Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 18 grudnia 2018 r.

W pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. V. (...) w W., powód S. S. domagał się zasądzenia kwoty 7.450,06 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lipca 2018r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych (k. 1-2).

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 24 czerwca 2008 roku zawarł z poprzednikiem (...) S.A. (obecnie pozwany) umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną M. (...), potwierdzoną Polisą nr (...). Umowa została zawarta na okres 20 lat, przy czym składki miały wynosić 1.000 zł miesięcznie. Strona pozwana posługiwała się w owym czasie wzorcami umownymi tj. ogólnymi warunkami ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną M. (...) oraz Załącznikiem nr 1 do OWU. Następnie w dniu 28 września 2017 roku doszło do rozwiązania przedmiotowej umowy. Wartość polisy na dzień zamknięcia wynosiła 50.711,76 zł, z czego powód otrzymał jedynie kwotę 43.261,70 zł, z uwzględnieniem postanowień aneksu do umowy zaakceptowanego przez powoda, jednakże bez możliwości negocjacji jego treści (wartość wykupu w dziesiątym roku polisowym wyniosła 80% kwoty bazowej). W związku z czym pozwany zatrzymał więc bezpodstawnie kwotę dochodzoną niniejszym pozwem tj. 7.450,06 zł. Powód wezwał stronę pozwaną do dobrowolnego spełnienia żądania, jednak bezskutecznie. Podniósł nadto, że postanowienia zawarte w art. 24 ust. § 5 OWU oraz w ust. 14 załącznika nr 1 do OWU w oparciu o które została zaniżona wartość świadczenia wykupu polisy stanowią klauzule niedozwolone, gdyż nie zostały one indywidulanie uzgodnione z konsumentem, rażąco naruszają interesy powoda w tym kształtują jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, w związku z czym na podstawie art. 385 ¹ k.c. nie wiążą go (k.2-6)

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 11 września 2018r. tut. Sąd zasądził kwotę objęta pozwem.

Pozwany V. L. Towarzystwo (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. w sprzeciwie od nakazu zapłaty, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych (k. 46/v).

W uzasadnieniu przyznał fakt zawarcia umowy, na podstawie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z (...)ze składką Regularną (...) oraz Załącznika nr 1 do OWU, określającym między innymi wysokość opłat związanych z umową, sposób wyliczania świadczenia w tym świadczenia wykupu. Wskazał, iż to powód złożył wniosek o wykup świadczenia, co skutkowało rozwiązaniem umowy z dniem 28 września 2017r. stosownie do treści § 24 ust. 1 OWU. Dodatkowo podniósł, że powód przed zawarciem umowy otrzymał i zapoznał się z postanowieniami OWU, miał pełną świadomość, na jakich warunkach jest zawierana umowa oraz na jaki okres, co potwierdził oświadczeniem złożonym we wniosku. W szczególności pozwana potwierdziła warunki umowy w tym świadczenia wykupu, niezwłocznie po zawarciu umowy doręczając powodowi polisę, który miał 30 dni na odstąpienie od umowy, co jedynie potwierdza fakt, iż warunki umowy były mu znane i nie były dla niego zaskoczeniem. Wskazał nadto, iż przedmiotowa umowa ubezpieczenia jest umową długotrwałą, której koszty ponosi ubezpieczający tj. koszty wykonywania działalności ubezpieczeniowej, przede wszystkim koszty akwizycji. Koszty te są rozliczane i kompensowane poprzez zyski uzyskiwane w kolejnych latach trwania umowy, która w tym przypadku została zawarta na okres 20 lat. Pozwana podniosła, iż wcześniejsze rozwiązanie umowy powoduje, iż koszty te nie mogą zostać w żaden sposób skompensowane w związku z czym są one rozliczane poprzez pomniejszenie wartości części bazowej rachunku, tj. w momencie wypłaty świadczenia wykupu. Pozwany zaprzeczył, jakoby postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia na podstawie art. 385 ¹ k.c. zaliczały się do klauzul abuzywnych z uwagi na brak spełnienia ustawowych przesłanek, a w zasadzie stanowią główne świadczenie stron co powoduje, iż nie mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne. Ponadto pozwany podkreślił treść porozumienia z Prezesem Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 19 grudnia 2016r. co doprowadziło do wypłaty powodowi i tak wyższego świadczenia, od tego uzgodnionego pierwotnie (k. 48/v-53/v).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 czerwca 2008 roku powód S. S. zawarł za pośrednictwem J. S. ze (...) S.A., obecnie V. L. Towarzystwo (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, ze składką regularną (...) opłacaną miesięcznie w kwocie 1.000 zł, potwierdzoną polisą numer (...), na okres 20 lat. Powód miał założone dwa konta, jedno do składek regularnych, obarczone opłatami oraz drugie do dodatkowych, gdzie pieniądze można była swobodnie wypłacać bez dodatkowych opłat.

Powód przed zawarciem umowy ubezpieczenia przeprowadził rozmowę z pośrednikiem J. S., który poinformował powoda o opłatach likwidacyjnych, ogólnych warunkach umowy, przedstawił tabele opłat, które następnie zostały mu wręczone. Powód nie zgłaszał zastrzeżeń do przedstawionych dokumentów w tym warunków umowy, potwierdził zapoznanie się z ich treścią podpisując we wniosku o zawarcie Umowy (...) z (...) stosowne oświadczenie. Następnie ponownie potwierdził znajomość dokumentu otrzymując polisę nr (...), w której również znajdowały się informacje o wysokości świadczenia wykupu. J. S. został opiekunem powoda, który za zawarcie umowy jako prowizję otrzymywał 50 % składki miesięcznej przez pierwszy rok, następnie tylko prowizje za opiekę nad klientem - powodem w wysokości kilku – kilkunastu złotych. Niedługo po umowie powoda, kolejną umowę zawarła jego małżonka a po upływie roku jego syn.

Przez ok. 9 lat powód płacił ustalone składki w kwocie 1.000 zł miesięcznie, z tym że pierwsza wpłata odbyła się za 12 miesięcy z góry. Po tym okresie powód złożył oświadczenie o rezygnacji z umowy, która na skutek powyższego, została rozwiązana z dniem 28 września 2017 roku. Wartość umowy na dzień jej rozwiązania wynosiła łącznie 50.711,76 zł, wartość części bazowej rachunku (na które przez okres 5 lat wpływały składki regularne) – 37.250,28 zł natomiast wartość części wolnej rachunku (na które wpływały składki po okresie 5 lat lub uiszczane dodatkowo obok składek regularnych) - 13.461,48 zł.

Dowód: wniosek z 24.06.2008r. – k. 59-70, polisa – k. 18, OWU wraz z załącznikiem nr 1- k. 30-35, zeznania świadka J. S. – nagranie rozprawy z dn. 18.12.2018r., 00:09:29 - 00:33:29, wniosek o wypłatę świadczenia – k. 71, rozliczenie – k. 19 i 65/v/

Powodowi została pierwotnie wypłacona kwota 42.952,53 zł, która następne na skutek zawarcia aneksu do umowy potwierdzonej polisą nr (...) wprowadził do niej zmiany poprzez określenie nowych wartości procentowych służących do ustalenia wysokości świadczenia wykupu. W związku z czym powodowi wypłacono jeszcze nadwyżkę ponad kwotę już wypłaconą w rozliczeniu umowy przed jej aneksowaniem czyli kwotę 309,17 zł. Ostatecznie wartość świadczenia wykupu wyniosła 43.261,70 zł.

Z postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia wynika, iż umowę ubezpieczenia można było zawrzeć na okres nie krótszy niż 15 lat i nie dłuższy niż 30 (§ 6 ust. 2 OWU), a jej długość zależała od wieku ubezpieczonego na dzień podpisania umowy. Ponadto ubezpieczony miał w każdym czasie uprawnienie do częściowego wykupu polisy (§ 24 ust. 2 OWU), jednakże nie wcześniej niż po upływie okresu od jej odstąpienia, z zastrzeżeniem, iż w ciągu pierwszych dwóch lata wypłata świadczenia wykupu mogła się odbyć wyłącznie z rachunku wolnego, klient jednakże tracił całość kwoty zgormadzonej na części bazowej. Klient mógł także wystąpić o całkowity wykup świadczenia po upływie dwóch lat okresu ubezpieczenia (§ 24 ust. 1 OWU) pod warunkiem regularnego uiszczania składek. Złożenie wniosku o wykup całego świadczenia powodowało rozwiązanie umowy. Wysokość świadczenia wykupu stanowiła Wartość Części Wolnej Rachunku oraz określonego procentu Wartości Bazowej Rachunku wyliczonej zgodnie z załącznikiem nr 1 do OWU w tabeli zawartej w ust. 14 (§ 24 ust. 5 i 6 OWU). Wysokość procentu ustalana była na podstawie okresu ubezpieczenia dla danej umowy oraz roku polisy następującego po roku za który zostały zapłacone wszystkie należne składki jednakże nie późnej niż roku w którym jest wypłacana całkowita lub częściowa wypłata świadczenia. Jednakże kwotowa wartość świadczenia wykupu obliczana była według cen Jednostek Funduszy (§ 24 ust. 9 i 10 OWU).Zamiana jednostek funduszu na gotówkę następowała niezwłocznie po dniu ustalenia wysokości kwoty świadczenia wykupu. W związku, z czym powodowi pierwotnie wypłacono 42.952,53 zł. Aneksem do umowy wprowadzono zmiany dotyczące wartości procentowej służące do ustalenia wysokości wartości świadczenia wykupu, w związku z czym powodowi dopłacono 309,17 zł. Nadto opłata likwidacyjna stanowiła różnicę pomiędzy wartością umowy a ustalonym świadczeniem wykupu, czyli w tym przypadku 7.450,06 zł. Z tytułu zawarcia i wykonywania umowy pobieranych jest szereg opłat jak np. opłat wstępna, za udzielnie tymczasowej ochrony ubezpieczeniowej, za ryzyko, opłata administracyjna, za zarządzanie aktywami, za konwersje itp. (§ 25 ust. 1 i następne OWU), których wysokość została szczegółowo określona w Załączniku nr 1 do OWU.

Dowód: OWU wraz z Załącznikiem nr 1 – k. 30-35, rozliczenie – k. 19 i 65/v, zeznania świadka J. S. – nagranie rozprawy z dn. 18.12.2018r., 00:09:29 - 00:33:29, aneks- k. 36-37,66/v-67, rozliczenie – k. 20.

Pismem z dnia 29 czerwca 2018 roku powód działający przez profesjonalnego pełnomocnika wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 7.450,06 zł z tytułu zaniżenia wartości świadczenia wykupu polisy nr (...) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, w terminie 14 dni od daty doręczenia pisma. Zgłoszone roszczenie nie zostało uwzględnione.

Dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 29.06.2018r.– k. 121-25, pismo z dnia 6.07.2018r. –k.27-29

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dołączonych do akt dokumentów, których autentyczność i wiarygodność nie została przez strony podważona, nie wzbudziły one zastrzeżeń Sądu, a także na podstawie zeznań świadka.

Zeznania świadka J. S. Sąd co do zasady obdarzył wiarą, świadek wskazał na okoliczności związane ze sprzedażą produktów ubezpieczeniowych w tym zawarcia umowy z powodem i przekazania mu szczegółowych informacji odnośnie jej warunków. W ocenie Sądu zeznania te są rzeczowe i logiczne, pozwalają uznać, iż posiada on rozległą wiedzę na temat oferowanych produktów. Twierdzenia świadka ponadto znajdują odzwierciedlanie w zebranych w sprawie dokumentach.

Sąd pominął wniosek o przesłuchanie powoda, bowiem mimo wezwania go do osobistego stawiennictwa na rozprawie wyznaczonej na dzień 18 grudnia 2018 roku nie stawił się. W konsekwencji niemożliwa okazała się weryfikacja twierdzeń zawartych w pozwie a zeznania świadka w tym zakresie okazały się odmienne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszają jego interesy. W przedmiotowej sprawie w ocenie Sądu nie można uznać aby postanowienia dotyczące opłat zawarte w OWU spełniały przesłanki wyrażone w powołanym przepisie, były sprzeczne z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszały interesy powoda i w związku z tym stanowiły klauzule abuzywne. Czego zresztą powód w żaden sposób nie udowodnił (art. 6 k.c.) a weryfikacja słuszności okoliczności wskazanych w pozwie w tym zakresie okazała się niemożliwa. Uznanie postanowień umownych jako klauzul abuzywnych nie następuje „z automatu”. To powód jest zobowiązany wykazać, że w tym indywidualnym przypadku w danej konkretnej umowie jego prawa jako konsumenta zostały ukształtowane w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami bądź też, że rażąco naruszają jego interesy. Okoliczności takich, w ocenie Sądu, powód w niniejszej sprawie nie wykazał.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż w tej konkretnej sprawie szczegółowo, jasno i precyzyjnie zostały określone w OWU a także i Załączniku nr 1 do OWU opłaty likwidacyjne, manipulacyjne oraz sposób ich naliczania. Z zeznań świadka wynika również, iż otrzymywał on prowizję, która w pierwszym roku stanowiła 50 % każdej miesięcznej składki a następnie wypłacana była za opiekę nad klientem. W zasadzie pokrywa ona w całości opłatę likwidacyjną, która została pobrana w momencie rozwiązania przedmiotowej umowy. Dodatkowo powód miał świadomość jaki charakter umowy zawiera, jakie są skutki jej zawarcia, wcześniejszej likwidacji. Z wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia wynika, iż zapoznał się on z treścią Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z (...) M. (...), Regulaminem Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych, Wykazem Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych i Portfeli Modelowych co również zostało ponownie potwierdzone przez powoda już w samej polisie. Dodatkowo świadek J. S. wskazywał, iż przed zawarciem umowy przeprowadził długą rozmowę z powodem przedstawiając mu produkt, przekazując niezbędne informacje. Nie może także zniknąć z pola widzenia fakt, iż mniej więcej w tym samym czasie podobną polisę zawarła małżonka powoda a już po roku jego syn co potwierdza tylko, iż powód miał świadomość kupionego produktu i jego charakteru oraz kosztów i ryzyka jakie były z tym produktem związane. Powód jakichkolwiek okoliczności przeciwnych nie wykazał. Nie zaoferował dowodu ze swojego przesłuchania, nie usprawiedliwił swojej nieobecności na rozprawie, nie domagał się jej odroczenia, zatem będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika musiał być świadom konsekwencji swojego procesowego działania. W pozwie zaś pełnomocnik powoda wyraźnie wskazał, iż domaga się prowadzenia rozprawy także pod nieobecność powoda bądź jego pełnomocnika.

Wszystkie te okoliczności w ocenie Sądu nie dają podstaw by uznać, iż powód w jakikolwiek sposób zdołał wykazać, że postanowienia OWU i jego Załącznika nr 1 zawierają klauzule abuzywne, natomiast wskazują, iż powód miał świadomość charakteru i warunków zawieranej umowy. W konsekwencji więc, powództwo jako nieuzasadnione podlegało oddaleniu o czym orzeczono w pkt I wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 k.p.c. , w związku z czym zasądzono od powoda jako przegrywającego na rzecz pozwanego kwotę 1.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1.800 zł jako wynagrodzenie pełnomocnika na podstawie § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. poz. 1800 zm. Dz.U. z 2016 poz. 1668, z 2017 poz. 1797) oraz kwotę 17 zł jako opłatę od pełnomocnictwa (pkt. II wyroku).

SSR Agnieszka Poręba

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3. (...)

(...)