Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2017 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział X Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2017 r. w Szczecinie

na rozprawie

w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko M. B. (1) oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowo-akcyjnej z siedzibą w S.

o zaniechanie naruszeń prawa

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na rzecz pozwanych M. B. (1) oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowo-akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 617 zł (sześćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt X GC 441/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 maja 2013 roku powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła o zaniechanie naruszeń przez pozwanych M. B. (1) oraz (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytowo-akcyjną w S. przysługującego powódce prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w postaci działki gruntu nr (...) i prawa własności budynków na tej działce wzniesionych, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) poprzez:

-

zakazanie pozwanej spółce korzystania ze służebności przejazdu i przechodu przez działkę nr (...) (należąca do powódki), w inny sposób niż poprzez wyremontowany szlak komunikacyjny biegnący wzdłuż zewnętrznej linii granicznej działki nr (...), sąsiadującej z działką nr (...), pozwanemu M. B. (1) zaś poprzez zakazanie jakiegokolwiek korzystania ze służebności przejazdu i przechodu przez działkę (...),

-

zakazanie pozwanym montowania jakichkolwiek bram, furtek i ogrodzeń, itp. konstrukcji oraz składowania jakichkolwiek materiałów czy urządzeń oraz wykonywania jakichkolwiek prac na terenie działki nr (...).

Jednocześnie powódka wniosła o zasądzenie od pozwanych kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W treści uzasadnienia powódka wskazała, iż posiada prawo wieczystego użytkowana działki nr (...). Natomiast pozwana spółka pozostaje obecnie użytkownikiem wieczystym nieruchomości składającej się z działek gruntu nr (...) oraz budynków na nich się znajdujących, do których przynależy nieodpłatne prawo przechodu i przejazdu oraz przebiegu i kładzenia kabli, przewodów, rur wodociągowych i kanalizacyjnych i podobnych urządzeń przez działki nr (...), przed podziałem działki nr (...). Prawo to wcześniej przysługiwało pozwanemu M. B. (1), który wniósł prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, w tym działki gruntu 1/18, 1/20 i 1/21 aportem do pozwanej spółki w zamian za objęcie jej akcji. Powódka wskazała, iż wytoczyła powództwo także przeciwko M. B. (1), bowiem korzysta on w dalszym ciągu ze służebności oraz dysponuje korzystnym dla siebie wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 13 marca 2013 r. zaopatrzonym w rygor natychmiastowej wykonalności.

Powódka zauważyła, iż pozwanym przysługuje identyczne prawo przechodu i przejazdu przez kilka innych działek w tym np. działki nr (...) (J.), 1/26 (S.), 1/22 (S.), 1/30 (A. J.), zatem realizacja przysługującego stronie pozwanej prawa pozostaje możliwa w co najmniej w kilkunastu opcjach.

Powódka w pierwszej kolejności podniosła, że służebność przejazdu i przechodu przez działkę nr (...), ustanowiona na rzecz działek będących wcześniej w użytkowaniu wieczystym pozwanego a obecnie pozwanej spółki nie została ustanowiona w sposób precyzyjny. Zdaniem powódki daje to podstawę do wymagania od strony pozwanej by przysługującą jej służebność gruntową stosowała w taki sposób aby w jak najmniejszym stopniu utrudniało to korzystanie z nieruchomości obciążonej tj. działki nr (...). W ocenie powódki pozwani winni korzystać z najkrótszego dojazdu przez działkę nr (...), co umożliwia zamontowana brama na granicy tej działki z działką nr (...). Pozwani natomiast dalej chcą korzystać z przejazdu i przechodu do działek (...) przez działkę nr (...) wzdłuż linii granicznej z działkami (...). Powódka zaznaczyła, że w ten sposób pozwani utrudniają jej użytkowanie budynku biurowego i hali znajdujących się na tej działce. Korzystanie z prawa służebności gruntowej przez pozwanych skutkuje brakiem dostępności do wejść i bram stacji rozdzielni SN, trafostacji SN, wyjścia ewakuacyjnego, znajdujących się od strony granicy działki nr (...) z działką należącą obecnie do pozwanej spółki oraz znacząco uniemożliwia powódce dalsze prowadzenie prac remontowych związanych z zagospodarowaniem i użytkowaniem jej własnego terenu (tj. ogrodzenie działki z uwagi na kradzieże mienia w tej okolicy, przeprowadzenie robót termoizolacyjnych biurowca i hali warsztatowej). Powódka nadmieniła, że o zamiarze przeprowadzenia prac remontowych i zlikwidowaniu drogi tymczasowej, gdzie sama położyła płyty betonowe, strona pozwana została odpowiednio wcześniej poinformowana.

Dalej powódka wskazała na niebezpieczeństwa wynikające z korzystania przez pozwanych z przysługującej im służebności zgodnie z jej treścią tj. ewentualne uszkodzenie położonych w tym szlaku komunikacyjnym rur gazu i kabli energetycznych, możliwość zahaczenia/wjechania na naziemną stację, stację-rozdzielnię i stację wysokiego napięcia znajdujących się na granicy działek (...) i wystąpienie wypadków komunikacyjnych.

Dalej powódka wskazała na konflikt stron związany z posadowieniem przesuwnej bramy wjazdowej, furtki i słupków, składowania kręgów betonowych oraz wykonywaniem innych prac na terenie powódki bez jej zgody, co w niektórych przypadkach doprowadziło do zniszczenia mienia powódki (schody, rampa, składowanie innych odpadów i śmieci). Powódka zaznaczyła, że prawo służebności przejazdu i przechodu nie uprawnia do montowania jakichkolwiek elementów na działkach innych właścicieli. Wskazała przy tym, iż zgoda na postawienie bramy udzielona została przez nią jedynie tymczasowo i tylko do czasu zakończenia remontu szlaku komunikacyjnego, gdzie mimo zakończenia prac brama nie została do tej pory zdemontowana. Furtkę i trzy słupki powódka usunęła samodzielnie po wcześniejszych wezwaniach do ich demontażu kierowanych do pozwanego. Nadto zdemontowane elementy ogrodzenia zostały odpowiednio zabezpieczone i znajdują się nadal w posiadaniu powódki.

W tych okolicznościach w ocenie powódki powództwo pozostaje uzasadnione w oparciu o treść art. 288 k.c. i art. 285 § 2 k.c.

Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 22 października 2013 r. powództwo zostało oddalone.

Na skutek apelacji powódki, Sąd Okręgowy w Szczecinie, wyrokiem z dnia 13 marca 2014 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał Sądowi Rejonowemu sprawę do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy w Szczecinie wskazał, że Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie nie rozpoznał istoty sprawy. Wskazał, że obowiązkiem sądu jest właściwa kwalifikacja prawna zgłoszonego żądania, a ewentualne wątpliwości co do podstawy faktycznej żądania pozwu powinny zostać wyjaśnione przez Sąd, gdyż zaniechanie powyższego może doprowadzić do tego, że Sąd błędnie orzeknie o roszczeniu, które nie było dochodzone w sprawie. W ocenie Sądu Okręgowego, dokonanej przez Sąd Rejonowy kwalifikacji prawnej roszczenia jako roszczenia o ochronę naruszonego posiadania sprzeciwia się samo sformułowane przez powoda żądanie pozwu. Również z twierdzeń faktycznych z uzasadnienia pozwu wynikało, że powód powołał się na przysługujące mu roszczenie negatoryjne. W ocenie Sądu Okręgowego, podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 288 k.c. Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien dokonać merytorycznej oceny zasadności zgłoszonego przez powoda roszczenia negatoryjnego w kontekście zaoferowanych przez niego dowodów.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie postanowieniem z dnia 9 września 2014 r. na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie, jednakże postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 23 marca 2015 r. zaskarżone postanowienie zostało uchylone.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu, uzasadniając to tym, że treść służebności jest bardzo ogólna, stąd też należy ją doprecyzować zgodnie z art. 287 k.c., przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów. Droga będąca przedmiotem sporu była natomiast wykorzystywana od czasu jej ustanowienia, aż do momentu pozbawienia przez powódkę pozwanych tej możliwości. Nadto jest to droga dla pozwanych najkrótsza i najkorzystniejsza technologicznie. Strona powodowa powołuje się nadto na potencjalne zagrożenia, które mogłyby wywołać utrudnienie prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, nie wykazała natomiast żadnych naruszeń mających miejsce aktualnie. Całe stanowisko strony powodowej sugeruje, że przedmiotem sporu nie jest roszczenie negatoryjne, a roszczenie o zmianę sposobu wykonywania służebności, co reguluje przepis art. 291 k.c. Sąd natomiast nie prowadził postępowania w celu wykazania przesłanek jego zastosowania, albowiem strona powodowa nie przedstawiła twierdzeń faktycznych, które by to uzasadniały.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w dniu 29 lipca 2005 r. nabyła od Syndyka masy upadłości (...) spółki akcyjnej w S. nieruchomość w postaci działki nr (...) opisanej w KW nr (...) wraz z prawem posadowionych na niej budynków. Na skutek podziału tej nieruchomości powstały działki nr (...). Obecnie działka nr (...) należy do powódki. Działka nr (...) opisana w KW nr (...) została zaś sprzedana J. D. i stanowi obecnie własność firmy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

W dniu 23 stycznia 2006 r. Syndyk masy upadłości (...) spółka akcyjna w S. sprzedał pozwanemu M. B. (1), prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...) Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy w S., nieruchomości w postaci m.in. działki gruntu nr (...) wraz z budynkami na nich posadowionymi, dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...).

Zgodnie z treścią wskazanych ksiąg wieczystych i umów sprzedaży wskazanych nieruchomości do nieruchomości będących własnością strony pozwanej przynależy nieodpłatna i bezterminowa służebność gruntowa przechodu i przejazdu oraz przebiegu i kładzenia kabli, przewodów, rur kanalizacyjnych i podobnych urządzeń przez działki (...), powstałych po podziale działki nr (...). Droga dojazdowa do zakładu należącego do strony pozwanej prowadziła przez działkę nr (...) stanowiącą obecnie własność powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Wskazana służebność przysługuje każdorazowemu właścicielowi nieruchomości władnącej także przez kilka innych działek, w tym działki nr (...) (J.), 1/26 (S.), 1/22 (S.), 1/30 (A. J.), co zostało przez powódkę szczegółowo wykazane w treści załącznika nr 1 do pisma z dnia 20 sierpnia 2012 r. kierowanego do pełnomocnika strony pozwanej.

Pozwani w szczególności mogą korzystać z najkrótszej trasy biegnącej przez działkę nr (...) należącej do F. P.. Na granicy działek (...) znajduje się brama wjazdowo/wyjazdowa oraz tymczasowa droga przejazdu powstała z uwagi na prowadzone prace.

Dowód: umowa sprzedaży z dnia 29.07.2006r., k. 138-145,

umowa sprzedaży z dnia 23.01.2006r., k. 146-152,

umowa sprzedaży z dnia 5.10.2011r., k. 153-158,

odpis księgi wieczystej KW nr (...), k. 37-49,

odpis księgi wieczystej KW nr (...), k. 50-61,

załącznik nr 1 do pisma z dnia 20.12.2007r., k. 62,

plan sytuacyjny ozn. (...)_MB_ (...)_V2 - I. brama 3, k. 84.

Zarówno spółka (...), jak i I. korzystały z drogi dojazdowej przebiegającej przez działki nr (...). Pas ten biegł wzdłuż granicy działek nr (...), po terenie obu spółek. Na pasie tym nie było wówczas żadnych ogrodzeń ani furtek. Wokół terenów należących wcześniej do zakładów (...) – aktualnie wzdłuż granic działek (...) - wyznaczony był szlak komunikacyjny (wcześniej częściowo o funkcji kolejowej), który początkowo był w złym stanie technicznym i nie nadawał się do użytku. W późniejszym okresie szlak ten został wyremontowany.

Dowód: płyta CD, k. 83, 697

plan sytuacyjny, k. 63, 64, 84, 698, 699,

dokumentacja fotograficzna, k. 65-82, 701-718,

zeznania świadka A. K. (1), k. 543-545,

zeznania świadka M. B. (2), k. 546-574,

zeznania świadka P. Ł., k. 548,

zeznania świadka R. P.,k. 550,

zeznania świadka D. B., k. 551-554,

oględziny, k.576-581,

przesłuchanie reprezentanta powódki B. P., k. 852-854,

przesłuchanie reprezentanta powódki A. K. (2), k. 854-856,

przesłuchanie reprezentanta pozwanej M. B. (1), k. 856-859.

Powódka rozpoczęła prace remontowe w porozumieniu z właścicielami pozostałych działek powstałych po sprzedaży przez syndyka masy upadłości terenu należącego wcześniej do upadłej spółki (...) spółki akcyjnej w S.. Prace związane były między innymi z wyznaczeniem nowego szlaku komunikacyjnego przystosowanego także do przejazdów TIRów i ciężkiego sprzętu budowlanego. Pozwany M. B. (1) o planach realizacji takiego przedsięwzięcia był wcześniej, wielokrotnie informowany. Nie wyrażał jednak zgody na proponowaną zmianę dojazdu. Nie uczestniczył także w sfinansowaniu tego projektu. Zamiarem pozwanego, było dalsze korzystanie z przysługującego prawa służebności gruntowej przez działkę nr (...) należącą do powódki wzdłuż linii granicznej z działkami (...) tj. po najkrótszej linii z wykorzystaniem drogi istniejącej w tym miejscu wcześniej i udostępnianej bez przeszkód przez powódkę na czas realizowania projektu nowego szlaku komunikacyjnego.

Wjazd na tę drogę rozpoczyna się od skrętu pod kątem 90 stopni. Zdarzało się, że duże pojazdy wjeżdżając tą drogą musiały manewrować i wjeżdżać tyłem, bądź wjeżdżając kołami na trawnik działki nr (...). W tym miejscu doszło do jednej kolizji.

Między stronami powstały liczne konflikty związane m.in. z demontażem płyt betonowych wcześniejszej drogi dojazdu tuż po zakończeniu realizacji projektu wyznaczenia przez powódkę nowego szlaku komunikacyjnego, usunięciem przez powódkę furtki, trzech słupków oraz siatki ogrodzeniowej przylegającej do budynku biurowego powódki posadowionych wcześniej przez pozwanego M. B. (1). Powódka wielokrotnie też stawiała na swym terenie szyldy z napisem „Teren prywatny – zakaz składowania”.

Sporna droga biegnie przez trakt, który jest obecnie wykorzystywany przez spółkę (...) do celów produkcyjnych związanych z prowadzeniem przez nią działalności gospodarczej. Obecnie składowane są tam ruchomości w postaci samochodów, palet, elementów niezbędnych do produkcji. Pod tą drogą biegną media elektryczne, wysokie napięcie od rozdzielnicy, kable energetyczne, instalacja gazowa, wodna, deszczowa. Do czasu wybudowania nowego szlaku komunikacyjnego i demontażu płyt betonowych na tej drodze, stale korzystała z niej spółka (...), wówczas droga była w dobrym stanie, mógł odbywać się na niej ruch w obie strony, obecnie na tym odcinku może poruszać się tylko jeden samochód, jest ona w złym stanie technicznym.

Dowód: potwierdzenie zgłoszenia robót budowlanych nie wymagających pozwolenia na budowę - termoizolacja budynku biurowego oraz hali warsztatowej , k. 85,

plan sytuacyjny i plan sytuacyjny obręb (...), k. 63-64,

plan sytuacyjny ozn. (...)_MB_ (...)_V2, k. 84,

korespondencja stron w okresie od 07.05.2010 r. do 19.12.2012r. k. 86-133,

dokumentacja zdjęciowa, k. 65-82, 134-136, 161-162,

pismo specjalisty ds. BHP, k. 159,

zeznania świadka A. K. (1), k. 543-545,

zeznania świadka M. B. (2), k. 546-547,

zeznania świadka P. Ł., k. 548,

zeznania świadka K. O., k. 549,

zeznania świadka R. P., k. 550,

zeznania świadka D. B., k. 551-554,

oględziny, k. 576-581,

dokumentacja fotograficzna, k. 618-623, 659-665, 674-676,

przesłuchanie reprezentanta powódki B. P., k. 852-854,

przesłuchanie reprezentanta powódki A. K. (2), k. 854-856,

przesłuchanie reprezentanta pozwanej M. B. (1), k. 856-859.

Nowy szlak komunikacyjny o długości ponad 1800 m ² został ukończony w sierpniu 2012 r. Od października 2012 r. dojazd do posesji strony pozwanej odbywa się przez działkę nr (...) wzdłuż granicy z działkami nr (...), a następnie przez działkę nr (...) należącą do (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością oraz przez działkę (...) stanowiącej własność (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Od początku istnienia nowego szlaku komunikacyjnego korzystają z niego dojeżdżający do firm (...), D., S. i J.. Nowy szlak komunikacyjny jest drogą dłuższą, niż ten biegnący przez działkę (...) wzdłuż granicy z działkami (...). Jest utrzymywany poprzez likwidowanie zakrzewień, odśnieżanie zimą, głównie przez osoby z ramienia spółki (...), ponieważ największa część drogi leży na jej działce.

Dojazd do spółki (...) tą drogą jest również uciążliwy dla firmy (...), albowiem od przejeżdżania ciężkich pojazdów tą drogą w ścianach hal firmy (...) powstają pęknięcia. Nadto przy drodze jest spad w kierunku działki należącej do S. i hala jest podmywana przez gromadzącą się wodę. Co więcej, na skutek korzystania z tej drogi przez firmy (...), D. i S. ruch samochodowy ciężkich pojazdów jest duży, w ocenie reprezentanta S. nie trudno tam o kolizję i nie wyraża on zgody na usankcjonowanie nowego szlaku komunikacyjnego.

Rodzaj nawierzchni jezdni na nowym szlaku komunikacyjnym jest właściwy na całej długości dla zapewnienia bezpiecznego ruchu dowolnych pojazdów typu TIR. Szerokość jezdni mieści się w minimalnych parametrach wymaganych dla odpowiedniej klasy drogi publicznej. Oświetlenie drogi zależy od woli właściciela, nie stanowi to żadnego wymogu prawnego ani technicznego. Jezdnia na tej drodze przenosi właściwie oraz umożliwia swobodny ruch pojazdów. Nie zabezpiecza jednak bezpiecznego przejścia pieszego wobec ruchu pojazdu nie regulowanego żadnymi przepisami i normami. Dla zapewnienia bezpieczeństwa ruchu na szlaku nieodzowne jest wprowadzenie zasad uporządkowanego i uregulowanego ruchu pojazdów, jak również odniesienie ich do zasad ppoż. i BHP. Teren, na którym znajduje się nowy szlak komunikacyjny przedstawia mapa Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego.

W trakcie prowadzenia prac związanych z ogrodzeniem działki nr (...), po demontażu płyt i usunięciu furtki, słupków i ogrodzenia, pozwany wystąpił do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie X Wydziału Gospodarczego z pozwem o ochronę naruszonego posiadania.

Wyrokiem z dnia 13 marca 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie nakazał powódce przywrócić stan poprzedni poprzez demontaż płotu uniemożliwiającego wjazd na drogę samochodom należącym do zakładu (...) oraz jej kontrahentom, a także ponowny montaż dotychczasowej bramy i płotu wraz z ponownym montażem videodomofonu i instalacji elektrycznej służącej do otwierania tej bramy w miejscu gdzie znajdował się przed naruszeniem posiadania oraz montaż płyt żelbetowych zgodnie ze sztuką budowlaną w sposób umożliwiający przejazd pojazdom mechanicznym zakładu (...) oraz jej kontrahentom, w tym ciężkim pojazdom z ładunkami ponadgabarytowymi, po pasie drogowym wytyczonym wzdłuż działek (...) przed naruszeniem posiadania o szerokości około 9 m na początku drogi oraz o szerokości 5,4 m od miejsca gdzie znajdowała się brama do hali produkcyjnej powoda oraz o zakazanie dalszych naruszeń posiadania powoda.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy wyrokiem z dnia 5 lipca 2013 roku zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego z dnia 13 marca 2013r., tylko o tyle, że wyeliminował zapis „wraz z ponownym montażem videodomofonu i instalacji elektrycznej służącej do otwierania tej bramy” i w tej części powództwo oddalił. Wyrok z dnia 13 marca 2013 r. w pozostałym zakresie uprawomocnił się.

Dowód: plan sytuacyjny ozn. PS_MB_ (...)_V1, k. 160,

zeznania świadka A. K. (1), k. 543-545,

zeznania świadka M. B. (2), k. 546-547,

zeznania świadka P. Ł., k. 548,

zeznania świadka K. O., k. 549,

zeznania świadka R. P., k. 550,

zeznania świadka D. B., k. 551-554,

oględziny, k. 576-581,

opinia biegłego wraz z planem sytuacyjnym i dokumentacją fotograficzną i stanowiskiem końcowym, k. 588-602, 691-693,

mapa, k. 734,

dokumentacja fotograficzna, k. 618-623, 659-665, 674-676,

zeznania świadka T. S., k. 764-769,

przesłuchanie reprezentanta powódki B. P., k. 852-854,

przesłuchanie reprezentanta powódki A. K. (2), k. 854-856,

przesłuchanie reprezentanta pozwanej M. B. (1), k. 856-859,

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin Centrum w S. z dnia 13.03.2013 r. wraz z uzasadnieniem, wydany w sprawie o sygn. akt X GC 1284/12, k. 30-34,

postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin Centrum w S. z dnia 09.04.2013 r., w sprawie o sygn. akt X GC 1284/12, k. 35-36,

orzeczenie Sadu Okręgowego w Szczecinie z dnia 5.07.2013r. w aktach sprawy X GC 1284/12.

Pozwany M. B. (1) wniósł prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, w tym działki gruntu 1/18, 1/20 i 1/21 aportem do pozwanej spółki w zamian za objęcie akcji. Jednocześnie pozwany M. B. (1) jest Prezesem zarządu spółki (...) spółka z o.o. – komplementariusza pozwanej spółki.

Dowód: akty notarialne z dnia 31.12.2012 r., rep. A nr 5054/2012 i nr (...), k. 17-29.

Umową sprzedaży z dnia 10 września 2013 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. nabyła od A. J. prawo użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy Szczecin P. i Zachód w S. prowadzi KW nr (...) oraz własność dwóch budynków przemysłowych. Prawo własności gruntu przysługuje Skarbowi Państwa.

Dowód: akt notarialny z dnia 10.09.2013 r., k. 523-540, 784-791.

W dniu 4 września 2014 roku spółka (...) wystąpiła do Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z powództwem przeciwko spółce (...) o zmianę treści służebności gruntowej obciążającej m.in. działkę nr (...). Zakres żądanej zmiany dotyczy m.in. ustanowienia służebności obejmującej prawo przechodu i przejazdu, w tym ciężkich pojazdów ponadgabarytowych o łącznej wadze do 40 ton oraz przebiegu i kładzenia kabli, przewodów, rur wodociągowych i kanalizacyjnych i podobnych urządzeń w pasie drogowym biegnącym w obie strony wzdłuż granicy działek nr (...), od wschodniej strony działki (...) w kierunku działki (...) o parametrach określonych zgodnie z wytyczoną przez biegłego geodetę drogą w opinii stanowiącej integralną część wyroku oraz alternatywnie, w razie konieczności, drogą wzdłuż granicy działki (...) i dalej 86/1 i 86/2 do granicy działki (...) z działką (...) po istniejącym pasie drogowym o powierzchni 1845 m2 zgodnie z planem sytuacyjnym – na rzecz każdoczesnego właściciela i użytkownika wieczystego działek gruntu nr (...). Postępowanie to jest w toku.

Dowód : pozew z załącznikami, k. 325-407.

Wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 17 marca 2016 r. w sprawie X GC 832/15 nakazano pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowo-akcyjnej w S. przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez usunięcie trzech słupków, furtki oraz siatki znajdujących się na przysługującym powódce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) położonej w S. przy ul. (...) i prawie własności budynków na tej działce wzniesionych, dla których to praw Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), a także zakazuje pozwanej dalszych naruszeń w postaci przesuwania bramy zainstalowanej na prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) położonej w S. przy ul. (...) i prawie własności budynków na tej działce wzniesionych, dla których to praw Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), na grunt działki nr (...). Wyrok jest prawomocny.

Niesporne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powódka wniosła o zakazanie pozwanej spółce korzystania ze służebności przejazdu i przechodu przez działkę nr (...) (należąca do powódki), w inny sposób niż poprzez wyremontowany szlak komunikacyjny biegnący wzdłuż zewnętrznej linii granicznej działki nr (...), sąsiadującej z działką nr (...), a pozwanemu M. B. (1) z zakazanie jakiegokolwiek korzystania ze służebności przejazdu i przechodu przez działkę (...) wraz z jednoczesnym zakazaniem pozwanym montowania jakichkolwiek bram, furtek i ogrodzeń, itp. konstrukcji oraz składowania jakichkolwiek materiałów czy urządzeń oraz wykonywania jakichkolwiek prac na terenie działki nr (...).

Sąd Okręgowy w Szczecinie w wyroku z dnia 13 marca 2014 r., którym uchylił zaskarżony wyrok i przekazał Sądowi Rejonowemu sprawę do ponownego rozpoznania, wskazał, iż Sąd Rejonowy winien dokonać merytorycznej oceny zasadności zgłoszonego przez powoda roszczenia negatoryjnego w kontekście zaoferowanych przez niego dowodów. W ocenie Sądu Okręgowego, podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 288 k.c.

Zgodnie z przepisem art. 222 § 2 k.c., przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Prawo to przysługuje również użytkownikowi wieczystemu (por. art. 233 k.c. oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1968 roku, sygn. III CZP 98/68 opubl. w OSNC z 1969, z.11, poz.188).

Określone w dyspozycji przywołanego uregulowania roszczenie negatoryjne, obok roszczenia windykacyjnego unormowanego w art. 222 § 1 k.c., stanowi środek petytoryjnej ochrony własności, wymierzony przeciwko trwałemu wkroczeniu w sferę uprawnień właściciela przez osobę nieuprawnioną. Roszczenie to wynika zatem z prawa o charakterze bezwzględnym jakim jest własność, ma charakter prawnorzeczowy i stanowi actio in rem przed naruszeniami pochodzącymi od kogokolwiek. Przysługuje właścicielowi w przypadku bezprawnego naruszenia własności w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie go faktycznego władztwa nad rzeczą. Ma ono przy tym charakter obiektywny, co oznacza, że nie zależy ani od stanu wiedzy naruszającego o tym, że wkracza w cudze prawo własności (dobrej lub złej wiary), ani jego winy (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dn. 23.01.2013r, I CSK 295/12), jak i od związania jakimkolwiek stosunkiem prawnym z właścicielem. Zdarzenia będące podstawą do wystąpienia z powództwem w oparciu o wskazany przepis powinny oddziaływać fizycznie na rzecz albo na jej właściciela w taki sposób, że utrudniają lub uniemożliwiają wykonywanie władztwa nad rzeczą (zob. T. Dybowski [w:] „Ochrona własności w polskim prawie cywilnym. Rei vindicatio. Actio negatora”,1969 r., s. 312).

Niespornym było w niniejszej sprawie, iż do nieruchomości będących własnością strony pozwanej przynależy nieodpłatna i bezterminowa służebność gruntowa przechodu i przejazdu oraz przebiegu i kładzenia kabli, przewodów, rur kanalizacyjnych i podobnych urządzeń przez działkę (...).

Zgodnie z treścią art. 287 k.c. zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych. Zgodnie natomiast z treścią art. 288 k.c. służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej. Przyjąć zatem należało, że właściciel nieruchomości władnącej wykonuje swoją służebność zgodnie z jej treścią, w zakresie uzgodnionym przede wszystkim w umowie, a przy braku dostatecznych danych w zakresie wynikającym z zasad współżycia społecznego, przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych.

Zadaniem Sądu w niniejszym postępowaniu, w kontekście zgłoszonych przez stronę powodową roszczeń, było zatem w pierwszej kolejności udzielenie odpowiedzi na pytanie czy strona pozwana wykonuje służebność gruntową, zgodnie z zapisami umowy, która ową służebność ustanowiła. W ocenie Sądu, mając na względzie treść służebności gruntowej, która wynika z zapisów umowy, pozwany mógł korzystać ze służebności w taki sposób, w jaki czynił to przed październikiem 2012 r. Skoro bowiem strona pozwana była uprawniona do przechodu i przejazdu i brak było wskazania, w którym miejscu nieruchomości obciążonej ów przechód i przejazd miał się odbywać, wykonywanie go przez działki nr (...), po pasie, który biegł wzdłuż granicy działek nr (...) było dopuszczalne, zgodne bowiem z zapisami umowy. Indywidualne skonkretyzowanie treści oraz zakresu służebności gruntowej następuje przy jej ustanowieniu. W tej mierze obowiązuje swoboda umów. Dopuszczalne jest bowiem powołanie do życia każdego rodzaju służebności, jeżeli swą treścią nie wykracza poza ramy określone przez KC, a jej ustanowienie jest zgodne z ustawą i zasadami współżycia społecznego. Powódka wnosiła, aby Sąd ocenił sposób wykonania służebności według zasad współżycia społecznego. Wskazać jednak nalży, iż sposób wykonywania służebności ocenia się według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych. Oba te kryteria występują w przepisie we wzajemnym sprzężeniu i obie te przesłanki podlegają ocenie Sądu, Wskazuje się jednak, że interpretacyjna norma art. 287 k.c. nie może posłużyć do ustalenia zasadniczej treści konkretnej służebności gruntowej. Tutaj nic nie zastąpi, w zakresie istotnych ustaleń umowy – właśnie umowy stron. Przepis ten służy jedynie ustaleniu – w braku innych danych, a zatem jak wskazuje się doktrynie, w szczególności w sytuacji gdy służebność powstała w inny sposób niż na podstawie czynności prawnej. W ocenie Sądu, nie sposób uznać, aby strona pozwana wykonywała treść przysługującej jej służebności wbrew zasadom współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych. Podkreślić bowiem należy, że sposób wykonywania służebności przez stronę pozwaną do października 2012 r. był sposobem, który obowiązywał od momentu nabycia prawa użytkowania wieczystego przez strony postępowania do czasu wyremontowania tzw. nowego szlaku komunikacyjnego przez powódkę. Strona pozwana zatem, przez wiele lat, za przyzwoleniem powódki wykonywała służebność gruntową w określony sposób, co należy uznać za utrwalony zwyczaj. W ocenie Sądu, nie sposób zarzucić pozwanym, iż wykonywali służebność sprzecznie z zasadami współżycia społecznego, skoro wykonywali służebność w ten sam sposób przez wiele lat, za przyzwoleniem powódki, nadto utrwalony sposób wykonywania służebności biegł trasą, która jest najkrótsza i następuje przez najmniejszą ilość działek innych podmiotów. Powód, w ramach obowiązujących zapisów umownych, nie może spowodować korzystania przez pozwaną ze służebności w sposób, który według niego jest jedynym właściwym sposobem jej wykonywania, w ramach powództwa negatoryjnego o zaniechanie naruszeń, skoro istnienia naruszeń, w świetle treści i zakresu służebności, nie ustalono. Cel, do którego powód zmierza, może zostać osiągnięty poprzez wniesienie powództwa z art. 291 k.c. Treść art. 291 k.c. stanowi, iż jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej. Zamiarem powoda bowiem pozostaje ustalenie takiego korzystania przez pozwanych z przysługującego im prawa, w sposób ściśle określony (konkretnym szklakiem komunikacyjnym przebiegającym m.in. przez działkę powoda, na której ustanowiona jest służebność), aby w jak najmniejszym stopniu wpływało na prowadzenie przedsiębiorstwa przez powódkę. Podkreślić jednakże należy, iż ustalenie sposobu wykonywania służebności przez stronę powodową nie jest przedmiotem niniejszego postępowania, a do tego w istocie sprowadzałoby się rozstrzygniecie Sadu. Tak bowiem powód ukształtował swoje roszczenie negatoryjne, że zapadłym orzeczeniem usankcjonowałby sposób korzystania przez pozwaną ze służebności przez działkę powoda w ramach ustanowionego zakresu umownego. Wykazane przez powoda w treści złożonego pozwu potrzeby gospodarcze mogą prowadzić do zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności gruntowej, bądź też doprecyzowania treści tego prawa. Nie stanowią jednak podstawy do zakazania naruszeń prawa użytkowania wieczystego opisanych w petitum pozwu. Ustalenia dokonane w niniejszej sprawie pokazują bowiem, że pozwani działają zgodnie z przysługującym im prawem służebności. Sąd zaś w powództwie negatoryjnym orzeka o przywróceniu stanu zgodnego z prawem, co w niniejszej sprawie sprowadzałoby się do nakazania pozwanej korzystania z przysługującej jej służebności w określony sposób, a a contrario powodowałoby wniosek, iż wykonywanie tej służebności do października 2012 r. było sprzeczne z prawem. Sąd nie podziela tego poglądu. Nie mniej jednak nawet gdyby uznać, iż wola pozwanej korzystania z przysługującej jej służebności w dotychczasowy sposób jest sprzeczna z prawem jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (z uwagi na zmianę potrzeb przedsiębiorstwa powódki), to powództwo nie mogło zostać uwzględnione z przyczyn opisanych poniżej.

Kolejną przeszkodą, która istnieje i nie pozwoliła Sądowi Rejonowemu na orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu wyrażonym w pkt 1 jego petitum jest okoliczność braku pozwania wszystkich podmiotów, na których prawie użytkowania wieczystego pozwana spółka ma ustanowione ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności gruntowej, a przez które przebiega szlak komunikacyjny. Sąd nie miał zatem uprawnienia do ustalenia sposobu korzystania z praw użytkowania wieczystego tych podmiotów bez uczestniczenia w sprawie wszystkich zainteresowanych. Szlak komunikacyjny bowiem nie przebiega tylko i wyłącznie przez działkę znajdującą się w użytkowaniu wieczystym powódki, a przebiega również przez działki znajdujące się w użytkowaniu wieczystym innych podmiotów, które nie były stroną niniejszego postępowania. Zatem Sąd zakazując pozwanej spółce korzystania ze służebności przejazdu i przechodu przez działkę nr (...) (należąca do powódki), w inny sposób niż poprzez wyremontowany szlak komunikacyjny biegnący wzdłuż zewnętrznej linii granicznej działki nr (...), sąsiadującej z działką nr (...), ustaliłby sposób korzystania z służebności gruntowych ustanowionych na działce należącej do firmy (...) oraz D.. Zakres służebności gruntowych ustanowionych na tych działkach jest równie ogólny jak na działce powódki. Z zeznań świadka T. S. wynika, iż nie wyraża on zgody na takie ustalenie sposobu korzystania z służebności pozwanej na jego działce jakie stara się wyegzekwować powódka w toku niniejszego postępowania, w drodze powództwa negatoryjnego. Zgodnie z treścią art. 366 k.c. wyrok prawomocny na powagę rzeczy osadzonej tylko co do tego, co w związku podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto między tymi samymi stronami. Tym samym powódka mogłaby egzekwować orzeczenie Sądu jedynie do granicy swojej działki. Nie istniałoby zatem prawomocne orzeczenie Sądu, z którego wynikałoby uprawnienie pozwanej do korzystania z dalszych służebności w ten jeden określony sposób, a jednocześnie obowiązek wieczystych użytkowników tych działek do znoszenia konkretnego sposobu korzystania ze służebności. Powyższe potwierdza, iż powódka winna wytoczyć powództwo z art. 291 k.c. przy udziale użytkowników wieczystych wszystkich działek przez, które przebiega szlak komunikacyjny. Ewentualne pozytywne rozstrzygniecie powództwa negatoryjnego wytoczonego przez powódkę, spowodowałoby ustalenie obowiązku podmiotów, który nie były stroną w niniejszym postępowaniu.

W dalszej kolejności wskazać należy, że pozwany M. B. (1) wniósł prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, w tym działki gruntu 1/18, 1/20 i 1/21 aportem do pozwanej spółki w zamian za objęcie akcji. W ocenie Sądu zatem, skoro ten pozwany pozostaje akcjonariuszem spółki i członkiem zarządu komplementariusza pozwanej spółki (...) to zupełnie nieuprawnionym byłoby pozbawianie go możliwości jakiegokolwiek korzystania ze służebności gruntowej przechodu i przejazdu przez działkę (...), czego powód domagał się w dalszej części pkt 1 petitum pozwu. Pozwana spółka jest osobą prawną, która zgodnie z art. 38 k.c. działa przez swoje organy. Pozwanemu M. B. (1) przysługuje zatem wynikające z ustanowienia służebności gruntowej na rzecz spółki, którą reprezentuje, prawo przechodu i przejazdu przez nieruchomość znajdującą się w użytkowaniu wieczystym powoda. Jak wskazuje E. G. w Systemie Prawa Prywatnego (Tom 4. Prawo rzeczowe, Warszawa 2007, s. 462-463) należy bez zastrzeżeń zgodzić się, że właściciel nieruchomości władnącej nie musi osobiście wykonywać przysługującego mu prawa. (…) Za wykonywanie przysługującego mu prawa będą poczytane działania osób trzecich „reprezentujących jego prawa. (…) Także w ramach wykonywania służebności przez właściciela nieruchomości władnącej mieszczą się działania jego domowników, czy pracowników”. Służebność faktycznie jest ustanowiona na rzecz każdorazowego właściciela nieruchomości, jednakże nie należy zapominać, iż użytkownikiem wieczystym nieruchomości jest spółka prowadząca działalność gospodarczą. Idąc tokiem rozumowania powódki, również klienci pozwanej spółki nie mogliby dostać się do siedziby spółki, skoro na ich rzecz służebności nie ustanowiono. Taka interpretacja treści służebności prowadziłaby do kuriozalnych wniosków, a mianowicie do tego, że na rzecz wszystkich możliwych podmiotów, które będą przechodziły lub przejeżdżały przez nieruchomość powódki, należy ustanowić personalnie służebność przechodu lub przejazdu. Taka interpretacja treści służebności jest sprzeczna ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa w postaci służebności gruntowej ustanowionej w celu prowadzenia przez podmiot, na rzecz którego została ustanowiona, działalności gospodarczej.

Przechodząc do rozważań na temat powodów oddalenia powództwa w zakresie roszczenia powoda z pkt 2 petitum pozwu należy wskazać, że powód nie wykazał, ażeby pozwani obecnie dokonali zamontowania bram, furtek, ogrodzeń, itp. konstrukcji oraz składowania jakichkolwiek materiałów czy urządzeń oraz wykonywania jakichkolwiek prac na terenie działki nr (...), bądź żeby w ogóle istniało zagrożenie dokonania takich czynności przez pozwanych. Wskazać należy bowiem, że samodzielne roszczenie negatoryjne wynikające z art. 222 § 2 powstaje w razie naruszeń bezpośrednich. Roszczenie negatoryjne zmierza do zakazania naruszycielowi określonego zachowania się na przyszłość, jeżeli towarzyszące okoliczności wskazują na to, że naruszenia mogą się powtarzać. Obejmuje ono żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazania dalszych naruszeń, jeżeli okoliczności sprawy świadczą o tym, że należy się liczyć z powtarzającymi się naruszeniami. Niedopuszczalne jest również zakazanie naruszeń bez określenia w wyroku, o jakie konkretnie naruszenia chodzi. Powód nie naprowadził na tę okoliczność żadnych dowodów, a Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie jest uprawniony do antycypowania wszelkich możliwych przyszłych zachowań pozwanych. Jak już wskazano, powództwo z art. 222 § 2 k.c. jest powództwem o zaniechanie naruszeń, tymczasem w stanie faktycznym istniejącym na czas zamknięcia rozprawy takowych naruszeń było brak. Odnośnie żądania usunięcia trzech słupków, furtki oraz siatki znajdujących się na prawie użytkowania wieczystego działki nr (...) wskazać należy, że zostało ono rozstrzygnięte w postępowaniu niniejszego Sądu o sygnaturze akt X GC 832/15. Wyrok jest prawomocny, zaś z twierdzeń i dowodów naprowadzonych w niniejszym postępowaniu nie wynika, aby pozwani nosili się z zamiarem ponownego montażu urządzeń, do których usunięcia zostali zobowiązani wyrokiem z dnia 17 marca 2016 r.

Mając na uwadze podniesione argumenty powództwo jako niezasadne należało oddalić, co znalazło wyraz w pkt I sentencji wyroku.

Orzekając w przedmiotowej sprawie Sąd wziął pod uwagę przedłożone przez obie strony dokumenty, jak również zeznania świadków i stron, którym to dowodom w całości dał wiarę, albowiem w zakresie będącym przedmiotem zainteresowania Sądu dowody te nie wykluczały się wzajemnie i utworzyły spójny obraz sprawy. Sąd oparł się również na opinii biegłego z zakresu budownictwa lądowego. Biegły w zakresie możliwym do zbadania na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy udzielił odpowiedzi na pytania sądu, dokonując oceny wyremontowanego szlaku komunikacyjnego, wskazując że spełnia ona wymogi dotyczące nawierzchni, szerokości oraz możliwości dalszego z niego korzystania. Biegły podtrzymał swoją opinię w piśmie z dnia 26 kwietnia 2016 r. Ostatecznie strony nie kwestionowały opinii biegłego, dlatego Sąd przyjął ją za podstawę ustalenia stanu faktycznego. Opinia ta z przyczyn powyżej wskazanych nie przesądziła od kierunku rozstrzygnięcia w sprawie.

O kosztach procesu (pkt II sentencji wyroku) Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., który statuuje zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Koszty pozwanych w niniejszym postępowaniu zamknęły się kwotą 617 zł (600 zł – koszty zastępstwa procesowego, 17 zł – opłata od pełnomocnictwa). W związku z tym, że pozwani wygrali proces w całości należny był im pełny zwrot kosztów. Wskazaną kwotę zasądzono od powoda, na ich rzecz, na podstawie art. 98 § 1 i 3 oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Sąd jedynie omyłkowo nie orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego, do czego był zobowiązany wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 1 kwietnia 2014 r.