Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Witkowska

Protokolant: sekretarz sądowy Sylwia Cieślińska – Kopeć

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2016 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa K. C.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Generalnemu Służby Więziennej

o zadośćuczynienie

1.  oddala powództwo w całości;

2.  odstępuje od obciążania powoda zwrotem kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego;

3.  nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt III C 1195/13

UZASADNIENIE

K. C. w pozwie złożonym w dniu 29 czerwca 2011r. skierowany przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Generalnemu Służby Więziennej wnosił o zasądzenie na jego rzecz kwoty 8.000,000,00zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych - w postaci zdrowia w związku z przebywaniem powoda w Zakładach Karnych pozwanego od 1998 r. (pozew – k. 1 – 1v pismo powoda k 10).

Pozwany Skarb Państw – Dyrektor Generalny Służby Więziennej nie uznał powództwa i wnosił o jego oddalenie w całości wraz z zasądzeniem od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany kwestionował roszczenia powoda co do zasady jak i co do wysokości. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia co do roszczeń sprzed 21 czerwca 2008 roku. W treści odpowiedzi na pozew pozwany wskazywał, iż powód nie przytoczył żadnych konkretnych okoliczności faktycznych związanych z rodzajem zakażenia na które cierpi. (odpowiedź na pozew – 54-55).

Powód w replice na odpowiedź na pozew podał, iż w jednym z zakładów karnych w których przebywał /AŚ W. (...), AŚ W. (...), ZK G., ZK S., ZK P., ZK Ł., ZK B., ZK S./ został zarażony wirusem HCV. Zdaniem powoda zarażenie to nastąpiło z powodu braku higieny ze strony służby zdrowia. W wyniku czego doznał utraty wszystkich zębów, w wyniku złych warunków w zakładach karnych doznał on pogorszenia wzroku i cierpi na niedowagę i osłabienie organizmu . (pismo powoda z dnia 6.02.2012r. k 66- 67).

Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2013 roku odrzucono pozew w sprawie przedmiotowej powoda K. C. z uwagi na toczące się postępowanie w sprawie IIIC 638/11 w tut. Sądzie, oraz z uwagi na toczące się postępowanie przed Sądem Okręgowym w S.. (postanowienie z 28 stycznia 2013 roku k 213-214).

Na powyższe postanowienie powód złożył zażalenie (zażalenie k 221).

Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 10 lipca 2013r. w sprawie VIACz 1084/13 uchylił zaskarżone postanowienie, wskazując w uzasadnieniu postanowienia, iż powód w sprawie niniejszej domaga się zasądzenia 8.000.000,00zł tytułem odszkodowania za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci zdrowia w związku zakażeniem wirusem HCV. (postanowienie Sąd Apelacyjny w Warszawie z 10.07.2013rz uzasadnieniem k 270 – 273).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód K. C. przebywał od 1998 r. w różnych zakładach karnych: w Areszcie Śledczym W. (...), Areszcie Śledczym W. (...), Zakładzie Karnym G., Zakładzie Karnym S., Zakładzie Karnym P., Zakładzie Karnym Ł., Zakładzie Karnym, B., Zakładzie Karnym S. (informacja o pobytach powoda w zakładach karnych k 154 - 155v. zeznania powoda k 322- ).

Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2012 roku Sąd dopuścił dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony w trybie art. 299 kpc na okoliczność ustalenia warunków bytowych w jakich odbywał on karę pozbawienia wolności (postanowienie k 72).Powód odmówił składania zeznań (protokół rozprawy w Sądzie Rejonowym w S. k 94).

U powoda na skutek badań w dniu 14 czerwca 2011 r. wykryto przeciwciała antyHCV. Przeciwciała zostały wykryte testem wykonanym metoda (...). Fakt ich wykrycia nie został potwierdzony metoda (...), nie wykonano również oznaczenia materiału genetycznego wirusa HCV we krwi. W badaniach laboratoryjnych 14 czerwca 2011r. stwierdzono umiarkowanie podwyższony poziom transaminaz. Biegły J. P. opracowując opinię w sprawie podał, iż w dokumentacji medycznej brak było danych o leczeniu szpitalnym i ambulatoryjnym powoda przed osadzeniem w zakładach karnych. Brak też było danych dot. ewentualnego przyjmowania przez powoda narkotyków dożylnych. Biegły w końcowych wnioskach opinii stwierdził, iż do zakażenia wirusem HCV mogło dojść u powoda w okresie od kilku tygodni do kilkunastu lat od wykrycia przeciwciał antyHCV. Biegły ten wskazał też, iż do zakażenia mogło dojść podczas pobytu w jednym w zakładów karnych, nie jest jednak jego zdaniem możliwe ustalenie, kiedy konkretnie do takiego zakażenia doszło. (opinia biegłego J. P. k 349- 351).

W sprawie została sporządzona kolejna opinia. Biegła A. M. sporządzając opinię pierwotną w sprawie stwierdziła początkowo, iż na podstawie zgromadzonej na ten czas dokumentacji medycznej, to jej zdaniem trudno stwierdzić, że powód jest rzeczywiście zakażony wirusem HCV /ponieważ nie było wyniku badania HCV-RNA/ (opinia biegłej A. M. k 520 – 521v).

Po uzupełnieniu dokumentacji medycznej powoda za okres od 1998r. biegła A. M. sporządziła opinię uzupełniającą, w której stwierdziła iż powód: w dniach 11 czerwca 2001r., 24 lipca 2002r., w lipcu 2007r., w dniu 15.03.2012r. i 24.04.2012 odmówił pobrania krwi do badań. Biegła podała że wynik badania z dnia 25 stycznia 2011r. i 14 czerwca 2011 wskazywał na anty HCV dodatni. Biegła stwierdziła też, iż z dokumentacji medycznej wynika że powód nie tylko że odmawiał zgody na pobranie krwi do badań, ale później po wykryciu wirusa zapalenia wątroby odmówił zgody na leczenie w specjalistycznym ośrodku. Biegła wskazała że przez swoje działania powód doprowadził iż dokumentacja medyczna nie mogła w ogóle powstać. Biegła w opinii jednakże podała iż w wątrobie powoda toczył się proces zapalny co najmniej od 2000 roku. Biegła wskazała iż mogła wyciągnąć jedynie hipoteczne wnioski, iż można domniemywać że podwyższone ALT i AST w roku 2000 były spowodowane wirusem HCV. Biegła postawiła hipotezę, iż do zakażenia u powoda mogło dojść przed rokiem 1998 i o tym może świadczyć niewielki poziom podwyższonych transaminaz w roku 2000, który wskazywał na toczący się proces przewlekły a nie ostry choroby. Biegła wskazuje też, że następnym etapem rozwoju choroby przewlekłej u powoda, to zgłaszane przez niego w roku 2006 bóle mięśni i stawów, jak również krwawienia z nosa w roku 2014 to też mogły być spowodowane jej zdaniem chorobą wątroby. ( opinia uzupełniająca biegłej A. M. k 572 -573v, załącznik do akt - książka zdrowia osadzonego K. C. ).

Powód podał że posiada tatuaż na lewym przedramieniu, który został wykonany w maju 1973r., kiedy to powód przebywał na wolności. Tatuaż ten jak wskazywał powód został wykonany przez obywatela RFN w samochodzie, w specjalnym pomieszczeniu w tym samochodzie. Powód posiada też rany cięte na lewym przedramieniu które powstały w okresie od 1982 roku do 1983r. Powód dokonał również samouszkodzenia ręki skalpelem chirurgicznym podczas zatrzymania przez policję. (zeznania powoda k 499). Powód sam nie był w stanie określić terminu zarażenia wirusem HCV. Podał tylko że w maju 2011 r. pielęgniarka w Zakładzie Karnym w S. zawiadomiła go że jest zarażony wirusem HCV. (zeznania powoda k 322- 322v).

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo zgłoszone w niniejszej sprawie nie zasługiwało na uwzględnienie .

Zgodnie z treścią art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Z kolei art. 448 k.c. stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Stosownie zaś do treści art. 444 § 1 k.c.. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Zgodnie zaś z treścią art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przepis art. 444 § 1 k.c.- określa natomiast zakres i sposób naprawienia szkody w postaci uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, pozostawiając bez zmian przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej.

Kwestią podstawową - aby móc rozpatrywać jakiekolwiek żądanie w tej sprawie - było ustalenie jednak dokładnego terminu i miejsca zakażenia powoda wirusowym zapaleniem wątroby.

Zdaniem Sądu na podstawie dowodów przeprowadzonych w tej sprawie w szczególności dowodów z opinii biegłej A. M. nie można w żadnym wypadku jednoznacznie określić to zakażenie nastąpiło w którymś z zakładów karnych, w których przebywał powód od 1998r. jak wynika z postawionej hipotezy w jej opinii, do zakażenia u powoda mogło dojść przed rokiem 1998, a jej zdaniem może świadczyć o tym niewielki poziom podwyższonych transaminaz w roku 2000, a który wskazywał na toczący się proces przewlekły, a nie ostry choroby wątroby.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę że to opinia biegłej A. M. jest zdaniem Sądu, w pełni wiarygodna, ponieważ została ona sporządzona po uzupełnieniu dokumentacji medycznej powoda za cały okres przebywania powoda w zakładach karnych od 1998r., jak również była sporządzona po uzupełniającym przesłuchaniu powoda, na okoliczność ustalenia czasu i sposobu powstania na jego ciele ran ciętych i tatuaży /postan. k 453/.

Opinia wcześniejsza biegłego J. P. została opracowana przed dołączaniem dokumentacji medycznej powoda za okres od 1998r., jak również przed jego uzupełniającym przesłuchaniem powoda na okoliczność ustalenia czasu i sposobu powstania na jego ciele ran ciętych i tatuaży. Zatem w ocenie Sądu opinia ta nie może być miarodajna w tej sprawie i nie mogła stanowić podstawy rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Przy czym należy zwrócić uwagę że i ten biegły w końcowych wnioskach swojej opinii stwierdził, iż do zakażenia powoda wirusem HCV mogło dojść w okresie od kilku tygodni do kilkunastu lat od wykrycia przeciwciał antyHCV. Biegły ten wskazywał też że nie jest jednak jego zdaniem możliwe ustalenie, kiedy konkretnie do takiego zakażenia doszło./k 349- 351/.

Sąd opierając się przede wszystkich na opinii biegłej A. M., biorąc pod uwagę wcześniejsze zachowanie powoda przed wykryciem w styczniu 2011r. i w czerwcu 2011 przeciwciał antyHCV, kiedy wielokrotnie odmawiał zgody na pobranie krwi do badań, jak również biorąc pod uwagę zachowanie powoda już po wykryciu wirusa zapalenia wątroby, kiedy to odmówił zgody na leczenie w specjalistycznym ośrodku doszedł do przekonania, że powód w tym postępowaniu nie wykazał iż do zakażenia wirusem HCV doszło w jednostkach penitencjarnych pozwanego.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Jak podkreślał Sąd Najwyższy twierdzenie istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2001, I PKN 660/00). Zatem to na powodzie spoczywał ciężar dowodu w zakresie wykazania przytaczanych przez siebie działań jednostki penitencjarnej, w których upatruje on naruszenia dóbr osobistych, udowodnienia krzywdy, jaką w swojej ocenie poniósł.

Reasumując, w ocenie Sądu powód nie udowodnił swojego roszczenia, dlatego też powództwo o zasądzenie zadośćuczynienia zgłoszone w niniejszej sprawie należało oddalić.

W tym miejscu należało podnieść też że nawet w przypadku udowodnienia roszczenia należało zasadny uznać podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia na podstawie art. 442 ¹ §1 k.c. z uwagi na upływ trzyletniego terminu od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. W orzecznictwie przyjmuje się, że wymieniony przepis obejmuje przedawnienie żądania zapłaty odpowiedniego zadośćuczynienia za krzywdę. Z kolei z treści art. 120 § 1 zdanie pierwsze k.c. wynika, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W myśl § 2 cytowanego przepisu bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia. Jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 17 czerwca 2009 roku, sygn. I ACa 771/09, termin przedawnienia roszczenia nierozerwalnie związany jest z ustaleniem daty wymagalności tego roszczenia, zaś zadośćuczynienie należne jest za wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, których doznał powód: te, które odczuwał w przeszłości, aktualne i te, które będzie odczuwał do końca życia /…/. Przedawnienie odnosi się do roszczeń wymagalnych /…/. Zadośćuczynienie zaś ze swej istoty co do zasady uwzględniać winno wszystkie cierpienia, jakie łączą się z konkretnym czynem.

Sam powód nie był w stanie określić terminu zarażenia wirusem HCV.

Biegła A. M. natomiast podała że zakażenie nastąpiło przed rokiem 1998. A zatem roszczenie powoda uległo przedawnieniu.

Orzekając o kosztach postępowania, Sąd oparł się na treści art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Cytowany przepis ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostając ich kwalifikacje, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973r., II CZ 210/73, niepubl.). Taka uzasadniona sytuacja ma zdaniem Sądu miejsce w przedmiotowej sprawie. Powód znajduje się bowiem w trudnej sytuacji finansowej, a jak wynika ze złożonego przez niego oświadczenia o stanie majątkowym nie posiada on żadnych oszczędności, w związku z czym Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania na rzecz strony pozwanej i dlatego też orzekł jak w pkt. 2 sentencji wyroku.

Z kolei pozostałe nieuiszczone koszty sądowe w postaci opłaty od pozwu Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa mając na uwadze treść art. 100 ust. 2 oraz art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (pkt. 3 wyroku).

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.