Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	SSO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	St. sekr. sąd. Joanna Preizner

po rozpoznaniu 24 października 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 17 października 2017 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 375/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 października 2017 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ( dalej Prezes URE, pozwany), na podstawie art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 1 pkt 3a w związku z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 220 z późn. zm.) ( dalej p.e.) w związku z § 5 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 23 lipca 2007 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r. Nr 133, poz. 924) ( dalej Rozporządzenie) oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257) w związku z art. 30 ust. 1 p.e., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego orzekł, że Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowe (...) sp. z o.o. w Ł. (dalej powód) w dniach 10- 12 oraz 18, 21 i 24 sierpnia 2015 roku, w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w miejscowości Ł., ul. (...), (...)-(...) Ł., naruszyło obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 p.e. i za to działanie na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. wymierzył mu karę pieniężną w wysokości 14 325,00 zł.

Od powyższej Decyzji powód złożył odwołanie, w którym wniósł o uchylenie tej Decyzji oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód zarzucił organowi następujące naruszenia przy wydawaniu Decyzji:

1)  przepisów prawa materialnego, tj. przepisu art. 56 ust. 6 i 6a p.e.;

2)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy;

3)  przepisów art. 228 i 229 k.p.c. przez nieuwzględnienie faktów znanych z urzędu i powszechnie znanych oraz faktów przyznanych.

W uzasadnieniu odwołania, w zakresie naruszenia przepisów prawa materialnego oraz przepisu art. 233 § 1 i art. 229 k.p.c. powód wskazał, że organ błędnie zinterpretował znaczenie ustalonego w postępowaniu przed wydaniem Decyzji stanu faktycznego sprawy. Natomiast to błędne ustalenie stanu faktycznego wpłynęło następnie na błędne zinterpretowanie przesłanek umożliwiających obiektywne zastosowanie przewidzianej art. 56 ust. 6 p.e. instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Powód zaznaczył bowiem, iż organ na nieznanej podstawie przyjął w uzasadnieniu skarżonej Decyzji tezę, że „... w niniejszej sprawie nie można mówić o znikomej szkodliwości czynu z uwagi na to, że popełniony przez Odbiorcę czyn miał istotny wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.” i dalej, że „...stopień szkodliwości czynu Odbiorcy winien być w tym przypadku rozpatrywany także przy uwzględnieniu okoliczności niedostosowania się znacznej liczby innych odbiorców do wprowadzonych obliczeń.” Powód zauważył jednocześnie, że organ stwierdzając to nie przytoczył na uzasadnienie tych tez żadnych danych o istocie niebezpieczeństwa ani o zakresie naruszenia zakazu poboru energii elektrycznej w dniach wskazanych w Decyzji. Poza tym powód zwrócił uwagę, że organ, przyjmując takie uzasadnienie skarżonej Decyzji zaprzeczył sam sobie, ponieważ w dalszej części uzasadnienia przyznał, że naruszenie powoda było znikome.

W zakresie naruszenia art. 228 k.p.c. powód powołał się- jak podał- na fakty powszechnie znane w sprawie, że w okresie ograniczeń poboru mocy w okresie ustalonym w Decyzji, nie wystąpiły żadne negatywne zjawiska zagrażające bezpieczeństwu funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, przy czym zauważył, że organ takich danych nie przedstawił w uzasadnieniu skarżonej Decyzji.

Powód zarzucił też zastosowanie wobec niego odpowiedzialności zbiorowej przez wskazanie, że skoro przedmiotowych naruszeń dopuścili się inni odbiorcy, to i powód nawet za znikome naruszenie dyscypliny w poborze mocy powinien być ukarany karą pieniężną.

Powód podkreślił, że jego naruszenie cechowało się znikomym stopniem szkodliwości czynu, co jak podał wynika z analizy danych o naruszeniu przytoczonych na stronie 11. i 12. skarżonej Decyzji. Wskazał, że z chwilą dotarcia do niego komunikatu o ograniczeniach w poborze mocy realizował obowiązek wynikający z tych ograniczeń w znacznym stopniu, zaś jego stopień zawinienia był nieznaczny. Wywiódł, że powyższe pozwala uznać, że zastosowanie wobec niego instytucji odstąpienia od wymierzenia kary byłoby uzasadnione.

Powód zaznaczył, że z ostrożności procesowej powołuje się na okoliczność dotyczącą zaskoczenia odbiorców energii elektrycznej, wynikającą z faktu zbyt rutynowego ogłoszenia wprowadzania ograniczeń. Wywiódł, iż po wielu latach nieograniczania poboru mocy, wystarczyło tę akcję bardziej rozpropagować przy użyciu nowoczesnych nośników informacji. Okoliczności tej jednak organ nie wziął w ogóle pod uwagę.

Powód wskazał, że jako producent części z branży motoryzacyjnej w zakresie elektrotechniki samochodowej, jest dostawcą dla wiodących w tej branży firm jak: B., V., C., W., B., P. i innych. Natomiast wprowadzenie przez organ przedmiotowych ograniczeń postawiło go w trudnej sytuacji umowy z odbiorcami jego wyrobów. Podniósł, iż nie bez znaczenia w sprawie jest nieuwzględnienie przez organ w postępowaniu przed wydaniem skarżonej Decyzji niezrozumiałego dla odbiorców jego wyrobów z E., U., C., B.i A. kłopotów ich dostawcy z Polski z uwagi na ograniczenia w dostawach energii elektrycznej. Powód zaznaczył, iż ostatecznie doszło tylko do minimalnego naruszenia wprowadzonych stopni ograniczeń, działając jednak w dobrze pojętym interesie gospodarki polskiej jako całości organ winien, według powoda, wziąć te okoliczności pod uwagę przy ocenie warunków do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej, a tego nie uczynił.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o:

1)  oddalenie odwołania;

2)  dopuszczenie oraz przeprowadzenie dowodu z dokumentów zgromadzonych w aktach administracyjnych sprawy przesłanych Sądowi przy piśmie z dnia 15 grudnia 2017 r. na okoliczność zasadności wymierzenia powodowi kary pieniężnej.

Na rozprawie w dniu 24 października 2019 r. pozwany wniósł dodatkowo o zasądzenie kosztów procesu.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowe (...) sp. z o.o. w Ł. zawarło 29 sierpnia 2011 r. z (...) sp. z o.o. w P. (dalej: „OSD”) Umowę nr (...) o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej zawierającą 5 załączników (umowa z załącznikami k. 27- 36 akt adm.). Stosownie do § 10 ust. 1 Umowy weszła ona w życie 1 sierpnia 2011 r. i została zawarta na czas nieokreślony. Zgodnie z § 1 ust. 2 Umowy OSD miał świadczyć usługi dla obiektu- zakładu Przedsiębiorstwa- mieszczącego się w Ł. przy ul. (...). W myśl zaś § 1 ust. 2 Załącznika nr 2 do Umowy odbiorca zamówił moc umowną wynoszącą 390 kW.

W Załączniku nr 4 do Umowy określono szczegółowe zasady i tryb wprowadzania ograniczeń. W jego pkt 1 na podstawie Rozporządzenia ustalono dla roku zawarcia Umowy jak i na następne lata, aż do odwołania lub zmiany, oznaczone wielkości dopuszczalnego poboru mocy dla ww. obiektu. W tym dla 11 stopnia zasilania określono moc na poziomie 390 kW a dla 20 stopnia zasilania moc bezpieczną 107 kW. Zgodnie z treścią pkt 2 Załącznika nr 4 do Umowy o obowiązujących w najbliższych 12 godzinach stopniach zasilania i przewidywanych na następne 12 godzin odbiorca powiadamiany będzie drogą radiową w komunikatach energetycznych nadawanych w programie (...) Radia S.A. o godzinie 7:55 i 19:55 lub w szczególnie uzasadnionych przypadkach telefonicznie, w postaci komunikatów dyspozytorskich wydawanych przez właściwą terenowo Rejonową Dyspozycję Ruchu –OSD. Jak stanowi pkt 5 tego Załącznika jeżeli żadna ze stron, w terminie 30 dni przed upływem okresu obowiązywania ograniczeń, nie zgłosi zmian w zapisach dotyczących wprowadzania ograniczeń, to przyjmuje się, że obowiązują one przez kolejny rok. Oznaczone wielkości dopuszczalnego poboru mocy dla ww. obiektu, jak też inne regulacje dotyczące ograniczeń nie zostały później zmienione przez strony Umowy (okoliczność bezsporna).

Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (dalej: „PSE S.A.” albo „OSP”) w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości, spowodowanych m. in. wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskim poziomem wód w zbiornikach wodnych i rzekach, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu postanowień art. 3 pkt 16d p.e. wprowadzając, na podstawie art. 11 c ust. 2 pkt 2 p.e., od godz. 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Tego samego dnia o godzinie 7:55 i 19:55 pojawiły się komunikaty w Programie (...)Radia informujące o wprowadzonych ograniczeniach (okoliczność bezsporna).

Jednocześnie, 10 sierpnia 2015 r. PSE S.A., działając na podstawie art. 11c ust. 3 p.e., powiadomiły Ministra Gospodarki i Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłosiły Ministrowi Gospodarki konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 p.e., tj. w trybie wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia o wprowadzeniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej do dnia 31 sierpnia 2015 r.

Rada Ministrów pozytywnie rozpatrzyła wniosek Ministra Gospodarki wydając 11 sierpnia 2015 r. rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw pod poz. 1136 i wprowadziło te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00.

Na wezwanie Prezesa URE (...) sp. z o.o., do którego sieci przyłączone jest Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowe (...) sp. z o.o. w Ł., pismem z 9 maja 2016 r. przedstawił zbiorcze dane wskazujące na stopień niedostosowania się odbiorców ujętych w Planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej obowiązującym w dniach od 10 do 31 sierpnia 2015 r. do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Na podstawie powyższych danych zostały wygenerowane informacje wskazujące na stopień niedostosowania się powoda do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w odniesieniu do punktu poboru energii elektrycznej zlokalizowanego w Ł. przy ul. (...), (...)-(...) Ł. (k. 4- 5 akt adm.).

W wyniku analizy ww. dokumentów Prezes URE powziął podejrzenie, że powód, we wskazanym przez OSD obiekcie, nie dostosował się do wprowadzonych 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Mając na względzie powyższe, pismem z 23 czerwca 2016 r. Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej wzywając jednocześnie do zajęcia stanowiska w sprawie, tj. zwłaszcza do złożenia wyjaśnień dotyczących powodów niedostosowania się do wprowadzonych ograniczeń, a także nadesłania kopii wszelkich dokumentów mogących stanowić dowód w sprawie. W szczególności Prezes URE wezwał powoda do ustosunkowania się do przekazanych mu informacji, otrzymanych przez Prezesa URE od OSD, wskazujących na stopień niedostosowania się przez powoda do wprowadzanych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej (zawiadomienie k. 1- 2 akt adm.).

Pismem z 7 lipca 2016 r. (pismo z załącznikami k. 10- 22 akt adm.) powód przedstawił Prezesowi URE swoje stanowisko w sprawie.

Natomiast na wezwanie Prezesa URE do ustosunkowania się przez OSD do wyjaśnień powoda (pismo k. 23 akt adm.), OSD odpowiedział w piśmie z 14 października 2016 r. (pismo z załącznikami k. 26- 38 akt adm.).

W dalszej kolejności powód przedłożył do sprawy pismo z 4 lipca 2017 r. (pismo z załącznikami k. 41-55 akt adm.) oraz pismo z 21 września 2017 r., do którego załączył rachunek zysków i strat za 2016 r. (pismo z załącznikami k. 63- 67 akt adm.), zaś OSD pismo z 5 września 2017 r. (pismo k. 58 akt adm.).

Pismem z dnia 3 października 2017 r. (k. 68 akt adm.) zawiadomiono powoda o zakończeniu postępowania w niniejszej sprawie i poinformowano go o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym, o możliwości złożenia uwag i wyjaśnień, w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego pisma.

17 października 2017 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję (Decyzja k. 70- 77 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania administracyjnego, których autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona Decyzja jest słuszna i ma oparcie w przepisach prawa a podnoszone przez powoda zarzuty nie są trafne, stąd nie mogą skutkować uchyleniem tej Decyzji.

Stosownie do § 5 pkt 1 Rozporządzenia powód jest podmiotem zobowiązanym do stosowania się do wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, bowiem moc umowna w odniesieniu do obiektu powoda zlokalizowanego w Ł. przy ul. (...) określona została na poziomie 390 kW, a zatem powyżej wskazanej w § 5 pkt 1 Rozporządzenia wielkości 300 kW.

Zgodnie z przepisem art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3.

W rozpoznawanej sprawie Prezes URE zarzucił powodowi niezastosowanie się do ograniczeń wprowadzonych na podstawie art. 11 i 11d ust. 3 p.e.

Stosownie do treści tego ostatniego przepisu „W okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia.”

Z kolei zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 2 p.e. w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła. W razie wystąpienia takiej sytuacji Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła (art. 11 ust. 7 p.e.).

Zagrożenie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej może powstać w szczególności w następstwie:

1) działań wynikających z wprowadzenia stanu nadzwyczajnego;

2) katastrofy naturalnej albo bezpośredniego zagrożenia wystąpienia awarii technicznej w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558, z późn. zm.);

3) wprowadzenia embarga, blokady, ograniczenia lub braku dostaw paliw lub energii elektrycznej z innego kraju na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub zakłóceń w funkcjonowaniu systemów elektroenergetycznych połączonych z krajowym systemem elektroenergetycznym;

4) strajku lub niepokojów społecznych;

5) obniżenia dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości, o których mowa w art. 9g ust. 4 pkt 9, lub braku możliwości ich wykorzystania. (art. 11c ust. 1 p.e.).

W przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

1) podejmuje we współpracy z użytkownikami systemu elektroenergetycznego, w tym z odbiorcami energii elektrycznej, wszelkie możliwe działania przy wykorzystaniu dostępnych środków mających na celu usunięcie tego zagrożenia i zapobieżenie jego negatywnym skutkom;

2) może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. (art. 11c ust. 2 p.e.).

Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego niezwłocznie powiadamia ministra właściwego do spraw gospodarki oraz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 (art. 11c ust. 3 p.e.).

Reasumując, w razie powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

a)  po pierwsze, może wprowadzić ograniczenia w dostarczeniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jej części do czasu wejścia Rozporządzenia, o którym mowa w art. 11 ust. 7 p.e., lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin;

b)  po drugie, niezwłocznie powiadamia ministra właściwego do spraw gospodarki oraz Prezesa URE o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie rozporządzenia.

W rozpoznawanej sprawie PSE skorzystały z obu ww. uprawnień tj. w dniach 10-11 sierpnia 2015 roku wprowadziły ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej oraz powiadomiły Ministra Gospodarki o konieczności wprowadzenia ograniczeń na dłuższy okres. Rada Ministrów 11 sierpnia 2015 r. wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które wprowadziło te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00.

Okoliczność, iż doprecyzowanie okresu na jaki OSP może wprowadzić przedmiotowe ograniczenia znajduje się w treści art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e., nie oznacza, że nie zostały one wprowadzone na podstawie art. 11d ust. 3 p.e. Treść przedmiotowych regulacji prawnych tj. art. 11 c ust. 2 pkt 2 oraz art. 11 d ust. 3 p.e. pozostaje w ścisłym związku, albowiem dopiero łączna ich treść określająca podstawę do wprowadzenia ograniczenia przez OSP w okresie występowania zagrożenia tj. art. 11 d ust. 3 p.e. oraz możliwy okres, czemu służy art. 11c ust. 2 pkt 2, którego stosowanie jest możliwe już w sytuacji powstania zagrożenia, umożliwia skuteczne wprowadzenie przedmiotowego ograniczenia przez OSP, tj. w ściśle ograniczonym czasie i na ściśle określonym terytorium.

W świetle powyższego OSP posiadała kompetencję do wprowadzenia przedmiotowych ograniczeń w poborze energii w myśl art. 11d ust. 3 p.e., zaś okres i zakres terytorialny ich obowiązywania, na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e. wprowadzono od godziny 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 roku z informacją o zgłoszonej konieczności wprowadzenia dalszych ograniczeń w trybie art. 11 ust. 7 p.e. Jak już bowiem wskazano, OSP mogło wprowadzić przedmiotowe ograniczenia do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 p.e., lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. Wskazać przy tym należy, iż jedynie realizacja działań z zachowaniem przedstawionej wyżej kolejności umożliwiała uzyskanie podstawowego celu powołanej ustawy, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w kraju.

Zatem przepis art. 11d ust. 3 p.e. stanowi samoistną materialnoprawną podstawę do wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej a niezastosowanie się do nich przez podmioty do tego zobowiązane jest sankcjonowane karą pieniężną określoną w art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. Tym samym przekroczenie poboru energii nie tylko w dniach od 12 do 31 sierpnia 2015 r. kiedy obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów w kwestii ograniczeń, ale również w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. kiedy obowiązywały ograniczenia wprowadzone przez OSP na mocy art. 11d ust. 3 p.e., jest zagrożone karą pieniężną z art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e.

Przy czym skoro to operatorzy systemu elektroenergetycznego wprowadzają ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na zasadzie art. 11d ust. 3 p.e. stosowanie się do ograniczeń w poborze energii obciąża odbiorców tej energii, którzy podlegają karze w razie naruszenia ustalonych przez operatorów ograniczeń. Zgodnie bowiem z treścią art. 56 ust.1 pkt 3a p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3.

Powód nie dostosował się do wprowadzonych na podstawie art. 11 i 11d ust. 3 p.e ograniczeń w poborze energii w dniach od 10 do 12 oraz 18, 21 i 24 sierpnia 2015 roku, co wynika z materiału dowodowego i zostało potwierdzone w Decyzji. Podkreślenia wymaga, iż niedostosowanie się przez powoda do ograniczeń wystąpiło mimo, że komunikaty na temat wprowadzenia ograniczeń ogłoszone zostały w radiu- o godzinie 7:55 i 19:55 w programie (...) Radia. Natomiast komunikaty przekazywane drogą radiową były dla powoda wiążące. Wynika to zarówno z § 12 ust. 2 Rozporządzenia ustanawiającego generalny sposób powiadomienia o obostrzeniach drogą radiową w komunikatach energetycznych właśnie w programie (...) Radia o godzinie 7 ^{( 55)} i 19 ^{( 55)}, jak też z pkt 2 Załącznika nr 4 do Umowy, w którym stwierdzono, że o obowiązujących w najbliższych 12 godzinach stopniach zasilania i przewidywanych na następne 12 godzin odbiorca powiadamiany będzie drogą radiową w komunikatach energetycznych nadawanych w programie(...) Radia S.A. o godzinie 7:55 i 19:55 lub w szczególnie uzasadnionych przypadkach telefonicznie, w postaci komunikatów dyspozytorskich wydawanych przez właściwą terenowo Rejonową Dyspozycję Ruchu –OSD.

Tym samym wobec powiadomienia powoda drogą radiową, która została ustanowiona zarówno w § 12 Rozporządzenia oraz powielona w Umowie zawartej przez niego z OSD powód mógł się spodziewać, że właśnie tą drogą określone komunikaty zostaną ogłoszone. Pomimo zatem tego, że faktycznie od wielu lat nie wprowadzano ograniczeń w poborze energii powód powinien podporządkować się nakazom zawartym w rzeczonych komunikatach, nawet jeśli stanowiły one pewne zaskoczenie. Z kolei jeśli chodzi o adekwatny środek przekazu istotnym jest, że program (...) Radia jest jednym ze środków komunikowania o najszerszym zasięgu, dlatego dociera do najszerszego kręgu odbiorców.

Zaistniała zatem przesłanka do nałożenia na powoda przez Prezesa URE kary pieniężnej, która ma charakter obligatoryjny.

Stosownie do przepisu art. 56 ust. 3 p.e. wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1 pkt 1-38, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym (…). Zgodnie natomiast z ust. 6, ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Ponadto, według ust. 6a Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Oceniając stopień szkodliwości czynu Sąd, mając na względzie powyższe rozważania musiał wziąć pod uwagę, że powód przekroczył pobór energii aż w sześciu dniach. 10 sierpnia 2015 r. przekroczenia miały miejsce praktycznie przez cały dzień, bo od godziny 11:00 do 23:00 a wartość przekroczenia dopuszczalnego poboru mocy wyniosła łącznie 2,687 MW w godzinie ; 11 sierpnia 2015 r. przekroczenia miały miejsce od godziny 11:00 do 18:00, łącznie wartość przekroczenia wyniosła 1,328 MW w godzinie; 12 sierpnia 2015 r. do przekroczeń doszło w godzinach od 11:00 do 14:00, łącznie wartość przekroczenia wyniosła 0,480 MW w godzinie; 18 sierpnia 2015 r. przekroczenia miały miejsce od godziny 11:00 do 15:00, łącznie wartość przekroczenia wyniosła 0,060 MW w godzinie; 21 sierpnia 2015 r. przekroczenia miały miejsce od godziny 8:00 do 14:00, łącznie wartość przekroczenia wyniosła 0,140 MW w godzinie; 24 sierpnia 2015 r. do przekroczeń doszło w godzinach od 13:00 do 21:00 z wyłączeniem godziny 14:00, łącznie wartość przekroczenia wyniosła 0,080 MW w godzinie. Łącznie dla wyżej wymienionego sześciodniowego okresu powód przekroczył 4,775 MW w godzinie. Zakres tego przekroczenia jest więc wbrew stanowisku powoda niebagatelny.

Powód nie stosując się do ograniczeń wprowadzonych ze względu na wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu postanowień art. 3 pkt 16d p.e., dokonując w okresie trudnych warunków zewnętrznych- niskiego stanu wód i upałów- mających przełożenie na to bezpieczeństwo przekroczenia poboru energii w powyższym zakresie, w sposób bezpośredni oddziaływał negatywnie na bezpieczeństwo energetyczne kraju. Pomimo bowiem, że krajowy system elektroenergetyczny (KSE) funkcjonował dalej skutkiem działania powoda mogło być wystąpienie rzeczywistego zagrożenia w pracy całego KSE.

Zagrożenie dla pracy KSE jest potęgowane jeśli również inni odbiorcy nie stosują się do ustalonych ograniczeń w poborze energii, dlatego tak ważne jest podporządkowanie poszczególnych odbiorców wprowadzonym restrykcjom. Nie można zatem nie rozpatrywać naruszenia powoda w kontekście niebezpieczeństwa jakie niesie choćby jednostkowe nieznaczne przekroczenie poboru energii przyczyniające się do ogólnego wzrostu przekroczeń wpływających na pracę KSE. Wobec więc tego, że nawet nominalnie niewysokie przekroczenie przekłada się na ryzyko doprowadzenia do zakłócenia tak istotnego dla całego kraju systemu, należało uznać, że przekroczenia jakich dopuścił się powód nie były znikomo szkodliwe, ich stopień szkodliwości jest znaczny.

Powyższe nie oznacza, jak twierdzi powód, odpowiedzialności zbiorowej, ponieważ powód odpowiada tylko za przekroczenia, których dopuścił się indywidualnie. Jedynie waga tych przekroczeń jest potęgowana w perspektywie skutków jakie mogą wystąpić w KSE stanowiącym niejako „system naczyń połączonych”.

Z tego względu odstąpienie od nałożenia na powoda kary na podstawie ww. przepisu art. 56 ust. 6a p.e., zgodnie z którym Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, nie było możliwe.

W kwestii zawinienia trzeba natomiast podnieść, iż profil działalności powoda będącego producentem części z branży motoryzacyjnej nie wyklucza konieczności podporządkowania się wprowadzanym ograniczeniom poboru energii. Powód nie jest bowiem podmiotem chronionym przed wprowadzanymi ograniczeniami, jak choćby szpitale i inne obiekty ratownictwa medycznego (§ 6 ust. 1 Rozporządzenia), dlatego musi się do tych ograniczeń dostosować. Będąc zatem zobowiązanym do stosowania się do ograniczeń nie podjął możliwych działań ostrożnościowo - prewencyjnych, w tym nie zwrócił się o zwiększenie dopuszczalnej mocy bezpiecznej dla własnego zakładu. Nie wykazał też, aby podejmował szczególne działania, które miałyby zapobiec naruszeniu. Wskazał natomiast, iż był związany umowami z odbiorcami jego wyrobów, którzy nie rozumieli sytuacji ograniczeń w poborze energii w jakiej się znalazł, co tylko potwierdza, że opisywane naruszenie jest wynikiem jego świadomego zachowania, gdyż nie zdecydował się na poniesienie ewentualnych strat spowodowanych wyłączeniem produkcji, tym samym narażając się na odpowiedzialność ustawową. Za powyższym stanowiskiem przemawia także okoliczność, iż powód nie utrzymał dopuszczalnego poboru mocy nie tylko w ciągu pierwszych 3 dni od wprowadzenia ograniczeń, ale dopuścił się przekroczenia poboru mocy również w następnych dniach, tj. 18, 21 a nawet 24 sierpnia 2015 r., tak więc długo po wprowadzeniu ograniczeń 10 sierpnia 2015 r.

Jeśli chodzi o dotychczasowe zachowanie podmiotu Sąd przyjął, iż brak jest danych na temat wcześniejszych naruszeń prawa energetycznego przez powoda.

Odnosząc się do ostatniej przesłanki wymiaru kary jaką jest sytuacja finansowa odbiorcy należy za pozwanym podnieść, że wymierzona kara nie jest nadmiernie uciążliwa dla powoda, jest odpowiednia do charakteru popełnionego czynu oraz skutków naruszenia obowiązujących norm. Kara ta nie wpłynie ponadto na pogorszenie kondycji finansowej powoda oraz jego płynność finansową i pozostaje we właściwej proporcji do uzyskanego przez powoda w poprzednim roku podatkowym przychodu wynoszącego (...) zł.

Mając powyższe na uwadze oraz treść art. 56 ust. 3 p.e. należało uznać, iż nałożona na powoda kara w wysokości 14 325 zł jest znacznie niższa od limitu określonego treścią art. 56 ust. 3 p.e. wynoszącego 15 185 706 zł, ale adekwatna do wielkości przekroczenia. Wysokość kary pieniężnej stanowi bowiem iloczyn 3 000 zł i łącznego przekroczenia mocy odpowiadającej MW w poszczególnych godzinach doby, po zaokrągleniu w dół do pełnych złotych (4,775 MW x 3 000 zł). Wartość mnożnika wynika z tego, iż pozwany wziął pod uwagę poziom najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej za 1 MWh energii elektrycznej na rynku bilansującym, tj. 1 500 zł (odnotowanej 7 stycznia 2016 roku), której należałoby się spodziewać przy ograniczonej podaży energii elektrycznej w okresie 10- 31 sierpnia 2015 roku. Sąd nie ma zastrzeżeń do przyjętego przez pozwanego wyliczenia. Prezes URE zawęził bowiem podstawę wymierzenia kary wyłącznie do godzin, kiedy nastąpiło niedostosowanie powoda do ograniczeń i do stopnia w jakim to niedostosowanie miało miejsce.

W ocenie Sądu kara ustalona w tych granicach spełni swoje podstawowe cele w zakresie odziaływania szczególnego na powoda, jak również funkcję prewencji ogólnej. Tak ustalona kara nie przekracza również możliwości płatniczych powoda. Warto w tym miejscu podkreślić, że kara administracyjna nie stanowi odpłaty za popełniony czyn, lecz ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo – zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 31 marca 2008r., sygn. akt SK 75/06, OTK-A 2008, Nr 2, poz. 30). Powód w toku niniejszego postępowania nie wykazał, aby nałożona kara zachwiała jego płynność finansową. Wskazać przy tym należy, iż kara w nałożonej wysokości, relatywnie niewysoka i zarazem adekwatna do zakresu stwierdzonego naruszenia będzie również odpowiednio odczuwalna, na tyle dolegliwa, aby spełniła swoje funkcje. Należało zatem przyjąć, iż kara w wysokości 14 325 zł będzie na tyle odczuwalna dla powoda, aby spełniła swoją funkcję represyjną i zapobiegawczą sprawiając, że powód, jako podmiot ukarany będzie stosował się do obowiązującego porządku prawnego, a także wychowawczą oddziałując zniechęcająco na innych przedsiębiorców do podejmowania działań niezgodnych z prawem.

W tym stanie rzeczy Sąd stwierdził, że nie doszło do naruszenia art. 56 ust. 6 i 6a p.e., ale także przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, ponieważ organ regulacyjny stosuje przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, zaś nawet uchybienie im nie może stanowić skutecznego zarzutu przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który rozpoznaje sprawę od nową, nie dokonując kontroli prawidłowości postępowania administracyjnego.

Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 ze zm.).

SSO Anna Maria Kowalik

ZARZĄDZENIE

1) (...)

2) (...)

SSO Anna Maria Kowalik