pracy zgodnej z kwalifikacjami co drugi zespół biegłych uznał za całkowitą niezdolność do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

dowód: ustne wyjaśnienia biegłego -zapis A/V k.125

Sąd uznał wyjaśnienia biegłego psychiatry za wiarygodne i rozwiewające wszystkie wątpliwości wynikające ze zmiany stanowiska biegłych w opinii uzupełniającej i dlatego oddalił wniosek organu rentowego o wydanie w sprawie opinii uzupełniającej przez II zespół biegłych, wobec sprecyzowanego żądania ubezpieczonej przyznania jej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o opinię II zespołów biegłych sądowych oraz opinię uzupełniającą wydaną przez I zespół a także wyjaśnienia złożone przez biegłego psychiatrę I zespołu. Opinie biegłych zgodne, co do faktu występowania u ubezpieczonej niezdolności do pracy, zdaniem Sądu były rzetelne, fachowe i miarodajne co do oceny stanu zdrowia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2016, r. poz. 887) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy a niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ww. ustawy). Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W niniejszej sprawie kwestią sporną było ustalenie niezdolności do pracy u ubezpieczonej. W związku z tym, iż do ustalenia niezdolności do pracy potrzebne są wiadomości specjalne z zakresu medycyny Sąd wezwał biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii na podstawie art. 278 § 1 k.p.c. W sprawie orzekały II zespoły biegłych. Opinia biegłych sądowych I zespołu wraz z opinią uzupełniającą ( poparta wyjaśnieniami biegłego złożonymi na rozprawie )oraz opinia II zespołu biegłych w sposób jednoznaczny i rzeczowy wyjaśniły z jakiego powodu ubezpieczona jest niezdolna do pracy.

Opinia biegłych sądowych podlega swobodnej ocenie sądu na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, uwzględniając materiał dowodowy zebrany w toku postępowania dokonuje oceny, czy biegły w świetle tego materiału w sposób logiczny przedstawił w opinii tok swojego rozumowania prowadzący do sformułowania niesprzecznych wniosków końcowych. Ponadto, Sąd dokonuje oceny i analizy opinii co do jej fachowości i rzetelności. W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu opinie biegłych zasługują na przyznanie im przymiotu wiarygodności. Podstawą do wydania opinii i wysnucia wniosków były dokumentacja medyczna znajdująca się w aktach oraz przeprowadzone badanie ubezpieczonego. Wobec tego rzetelność opinii nie budzi żadnych wątpliwości. Należy zauważyć, że opinia została wydana przez specjalistów
z dziedziny medycyny odpowiednich do schorzeń występujących u ubezpieczonego, zatem fachowość również jest bezsporna. Jasne i zupełne stanowisko biegłych sądowych jest przekonywująco uzasadnione. W związku z tym nie było żadnych podstaw dla skutecznego podważenia tych opinii, a w konsekwencji stały się one podstawą rozstrzygnięcia. Nie leży
w kompetencji sądu podważanie ocen medycznych dokonanych przez biegłych, w zakresie ich merytorycznej poprawności. Oznacza to, że sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych, jeżeli ich rzetelność, spójność, kategoryczność i sposób umotywowania stanowiska, nie budzą wątpliwości (wyrok SA w Szczecinie z dn. 21.06.2016 r., III AUa 202/16).

Przy wydawaniu przedmiotowych opinii biegli mieli na uwadze wszystkie niezbędne dane, których istnienie i ocena wynika z treści art. 13 ust. 1 ww. ustawy. Analiza tych danych pozwoliła biegłym sądowym na uznanie ubezpieczoną za osobę okresowo częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 3 wskazanej ustawy. Rodzaj schorzeń i stopień ich zaawansowania występujących u ubezpieczonej w odniesieniu do posiadanych kwalifikacji zawodowych (zarówno jako wychowawczyni przedszkolnej jak i osoby prowadzącej działalność gospodarczą) i charakteru ostatnio wykonywanego zatrudnienia sprawia, że
w ocenie Sądu jest całkowicie uzasadnione orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy. Jednocześnie, stan zdrowia ubezpieczonej nie uzasadnia twierdzenia, iż utraciła on zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

W szczególności należy podkreślić, że biegli szczegółowo odnieśli się do zastrzeżeń organu rentowego. Rolą biegłych sądowych jest weryfikacja orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS, więc jedynie niezgodność ustaleń biegłych z ustaleniami organów orzeczniczych ZUS nie jest w żadnej mierze podstawą do kwestionowania opinii. Organ rentowy nie przedstawił żadnych merytorycznych argumentów podważających skutecznie opinię biegłych, a zastrzeżenia ZUS wynikają jedynie z odmiennej oceny stanu zdrowia (której wyraz organ rentowy dał już wcześniej w swoim orzeczeniu)
i są nieuzasadnioną polemiką z twierdzeniami biegłych. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (wyrok SA w Szczecinie
z dn. 18.06.2014 r., III AUa 1098/13). W niniejszej sprawie taka potrzeba nie zaistniała, ponieważ opinia biegłych była rzetelna i miarodajna, a zarzuty organu rentowego nie podważają skutecznie opinii. W piśmie z dnia 4.06.2019 r. organ rentowy, kwestionując istnienie u ubezpieczonej całkowitej niezdolności do pracy ( czego nie twierdziła sama ubezpieczona ) przyznał faktycznie, że objawy występujące u ubezpieczonej mogą uzasadniać częściową niezdolność do pracy.

Skoro więc biegli dwóch zespołów ocenili stan zdrowia ubezpieczonej jednakowo, w sposób potwierdzający konieczność uznania jej za osobę częściowo niezdolną do pracy, to w ocenie Sadu Okręgowego, nie istniała już potrzeba dalszego prowadzenia postepowania dowodowego.

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

W punkcie 2. wyroku stosownie do treści art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS Sąd orzekł o odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W ocenie Sądu w niniejszym wypadku organ rentowy nie ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej niezbędnej okoliczności do wydania decyzji. Stan zdrowia ubezpieczonej nie pozwalał, bez badania przez biegłych, którzy są specjalistami wyższej rangi niż lekarze ZUS, na dokonanie jednoznacznej oceny na etapie badania ubezpieczonej przez lekarzy ZUS. Biegli I zespołu zmienili także wnioski swojej pierwotnej opinii, co świadczy o skomplikowanym charakterze przypadku chorobowego ubezpieczonej. Wydanie nieprawidłowej decyzji w tej sprawie nie było więc następstwem niewłaściwej oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie, dokonanej przez organ orzeczniczy ZUS. W konsekwencji Sąd uznał, że nie zachodzą w sprawie przesłanki do uznania błędu organu rentowego rodzącego jego odpowiedzialność odsetkową.

SSO Ewa Milczarek