Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Dnia 20 lipca 2018 roku powódka wniosła przeciwko pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w postaci wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 13 marca 2013 r. (sygn. akt X GC 1284/12), zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 5 lipca 2013 r. (sygn. akt VIII Ga 165/13), a także złożyła wniosek o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że wskazany wyrok wykonała w całości ci to w szerszym zakresie. Podniosła, że płot którego dotyczył wyrok został usunięty. Odnosząc się do odtworzenia nawierzchni odniosła się do opinii biegłego w sprawie X GC 441/12 gdzie wskazał on że nawierzchnia jest właściwa na całej długości dla zapewniana ruchu kołowego dowolnych pojazdów typu TIR. Pozwana z przejazdu którego dotyczył ww. wyrok nie korzysta ponieważ ma o wiele lepszy dojazd innym szlakiem.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że wyrok nie został wykonany i nie został osiągnięty jego cel, ponieważ pozwana nie ma nadal możliwości i korzystania z przejazdu i przechodu. Do wykorzystywania innej trasy dojazdu do swojego zakładu zmuszana jest metoda faktów dokonanych i podkreśliła, że z przejazdu drogą której dotyczy ww. wyrok nigdy nie zrezygnowała. Podkreśliła, że powódka nie dokonała demontażu płotu. Nadal istnieje postawiona przez powódkę brama wjazdowa i dodatkowo powódka grodzi teren posadawiając na początku szlaku nową bramę. Pozwana przyznała, że powódka pokryła trasę która ma być wykorzystywana do realizacji służebności niejednorodną powierzchnią z płyt żelbetowych i bruku, wydzielając jednocześnie chodnik, a w konsekwencji ograniczyła szerokość pasa gruntu po którym ma odbywać się ruch. Nie odniosła się wprost do twierdzenia o jaskości tego utwardzenia, acz na wstępie wskazała że zaprzecza wszystkim wprost nieprzyznanym twierdzeniom, zatem w tym zakresie istnieje zaprzeczenie z jej strony. Pozwana przyznała, że powódka wykonała obowiązek polegający na ponownym montażu dotychczasowej bramy i płotu w miejscu gdzie znajdowały się przed naruszeniem posiadania na działce (...) przy ul. (...) w S. i obowiązek ten nie jest i nie był egzekwowany przez pozwaną.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości obejmującej działkę gruntu nr (...) przy ul. (...) w S., dla której Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Nieruchomość ta obciążona jest ograniczonym prawem rzeczowym w postaci nieodpłatnej i bezterminowej służebności gruntowej przechodu i przejazdu na rzecz każdoczesnego właściciela i wieczystego użytkownika nieruchomości stanowiących działkę gruntu nr (...) opisanej w KW (...)// (...), oraz nieruchomości stanowiących działki nr (...) opisanych w KW (...), oraz nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) opisaną w KW (...), nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) opisaną w KW (...), nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) opisaną w KW (...), nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) opisaną w KW (...).

Pozwana jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości obejmujących działkę nr (...), która była wpisana do KW (...), a następnie z niej wyodrębniona i obecnie wpisana do KW (...).

Bezsporne

Dnia 13 marca 2013 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał wyrok w sprawie X GC 1284/12, w którym nakazał pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. przywrócić stan poprzedni poprzez demontaż płotu uniemożliwiającego wjazd na drogę samochodom należącym do zakładu (...) oraz jej kontrahentom, a także ponowny montaż dotychczasowej bramy i płotu wraz z ponownym montażem videodomofonu i instalacji elektrycznej służącej do otwierania bramy w miejscu gdzie znajdował się przed naruszeniem posiadania oraz montaż płyt żelbetowych zgodnie ze sztuką budowlaną w sposób umożliwiający przejazd pojazdom mechanicznym zakładu (...) oraz jej kontrahentom, w tym ciężkim pojazdom z ładunkami ponadgabarytowymi, po pasie drogowym wytyczonym wzdłuż działek (...) przed naruszeniem posiadania o szerokości około 9 m na początku drogi oraz o szerokości 5,4 m od miejsca gdzie znajdowała się brama do hali produkcyjnej powoda oraz o zakazanie dalszych naruszeń posiadania powoda.

Wyrokiem z dnia 5 lipca 2013 roku w sprawie VIII Ga 165/13 Sąd okręgowy w Szczecinie zmienił ww. wyrok o tyle ,że wyeliminował zapis „wraz z ponownym montażem videodomofonu i instalacji elektrycznej służącej do otwierania bramy”.

Postanowieniem z dnia 12 października 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie dokonał wykładni wyroku z dnia 13 marca 2013 roku w sprawie X GC 1284/12 poprzez wskazanie, że:

- demontaż płotu uniemożliwiającego wjazd na drogę samochodom należącym do zakładu (...) oraz jej kontrahentom, a także ponowny montaż dotychczasowej bramy i płotu w miejscu gdzie znajdował się przed naruszeniem posiadania nastąpić ma na działce (...) położonej w S. przy ul. (...) dla której Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),

- natomiast montaż płyt żelbetonowych zgodnie ze sztuką budowlaną w sposób umożliwiający przejazd pojazdom mechanicznym zakładu (...) oraz jej kontrahentom, w tym ciężkim pojazdom z ładunkami ponadgabarytowymi nastąpić ma po pasie wzdłuż działek (...) położonych w S. przy ul. (...) dla których o działek Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgi wieczyste o numerach (...) (dla działki (...)), (...) (dla działki (...)) oraz (...) (dla działki (...)) przed naruszeniem posiada o szerokości 9 m na początku drogi oraz o szerokości 5, 4m od miejsca gdzie znajdowała się brama do hali produkcyjnej.

Wskazany wyrok jest egzekwowany przez Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie pod sygnaturą akt IX Co 4170/17 i postanowieniem z dnia 21 czerwca 2018 r. Sąd ten umorzył postępowanie egzekucyjne w zakresie ponownego montażu dotychczasowej bramy i płoty w miejscu gdzie znajdowały się przed naruszeniem posiadania na działce (...) przy ul. (...) w S., dla której Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). W uzasadnieniu wskazanego punktu, Sąd Rejonowy podniósł, że sam wierzyciel odstąpił od tego żądania.

Bezsporne

Opisana wyżej służebność, której dotyczy objęty pozwem wyrok ustanowiona jest na działce nr (...) i przebiega jej skrajem wzdłuż działek gruntu 1/21, 1/22 oraz 1/30 (wydzielona z działki (...))

Bezsporne

Faktycznie dojazd ten jest nieswobodny i zagrodzony z dwóch stron bramami - od strony wjazdu na działkę nr (...) nowo postawioną bramą kolory zielonego z domofonem o szerokości 6 metrów (k. 188, 190, a od strony gruntu pozwanej kolejna bramą koloru zielonego przesuwną otwieraną kluczem (k. 189 - widoczna w stanie otwartym). W obu przypadkach możliwość otwarcia bramy na tylko powódka. Wzdłuż granicy działki (...) z działkami (...) na odcinku od trafostacji do stoją słupki ogrodzeniowe

Dowód:

- oględziny nieruchomości k. 181-194

- zeznania I. G. k. 200-201

- zeznania A. K. (1) k. 202-203

- zeznania A. K. (2) k. 204-205

- zeznania M. B. k. 206

- fotografie k 30 – 42, płyta k. 66, k. 78 - 110, k. 138 - 142

- mapy k. 137, 177,

Strony są skonfliktowane i toczą liczne spory sądowe.

Bezsporne

W szczególności w tut. Sądzie pod sygnaturą XI GC 441/14 toczyła się sprawa również powództwa spółki (...) przeciwko spółce (...) o zaniechanie naruszeń prawa. W jej trakcie dopuszczony został dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa A. M. celem odpowiedzi: czy wyremontowany szlak komunikacyjny biegnący wzdłuż zewnętrznej linii granicznej działki nr (...) sąsiadującej z działką nr (...) spełnia wymogi konieczne dla przejazdu dużych samochodów ciężarowych (TIR) w szczególności co do: nawierzchni, szerokości, oświetlenia, bhp i ppoż, ze szczególnym uwzględnieniem stanu tego szlaku komunikacyjnego, który przebiega przez działkę (...) należącą do powódki. Biegły w odpwoedzi wskazał, że postawiona teza dowodowa jest zbyt ogólnikowa i aby na nią odpowiedzieć właściciel jak i korzystający ze służebności przejazdu winni określić precyzyj­nie parametry pojazdów, które będą korzystać z drogi. Jak już biegły podnosił wyżej muszą być znane gabaryty pojazdów, ładowność, dopuszczalny nacisk osi na nawierzchnię drogi itp.. W zakresie samej nawierzchni biegły wskazał, że jednoznaczna odpowiedź na tą tezę dowodową na podstawie posiadanych do­kumentów znajdujących się w aktach sprawy nie jest możliwa. Brak jest in­formacji o konstrukcji drogi przesądzającej ojej wymaganej nośności. Jeżeli natomiast odnieść się wyłącznie do rodzaju nawierzchni jezdni biegły może z całym przekonaniem stwierdzić, że jest ona właściwa na całej długości dla za­pewnienia bezpiecznego ruchu dowolnych pojazdów typu TIR. Wreszcie w zakresie szerokości jezdni, wskazał że aczkolwiek zróżnicowana na długości, mieści się w m.­malnych parametrach wymaganych dla odpowiedniej klasy drogi publicznej.

Dowód:

- opinia w sprawie X GC 441/14 k. 27-29.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Zgodnie z treścią art. 840 § 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia:

1) jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności, gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

3) gdy małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

W drodze powództwa przeciwegzekucyjnego określonego w art. 840 § 1 k.p.c. dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenia powołując się na podstawy określone w tym przepisie, co powinno znaleźć swój wyraz w formułowaniu żądania pozwu. Dokładne określenie żądania zależy od tego, na której z trzech wskazanych w art. 840 § 1 pkt 1 – 3 k.p.c. podstaw powód opiera swoje powództwo.

Powódka w niniejszej sprawie jako podstawę prawną dla wniesionego przez siebie powództwa przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., który daje podstawę do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane.

Istotą sprawy X GC 1284/12 było przywrócenie posiadania, czyli władztwa faktycznego pozwanej nad częścią nieruchomości obejmującej działkę gruntu 1/29, a to w części w jakiej obciążona ona jest na rzecz nieruchomości w użytkowaniu wieczystym pozwanej służebnością gruntową przechodu i przejazdu. Sąd Rejonowy z całym przekonaniem stwierdza, że cel ten nie został osiągnięty. Nie ma swobodnego dostępu do wskazanego szlaku komunikacyjnego służebności, a co za tym idzie powództwo jest z gruntu nieuzasadnione. Stan faktyczny w tym zakresie wynika z oględzin nieruchomości, przeprowadzonej przez Sąd. Nadal dostęp do wskazanej części działki nr (...) zależny jest tylko od dobrej woli powódki, a posiadanie musi mieć niezależny charakter .

Pierwsza kwestia która musi być uwypuklona, to fakt, że powództwo opozycyjne przewidziane w art. 840 k.p.c. nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. W związku z tym nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia na podstawie art. 840 k.p.c. (tak też Zdzisław Świeboda. Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego. Część druga. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Wydanie 2 uaktualnione. Wydawnictwo prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 199-200; orzeczenie SN z 12.12.1972 r., IIMPR 3272/72, OSPIKA 1973/11/222). Z tych względów w ogóle nie podlegały uwzględnieniu twierdzenia A. K. (2) że wjazd nigdy nie posiadał 9 metrów. Nieistotne dla sprawy były i twierdzenia i dowody związane z ustaleniem jak faktycznie wyglądał przejazd w czasie bezpośrednio po upadłości spółki (...), jakiej szerokości były drogi, jak dokładnie przebiegały. Rolą Sądu w tym postępowaniu było ustalenie czy wyrok w określonym kształcie został wykonany, natomiast nie mogły być brane pod uwagę kwestie związane z samym kształtem tego wyroku i aktywność powódki w tym kierunku Sąd traktuje jako nadużycie procesowe.

Wskazany wyrok zawiera obowiązki: 1) demontażu płotu uniemożliwiającego wjazd na drogę samochodom należącym do zakładu (...) oraz jej kontrahentom, a także 2) ponowny montaż dotychczasowej bramy i płotu w miejscu gdzie znajdował się przed naruszeniem posiadania oraz 3) montaż płyt żelbetowych.

Obowiązek nr 2 nie jest w ogóle egzekwowany, na czego dowód powódka sama złożyła postanowienie Sądu Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie IX Co 4170/17 z dnia 21 czerwca 2018 r., o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w tym zakresie ze względu na wycofanie wniosku przez wierzyciela. Z tego powodu Sąd powództwo w tym zakresie oddalił. Powództwo przeciwegzekucyjne skierowane na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego może być skutecznie wniesione tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości lub w określonej jego części. Dłużnik traci możliwość wytoczenia powództwa opozycyjnego z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w całości lub w określonej części w odniesieniu do już wyegzekwowanego świadczenia. Powództwo to jest więc niedopuszczalne w części, w której wykonalność tytułu wykonawczego wygasła na skutek jego zrealizowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2014 r. w sprawie II CSK 679/13 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015 r. w sprawie IV CSK 272/14 oraz przytoczone tam dalsze orzecznictwo). Chodzi o to, że uzasadnione jest powództwo przeciwegzekucyjne gdy istnieje realna podstawa dalszej egzekucji obowiązku mimo jego wykonania. W przeciwnym wypadku doszłoby do paradoksalnej sytuacji, że mimo niekwestionowanego przez i dłużnika i wierzyciela wykonania obowiązku, istniałyby podstawy do skutecznego wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego i te podstawy dotyczyłyby bez wyjątku każdego tytułu wykonawczego, których liczbę w skali roku określać by należało w milionach. W sytuacji więc gdy dłużnik i wierzyciel nie kwestionują wykonania obowiązku, powództwo przeciwegzekucyjne jest nieuzasadnione i podlega ono oddaleniu.

W zakresie demontażu płotu uniemożliwiającego wjazd na drogę samochodom należącym do zakładu (...) oraz jej kontrahentom, to nadal istnieją odgrodzenia postawione przez powódkę uniemożliwiające swobodny odstęp przez pozwaną na działkę nr (...). Jeżeli chodzi o samo pojęcie płotu chodzi tu o rodzaj ogrodzenia. Nie ma znaczenia materiał z jakiego był wykonany, czy płot z jednego materiału został np. zastąpiony płotem z innego materiału. Istotą jest fizyczne odgrodzenie jednej nieruchomości od drugiej. Praktycznie zawsze elementem płotu czy ogrodzenia są furtki, czy bramy. Nawet jeżeli płot był z siatki leśnej i został zastąpiony przez powoda innym materiałem – wszystko jedno z jakiego powodu, to dane ogrodzenie (w tym zielona brama) istnieje i skutecznie zagradza dostęp do nieruchomości. Oczywiście rację ma powódka, że nie ma zakazu odgrodzenia się od sąsiada, ale musi pamiętać o zastrzeżeniu, że jest to niemożliwe jeżeli temu sąsiadowi służy skuteczne prawo do władania daną nieruchomością. Z akt spraw wynika, że działka (...) należąca do powódki graniczy z działką (...) należącą do pozwanej. Przywrócenie posiadania polega na usunięciu płotu uniemożliwiającego przejazd miedzy tymi działkami. Obecnie odgrodzenie takie istnieje – w formie bramy oraz siatki leśnej na zielonych słupkach – co widać na fotografii na k. 191. Obowiązek więc nie został zrealizowany. Podkreślić trzeba, że pozwana nie ma możliwości swobodnego przejazdu przez swoją służebność. Bezpośrednim dowodem są tu oględziny, gdzie dopiero po chwili, na wezwanie przedstawicieli powódki, pojawił się pracownik powódki aby otworzyć zieloną bramę bezpośrednio przy budynku. Tym samym nie jest prawdziwe twierdzenie, że powódka wykonała wyrok w zakresie demontażu płotu. Niejako dodatkowo powódka się odgrodziła stawiając kolejną bramę z domofonem bezpośrednio na wjeździe na działkę (...) od strony miasta.

Wreszcie w zakresie montażu płyt żelbetowych, to teren działki (...) wygląda obecnie bardzo estetycznie. Odnosząc sę do istoty orzeczenia, ewentualne zastąpienie płyt żelbetowych, innym odpowiednim materiałem, jak np. kostka brukowa, czy asfalt, byłoby wykonaniem obowiązku. Natomiast pamiętać należy że ów obowiązek został obwarowany dodatkowymi obostrzeniami. Montaż płyt żelbetowych miał nastąpić zgodnie ze sztuką budowlaną, w sposób umożliwiający przejazd pojazdom mechanicznym zakładu (...) oraz jej kontrahentom, w tym ciężkim pojazdom z ładunkami ponadgabarytowymi, po pasie drogowym wytyczonym wzdłuż działek (...) przed naruszeniem posiadania o szerokości około 9 m na początku drogi oraz o szerokości 5,4 m od miejsca gdzie znajdowała się brama do hali produkcyjnej powoda (…).

Pozwana zaprzeczyła wszystkim wyraźnie nieprzyznanym okolicznościom, a nie przyznała okoliczności położenia płyt i kostki zgodnie ze sztuką budowlaną oraz aby dokonane odtworzenia zapewniało przejazd ciężkim pojazdom z ładunkami ponadgabarytowymi. Opinia biegłego w sprawie X GC 441/14 wykonana została do tej sprawy i zasada bezpośredniości wymaga aby ewentualny dowód był przeprowadzony również w sprawie niniejszej. Nadto zdanie na które powołuje się powódka jest wyrwane z kontekstu, ponieważ biegły we wnioskach wskazał że postawiona mu teza jest zbyt ogólnikowa, nie są znane mu gabaryty pojazdów, ładowność, dopuszczalny nacisk osi na nawierzchnię drogi. Wskazał że nie są mu znane informacje o konstrukcji drogi przesądzające o jej wymaganej nośności. Biegły potrafił tylko odnieść się do rodzaju nawierzchni (k. 29), co oznacza że nawet gdyby uznać za możliwe wykorzystanie tej opinii to nie odpowiada ona na pytanie czy od strony technicznej nastąpiła realizacja obowiązku. Zwraca natomiast uwagę bezsporna okoliczność, że wjazd na początki drogi ma mieć 9 metrów (tyle wynika tytułu egzekucyjnego) i tyle nie ma, ponieważ chociażby zamontowana brama ma szerokość 6 metrów. Nie podlegają uwzględnieniu twierdzenia, że ta droga tyle nigdy nie miała, ponieważ tego rodzaju zarzuty należało podnosić w środkach zaskarżenia (zwyczajnych lub nadzwyczajnych), a nie w sprawie z powództwa przeciweegzekucyjnego.

Wreszcie bez znaczenia jest okoliczność że pozwana ma dojazd innym szlakiem komunikacyjnym. Tego rodzaju okoliczności mogą być podnoszone w sprawach związanych z istnieniem lub zakresem służebności.

Sad wyrokując oparł się na dowodzie z oględzin, a także dokumentach w aktach sprawy, zeznaniach świadków i stron. Część z tych dokumentów okazała się nieistotna – co wskazano już wyżej. Zeznania K. T. do sprawy nie wniosły nic.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu, zawarte w pkt II wyroku, znajduje podstawę prawną w normie zawartej w art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z normą zawartą w art. 98 § 1 k.p.c., która stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Koszty poniesione przez pozwaną to opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł i wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w kwocie 3600 zł zgodnie z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)