Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: st. sekr. sąd. Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2019 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W.

przeciwko Z. Ż.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. na rzecz pozwanego Z. Ż. kwotę 5.417,00 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 30/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 13 grudnia 2018 r. powód Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w W. wnosił o zasądzenie nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym na jego rzecz od pozwanego Z. Ż. kwoty 85.663,93 zł:

- z odsetkami ustawowymi od kwoty 42.200,00 zł od dnia 20 września 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,

- z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 42.200,00 zł od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

- z odsetkami ustawowymi od kwoty 8.408,00 zł od dnia 5 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,

- z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 8.408,00 zł od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

- z odsetkami ustawowymi od kwoty 34.473,82 zł od dnia 4 września 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,

- z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 34.473,82 zł od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

- z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 582,11 zł od dnia 10 lutego 2017 r. do dnia zapłaty

oraz kosztów postępowania według norm przepisanych w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty.

(pozew- k.3-7)

Nakazem zapłaty z dnia 31 grudnia 2018 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 119/18 Sąd Okręgowy w Sieradzu nakazał pozwanemu aby zapłacił powodowi kwotę dochodzoną pozwem wraz z kosztami procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty albo wniósł w tymże terminie sprzeciw.

(nakaz zapłaty wydany w spawie sygn. akt I Nc 119/18- k.119)

W dniu 24 stycznia 2019 r. pozwany wniósł sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i podnosząc zarzut przedawnienia roszczeń objętych pozwem i wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu.

(sprzeciw pozwanego- k.125-128)

Na rozprawach w dniach 8 marca 2019 r. i 8 listopada 2019 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo a pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie powództwa podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia a także w oparciu o art. 5 kc oraz o nieobciążanie pozwanego kosztami procesu.

(protokół rozprawy z dnia 8 marca 2019 r. na płycie CD 00:05:30 – 00:08:20- koperta k.213, protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2019 r. na płycie CD 00:02:06 – 00:08:20- koperta k.213)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 marca 2004 r. pozwany Z. Ż. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem dostawczym marki V. (...) nr rej. (...) poruszał się z nadmierną niedopuszczalną prędkością w wyniku czego potrącił rowerzystę K. P. powodując u niego obrażenia ciała w postaci ciężkiego urazu czaszkowo – mózgowego, w następstwie którego zmarł on w dniu 22 marca 2014 r.

(bezsporne, kserokopia notatki urzędowej- k.15-16, kserokopia wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu z dnia 11 stycznia 2005 r. wydanego w sprawie sygn. akt II K 331/04- k.17)

Za spowodowanie wypadku pozwany został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Wieluniu z dnia 11 stycznia 2005 r. wydanym w sprawie sygn. akt II K 331/04.

(bezsporne, kserokopia wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu z dnia 11 stycznia 2005 r. wydanego w sprawie sygn. akt II K 331/04- k.17)

Samochód, którym jechał pozwany, nie był ubezpieczony w zakresie OC. Pozwany nie zawarł bowiem umowy ubezpieczenia OC a poprzednia umowa ubezpieczenia tego pojazdu obejmująca okres od 2 lutego 2003 r. do 1 lutego 2004 r. wygasła z uwagi na to, iż pozwany nie opłacił kolejnej raty składki ubezpieczeniowej.

(kserokopia e-maila dotyczącego pokrycia ubezpieczeniowego- k.23)

Pierwsze świadczenia odszkodowawcze za śmierć K. P. powód wypłacił rodzicom zmarłego w 2007 r. Świadczenia te wynosiły 36.167,81 zł. Pozwany, do którego powód wystąpił o zwrot tych świadczeń, spłacił tę należność w ratach.

(bezsporne, zeznania powoda Z. Ż.- protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2019 r. na płycie CD 00:05:53 – 00:22:26 na płycie CD kserokopia harmonogramu spłat- k.130, kserokopie pism powoda- k.131-134)

Decyzją z dnia 10 czerwca 2014 r. powód przyznał ojcu zmarłego na skutek udziału w wypadku K. J. P. zadośćuczynienie w kwocie 25.000,00 zł. Ustalając jednak, że K. P. przyczynił się do powstania szkody w 40 % wypłacił mu z tego tytułu w dniu 12 czerwca 2014 r. kwotę 15.000,00 zł.

(bezsporne, decyzja- k.26, kserokopia wyciągu bankowego- k.157)

Decyzją z dnia 10 czerwca 2014 r. powód przyznał matce zmarłego na skutek udziału w wypadku K. B. P. zadośćuczynienie w kwocie 25.000,00 zł. Ustalając jednak, że K. P. przyczynił się do powstania szkody w 40 % wypłacił jej z tego tytułu w dniu 12 czerwca 2014 r. kwotę 15.000,00 zł.

(bezsporne, decyzja- k.28, kserokopia wyciągu bankowego- k.157)

Decyzją z dnia 10 czerwca 2014 r. powód przyznał siostrze zmarłego na skutek udziału w wypadku K. M. P. zadośćuczynienie w kwocie 20.000,00 zł. Ustalając jednak, że K. P. przyczynił się do powstania szkody w 40 % wypłacił mu z tego tytułu w dniu 12 czerwca 2014 r. kwotę 12.000,00 zł.

(bezsporne, decyzja- k.30, kserokopia wyciągu bankowego- k.157)

W dniu 19 marca 2014 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystawił dla powoda fakturę VAT nr (...) na kwotę 200,00 zł za wstępną likwidację szkody i kwotę tą powód wypłacił mu w dniu 25 kwietnia 2014 r.

(bezsporne, kserokopia faktury - k.79, kserokopia wyciągu bankowego- k.156)

B. P. i J. P. nie zgadzając się z wysokością przyznanych im zadośćuczynień wystąpili przeciwko powodowi do Sądu Rejonowego w Wieluniu o zasądzenie na ich rzecz od powoda dalszych zadośćuczynień. Prawomocnym wyrokiem łącznym z dnia 19 marca 2015 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 405/14 Sąd Rejonowy w Wieluniu zasądził od powoda na rzecz B. P. kwotę 20.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 487,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego a na rzecz J. P. kwotę 10.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 974,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Ponadto wyrokiem tym Sąd zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieluniu kwotę 1.598,36 zł. Realizując wskazany wyrok powód wypłacił pełnomocnikowi B. P. i J. P. w dniu 23 kwietnia 2015 r. kwotę 30.984,46 zł i Sądowi Rejonowemu w Wieluniu w dniu 29 kwietnia 2015 r. kwotę 3.489,36 zł.

(kserokopie pozwów- k.92-94, k.96-98, kserokopia wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu z dnia 19 marca 2015 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 405/14- k.99)

W dniu 31 lipca 2014 r. O. K., (...) K., W. Kancelaria Radców Prawnych spółka partnerska w W. wystawił dla powoda fakturę nr (...) na kwotę 4.182,00 zł za prowadzenie sprawy z powództwa J. P. toczącej się przed Sądem Rejonowym w Wieluniu pod sygn. akt I C 412/14 i za przejazd do sądu oraz fakturę nr (...) na kwotę 4.182,00 zł za prowadzenie sprawy z powództwa B. P. toczącej się przed Sądem Rejonowym w Wieluniu pod sygn. akt I C 412/14 i za przejazd do sądu. Kwoty te powód wypłacił w dniu 8 sierpnia 2014 r.

(bezsporne, kserokopie faktur- k.79-80, kserokopia wyciągu bankowego- k.158-159)

W dniu 8 sierpnia 2014 r. O. K., (...) K., W. Kancelaria Radców Prawnych spółka partnerska w W. wystawił dla powoda notę obciążeniową nr (...) na kwotę 17,00 zł za opłatę od pełnomocnictwa w sprawie z powództwa J. P. oraz notę obciążeniową nr (...) na kwotę 17,00 zł za opłatę od pełnomocnictwa w sprawie z powództwa B. P.. Kwoty te powód wypłacił w dniu 13 sierpnia 2014 r.

(bezsporne, kserokopie not obciążeniowych- k.82-83, kserokopia wyciągu bankowego- k.160-161)

W dniu 20 sierpnia 2014 r. O. K., van der K., W. Kancelaria Radców Prawnych spółka partnerska w W. wystawił dla powoda notę obciążeniową nr (...) na kwotę 2,00 zł za opłatę od protokołu w sprawie z powództwa B. P. oraz notę obciążeniową nr (...) na kwotę 2,00 zł za opłatę od protokołu w sprawie z powództwa J. P.. Kwoty te powód wypłacił w dniu 4 września 2014 r.

(bezsporne, kserokopie not obciążeniowych- k.84-85, kserokopia wyciągu bankowego- k.162, k.164)

W dniu 15 października 2014 r. O. K., van der K., W. Kancelaria Radców Prawnych spółka partnerska w W. wystawił dla powoda notę obciążeniową nr (...) na kwotę 6,00 zł za opłatę od protokołu w sprawie z powództwa B. P.. Kwotę tą powód wypłacił w dniu 17 października 2014 r.

(bezsporne, kserokopia noty obciążeniowej- k.86, kserokopia wyciągu bankowego- k.163)

W dniu 12 maja 2015 r. O. K., van der K., W. Kancelaria Radców Prawnych spółka partnerska w W. wystawił dla powoda notę obciążeniową nr (...) na kwotę 43,00 zł za opłatę od pełnomocnictwa w sprawie z powództwa J. P. i B. P. i za opłatę od protokołów. Kwotę tą powód wypłacił w dniu 25 września 2015 r.

(bezsporne, kserokopia noty obciążeniowej- k.104)

W dniu 26 października 2015 r. O. K., van der K., W. Kancelaria Radców Prawnych spółka partnerska w W. wystawił dla powoda fakturę nr (...) na kwotę 539,11 zł za prowadzenie sprawy z powództwa J. P. toczącej się przed Sądem Rejonowym w Wieluniu pod sygn. akt I C 412/14. Kwotę tą powód wypłacił w dniu 25 stycznia 2016 r.

(bezsporne, kserokopie faktur- k.105, kserokopia wyciągu bankowego- k.155)

Pismem z dnia 11 sierpnia 2014 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 42.200,00 zł wypłaconej przez powoda tytułem odszkodowania za śmierć K. P.. Pismo to doręczone zostało pozwanemu w dniu 20 sierpnia 2014 r.

(bezsporne, kserokopia wezwania do zapłaty- k.106, kserokopia zwrotnego potwierdzenia odbioru- k.107)

Pismem z dnia 20 lutego 2015 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 50.608,00 zł wypłaconej przez powoda tytułem odszkodowania za śmierć K. P.. Pismo to doręczone zostało pozwanemu w dniu 5 marca 2015 r.

(bezsporne, kserokopia wezwania do zapłaty- k.106, kserokopia zwrotnego potwierdzenia odbioru- k.109)

Pismem z dnia 29 lipca 2015 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 85.081,82 zł wypłaconej przez powoda tytułem odszkodowania za śmierć K. P.. Pismo to doręczone zostało pozwanemu w dniu 4 sierpnia 2015 r.

(bezsporne, kserokopia wezwania do zapłaty- k.106, kserokopia zwrotnego potwierdzenia odbioru- k.111)

Pismem z dnia 30 grudnia 2015 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 85.124,82 zł wypłaconej przez powoda tytułem odszkodowania za śmierć K. P.. Pismo to doręczone zostało pozwanemu w dniu 18 stycznia 2016 r.

(bezsporne, kserokopia wezwania do zapłaty- k.112, kserokopia zwrotnego potwierdzenia odbioru- k.111)

Pismem z dnia 2 stycznia 2017 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 85.663,93 zł wypłaconej przez powoda tytułem odszkodowania za śmierć K. P.. Pismo to doręczone zostało pozwanemu w dniu 10 stycznia 2017 r.

(bezsporne, kserokopia wezwania do zapłaty- k.114, kserokopia zwrotnego potwierdzenia odbioru- k.115)

Pismem z dnia 10 października 2017 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 85.663,93 zł wypłaconej przez powoda tytułem odszkodowania za śmierć K. P..

(bezsporne, kserokopia wezwania do zapłaty- k.116-117)

Powyższych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o zeznania pozwanego a także w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód swoje roszczenie wywodził z art. 110 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 473 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem z chwilą wypłaty przez Fundusz odszkodowania, aktualizuje się roszczenie regresowe (zwrotne) do sprawcy szkody, jak i osoby, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Wskazane osoby są obowiązane także do zwrotu poniesionych przez Fundusz kosztów. W tym miejscu należy zauważyć, że przepis art. 98 ust 1 pkt 3a cytowanej ustawy, przewiduje ustawową odpowiedzialność Funduszu, polegającą na obowiązku zaspokojenia roszczeń poszkodowanego w związku ze szkodami, na mieniu czy na osobie, w razie, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem wyrządzono szkodę, nie był, wbrew przepisom prawa, objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC dla posiadaczy pojazdów mechanicznych. Wskazane przepisy ustawy znajdują zatem zastosowanie, gdy brak jest odpowiedzialnego w pierwszej kolejności ubezpieczyciela, gdyż posiadacz pojazdu mechanicznego, ponoszący odpowiedzialność za zdarzenie drogowe, nie zawarł obowiązkowej umowy OC. W takiej sytuacji inni użytkownicy pojazdów – poszkodowani, wobec niemożności skierowania roszczeń do ubezpieczyciela (odpowiadającego za sprawcę szkody – posiadacza pojazdu), mogą kierować roszczenia wprost do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. przejmującego niejako posiłkowo odpowiedzialność za szkody wyrządzone ruchem pojazdów mechanicznych. Sankcją cywilną zarówno dla sprawcy szkody, jak i osoby, która uchybiła obowiązkowi zawarcia umowy OC z ubezpieczycielem, jest z kolei konieczność ponoszenia ciężaru roszczenia zwrotnego dochodzonego przez Fundusz, który po wypłaceniu odszkodowania może wystąpić przeciwko wskazanym podmiotom, o zwrot wypłaconych kwot.

W przedmiotowej sprawie powód naprawił szkodę wyrządzoną poszkodowanym przez pozwanego i brak było innego podmiotu (ubezpieczyciela), który przejąłby odpowiedzialność cywilną pozwanego. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, jaką miał zawartą pozwany z (...) Spółka Akcyjna w W. na okres od 2 lutego 2003 r. do 1 lutego 2004 r., nie przedłużyła się bowiem na kolejne 12 miesięcy z tego powodu, iż pozwany nie opłacił w całości określonej w umowie składki za mijający okres 12 miesięcy (art. 28 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 28 ust. 1 powołanej wyżej ustawy). Pozwany samej tej okoliczności nie kwestionował, twierdził jednakże, że nie może ponosić odpowiedzialności za nieopłacenie pełnej składki ubezpieczeniowej, gdyż nie został wezwany przez ubezpieczyciela do uiszczenia jej kolejnej raty. Nie można jednak nie zauważyć, iż żaden z przepisów prawa nie nakłada na ubezpieczyciela obowiązku wzywania do zapłaty kolejnych rat składki ubezpieczeniowej, która została rozłożona na raty i to na pozwanym spoczywał obowiązek przestrzegania terminów płatności poszczególnych rat składki. Argumenty pozwanego zatem o niezasadności nieprzedłużenia mu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdu były chybione.

Sama wysokość wypłacanych świadczeń nie była kwestionowana przez pozwanego, zresztą z załączonych przez powoda pism wynika, że wypłacone świadczenia uwzględniały 40 % przyczynienie się K. P. do szkody a z pozwanym prowadzona była korespondencja informująca go o kolejno dokonywanych wypłatach i o toczącym się procesie sądowym, w wyniku którego powód zobowiązany był do spełnienia świadczeń.

Pozwany zgłosił w przedmiotowej sprawie zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda wobec czego należało dokonać ustaleń czy podnoszony przez niego zarzut jest zasadny.

Zgodnie z art. 110 ust. 4 powołanej wyżej ustawy roszczenia Funduszu wynikające z jej art. 110 ust. 1 ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w kodeksie cywilnym, nie wcześniej jednak niż z upływem 3 lat od dnia spełnienia przez Fundusz świadczenia. Art. 110 ust. 4 wskazanej ustawy jest przepisem szczególnym, o którym mowa w art. 118 kc i wprowadza trzyletni termin przedawnienia roszczeń Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z tytułu zwrotu wypłaconych świadczeń (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 października 2012 r., V ACa 702/12, Lex nr 1236323). Bieg tego terminu natomiast rozpoczyna się od dnia, w którym fundusz spełnił świadczenie.

Jak wynika z kserokopii wyciągów bankowych wypłata przez powoda kwoty 539,11 zł za fakturę nr (...) za prowadzenie sprawy z powództwa J. P. toczącej się przed Sądem Rejonowym w Wieluniu pod sygn. akt I C 412/14 i za przejazd do sądu nastąpiła w dniu 25 stycznia 2016 r. Wszystkie pozostałe wypłaty kwot, jakich zwrotu dochodzi powód w tym procesie, nastąpiły w okresie od 25 kwietnia 2014 r. do 25 września 2015 r. Od tych zatem dat należy liczyć trzyletni okres przedawnienia roszczeń. Skoro powód złożył pozew w tej sprawie w dniu 13 grudnia 2018 r. zarzut przedawnienia roszczeń wypłaconych we wskazanym okresie jest zasadny i stąd powództwo w zakresie żądania zwrotu wypłaconej w tym okresie łącznej kwoty 85.124,82 zł jako niezasadne należało oddalić.

Jeśli chodzi zaś o żądanie zwrotu wypłaconej kwoty 539,11 zł to należało ustalić czy żądanie to jest zasadne. Zgodnie bowiem z art. 110 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych osoby, które zostały w tym przepisie wymienione, obowiązane są zwrócić Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu spełnione świadczenie i poniesione przezeń koszty. Normy tej nie można jednak odczytywać w oderwaniu od art. 361 § kc, statuującego odpowiedzialność zobowiązanego do naprawieniu szkody tylko za normalne następstwa jego działania lub zaniechania. Do takich normalnych następstw nie należy, zdaniem Sądu, obowiązek poniesienia kosztów związanych z procesem, gdyby bowiem Fundusz wypłacił całą należność dobrowolnie i we właściwym terminie, tego rodzaju wydatki po jego stronie by nie powstały. Takie rozumienie art. 110 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych nie pozostaje w sprzeczności z jego literalnym brzmieniem. Koszty, o których w tej normie mowa, rozumieć bowiem należy jako wydatki związane z likwidacją szkody, na przykład na opinie biegłych (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 lipca 2015 r., I ACa 247/15). Poniesione przez powoda koszty ustanowienia pełnomocnika procesowego i jego dojazdu do sądu prowadzącego sprawę o zadośćuczynienie w istocie nie mogą być potraktowane jako należące do normalnych następstw wyrządzonej i naprawionej szkody. Z uwagi na powyższe zatem roszczenie powoda w zakresie żądania zapłaty kwoty 539,11 zł Sąd oddalił jako bezzasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.417,00 zł, na którą to kwotę złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 w zw. z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.