Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 września 2013 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Kremer

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2013 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. K.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o uchylenie wyroku Sądu Arbitrażowego przy Polskiej (...) do sygn. SA/097/I/2012

na skutek zażalenia M. K. na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 czerwca 2013 roku, sygn. akt IX GC 338/13

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie, w ten sposób, że zwolnić skarżącego M. K. od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od skargi.

Sygn. akt I ACz 1432/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Krakowie w punkcie 1 zwolnił M. K. z opłaty sądowej od opłaty od skargi o uchylenie wyroku Sądu Arbitrażowego przy Polskiej (...) do sygn. SA/097/I/2012 w zakresie powyżej ¼ opłaty; w punkcie 2 oddalił wniosek wnoszącego skargę w pozostałym zakresie.

W uzasadnieniu swego stanowiska Sąd Okręgowy odwołał się do treści art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 ze zm.) i wskazał, że zgodnie z tym przepisem sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. W związku z tym to rzeczą wnioskodawcy jest spełnienie ustawowych przesłanek w tym przedmiocie. Opierając się na deklaracjach podatkowych Sąd Okręgowy stwierdził, że choć wnoszący skargę ma na koncie debet w wysokości ok. 124.000 zł, to z działalności gospodarczej co roku osiąga przychód w znacznej wysokości, w roku 2011 r. w wysokości 830.000 zł przy stracie ok. 470.000 zł, natomiast w roku 2012 w wysokości ok. 91.000 zł przy stracie ok. 55.000 zł, zatem miał środki, które mógłby w części przeznaczyć na opłatę od skargi, przy uwzględnieniu udzielonego zwolnienia w ¾ części. Skarżący jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą, a zatem winien uwzględniać konieczność posiadania środków na prowadzenie procesu. Nadto Sąd Okręgowy podkreślił, że skoro wnoszący skargę nie przedłożył wniosku o ogłoszenie upadłości ani pism komorniczych, a jedynie zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej, to może ponieść koszty sądowe w ¼ części.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył wnoszący skargę M. K., zaskarżając je w części w jakiej Sąd Okręgowy oddalił jego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że wnoszący skargę posiada dostateczne środki na uiszczenie ¼ opłaty od skargi o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego.

W konkluzji wniósł o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i zwolnienie go od kosztów sądowych w całości.

W uzasadnieniu podniósł, że Sąd Okręgowy nie dokonał gruntownej analizy dokumentacji, potwierdzającej jego stan majątkowy, co spowodowało błędną ocenę zdolności finansowych skarżącego. Wskazał, że z uwagi na wysoką wartość przedmiotu sporu konieczność uiszczenia nawet ¼ opłaty od skargi przekracza jego zdolności finansowe i pozbawia go tym samym możliwości ochrony swoich praw. Podał, że w obecnie nie posiada żadnych własnych środków, które umożliwiałyby mu na uiszczenie opłaty. Cały posiadany majątek został zajęty w toku postępowań egzekucyjnych. W chwili obecnej pozostaje w całości na utrzymaniu rodziny.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że Sąd Okręgowy, odmawiając skarżącemu częściowego zwolnienia od opłaty od skargi błędnie zidentyfikował przesłankę, stanowiącą podstawę do zwolnienia od kosztów, wskazując, że wnioskodawca winien wykazać, zgodnie z art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.), że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Tymczasem wnoszący skargę, prowadzący działalność gospodarczą jako osoba fizyczna nie może być traktowany jak podmioty wymienione w art. 103 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a zatem nie ma w jego przypadku zastosowania zasada wykazywania, że nie ma dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych, lecz podstawą oceny wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych jest oświadczenie, o którym mowa w art. 102 ust. 1 powołanej wyżej ustawy i ocena czy w ustalonym na tej podstawie stanie faktycznym wnioskodawca nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi w całości lub w części bez uszczerbku dla utrzymania siebie i swojej rodziny.

Wobec tego Sąd Apelacyjny, rozpoznając sprawę w postępowaniu zażaleniowym jako sąd meriti, obowiązany jest ustalić sytuację majątkową skarżącego i ocenić ją w świetle ustawowych przesłanek z art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Z treści art. 102 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wynika, że zwolnienie od kosztów sądowych każdej osoby fizycznej, a więc także będącego przedsiębiorcą, uzależnione jest od ustalenia przez Sąd, w oparciu o okoliczności dotyczące stanu rodzinnego, majątkowego, dochodów i źródeł utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie, iż osoba wnioskująca nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku dla utrzymania siebie i swojej rodziny. Powyższy stan winien wynikać z rzetelnego i wiarygodnego oświadczenia majątkowego osoby fizycznej zawierającego dane dotyczące posiadanego majątku oraz stanu rodzinnego, źródeł utrzymania, wysokości uzyskiwanego dochodu, w szczególności z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorcy.

Z przedłożonego przez skarżącego oświadczenia majątkowego wynika, że skarżący nie posiada nieruchomości, ruchomości, oszczędności ani żadnego innego majątku. Nie osiąga jakichkolwiek dochodów, gdyż uczy się. Nie ma również nikogo na utrzymaniu, sam pozostaje na utrzymaniu rodziny i najbliższych. Jego miesięczne wydatki wynoszą ok. 800 zł, w tym 500 zł na żywność, 100 zł na środki higieniczne, 150 zł na książki, 50 zł na komunikacje miejską. Posiada zobowiązania publicznoprawne wobec ZUS na kwotę 22.221,94 zł, wobec instytucji kredytowej - banku (...) na kwotę ponad 400.000 zł oraz na rzecz czterech innych podmiotów na łączną kwotę przekraczającą 100.000 zł. Na wezwanie Sadu przedłożył Deklarację podatkową PIT za rok 2011 i 2012, wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, wydruk z historii rachunku bankowego za okres od 2 listopada do dnia 10 maja 2013 r. oraz wyciąg z rachunku. Z przedłożonych na wezwanie Sadu dodatkowych dokumentów obrazujących jego sytuację życiową i majątkową wynika, że skarżący choć z działalności gospodarczej skarżący w roku 2011 r. uzyskał przychód w kwocie 830.723,66 zł przy kosztach jego uzyskania w wysokości 1.303.427,77 to w roku 2012 r. przychody spadły o prawie 90 % i wyniosły 91.985,73 zł przy kosztach uzyskania przychodu w kwocie 147.568,94 zł Skarżący zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej z dniem 31 sierpnia 2012 r. Z historii rachunku bankowego wynika, że w podanym okresie została dokonana w dniu 24 stycznia 2013 r. jedna wpłata i jedna wypłata w kwotach po 50 zł. Natomiast z wydruku z rachunku bankowego wynika, że na dzień 13 maja 2013 r. saldo wynosi -124.243 zł, z powodu zablokowania przez komornika kwoty 124.243 zł.

W tej sytuacji brak jest podstaw do stawiania skarżącemu zarzutu, że powinien zabezpieczyć jak największe środki licząc się z możliwością prowadzenia postępowania sądowego. Sytuacja finansowa skarżącego wskazuje, że zaprzestał on regulowania swych zobowiązań wobec wielu podmiotów, czego skutkiem było wszczęcie przeciwko niemu postępowań egzekucyjnych, jego rachunek bankowy został zablokowany przez komornika na kwotę ponad 124.000 zł. W tej sytuacji trudno oczekiwać od skarżącego zgromadzenia kwoty pozwalającej na uiszczenie opłaty od skargi w jakimikolwiek wymiarze, pozwalających skarżącemu na obronę swych praw przed sądem, skoro nie dysponuje on żadnymi wolnymi środkami pieniężnymi. Co prawda z prowadzonej działalności gospodarczej osiągał ponad milionowe przychody w roku 2011 r. to jednak w pierwszej połowie 2012 r. przychody te drastycznie zmalały, co w powiązaniu z brakiem dochodów skutkowało zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej przez skarżącego z końcem sierpnia 2012 r. Sytuacja skarżącego, który nadal się uczy, co wydaje się wiarygodne, gdyż z komparycji umowy lokalu użytkowego (k. 22) wynika, że skarżący ma ukończone dopiero 22 lata, wskazuje, że w chwili obecnej nie jest on w stanie ponieść ciężaru związanego z kosztami sądowymi w zakresie opłaty od skargi bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu.

Powyższe zdaniem Sądu Apelacyjnego przemawia za udzieleniem skarżącemu zwolnienia od kosztów sądowych stosownie do art. 102 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w postulowanym przez niego zakresie tj. od opłaty od skargi.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.