Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn (spr.)

SSA Mirosław Godlewski

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Sztuka

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2014 r. w Łodzi

sprawy Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziałowi w Ł.

o podjęcie wypłaty emerytury,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 8 lutego 2013 r., sygn. akt: IV U 1042/11,

zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 477/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.10.2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. wstrzymał Z. K. wypłatę emerytury od dnia 01.10.2011r, z uwagi na kontynuowanie przez wnioskodawczynie zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy , na podstawie art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 4 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz U z 2009 r Nr 157 poz1227 ze zm ).

W odwołaniu od decyzji Z. K. podnosiła sprzeczność decyzji z zasadami zawartymi w Konstytucji art. 2 Konstytucji, w szczególności wynikającej z niego zasady ochrony praw słusznie nabytych, art. 32 dotyczącego konstytucyjnej równości wobec prawa i art. 67 ust.1 , tj. konstytucyjnego prawa podmiotowego do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wnosiła o zmianę zaskarżonej decyzji i dalszą wypłatę emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Sieradzu wyrokiem z dnia 8 lutego 2013 r. w pkt. 1 zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał organ rentowy do wypłaty emerytury należnej wnioskodawczyni od 1 października 2011 r a w pkt. 2 oddalił odwołanie w pozostałej części i ustalił następujący stan faktyczny:

Z. K. , ur. (...) nabyła prawo do emerytury decyzją z dnia 19.06.2002r, począwszy od dnia 01.06.2002r., tj. od miesiąca w którym złożono wniosek. Wypłata świadczenia została zawieszona z powodu kontynuowania zatrudnienia .

W dniu 2.03.2009r. wnioskodawczyni wystąpiła o przeliczenie zawieszonej emerytury oraz o podjęcie jej wypłaty od 1.03.2009r. Decyzją z dnia 27.04.2009 r. organ rentowy wydał decyzję o przeliczeniu emerytury i wypłacie świadczenia od 1.03.2009r. W. nadal nieprzerwanie kontynuowała zatrudnienie.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy wstrzymał z urzędu Z. K. emeryturę od dnia 01.10.2011 r. wobec zaistnienia przesłanek do jej zawieszenia, gdyż wnioskodawczyni kontynuowała zatrudnienie istniejące przed przyznaniem prawa do emerytur.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał, powołując się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r . w sprawie (...) K 2/12 , iż odwołanie Z. K. jest uzasadnione co do zasady.

Sąd uznał, iż skarżąca otrzymała od 1.03.2009r. prawo do wypłaty emerytury bez obowiązku rozwiązywania stosunku pracy i organ rentowy do 1. 10 2011 r . świadczenie emerytalne wypłacał.

Zdaniem Sądu kwestią sporną w niniejszej sprawie jest okoliczność, czy wnioskodawczyni należy do kręgu osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, ponieważ wnioskodawczym nabyła prawo do emerytury z dniem 1. 06.200 2r., tj. przed 8.01.2009r.

Ponieważ odwołująca się nabyła prawo do wypłaty emerytury od 1.03.2009r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy i w związku z tym realizowała prawo do wypłaty emerytury w wyniku zmiany przepisów od 8.01. 2009r., mimo nie rozwiązania stosunku pracy to zdaniem Sądu w rezultacie należała do kręgu osób, które ustawodawca objął nową mniej korzystną treścią ryzyka emerytalnego już po tym , jak wcześniej nabyła i realizowała prawo do wypłaty emerytury. Tym samym również w jej przypadku doszło do naruszenia zasady ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art.2 konstytucji, co było podstawą orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 13 11. 2012 r. w sprawie (...) K 2/12 .

W ocenie Sądu brak natomiast podstaw do uwzględnienia odwołania w zakresie wypłaty odsetek od dnia wstrzymania prawa do emerytury. Zdaniem Sądu organ rentowy wydając decyzję o wstrzymaniu wypłaty emerytury od dnia 1. 10. 2011 r. , stosował obowiązujące w dniu jej wydania przepisy ustawy . Zgodnie z art.85 ust.1 ustawy z 13. 10. 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009r., Nr 205, poz.1585) .jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. W tym wypadku, zdaniem Sądu opóźnienie w wypłacie świadczenia wyniknęło z okoliczności , za które zakład nie ponosi odpowiedzialności, ponieważ treść spornej decyzji została wydana na podstawie obowiązujących wówczas przepisów ustawy.

Powyższy wyrok w części uwzględniającej odwołanie zaskarżył apelacją organ rentowy wnosząc o jego zmianie oddalenie odwołania.

Organ rentowy zarzucił rozstrzygnięciu sądowemu naruszenie prawa materialnego art. 103 a ustawy z dnia 17.12.1998r o emeryturach i rentach z FUS ( Dz.U. Nr 153 z 2009r, poz. 1227 z późniejszymi zmianami) w związku z art. 6 i art.28 ustawy z 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych i innych ustaw ( Dz.U. Nr 257,poz.l726 oraz Nr 291 z 201 lr, poz. 1707) i w związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012r w sprawie sygn. akt. K 2/12 przez błędną wykładnie w/w przepisów polegająca na błędnym przyjęciu, iż w sytuacji wnioskodawczyni, której prawo do emerytury ustalone zostało decyzją organu rentowego z dnia 19.06.2002r - to jest w okresie w którym treścią ryzyka emerytalnego było posiadania stażu okresów składkowych i nie składkowych w wymiarze 20 lat ( kobieta ), wieku 55 lat ( kobieta) bądź 60 lat ( kobieta) oraz rozwiązanie stosunku pracy a następnie po uchyleniu od 8,01.2009r art. 103 ust. 2 a ustawy emerytalnej, wnioskodawczyni zgłosiła wniosek o realizację nabytego prawa i prawo to realizowała - zastosowano od 1.10. 2011r mniej korzystne ryzyko emerytalne.

W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy podniósł iż Sąd Okręgowy zaliczając wnioskodawczynię do kręgu osób , których dotyczył wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012r dopuścił się naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Zdaniem organu rentowego, w stosunku do wnioskodawczyni nie można przyjmować, że nastąpiła zmiana na gorsze ryzyka emerytalnego ponieważ wnioskodawczyni prawo do emerytury ustalił organ rentowy w dniu 19.06.2002 r w stanie prawnym takim , ze na treść ryzyka emerytalnego składał się nie tylko wiek i staż ubezpieczeniowy ale także konieczność rozwiązania stosunku pracy i ryzyko to powtórzone od 1.10.2011r co nie oznacza pogorszenia sytuacji wnioskodawczyni lecz oznacza powrót do tego samego ryzyka, które obowiązywało w dacie ustalenia prawa decyzją organu rentowego po krótkim okresie pobierania emerytury od 1.03.2009 r. do 30.09.2011r .

Niezależnie od tego ZUS podniósł , iż Trybunał Konstytucyjny poczynając od 22.11.2012r uchylił przepis art. 103 a w stosunku do kręgu osób, które zostały objęte mniej korzystnym ryzykiem emerytalnym ( w oparciu o art. 28 ustawy z dnia 16. 12.2010r ustawy zmieniającej ustawę o finansach publicznych) a które wcześniej przed 1.01.2011r zrealizowały nabyte prawo do emerytury nie wypowiadając się co do okresu sprzed wydania wyroku w sprawie sygn. akt K2/12 to jest co do okresu od 1.10.2011r do 22.11.2012r, w którym przepis uznany za niekonstytucyjny obowiązywał. Skoro tak to brak jest podstaw prawnych do zobowiązania organu rentowego do podejmowania wypłaty emerytury wnioskodawczyni od 1.10.2011r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarzutom apelacji trudno odmówić słuszności.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia możliwości wypłaty emerytury wnioskodawczyni od dnia 1 października 2011 r.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, iż wnioskodawczyni nabyła prawo do w/w świadczenia od 1 czerwca 2002 r. i wypłata świadczenia była zawieszona z uwagi na obowiązujący wówczas przepis art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej , z powodu kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy a następnie podjęto wypłatę zawieszonej emerytury na wniosek skarżącej od 1 marca 2009, z uwagi na uchylenie od 8 stycznia 2009 r w/w przepisu na podstawie ustawy z 21 listopada 2008 r o emeryturach kapitałowych.

. Natomiast zaskarżoną decyzją organ rentowy ponownie wstrzymał wypłatę emerytury, z uwagi na treść art. 103 a , który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2011r. na podstawie art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r o zmianie ustawy o finansach publicznych.

Na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r nowy art. 103 a znalazł zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy poczynają od 1 października 2011r.

Mając na uwadze powyższą zamianę przepisów organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Zgodnie z treścią art. 103 a , którego treść pokrywa się z treścią poprzednio obowiązującego art. 103 ust. 2a prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Natomiast zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r zawieszenie prawa do emerytury z powodu kontynuowania zatrudnienia osobom , które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r do 31 grudnia 2010 r narusza zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa.

Trybunał orzekł, iż art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych w zw z art. 103 a ustawy emerytalnej dodanym przez art. 6 pkt. 2 w/w ustawy w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r a po 8 stycznia 2009r. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez niego prawa.

Zdaniem Trybunału rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 w/w ustawy spowodowało, że osoby, które skutecznie nabyły i realizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r do 31 grudnia 2010 r zostały objęte nową mniej korzystną dla nich treścią ryzyka emerytalnego. Aby nadal pobierać emeryturę po dniu 1 października 2011 r musiały rozwiązać stosunek pracy a zatem gdyby w momencie przechodzenia na emeryturę wiedziały że muszą przerwać zatrudnienie aby uzyskać emeryturę, to może nie składały by wniosku o to świadczenie i kontynuowały nadal zatrudnienie, co podważa w aspekcie tych osób , zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa.

A zatem z treści w/w orzeczenia wynika ,iż traci moc art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103 a ustawy emerytalnej do osób, które na były prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r .

Natomiast art. 103 a ustawy emerytalnej pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób , które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie i później tj od stycznia 2011 r.

Przedkładając powyższe rozważania Trybunału na grunt niniejszej sprawy uznać należy , iż wnioskodawczyni jako osoba , która nabyła prawo do emerytury w 2002 r nie mieści się w kategorii osób wymienionych w tym orzeczeniu a mianowicie tych które nabyły prawo do emerytury po 8 stycznia 2009 r, kiedy to nie obowiązywał przepis art. 103 ust. 2a o tej samej treści co obecny 103 a .

A zatem do zasady zawieszalności i dalszej wypłaty świadczenia wnioskodawczyni ma zastosowanie art. 103 a ustawy emerytalnej, który w przypadku kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy nakazuje zawieszenie wypłaty emerytury bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia.

Natomiast na temat zawieszalności prawa do wypłaty świadczenia wielokrotnie po rządami obowiązywania art. 103 ust. 2a wypowiadał się Sad Najwyższy w orzeczeniach przytoczonych w uzasadnieniu Sądu I instancji.

A zatem z uwagi na treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r uzasadnione jest stanowisko organu rentowego , iż przepis art. 103a ma zastosowanie w niniejszej sprawie do świadczenia przyznanego wnioskodawczyni i z uwagi na kontynuowanie przez nią cały czas zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy wypłata emerytury ulega zawieszeniu od 1 października 2011 r, bez względu na wysokość uzyskiwanego przez nią przychodu z tytułu zatrudnienia.

Natomiast stanowisko Sądu I instancji nie znajduje uzasadnienia w wyżej przytoczonych przepisach prawa a argumentacja Sądu dotycząca daty realizacji przez wnioskodawczynie prawa w 2009 r. i odniesienie tej okoliczności jako do osoby pozwalającej zakwalifikować ją w kręgu osób wymienionych w orzeczeniu Trybunału jest wadliwa.

Z tych wszystkich względów podzielając zarzuty apelacji orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 kpc.

Na marginesie należy wskazać, iż w dniu 19 lutego 2014 r weszła w życie ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 w/w ustawy wypłata zawieszonej emerytury następuje na wniosek emeryta. Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 1 i 2 tej ustawy , organ rentowy zawiesza postępowanie w przypadku gdy emeryt przed dniem wejścia w życie ustawy złożył odwołanie do Sądu od decyzji organu rentowego w przedmiocie wypłaty zawieszonej emerytury. Organ rentowy podejmuje na wniosek emeryta zawieszone postępowanie w przypadku, gdy sad wydał prawomocne orzeczenie, kończące postępowanie w sprawie .

W niniejszej sprawie w aktach brak jest wzmianki o tym, że wnioskodawczyni złożyła wniosek wymieniony w tych przepisach. Wnioskiem takim nie jest pismo pełnomocnika wnioskodawczyni złożone w organie rentowym a dotyczące możliwości cofnięcia apelacji przez ZUS i umorzenia postępowania w niniejszej sprawie. Organ rentowy apelacji nie cofnął.

A zatem w/w , następna zmiana stanu prawnego dotycząca przepisu art. 103 a ustawy emerytalnej nie ma wpływu na rozstrzygniecie sądowe w niniejszej sprawie.