Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Marek Dziwiński

Protokolant: Anna Lasko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2018 r. w K.

sprawy z powództwa Powiatu (...)

przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno - Rolnemu Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwu Usługowo - Produkcyjnemu i Handlowemu (...) Sp. z o.o. w J.

o zapłatę

oraz z powództwa wzajemnego Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Rolnego Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego (...) Sp. z o.o. w J.

przeciwko Powiatowi (...)

o zapłatę

I  oddala powództwo Powiatu (...) przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno - Rolnemu Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwu Usługowo - Produkcyjnemu i Handlowemu (...) Sp. z o.o. w J. ,

II  zasądza od strony powodowej Powiatu (...) na rzecz pozwanych Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Rolnego Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwa Usługowo - Produkcyjnego i Handlowego (...) Sp. z o.o. w J. solidarnie kwotę 6.600,00 zł (słownie złotych: sześć tysięcy sześćset ) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

III  nakazuje stronie powodowej Powiatowi (...) aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze) kwotę 1.406,31 zł tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa,

IV  oddala powództwo wzajemne Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Rolnego Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwa Usługowo - Produkcyjnego i Handlowego (...) Sp. z o.o. w J. przeciwko pozwanemu wzajemnemu Powiatowi (...),

V  zasądza solidarnie od powodów wzajemnych Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Rolnego Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwa Usługowo - Produkcyjnego i Handlowego (...) Sp. z o.o. w J. na rzecz pozwanego wzajemnego Powiatu (...) kwotę 2.400,00 zł (słownie złotych: dwa tysiące czterysta ) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 152/15

UZASADNIENIE

Strona powodowa Powiat (...) wniosła o zasądzenie solidarnie od stron pozwanych Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Rolnego Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwa Usługowo-Produkcyjnego i Handlowego (...) Sp. z o.o. w J. kwoty 58 032,92 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty oraz wniosła o zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona powodowa podała, że w dniu 20.09.2013 r. zawarła ze stronami pozwanymi umowę o roboty budowlane, przedmiotem której była przebudowa drogi powiatowej nr (...) w miejscowości C.. W dniu 17.10.2013 r. strony pozwane zwróciły się o przesunięcie terminu wykonania robót z 30.10.2013 r. na dzień 30.11.2013 r. z powodu konieczności wykonania dodatkowych prac w postaci remontu kanalizacji deszczowej, który miał być wykonany przez Gminę L.. Powiat (...) w całości zaakceptował powyższy wniosek, w związku z czym w dniu 23.10.2013 r. zawarto Aneks nr (...) do umowy, mocą którego termin zakończenia realizacji przedmiotu umowy ustalono na dzień 30.11.2013 r. Po wyremontowaniu kanalizacji deszczowej strony pozwane wznowiły przerwane prace. Powiat (...) wskazał, iż pismem z dnia 27.11.2013 r. strony pozwane ponownie zwróciły się o przesunięcie terminu wykonania robót do dnia 07.12.2013 r., wskazując jako przyczynę opóźnienia prac niesprzyjające warunki pogodowe. W dniu 29.11.2013 r. strona powodowa zażądała udowodnienia okoliczności przemawiających za zmianą terminu wykonania prac. W tym samym dniu inspektor nadzoru inwestorskiego stwierdził zagrożenie terminu zakończenia robót. Strona powodowa twierdziła, że opóźnienie prac spowodowane było niedbalstwem w sposobie organizacji prac przez strony pozwane, brak odpowiedniej liczby pracowników i w związku z tymi okolicznościami zdecydowała się nie przedłużać terminu zakończenia robót drogowych. Strony pozwane w dniu 13.12.2013 r. zgłosiły zakończenie robót, jednakże inspektor nadzoru budowlanego nie potwierdził ich zakończenia i zlecił ich kontynuację. Strona powodowa podniosła, że kwota kary umownej wynosi 58 032,92 zł. Powiat (...) podkreślił, iż podpisując w dniu 20.09.2013 r. umowę strony pozwane powinny liczyć się z warunkami panującymi w rejonie planowanych robót o tej porze roku, przy czym i tak warunki atmosferyczne w okresie zimy 2013/2014 wyjątkowo sprzyjały prowadzeniu prac budowlanych.

Strony pozwane Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Rolne Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne i Handlowe (...) Sp. z o.o. w J. wniosły o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego.

W złożonym pozwie wzajemnym pozwani – powodowie wzajemni wnieśli o zasądzenia od strony powodowej na ich rzecz kwoty 46 246,35 zł z tytułu kary umownej za zawinioną przerwę w wykonaniu robót z przyczyn leżących po jej stronie i kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odnosząc się do powództwa Powiatu (...) strony pozwane potwierdziły, że zawierały z Powiatem (...) umowy o realizację robót budowlanych, której przedmiotem była przebudowa drogi powiatowej w C. oraz wskazały, iż wszelkie opisane w niej roboty prowadzone były według z góry ustalonego grafiku przez co nie istniała możliwość z ich strony, aby doszło do jakiegokolwiek opóźnienia w zakresie odebrania końcowego robót przez Powiat. Strony pozwane zwróciły uwagę, iż dopiero w momencie gdy rozpoczęto prace związane z korytowaniem i wykonaniem ścieku granitowego ujawniono niezinwentaryzowaną sieć kanalizacji deszczowej, której gestorem jest Gmina L.. Była ona w bardzo złym stanie technicznym i wymagała natychmiastowych prac remontowych, które zostały wykonane przez Przedsiębiorstwo (...) w terminie od 09-25.10.2013 r., co wiązało się z przymusowym przestojem prac wywołanym winą Powiatu. Pozwani (powodowie wzajemni) podkreślili, iż zawierając pierwotną umowę nie mogli przypuszczać, że zostaną zmuszeni do zaprzestania wykonywania swych prac przez okres prawie miesiąca, przez co wkroczą z ich wykonywaniem w okres zimowy. Podnieśli również, że Powiat nie zgodził się na przesunięcie wykonania umownej inwestycji do dnia 07.12.2013 r. mimo niesprzyjających warunków pogodowych, które całkowicie uniemożliwiały wykonanie stosowanych prac bitumicznych i ułożenia końcowego dywany asfaltu. Wykonawcy powołali się na zapis § 13 umowy, który zwalnia ich od odpowiedzialności w przypadku zaistnienia okoliczności tzw. siły wyższej. Podpisując pierwotną umowę nie zakładali spadku temperatur w okresie do 30.10.2013 r., które uniemożliwiałyby zakończenie robót w terminie, a data ta została przesunięta. Przesunięcie terminu wykonania umowy do dnia 30.11.2013 r. wymuszone było sytuacją leżącą po stronie Powiatu i podnosiło ryzyko późniejszej zmiany temperatur uniemożliwiających wykonanie prac.

Jeśli chodzi o powództwo wzajemne strony pozwane (powodowie wzajemni) wskazali, że pozew wzajemny obejmuje zapłatę kary umownej stanowiącej 0,2 % wynagrodzenia brutto za każdy dzień zawinionej przerwy w wykonaniu robót. Strony powodowe podniosły, że Powiat (...) ponosił winę za przymusowy przestój w pracy dlatego zasadne jest żądanie zapłaty kary umownej w kwocie 46 426,34 zł.

Strona powodowa (pozwana wzajemnie) wniosła o oddalenie powództwa wzajemnego oraz o zasądzenie solidarnie od pozwanych (powodów wzajemnych) kosztów procesu wynikłych z powództwa wzajemnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

SĄD USTALIŁ NASTĘPUJĄCY STAN FAKTYCZNY

W dniu 20 września 2013 r. Powiat (...) zawarł z Przedsiębiorstwem Produkcyjno-Rolnym Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwem Usługowo- Produkcyjnym i Handlowym (...) Sp. z o.o. w J. umowę o roboty budowlane nr SP- (...), przedmiotem której była przebudowa drogi powiatowej nr (...) w miejscowości C. w km od 7+000 do 7+742 (długość odcinka przewidzianego do przebudowy wynosiła 742 m) wraz z korektą kształtu jezdni. Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu zamówienia zgodnie z przyjętą ofertą miało charakter ryczałtowy i wynosiło
1 450 823,13 zł brutto. Termin zakończenia realizacji przedmiotu umowy strony ustaliły na dzień 30 października 2013 r. Za termin zakończenia przedmiotu umowy ustalono datę pisemnego zgłoszenia pozwanych o gotowości do odbioru wraz z potwierdzeniem gotowości do odbioru przez Inspektora Nadzoru. Zgodnie z postanowieniami § 14 umowy, za zwłokę w oddaniu przedmiotu umowy powstałą w winy lub rażącego niedbalstwa wykonawcy zapłaci on zamawiającemu kary umowne w wysokości 0,2 % wynagrodzenia brutto za każdy dzień zwłoki. Natomiast zamawiający zapłaci kary umowne wykonawcy za zwłokę w przekazaniu placu budowy albo za uniemożliwienie rozpoczęcia lub zawinione przerwy w wykonaniu robót, z przyczyn leżących po stronie zamawiającego w wysokości 0,2% wynagrodzenia brutto za każdy dzień zwłoki lub przerwy.

Dowód:
- umowa o roboty budowlane nr Sp - (...) (k. 29-32v)

Zgodnie z pkt. 21.1.4.2. Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, zamawiający może zmienić termin realizacji przedmiotu umowy w przypadku: wykopalisk uniemożliwiających wykonywanie robót, ujawnienie na placu budowy urządzeń i sieci obcych nie ujętych w dokumentacji geodezyjnej.

Dowód:
- Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (k. 19-21v)

W dniu 23 września 2013 r. wykonawcy rozpoczęli wykonywanie przebudowy drogi.

(okoliczności bezsporne)

W październiku 2013 r. w trakcie wykonywania prac związanych z korytowaniem i wykonywaniem ścieku granitowego ujawniono niezinwentaryzowaną sieć kanalizacji deszczowej.

Dowód:
- dziennik budowy DB/D (k.48-52),

- pismo inspektora nadzoru z 16.10.2013 r. (k. 53),

- korespondencja e-mail z 11.07.2018 r. (k.393).

Wykonawcy przerwali prace na odcinku niezinwentaryzowanej kanalizacji, na czas trwania robót przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w L. związanych z wymianą kanalizacji, które trwały około 20 dni do końca października lub początku listopada 2013 r. Po zakończeniu powyższych prac wykonawcy wznowili przebudowę drogi.

Dowód:

- dziennik budowy DB/B nr 91/12(k. 42-47)

- dziennik budowy DB/D ( k. 48-52)

- pismo PGK (...) z dnia 30.07.2013 r. (k. 144)

- korespondencja e-mail z 11.07.2018 r. (k. 393)

Strony w dniu 23.10.2013 r. zawarty został Aneks nr (...) do umowy nr (...) z dnia 20.09.2013 r. zmieniający termin realizacji przedmiotu zamówienia z dnia 30.10.2013 r. na dzień 30.11.2013 r. z uwagi na ujawnienie na placu budowy sieci obcych.

Dowód:

- aneks nr (...) z dnia (k. 56)

W okresie 22-29.11.2013 r. w miejscu inwestycji panowała temperatura powietrza w granicach od -9,2 do +3,5 ⁰ C, a dobowa suma opadów atmosferycznych wyniosła od 0 do 11,1 mm. W okresie od 22 listopada do 24 grudnia 2013 r. w miejscu przedmiotowej inwestycji wystąpiły niesprzyjające warunki atmosferyczne, które nie pozwalały na realizację robót w zakresie układania warstwy wiążącej i warstwy ścieralnej z asfaltobetonu zgodnie z przedmiotową umową. Gdyby nie niesprzyjające warunki atmosferyczne wykonawcy mogliby ukończyć prowadzone roboty budowlane w terminie do dnia 30 listopada 2013 r.

Dowód:

- pismo z dnia 27.11.2013 r. (k. 57)

- pismo z dnia 28.11.2013 r. (k. 58)

- pismo z dnia 06.12.2013 r. (k. 65-66)

- opinia biegłego M. L. z 21.08.2017 r. (k. 305-334)

Dnia 29.11.2013 r. Starostwo wezwało wykonawców aby udowodnili fakt wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych w celu dokonania zmiany czasu trwania umowy. Tego samego dnia strony pozwane poinformowały, iż wystąpiły do (...) o informację o warunkach atmosferycznych.

Dowód:

- pismo Starostwa Powiatowego w K. z dnia 29.11.2013 r. (k. 59-60)

- pismo stron pozwanych z dnia 29.11.2013 r. (k. 64)

Starostwo Powiatowe w K. pismem z dnia 18.12.2013 r. poinformowało wykonawców, iż nie znajduje podstaw do zmiany terminu realizacji umowy na roboty budowlane.

Dowód:

- pismo z dnia 18.12.2013 r.(k. 67)

Dnia 24.12.2013 r. podpisany został Protokół rzeczowo-finansowy końcowego odbioru zadania, z którego wynika, iż łączna wartość wykonanych robót wynosi 1 450 823,13 zł brutto. W uwagach do protokołu podano, iż: ,,w związku ze stwierdzeniem, że roboty budowlane stanowiące przedmiot umowy zostały zakończone po upływie terminu określonego w umowie o roboty budowlane (ilość dni opóźnienia 20 dni), operat kolaudacyjny jest kompletny. Zamawiający z dniem 24 grudnia dokonuje odbioru końcowego przedmiotu umowy”. W tym samym dniu wykonawcy oświadczyli, że prace wykonane zostały w terminie, a przesunięcie oddania przedmiotu zamówienia wynikało z przyczyn zewnętrznych, a w szczególności niekorzystnych temperatur uniemożliwiających prowadzenie prac

Dowód:

- protokół rzeczowo-finansowy końcowego odbioru zadania z dnia 24.12.2013 r. (k.

- pismo z dnia 24.12.2013 r. (k. 84)

SĄD ZWAŻYŁ CO NASTĘPUJE:

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o liczne dowody z dokumentów spośród których zasadnicze znaczenie miały umowa o roboty budowlane wraz z aneksem oraz stanowiące integralną część umowy Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia. Podstawę ustaleń faktycznych stanowiła również opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa. W tym miejscu należy wskazać, że autentyczność przedłożonych dokumentów nie budziła wątpliwości.

Strona powodowa (pozwana wzajemnie) – Powiat (...), swoje żądanie wywodziła z postanowień o karze umownej, której zapłatę przewidywała umowa o roboty budowlane. Konkretnie wskazywała na zapis § 14 ust. 2.1. umowy, który stanowi, że wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną za zwłokę w oddaniu przedmiotu umowy z winy lub rażącego niedbalstwa wykonawcy w wysokości 0,2 % wynagrodzenia brutto określonego w § 3 ust. 2 za każdy dzień zwłoki. Umowa przewidywała wynagrodzenie w kwocie 1 450 823,13 zł. Natomiast okres – jaki wskazywał Powiat - będący podstawą wyliczenia kary umownej wynosił 20 dni. W myśl przepisu art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Należy stwierdzić, że zapis umowny § 14 ust. 2.1. uzależniał zapłatę kary na rzecz zamawiającego w przypadku alternatywnego spełnienia przesłanki winy lub rażącego niedbalstwa wykonawcy. Umowa w swojej treści nie definiowała tych pojęć. Należało zatem ich znaczenie rozumieć w znaczeniu potocznym zgodnie z regułami wykładni językowej, mając na względzie wolę stron stosunku zobowiązaniowego. Internetowy słownik języka polskiego podaje znaczenia słowa „wina” jako czyn naruszający normy postępowania, odpowiedzialność za zły czyn, przyczyna czy też powód czegoś złego (zob. Słownik Języka Polskiego (...) Ten sam słownik definiuje słowo „niedbalstwo” jako brak dbałości o coś, niestaranność (zob. Słownik Języka Polskiego (...) przy czym sformułowanie umowne odnosiło się do „rażącego” niedbalstwa, a zatem potęgowało stopień czy też intensywność tegoż niedbalstwa. Należy zatem stwierdzić, że tylko i wyłącznie zaistnienie winy lub rażącego niedbalstwa wykonawcy mogło uzasadniać żądanie zapłaty kary umownej przez zamawiającego.

W realiach niniejszej sprawy strony pozwane (powodowie wzajemni) nie ponosiły winy lub nie wystąpiło rażące niedbalstwo w opóźnieniu przy przebudowie drogi. Opóźnienie to spowodowane było najpierw ujawnieniem niezinwentaryzowanej kanalizacji, a następnie wystąpieniem warunków atmosferycznych, które uniemożliwiały właściwe wykonanie umowy. Strony umowy o roboty budowlane aneksowały zapisy o terminie rozliczenia umowy. Wprawdzie nie ma istotnego znaczenia czas wykonywania robót przy wymianie kanalizacji deszczowej skoro fakt ujawnienia jej spowodował przesunięcie terminu wykonania umowy, niemniej trzeba zauważyć, że roboty z tym związane trwały co najmniej 20 dni. W tej mierze pisma wskazują różne daty jednakże niewątpliwe jest, że roboty na które opiewała umowa musiały zostać przerwane na dość długi okres. Strony wprowadziły zapis (aneks k. 56) wydłużający termin zakończenia prac o 30 dni – do 30 listopada 2013 r. Na około tydzień przed upływem terminu na wywiązanie się z umowy w miejscu inwestycji panowały warunki pogodowe, które uniemożliwiały wykonanie stosownych prac. Wykonawcy nie byli w stanie ułożyć warstw asfaltobetonu zgodnie z warunkami kontraktu. Przeprowadzenie takich prac przy ujemnej temperaturze powietrza, spowodowałoby, co zaznaczył biegły, szybkie wystudzenie mieszanki mineralno – asfaltowej zarówno w trakcie transportu jak i jej wbudowywania w warstwy konstrukcyjne jezdni, nierównomierne zagęszczenie mieszanki mineralno – asfaltowej, niedokładne połączenia międzywarstwowe. Doprowadziłoby to do wypadania najpierw pojedynczych ziaren, a następnie mieszanki mineralno – asfaltowej. W miarę upływu czasu powiększałaby się zarówno powierzchnia jak i głębokość ubytku, które mogłoby spowodować powstanie wybojów sięgających na głębokość jednej warstwy. Doprowadziłoby to w konsekwencji do konieczności remontu nawierzchni drogowej. Reakcja wykonawców na dostrzeżone zmiany pogodowe była zatem szybka, prawidłowa i adekwatna do zmieniających się warunków. W sposób pełni usprawiedliwiony zaniechali wykonywania prac związanych z ułożeniem warstw drogi. Przeciwna decyzja, co podkreślił biegły, spowodowałaby szkody, dlatego działanie wykonawców zasługiwało na aprobatę. Należy przy tym zaznaczyć, że wprawdzie ten etap wykonywania prac odbywał się w okresie późnojesiennym, jednakże przesunięcie prac o miesiąc spowodowane było ujawnieniem się niezinwentaryzowanych urządzeń pod drogą. Strony pozwane (powodowie wzajemni) za te okoliczności nie ponosili winy. Biegły zauważył, że gdyby nie niesprzyjające warunki atmosferyczne wykonawcy mogliby ukończyć prowadzone roboty budowlane w terminie do dnia 30 listopada 2013 r. Mogliby zatem wywiązać się ze zobowiązania gdyby nie doszło do załamania się pogody, przy czym opóźnienie harmonogramu prac związane było z wymianą kanalizacji pod drogą przeprowadzaną przez zewnętrzną firmę. Umowa w § 13 przewidywała sytuacje wystąpienia siły wyższej, które zwalniały strony od odpowiedzialności. Chociaż pogorszenia warunków pogodowych w listopadzie nie sposób kwalifikować jako wystąpienia „siły wyższej” (oczywisty jest fakt ochłodzenia temperatury powietrza w tym okresie) to strony powinny się liczyły z możliwością wystąpienia ryzyka ochłodzenia temperatury powietrza. Warunki pogodowe od 23 listopada 2013 r. były obiektywnie złe pod kątem możliwości prowadzenia zakontraktowanych robót i uniemożliwiały należyte wykonanie zobowiązania. Taki wniosek potwierdził również biegły w swojej opinii. Zatem należało uznać, że fakt wystąpienia trudnych warunków atmosferycznych powodował z kolei obiektywną okoliczność, która czyniła niemożliwym wykonanie umowy w terminie wcześniej umówionym. W tych warunkach nie sposób przypisywać wykonawcom winy w działaniu lub rażącego niedbalstwa. Brak zatem było podstaw do naliczenia przez Powiat kary umownej. P. należy wskazać, że dowodzone przez stronę powodową okoliczności dotyczące zakresu zaawansowania robót nie były istotne dla rozstrzygnięcia. Istotne było, że wystąpiły uzasadnione okoliczności do przedłużenia terminu realizacji umowy, a w dalszej kolejności obiektywna sytuacja pogodowa sprawiła, że wykonawcy nie mogli wykonać umowy w uzgodnionym terminie.

Zważywszy powyższe powództwo główne jako bezzasadne należało oddalić, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Orzeczenie o kosztach postępowania w zakresie żądania z powództwa głównego opierało się o regułę odpowiedzialności za wynik sprawy (przepis art. 98 § 1 k.p.c.). Kosztami tymi należało obciążyć Powiat (...), który uległ w całości. Opinia biegłego z zakresu budownictwa była sporządzona na potrzeby powództwa głównego. Do kosztów stron pozwanych należały zatem zaliczki na opinię w łącznej kwocie 3 000 zł oraz koszty zastępstwa prawnego w kwocie 3 600 zł – łącznie 6 600 zł. W punkcie II wyroku zasądzono od Powiatu (...) na rzecz Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Rolnego Sady Dolne Sp. z o.o. w S. i Przedsiębiorstwa Usługowo-Produkcyjnego i Handlowego (...) Sp. z o.o. w J. solidarnie kwotę 6 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W punkcie III sentencji orzeczenia nakazano Powiatowi (...), aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1 406,31 zł, którą tymczasowo wyłożono na pokrycie kosztów wynagrodzenia biegłych za wykonanie opinii (475,22 zł + 931,09 zł). Orzeczenie to wydane zostało w oparciu o przepis art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Przedmiot żądania powództwa wzajemnego obejmował zapłatę kary umownej na podstawie zapisu § 14 ust. 1 pkt. 1 umowy, który stanowi, że zamawiający zapłaci wykonawcy karę umowną za zwłokę w przekazaniu placu budowy albo za uniemożliwienie rozpoczęcia lub zawinione przerwy w wykonaniu robót, z przyczyn leżących po stronie zamawiającego – w wysokości 0,2 % wynagrodzenia brutto określonego w § 3 ust. 2 za każdy dzień zwłoki lub przerwy. Umowa przewidywała wynagrodzenie w kwocie 1 450 823,13 zł. Wykonawcy liczyli karę umowną za 16 dni przerwy (1 450 823,13 zł x 0,2% x 16 dni = 46 426,34 zł). Podobnie jak w odniesieniu do sytuacji zamawiającego, również w przypadku naliczenia kary umownej na rzecz wykonawcy – warunkiem realizacji takiego uprawnienia było zawinione działanie zamawiającego. Odpowiedzialność kontrahenta uzależniona była od przerwy w pracach, za którą winę ponosiłby zamawiający. Zasądzenie na rzecz stron pozwanych (powodów wzajemnych) kwoty w wysokości kary umownej musiało zatem zostać poprzedzone pozytywnym stwierdzeniem, że zamawiający swoim zawinionym działaniem spowodował przerwę w wykonaniu robót. Tylko wystąpienie takich okoliczności uzasadniało skorzystanie z klauzuli przewidzianej w § 14 ust. 1 pkt. 1 umowy, na którą powoływali się wykonawcy.

Tymczasem na kanwie zawisłego sporu nie sposób przypisywać winy zamawiającemu za przerwę w prowadzeniu robót. Pierwotnie umowa przewidywała termin zakończenia przebudowy drogi na 30 października 2013 r. Przed upływem tego końcowego terminu, w trakcie robót natrafiono na niezinwentaryzowaną kanalizację deszczową. Gdy ujawniono takie urządzenia na placu budowy zamawiający powiadomił Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w L., które przystąpiło do prac związanych z wymianą kanalizacji. Integralną częścią umowy była Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia. W myśl pkt. 21.1.4.1. tego aktu zamawiający może zmienić termin realizacji przedmiotu umowy w przypadku ujawnieniu na placu budowy urządzeń i sieci obcych nie ujętych w dokumentacji geodezyjnej. Postanowienie to dawało podstawę do wydłużenia terminu realizacji inwestycji. Skoro zatem umowa przewidywała możliwość wydłużenia terminu zakończenia inwestycji w przypadku ujawnienia nie ujętych w dokumentacji sieci i zdarzenie takie zaistniało to założenie to należy traktować jako postanowienie wykluczające rozważania na temat ewentualnej winy zamawiającego przy realizacji umowy. Skoro uprawnienie do zmiany terminu realizacji umowy przewidywała Specyfikacja i zamawiający skorzystał z takiej możliwości to wykluczone było wyciąganie konsekwencji, które przewidywał § 14 ust. 1 pkt 1 umowy.

Biorąc pod uwagę stan faktyczny sprawy oraz postanowienia umowne wiążące strony należało oddalić żądanie powództwa wzajemnego, o czym orzeczono w IV punkcie wyroku.

Koszty postępowania wywołanego pozwem wzajemnym rozliczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Od przegrywających sprawę zasądzono na rzecz pozwanego wzajemnie – Powiatu (...) kwotę 2 400 zł stanowiącą koszty zastępstwa procesowego.