Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2019r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 maja 2019r. w Suwałkach

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

w związku z odwołaniem M. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 22 listopada 2018 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że M. S. nie pobrał nienależnych świadczeń i w związku z tym nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.05.2018r. do 30.09.2018r. w kwocie 5149 (pięć tysięcy sto czterdzieści dziewięć) złotych i odsetek za okres od 26.05.2018r. do dnia wydania decyzji, tj. do 22.11.2018r. w kwocie 117,71 (sto siedemnaście i siedemdziesiąt jeden) złotych.

Sygn. akt III U 172/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w B. decyzją z 22.11.2018r. obowiązał M. S. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 01.05.2018r. do 30.09.2018r. w kwocie 5.149zł i odsetek za okres od 26.05.2018r. do dnia wydania decyzji, czyli do 22.11.2018r. w kwocie 117,71zł.

W uzasadnieniu wskazał jedynie, że w okresie od 01.05.2018r. do 30.09.2018r. M. S. pobrał nienależnie świadczenia z tytułu renty rodzinnej w łącznej kwocie 5.266,71zł z powodu zbyt późnego powiadomienia Zakładu o zmianach w uprawnieniach do świadczenia.

Odwołanie od tej decyzji złożył M. S., domagając jej zmiany o ustalenia, że nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranej renty rodzinnej za okres od 01.05.2018r. do 30.09.2018r. Argumentował, iż po osiągnięciu pełnoletniości oraz ukończeniu szkoły średniej wraz z pozytywnymi wynikami egzaminu dojrzałości jego celem była dalsza edukacja i kształcenie się. Od października 2016r. od ukończenia szkoły średniej, do 31.08.2018r. nieprzerwanie kontynuował edukację w:

- (...)- Roczny kurs z zakresu grafiki i animacji 3D w W. który odbywał się w okresie od 01.10.2016r. do 09.07.2017r.

- Policealnej Szkole (...)na kierunku technik-informatyk, który rozpoczął się 01.10.2017r. i zakończył się niepowodzeniem i skreśleniem z listy słuchaczy z dniem 01.03.2018r.

- Policealnej Szkole (...)na kierunku technik-administracji który rozpoczął się 06.03.2018r. i zakończył się niepowodzeniem oraz skreśleniem z listy słuchaczy z dniem 31.08.2018

W okresie też od marca do końca czerwca 2018r. podjął się terapii w gabinecie psychologicznym i korzystał z porad psychologa klinicznego. W tym okresie przechodził bowiem kryzys emocjonalny związany z brakiem adaptacji wynikającej z niepowodzeń związanych z edukacją oraz kształceniem w Policealnej Szkole (...)na kierunku technik-informatyk. W dniu 27.07.2018r. został jednak przyjęty na Wydział Informatyki (...)na kierunek informatyka, a z dniem 01.10.2018r. rozpoczął semestr zimowy, o czym został poinformowany organ rentowy w terminie możliwym do realizacji. Z tych względów decyzja organu rentowego jest błędna, gdyż nigdy nie pobierał bezpodstawnie renty rodzinnej, gdyż miał do niej pełne prawo, ze szczególnym uwzględnieniem okresu od 01.05.2018r. do 30.09.2018r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, że zgodnie z art. 138 ust. 1-4 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 1270 ze zm.):

Ustęp 1 Osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Ustęp 2 Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Ustęp 3. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

Ustęp 4. Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5.

Natomiast skarżoną decyzją zobowiązano M. S. do zwrotu renty rodzinnej za okres od 01.05.2018r. do 30.09.2018r. w związku z powyższym przepisem i w związku z art. 68 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i art. 84 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2019r. poz. 300 ze zm.), ponieważ w spornym okresie nie kontynuował nauki w Policealnej szkole (...).

Wskazał również , iż z zaświadczenia z Policealnej Szkoły (...)z dnia 02.11.2018r. wynika, że odwołujący się od 06.03.2018r. był słuchaczem na kierunku technik administracji. Wymaganą frekwencję uzyskał w miesiącu marcu i kwietniu 2018r. O fakcie zaś niekontynuowana nauki nie poinformował organu rentowego. Dopiero pismem z dnia 23.10.2018r. powiadomił Zakład, iż od 01.10.2018r. jest studentem Politechniki (...)na Wydziale Informatyki.

Dodatkowo zaznaczył, że odwołujący się w decyzjach ustalających prawo do renty rodzinnej w pouczeniu w punkcie VIII był informowany o konieczności powiadomienia organu rentowego o zaprzestaniu uczęszczania do szkoły i nadesłania zaświadczenia o kontynuowaniu nauki.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

Poczynione w sprawie ustalenia wskazują bowiem jednoznacznie, że odwołujący się w spornym okresie tj. od 01.05.2018r. do 30.09.2018r. podejmował działania związane z kontynuowaniem nauki, jednak w okresie od marca do czerwca 2018r. z uwagi na zły stan psychiczny nie realizował w pełni obowiązków ucznia. O nienależnym świadczeniu można byłoby mówić, gdyby odwołujący się nie podjął nauki i jej nie kontynuował. Podjęcie i kontynuacja nauki jest bowiem podstawowym warunkiem przyznania prawa do renty rodzinnej pełnoletniemu dziecku osoby zmarłej. Zgodnie bowiem z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 1270) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Odnosząc się do przedmiotu sporu zasadnym jest na wstępie przywołanie treści art. 138 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej dalej ustawą emerytalną, że osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Z mocy art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy, za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu tego przepisu uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczenia , jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Nie ulega wątpliwości, że treść tego przepisu była przytaczana w decyzjach rentowych adresowanych do odwołującego się, z którymi odwołujący winien zapoznać się. Nie ulega też wątpliwości, iż na przestrzeni lat odwołujący się osobiście wykazywał okoliczności, które uprawniały go do renty rodzinnej (kontynuowanie nauki). Przedkładał w tym zakresie stosowne świadectwa i zaświadczenia etc. Natomiast w sprawie niniejszej, po dokonaniu ustaleń związanych z podjęciem przez niego nauki w Policealnej Szkole (...), wynika, że odwołujący się w spornym okresie był uprawniony do renty rodzinnej i pobrane świadczenie nie było świadczeniem nienależnym. Na etapie postepowania sądowego odwołujący się wyjaśnił w sposób niebudzący wątpliwości, iż jego faktyczne absencje i generalne zmniejszenie aktywności w uczestniczeniu w zajęciach , było związane z krótkim ale poważnym dla tak młodego człowieka epizodem związanym z zaburzeniami adaptacyjnymi. W okresie od marca do czerwca 2018r. intensywnie uczestniczył w terapii psychologicznej w Gabinecie Psychologicznym H. A. w S.. Zeznająca w sprawie w charakterze świadka matka odwołującego się – H. S. potwierdziła, że w tym okresie miało u odwołującego się miejsce szczególne nagromadzenie problemów, z którymi nie potrafił sobie poradzić. Wiązały się one również z jego niepowodzeniami w szkole. W efekcie podjął on terapię psychologiczną, która przyniosła pozytywne efekty. W spornym okresie tj. od 01.05.2018r. do 31.08.2018r. odwołujący się był słuchaczem w Policealnej Szkole(...)na kierunku technik administracji. Z pozyskanych informacji wynika, że jego frekwencja jako słuchacza wyniosła w maju 2018r. 41,6% natomiast w czerwcu 2018r. nie był obecny na żadnych zajęciach. Wymaganą frekwencję uzyskał tylko w marcu i kwietniu 2018r. Z listy słuchaczy został skreślony z dniem 31.08.2018r. Odwołujący się jednak w dniu 27.07.2018r. na skutek złożonych dokumentów w dniu 16.07.2018r. został przyjęty na stacjonarne studia na Politechnice B., ale – jak wynika z informacji Politechniki - dopiero od 1 października 2018r. mógł otrzymać stosowane zaświadczenie z uczelni o posiadaniu statusu studenta. Nadal jest studentem tej uczelni i zaliczył – jak zeznał - egzaminy sesji zimowej w pierwszym terminie. Sąd zeznaniom tym dał wiarę, gdyż trudno przypuszczać, aby tak nie było, kiedy decyduje się wynik jego niniejszej sprawy.

W związku z powyższymi ustaleniami należy przyjąć, że odwołujący kontynuował naukę w spornym okresie w szkole Policealnej (...), mimo, że wystąpiło znaczenie obniżenie jego frekwencji na zajęciach. Sąd przyjął bowiem, ze te absencje nie były wynikiem jego złej woli i nie z jego winy doszło do takiej sytuacji. Absencje były bezpośrednio związane z okresowym pogorszeniem jego stanu psychicznego, który wymagał terapii. Jednoznacznie wynika to z zaświadczenia z dnia 11.12.2018r. i pismo z dnia 13.03.2019r. psychologa klinicznego H. A.. O niekontynuowaniu nauki można bowiem mówić gdy ktoś nie wypełnia podstawowych obowiązków w postaci uczestnictwa w zajęciach, przy czym nie podaje żadnego usprawiedliwienia (wytłumaczenia) tejże nieobecności. Odwołujący się tymczasem odbywał terapię i po terapii zmobilizował się do tego stopnia, że postarał się aby dostać na uczelnię wyższą i na niej faktycznie studiować. Miał zatem zamiar kontynuowania nauki cały czas i w zasadzie jeden miesiąc braku frekwencji w Szkole (...)(w maju miał prawie 50%) nie mógł decydować o tym, że zaprzestał pobierania nauki w szkole. Jeszcze przecież w lipcu 2018 po skompletowaniu dokumentów złożył je na uczelni w celu kontynuowania nauki. Tym samym spełnił wszystkie warunki konieczne do pobierania renty rodzinnej, a zatem świadczenie to w okresie od 01.05.2018r. do 30.09.2018r. nie było świadczeniem nienależnie pobranym.

W opisanym bowiem przypadku względy słuszności winne powodować bardziej formalne podejście do bycia wpisanym na listę uczniów, jako nauki w szkole. Tylko wszakże w sytuacji kilkumiesięcznej i stałej nieobecności na zajęciach w szkole, bez żadnego tego usprawiedliwienia, można uznać za brak kontynuacji nauki. Jeżeli natomiast ktoś po miesięcznej właściwie nieobecności w szkole policealnej, kiedy uczestniczy w terapii psychologicznej, podejmuje takie działania, że dostaje się aż na studia i zalicza całą pierwszą sesję, to cały czas kontynuuje naukę. Okres przerwy wakacyjnej nie może stać temu na przeszkodzie. Takie stanowisko w tym względzie wydaje się też wynikać z uzasadnienia wyroku Sadu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 07.03.2018r. sygn. III AUa 66/18. W uzasadnieniu tego wyroku czytamy: „Bardziej liberalnie należy podejść do nieobecności kiedy ubezpieczona nie uczestniczyła w zajęciach przez okresy miesięczne, a później przez kilka miesięcy w tych zajęciach uczestniczyła. Eliminacja takich okresów, jako okresów nauczania wymagałaby ustalenia, czy te nieobecności były usprawiedliwione.”.

W związku z powyższym Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że M. S. nie pobrał nienależnych świadczeń i w związku z tym nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 01.05.2018r. do 30.09.2018r. w kwocie 5.149zł i odsetek za okres od 26.05.2018r. do dnia wydania decyzji tj. do 22.11.2018r. w kwocie 117,71zł.

PW/mt