Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania M. B. (1) i M. B. (2)

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 22 marca 2017 roku Nr (...)

1.  zmienia decyzję Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 22 marca 2017 roku Nr (...) w pkt 2) w ten sposób, że obniża nałożoną na M. B. (1) i M. B. (2) karę pieniężną do wysokości 1000 zł (jeden tysiąc złotych),

2.  zasądza od powodów M. B. (1) i M. B. (2) na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę po 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Dariusz Dąbrowski

Sygn. akt XVII AmE 204/17

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 22 marca 2017 r., znak: (...) na podstawie art. 168 pkt 11, art. 169 ust. 1 pkt 1 oraz art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r. poz. 478 ze zm.) w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 23 ze zm.) oraz art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 220) po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcom: Pani M. B. (1) oraz Panu M. B. (2) prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) M. B. (1), M. B. (1) Spółka Cywilna, w związku z ujawnieniem w prowadzonej przez Przedsiębiorców działalności regulowanej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji nieprawidłowości, polegającej na nieprzekazaniu Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7, zawierającego informacje określone w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii, w terminie 30 dni od dnia zakończenia kwartału, wymierzył Przedsiębiorcom karę pieniężną w wysokości 10.000 zł za to, że Przedsiębiorcy nie przekazali Prezesowi URE w terminie 30 dni od zakończenia II kwartału 2016 r. (tj. do dnia 30 lipca 2016 r.) ww. sprawozdania kwartalnego, co stanowiło naruszenie obowiązku Przedsiębiorcy określonego w art. 9 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła strona powodowa. Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

- naruszenie art. 174 ustawy o odnawialnych źródłach energii (uOZE) poprzez niewłaściwą ocenę stanu faktycznego pod kątem oceny przesłanek odstąpienia od wymierzenia kary;

- naruszenie art. 67 § 1 w zw. z art. 75 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (kpa) poprzez oparcie decyzji organu na materiale tekstowym nie mającym rangi dowodu.

Jednocześnie wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i zwrot kosztów postępowania według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 9 października 2017 r. strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o

oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 30 października 2017 r. pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. (1) i M. B. (2) prowadzą wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) M. B. (1), M. B. (1)Spółka Cywilna w J.. /okoliczność bezsporna/

Przedsiębiorcy prowadzą działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu energii elektrycznej na podstawie wpisu do rejestru wytwórców energii w małej instalacji prowadzonego przez Prezesa URE – numer wpisu: (...). /okoliczność bezsporna/

Pismem z dnia 11 stycznia 2017 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zawiadomił Przedsiębiorców o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, w związku z nieprzedłożeniem sprawozdania kwartalnego o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy. Na podstawie art. 50, art. 77 § 1 i art. 78 Kodeksu postępowania administracyjnego Prezes URE wezwał Przedsiębiorców do złożenia szczegółowych wyjaśnień w sprawie, wniosków dowodowych oraz przedstawienia uwierzytelnionych kopii dokumentów mających związek z ujawnionym naruszeniem. /k. 1-1v akt adm./

W odpowiedzi na powyższe, pismem datowanym na dzień 27 stycznia 2017 r. Przedsiębiorcy wskazali na terminowość w składaniu sprawozdań z poprzednich kwartałów. Wskazali, że przyczyną niezłożenia sprawozdania za II kwartał 2016 r. były problemy zdrowotne M. B. (1) i konieczność uczestnictwa M. B. (2) w pracach naprawczo-remontowych w elektrowni, której są właścicielami. Zdaniem Przedsiębiorców, w niniejszej sprawie zaistniały podstawy do zastosowania przepisu art. 174 ust. 2 uOZE. Wskazali, iż sprawozdanie za II kwartał 2016 r. zostało przesłane w dniu 11 sierpnia 2016 r. Przedsiębiorcy załączyli do niniejszego pisma wydruk wiadomości mailowej oraz kserokopię karty informacyjnej leczenia szpitalnego M. B. (1). /k. 6-10 akt adm./

Pismem z dnia 2 marca 2017 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorców o zakończeniu prowadzonego w przedmiotowej sprawie postępowania. Jednocześnie, poinformował o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Pouczono Przedsiębiorców, iż niezapoznanie się z aktami sprawy w powyższym terminie, będzie uznane za rezygnację z możliwości wypowiedzenia się w sprawie zgromadzonego materiału dowodowego. /k. 11 akt adm./

W dniu 7 marca 2017 r. Przedsiębiorcy zapoznali się z materiałem dowodowym. /k. 12 akt adm./

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym i sądowym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie, a zmiana decyzji nastąpiła z innych przyczyn niż przyczyny wskazane w odwołaniu.

Na wstępie należy przywołać treść art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2015 r., poz. 478), zgodnie z którym wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji ma obowiązek przedłożenia Prezesowi URE sprawozdania kwartalnego, zawierającego wskazane informacje w terminie 30 dni od zakończenia kwartału. Termin na złożenie sprawozdania kwartalnego ma charakter materialnoprawny, co oznacza, że powinno ono zostać doręczone Prezesowi URE w terminie 30 dni od zakończenia kwartału.

W przedmiotowej sprawie nie było okolicznością sporną, że przedsiębiorca został wpisany przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki do rejestru wytwórców energii w małej instalacji (numer wpisu: (...)) tj. rejestru o którym mowa w art. 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, z uwagi na fakt, iż prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji odnawialnego źródła energii. W związku z powyższym ciążył na nim obowiązek wynikający z art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii.

Przedsiębiorca złożył sprawozdanie za II kwartał 2016 r. w dniu 12 sierpnia 2016 r. (data wpływu sprawozdania do Urzędu Regulacji Energetyki). Natomiast, termin do złożenia przez Przedsiębiorcę kwartalnego sprawozdania za II kwartał 2016 r. upłynął w dniu 30 lipca 2016 r.

Odnosząc się do pierwszego zarzutu strony powodowej naruszenia przez pozwanego art. 174 ustawy o OZE to nie znajduje on uzasadnienia. Zgodnie bowiem z treścią ust. 2 tego przepisu Organy, o których mowa w art. 169 ust. 1, mogą odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli zakres naruszeń jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, zanim organy, o których mowa w art. 169 ust. 1, powzięły o tym wiadomość. Dla zastosowania odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej muszą łącznie wystąpić następujące przesłanki:

1) zakres naruszeń jest znikomy;

2) podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek;

3) zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku musi nastąpić, zanim właściwy organ powziął wiadomości o naruszeniu.

Ustawodawca przewidział przedmiotową instytucję, jednak w przypadku spełnienia określonych przesłanek. W przedmiotowej sprawie nie istnieją podstawy do odstąpienia od wymierzenia powodowi kary pieniężnej. Wykonanie obowiązku sprawozdawczego nastąpiło po upływie terminu określonego przepisami. Przedsiębiorcy byli zobowiązani do przedstawienia Prezesowi URE przedmiotowego sprawozdania najpóźniej do dnia 30 lipca 2016 r. Powód zrealizował obowiązek dopiero w dniu 12 sierpnia 2016 r., wówczas bowiem sprawozdanie wpłynęło do Urzędu. Powód kwestionował ocenę zakresu naruszeń dokonaną przez pozwanego. Zdaniem Sądu, Prezes trafnie wskazał, iż „niedopełnienie przez powoda obowiązku przedłożenia sprawozdania kwartalnego w wyznaczonym terminie pozbawiło Prezesa URE informacji, których brak wpływa na rzetelność i kompletność raportu rocznego”. Podkreślenia wymaga również fakt, iż na podstawie sprawozdań kwartalnych przekazywanych przez wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, Prezes URE sporządza zbiorczy raport roczny, który przekazuje ministrowi właściwemu do spraw energii. Brak terminowości w złożeniu przez powoda sprawozdania prowadzi do utrudnienia realizacji oczekiwanego przez ustawodawcę celu, jakim jest posiadanie pełnych, aktualnych i rzetelnych informacji określonych w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii.

Sąd stwierdził, że co do zasady odwołanie powoda jest niezasadne, ponieważ wskazane w odwołaniu naruszenia w realiach przedmiotowej sprawy nie miały miejsca. Sam odwołujący również nie zakwestionował faktu, że uchybił terminowi złożenia sprawozdania.

W ocenie Sądu Prezes URE prawidłowo ustalił stan faktyczny, w oparciu o materiał zgromadzony w sprawie. Mianowicie, złożenie sprawozdania za II kwartał 2016 roku nastąpiło po terminie określonym przez ustawodawcę. Pozwany prawidłowo też nałożył karę pieniężną w wysokości 10.000 zł, tj. w wysokości która obowiązywała w dacie wydania przedmiotowej decyzji i była ściśle określona kwotowo w przepisie art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy o OZE. Zatem wymiar kary pieniężnej nie był wówczas uzależniony ani od sytuacji finansowej podmiotu, ani też nie był ustalany na zasadzie miarkowania.

Sąd stwierdził natomiast, że przepis art. 170 ust. 4 pkt 1 i 2 OZE został zmieniony nowelą do OZE z dnia 7 czerwca 2018 r. (Dz. U. z 2018 r., poz. 1276). Po nowelizacji ustęp 4 pkt 2 tego przepisu po zmianie brzmi: „wysokość kary pieniężnej wymierzonej w przypadkach określonych w art. 168 pkt 11, 11b, 12, 14, 16 i 18, wynosi 1000 zł.”

Podkreślenia w tym miejscu zatem wymaga, że Sąd orzekając w przedmiotowej sprawie wziął pod uwagę przepis art. 316 k.p.c., zgodnie z którym Sąd wydając wyrok bierze pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, co oznacza, że przepis ten statuuje zasadę aktualności wyroku. Niniejsza zasada obejmuje zarówno obowiązujące przepisy, mogące stanowić podstawę rozstrzygnięcia, jak i okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 70/96, Legalis Nr 40751).

W związku z powyższym należało przy orzekaniu w przedmiotowej sprawie, w zakresie określenia wysokości nałożonej kary pieniężnej uwzględnić stan rzeczy obowiązujący w dacie orzekania przez Sąd Okręgowy, który to stan uległ zmianie w stosunku do tego, jaki obowiązywał w dacie rozstrzygania sprawy przez Prezesa URE.

Sąd orzekający w niniejszym składzie w pełni podziela i przyjmuje za swój pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 22 sierpnia 2018 r., w sprawie o sygn. akt III AUa 128/2018 (System Informacji Prawnej LEX nr 2538410), zgodnie z którym „stosownie do treści art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Stan rzeczy o jakim stanowi cyt. przepis obejmuje zarówno stan faktyczny, ustalony w danej sprawie jak i stan prawny”.

Sąd w przedmiotowej sprawie zastosował zatem warunki łagodniejsze, stosując wobec przedsiębiorcy względniejsze przepisy związane z wymierzeniem kary pieniężnej. W tej sytuacji względniejszą dla powoda kara pieniężną jest kwota 1.000 zł, wskazana w art. 170 ust. 4 pkt 2 OZE, w aktualnym brzmieniu.

Na powodzie niewątpliwie spoczywał obowiązek złożenia sprawozdania kwartalnego Prezesowi URE. Co prawda, powód podjął działania w celu wypełnienia swego obowiązku, jednak nastąpiło to dopiero po upływie terminu do jego złożenia. Zauważyć jednak należy, że na powodzie jako przedsiębiorcy, spoczywa obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej ze szczególną starannością, co powoduje nałożenie na niego bezwzględnego obowiązku znajomości przepisów dotyczących prowadzonej przez niego działalności. Powód powinien zatem prowadzić działalność w taki sposób, aby nie naruszać przepisów prawa.

Za bezpodstawny należało także uznać drugi zarzut odwołania, mianowicie naruszenia przez Prezesa URE przepisów postępowania administracyjnego. Sąd Okręgowy podziela utrwalone w judykaturze stanowisko, iż zasadniczo tego typu zarzuty są nieskuteczne przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ponieważ Sąd ten nie może ograniczyć sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Celem postępowania sądowego nie jest bowiem przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów według zasad obowiązujących w postępowaniu przed sądem cywilnym. Tutejszy Sąd jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu w tym wypadku, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Tylko takie odczytanie relacji między postępowaniem administracyjnym i postępowaniem sądowym może uzasadniać dokonany przez racjonalnego ustawodawcę wybór między drogą postępowania cywilnego i drogą postępowania sądowo-administracyjnego dla wyjaśnienia istoty sprawy (por. np.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn.. akt III CRN 120/91; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351/99; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 r., sygn. akt III SZP 2/05). Sąd Okręgowy uznaje, że nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych, to zarzuty w tym zakresie nie mogą być skuteczne, o ile uchybienia te mogą być sanowane w toku postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem tutejszy Sąd zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym. Niezależnie jednak od powyższego, w ocenie Sądu, zaskarżona decyzja została wydana prawidłowo, po dokonaniu wnikliwego i całościowego zbadania materiału dowodowego sprawy oraz w granicach przysługującej organowi swobodnej oceny dowodów.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Wobec stwierdzenia, że co do zasady odwołanie nie było zasadne, zaś przyczyną zmiany decyzji poprzez zmianę kary była zmiana przepisów, zastosowana w przedmiotowej sprawie na korzyść względem powoda, pozwanemu należały się koszty zastępstwa procesowego w pełnej wysokości. O kosztach postępowania rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, że powód, jako strona przegrywająca sprawę, zobowiązany jest do zwrotu pozwanemu kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, przy czym Sąd obciążył powodów tym kosztem w równych częściach – tj. po 360 zł.

SSO Dariusz Dąbrowski