Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2016 r.

Sąd Rejonowy w Opocznie w II Wydziale Karnym w składzie :

Przewodniczący : SSR Jadwiga Świątek

Protokolant: st. sekr. sądowy Jadwiga Szkot

w obecności oskarżyciela publicznego – bez udziału

po rozpoznaniu dnia 13.09. 2016 , 18.10. 2016,

sprawy : P. G. s. K. i K. z domu F. ur. (...) w O.

oskarżonego o to, że:

W okresie od 01 kwietnia 2009 roku do 06 czerwca 2013 roku i w okresie od 05 marca 2014 roku do 27 maja 2016 roku w m- ci K. pow. O. , woj. (...) będąc zobowiązany z mocy ustawy i prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 10 kwietnia 2007 roku sygn. akt III RC 180/06 do płacenia rat alimentacyjnych na rzecz swoich małoletnich córek N. i K. rodzeństwa G. w kwocie 170 złotych miesięcznie oraz ostatni raz podwyższonych przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w dniu 15 kwietnia 2010 roku sygn. akt I C 305/10 do kwoty 250 złotych na rzecz N. i K. rodzeństwa G., uporczywie uchylał się od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego przez co naraził je na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych

tj. o czyn z art. 209 § 1 kk

orzeka:

1.  oskarżonego P. G. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu i na podstawie art. 209 par. 1 kk w zw. z art. 34 par. 1 i par. 1 a pkt 1 kk , art. 35 par. 1 kk wymierza mu karę jednego roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 40 ( czterdziestu ) godzin w stosunku miesięcznym ;

2.  na podstawie art. 72 par. 1 pkt 3 kk w zw. z art. 34 par. 3 kk zobowiązuje oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie małoletnich dzieci ;

3.  wymierza oskarżonemu opłatę w kwocie 180 , 00 ( sto osiemdziesiąt ) złotych oraz zasądza kwotę 70, 00 ( siedemdziesiąt ) złotych na rzecz Skarbu Państwa tytułem zwrotu kosztów postępowania .

Sygn. akt II K 330/16

UZASADNIENIE

W dniu 22 stycznia 2000 roku P. G. i B. G. (z domu Ś.) zawarli związek małżeński. Z tego małżeństwa posiadają dwoje dzieci – K. G. urodzoną (...) oraz N. G. urodzoną (...).

Wyrokiem zaocznym z dnia 10 kwietnia 2007 roku Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie sygn. akt III RC 180/06 zasądził od P. G. na rzecz małoletnich córek K. i N. rodzeństwo G. tytułem alimentów kwoty po 170 zł miesięcznie na rzecz każdej z nich.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2010 roku w sprawie sygn. akt I C 305/10 rozwiązał przez rozwód małżeństwo P. G. i B. G.. Na mocy tego samego orzeczenia podwyższono świadczenie alimentacyjne zobowiązanego P. G. wobec małoletnich K. i N. rodzeństwo G. do kwoty po 250 zł miesięcznie na rzecz każdej z nich.

dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim k. 18-18v

odpisy skrócone aktu urodzenia k. 28-29

wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Opocznie k. 20

Z uwagi na nieregularne wywiązywanie się przez oskarżonego z nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego B. G. skierowała wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz podjęła działania skutkujące tym, iż od dnia 1 marca 2010 roku świadczenia alimentacyjne na rzecz małoletnich K. i N. rodzeństwa G. są wypłacane z Ośrodka Pomocy (...) w O. D. Świadczeń Rodzinnych i Alimentacyjnych.

dowód: zawiadomienie o przestępstwie k. 14v-15

zaświadczenie k. 8

wykaz zadłużenia k. 9-12 i k. 53-56

decyzje k. 57-73

zeznania świadka B. Z. k. 4v i k. 175v-176

zeznania świadka B. G. k. 79v

Oskarżony dokonał na rzecz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Opocznie następujących wpłat:

1.  w dniu 10 czerwca 2013 roku kwotę 800 zł;

2.  w dniu 11 lipca 2013 roku kwotę 750 zł;

3.  w dniu 9 sierpnia 2013 roku kwotę 750 zł;

4.  w dniu 11 października 2013 roku kwotę 114,24 zł;

5.  w dniu 15 listopada 2013 roku kwotę 650 zł;

6.  w dniu 23 grudnia 2013 roku kwotę 650 zł;

7.  w dniu 6 lutego 2014 roku kwotę 300 zł;

8.  w dniu 4 marca 2014 roku kwotę 300 zł.

dowód: doniesienie o przestępstwie wraz z kartą rozliczeniową komornika k. 1-3 i k. 30

P. G. był kilkakrotnie zarejestrowany w Urzędzie Pracy w O. jako osoba bezrobotna. W dniu 1 października 2008 roku otrzymał środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Aktualnie jest zarejestrowany w Urzędzie Pracy dla miasta stołecznego W. jako osoba bezrobotna. Oskarżony nie korzysta ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

P. G. jest osobą zdrową. Utrzymuje się z prac dorywczych, zbiera złom i puszki oraz roznosi ulotki. Nie posiada żadnych nieruchomości ani ruchomości, nie dysponuje także zasobami pieniężnymi ani wartościowymi przedmiotami.

Oskarżony jest zameldowany w mieszkaniu swojej konkubiny E. T. w W.. Razem z nimi mieszka jej niepełnosprawny 13 letni syn. Na czas wykonywania obowiązków służbowych przez E. T. oskarżony sprawuje opiekę nad jej synem. T. T. uczęszcza do Gimnazjum z oddziałami integracyjnymi, gdzie zajęcia trwają od 4 do 5 godzin dziennie. Po zakończonych lekcjach oskarżony zawozi T. T. samochodem osobowym jego konkubiny na terapię.

dowód: pisma k. 13, k. 23 i k. 86

zawiadomienie o przestępstwie k. 14v-15

zeznania świadka E. T. k. 176-176v

wyjaśnienia P. G. k. 168

Oskarżony posiada wykształcenie podstawowe i jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Osiąga dochód w kwocie 500 złotych miesięcznie. Ma na utrzymaniu dwie córki w wieku 16 i 14 lat. P. G. nie był dotychczas karany.

dowód: dane osobopoznawcze k. 37

karta karna k. 22

Podczas przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym P. G. nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Wyjaśnił, że jest świadomy ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, a w okresie objętym zarzutem nie mógł znaleźć pracy. Nie płacił alimentów z przyczyn od niego niezależnych, bowiem znajdował się w trudnej sytuacji finansowej. P. G. wyjaśnił, że pomimo tych trudności starał się wpłacać drobne kwoty na rzecz małoletnich. Stawiał się także na wezwania Wydziału Spraw (...) i (...) w W. dla D. B., przedstawiając odpowiednie oświadczenia majątkowe, w tym dotyczące zatrudnienia. Oskarżony wyjaśnił, że stara się kupować córkom upominki. Aktualnie przebywa w mieszkaniu przyjaciółki w W., która jest matką 13 letniego syna. W związku z jego trudną sytuacją finansową nie partycypuje on w kosztach utrzymania. Wyjaśnił, że nadal poszukuje zatrudnienia, korzystając z pomocy Urzędu Pracy w W. jak też podejmując działania we własnym zakresie.

dowód: wyjaśnienia P. G. k. 34-34v

W czasie ponownego przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym P. G. nie przyznał się do popełnienia przedstawionego mu zmienionego zarzutu. Wyjaśnił, że jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Utrzymuje się jedynie z prac dorywczych, osiągając dochód w kwocie około 700 zł miesięcznie. P. G. wyjaśnił także, że pomaga konkubinie w utrzymaniu jej niepełnosprawnego dziecka. Wyjaśnił, że w czasie objętym zarzutem w miarę swoich możliwości dokonywał wpłat tytułem należnych alimentów na konto komornika sądowego, tj. w czerwcu 2013 roku – 800 zł, w lipcu 2013 roku – 750 zł, w sierpniu 2013 roku – 750 zł, we wrześniu 2013 roku – 650 zł, w listopadzie 2013 – 650 zł, w grudniu 2013 – 650 zł, a w styczniu i w lutym – po 300 zł. Natomiast w okresie od 2008 roku do 2009 roku uiszczał gotówkę do rąk matki małoletnich tytułem należnych alimentów, co zostało poświadczone w formie pisemnej, tj.: w listopadzie 2008 roku – 340 zł, w grudniu 2008 roku – 340 zł, od stycznia 2009 roku do marca 2009 roku – po 340 zł, w styczniu 2013 roku – 1.000 zł oraz w grudniu 2011 roku – 300 zł. Oskarżony czynił tak, gdyż nie wiedział o wszczętym przeciwko niemu postępowaniu egzekucyjnym. P. G. wyjaśnił, że kupuje córkom drobne prezenty, a w okresie wakacji N. i K. rodzeństwo G. odwiedzają go w jego miejscu zamieszkania na czas od jednego do dwóch tygodni. W tym też czasie córki pozostają na jego utrzymaniu. Oskarżony nie opłaca małoletnim zajęć dodatkowych, gdyż go na to nie stać.

dowód: wyjaśnienia P. G. k. 123

Oskarżony stając przed Sądem nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i podtrzymał swoje wcześniejsze wyjaśnienia. Wyjaśnił, że w czasie kiedy nie miał wiedzy o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym, nie żądał poświadczenia przez B. G. pobrania od niego gotówki tytułem należnych alimentów. Gdy P. G. odwiedza córki stara się w miarę swoich możliwości finansowych wręczać im drobne upominki w formie odzieży czy też pomocy szkolnych. Oskarżony wyjaśnił, że N. i K. rodzeństwo G. znajdują się w dobrej sytuacji materialnej, gdyż są czyste, nie odczuwają głodu i mają w co się ubrać. Zdarzało się, że P. G. wpłacał na rzecz małoletnich alimenty w kwocie wyższej niż zasądzonej, tj. powyżej 500 złotych, gdyż w ten sposób chciał wyrównać dokonane wcześniejsze wpłaty w mniejszych wysokościach. Wyjaśnił, że dopiero w maju 2013 roku dowiedział się o prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. W okresie od 2009 roku do 2016 roku oskarżony był zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. P. G. wyjaśnił także, że podejmował starania w celu znalezienia zatrudnienia, umawiając się na spotkania, jednak bezskutecznie.

dowód: wyjaśnienia P. G. k. 167v-168

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, a mianowicie: zawiadomienie o przestępstwie, odpisy wyroków zasądzających i podwyższających alimenty, odpisy skróconych aktów urodzenia, dokumentację Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Opocznie, dokumentację Ośrodka Pomocy (...) w O., kartę karną, dane osobopoznawcze, a także korespondencję nadesłaną z Urzędu Miasta Stołecznego W., z Ośrodka Pomocy (...) w Ż. oraz z Powiatowego Urzędu Pracy w O.. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron jak i nie budziły zastrzeżeń Sądu. Jednocześnie przy ustalaniu okoliczności faktycznych sprawy Sąd pominął dokumenty załączone przez oskarżonego z uwagi na fakt, że nie były one przydatne do rozpoznania istoty sprawy, tj. uporczywego uchylania się oskarżonego od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego w okresie od dnia 1 kwietnia 2009 roku do dnia 6 czerwca 2013 roku oraz od dnia 5 marca 2014 roku do dnia 27 maja 2016 roku z narażeniem na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych małoletnich.

Ustalając okoliczności faktyczne sprawy Sąd oparł się także na wyjaśnieniach oskarżonego oraz na zeznaniach świadków B. Z. oraz E. T., uznając je za w pełni wiarygodne, ze względu na ich spójność, logiczność, jasność i rzetelność oraz przez wzgląd na korespondowanie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że w dniach: 10 czerwca 2013 roku, 11 lipca 2013 roku, 9 sierpnia 2013 roku, 11 października 2013 roku, 15 listopada 2013 roku, 23 grudnia 2013 roku, 6 lutego 2014 roku oraz 4 marca 2014 roku oskarżony dokonał wpłat kwot o różnych wysokościach na konto Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Opocznie. Dlatego też powyższe daty nie są objęte aktem oskarżenia.

Zgodnie z treścią art. 209 § 1 k.k. podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 ten, kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Dobrami, które chroni przepis art. 209 § 1 k.k., jest rodzina i obowiązek opieki. Chodzi w nim o zabezpieczenie materialnych podstaw egzystencji osób dla sprawcy najbliższych oraz tych, których prawa w tym zakresie zabezpieczone są orzeczeniem sądowym lub ustawą.

Aby znamiona typu czynu zabronionego były spełnione, należy stwierdzić, że sprawca:

1.  był zobowiązany do obowiązku opieki bądź z mocy ustawy, bądź z mocy orzeczenia sądowego,

2.  uchylał się od tego obowiązku w sposób uporczywy,

3.  uchylanie, o którym mowa w przepisie art. 209 k.k., polegało na niełożeniu na utrzymanie osoby uprawnionej,

4.  w wyniku tego niełożenia osoba uprawniona narażona została na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Sam fakt niewykonywania obowiązku, o którym mowa w art. 209 k.k. , nie jest równoznaczny z uchylaniem się od niego. Jeżeli istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa z art. 209 k.k., należy zawsze zbadać przede wszystkim przyczyny niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego przez domniemanego sprawcę, które mogą również zdarzyć się niekiedy z powodów obiektywnych.

W pojęciu "uchyla się" zawarty jest zawsze negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do świadczenia, sprawiający, że nie dopełnia ona nałożonego na nią obowiązku, mimo że ma obiektywną możliwość jego wykonania. Sprawca obowiązku nie wypełnia, bo go wypełnić nie chce, lub lekceważy ten obowiązek.

Czynu określonego w art. 209 § 1 k.k. dopuszcza się tylko ten, kto mógł wykonać ciążący na nim obowiązek, ale nie uczynił tego, mimo realnych ku temu możliwości (zob. wyrok SN z 9 maja 1995 r., III KRN 29/95, OSNKW 1995, nr 9-10, poz. 64). Element subiektywny "uchylania się" polega na szczególnym nastawieniu psychicznym, wyrażającym się w nieustępliwości swojego postępowania.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala jednoznacznie stwierdzić, że oskarżony P. G. jest winnym tego, że w okresie od dnia 1 kwietnia 2009 roku do dnia 6 czerwca 2013 roku i w okresie od dnia 5 marca 2014 roku do dnia 27 maja 2016 roku w miejscowości K., pow. O., woj. (...) będąc zobowiązany z mocy ustawy i prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 10 kwietnia 2007 roku w sprawie sygn. akt III RC 180/06 do płacenia rat alimentacyjnych na rzecz swoich małoletnich córek N. i K. rodzeństwa G. w kwocie 170 złotych miesięcznie oraz ostatni raz podwyższonych przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w dniu 15 kwietnia 2010 roku w sprawie sygn. akt I C 305/10 do kwoty 250 złotych na rzecz N. i K. rodzeństwa G., uporczywie uchylał się od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, przez co naraził je na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Zachowaniu oskarżonego należy przypisać znamię ,,uporczywości”. Nie wykazał on, aby niełożenie na rzecz córek wynikało z obiektywnych, niezależnych od niego przyczyn.

W ocenie Sądu postawa P. G., który powołując się na ograniczone możliwości zarobkowania z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym synem konkubiny, nie usprawiedliwia uchylania się od nałożonego na niego obowiązku alimentowania swoich małoletnich córek. Wskazać bowiem należy, że przecież T. T. uczęszcza do Gimnazjum z oddziałami integracyjnymi i tam spędza około 4-5 godzin, będąc zarazem pod stałą opieką nauczyciela, który posiada kwalifikacje i umiejętności w sprawowaniu opieki nad dziećmi, także nad tymi wymagającymi szczególnej troski (gdyż jest to przecież szkoła z oddziałami integracyjnymi). Nadto każda szkoła wyposażona jest w świetlicę szkolną czy też bibliotekę, gdzie zawsze dyżuruje pedagog sprawujący stały nadzór nad dziećmi. Zatem oskarżony, po odwiezieniu T. T. do szkoły, może wykonywać obowiązki służbowe, a chłopiec po skończonych zajęciach może udać się na świetlicę szkolną lub do biblioteki i tam poczekać do czasu odebrania go przez matkę czy oskarżonego.

Postawa oskarżonego, uporczywie uchylającego się od alimentowania na rzecz swoich córek, jest tym bardziej negatywna, gdyż jak wynika z materiału dowodowego sprawy tylko i wyłącznie dzięki regularnie wypłacanym alimentom z Ośrodka Pomocy (...) małoletnie mają zaspokojone podstawowe potrzeby życiowe. Zatem gdyby P. G., uporczywie nie uchylał się od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, mógłby zaspokoić wszystkie podstawowe potrzeby życiowe małoletnich. Podnoszony przez oskarżonego fakt zadbanego wyglądu córek oraz nieodczuwania przez nich głodu, nie przemawia za zwolnieniem go z obowiązku uiszczania należnych alimentów. Przecież jak już zostało wyżej wykazane, tylko dzięki alimentom płaconym z Funduszu Alimentacyjnego N. i K. rodzeństwo G. mają zaspokojone podstawowe potrzeby życiowe i mogą być zadbane oraz najedzone.

Sąd neguje postawę P. G., który poświęcając całą swoją uwagę dziecku konkubiny, doprowadził do zagrożenia sytuacji finansowej swoich rodzonych córek, przez co B. G. nie była w stanie zaspokoić ich podstawowych potrzeb życiowych. Sam fakt kontaktowania się oskarżonego z małoletnimi i wręczania im okazjonalnych drobnych prezentów nie zwalnia go ze świadczenia orzeczonego obowiązku alimentacyjnego. W ocenie Sądu nic nie stoi na przeszkodzie, aby oskarżony dalej pomagał w wychowywaniu dziecka E. T., ale powinien czynić to w taki sposób, aby jego rodzone córki N. i K. rodzeństwo G. nie były narażone na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, co niestety w niniejszej sprawie miało miejsce.

W ocenie Sądu oskarżony powinien także bardziej zaangażować się w efektywne poszukiwanie pracy. Sam fakt posiadania wykształcenia podstawowego i niewielkiego doświadczenia zawodowego jedynie wyklucza jego osobę z uzyskania zatrudnienia na inteligenckich oraz wysoko kierowniczych stanowiskach pracy. Natomiast współczesny rynek pracy oferuje również zatrudnienie dla szeroko pojętej sfery pracowników fizycznych, od których nie są wymagane specjalne umiejętności ani bogate doświadczenie, a fakt iż oskarżony jest osobą zdrową umożliwia mu podjęcie właśnie takiej pracy. Podkreślić należy, że żaden człowiek nie rodzi się z doświadczeniem zawodowym, lecz zdobywa je z upływem lat i zawsze nadchodzi taki czas, kiedy dopiero zaczyna karierę zawodową. Zatem posiadanie wykształcenia podstawowego nie eliminuje pracownika z rynku pracy, lecz ogranicza go w wyborze ofert pracy do zajmowania głównie stanowisk fizycznych.

Nadto jak wynika z materiału dowodowego sprawy P. G. w dniu 1 października 2008 roku otrzymał środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Zatem oskarżony powinien rozważyć, czy może właśnie ta forma uzyskiwania dochodu, przyczyni się do regularnego wywiązywania się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego względem jego małoletnich córek, aby zawsze mogły mieć zaspokojone podstawowe potrzeby życiowe.

Wskazać również należy, że w toku postępowania nie ujawniono żadnych okoliczności, które mogłyby u oskarżonego wyłączać lub ograniczać zdolność rozpoznania znaczenia dokonanego czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Na korzyść oskarżonego należy potraktować jego uprzednią niekaralność.

W oparciu o powyższe oraz na skutek uwzględnienia stopnia winy oskarżonego oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu, mając na względzie cele zapobiegawcze i wychowawcze oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, a przede wszystkim mając w zamiarze realizację ustanowionej w art. 58 § 1 k.k. dyrektywę priorytetu kar wolnościowych, Sąd wymierzył P. G. karę 1 roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 40 godzin w stosunku miesięcznym. Podnieść należy, że w niniejszej sprawie nie zaistniała negatywna przesłanka wymieniona w art. 58 § 2a k.k., gdyż stan zdrowia P. G. oraz jego właściwości i warunki osobiste uzasadniają przekonanie, że oskarżony wykona nałożony na niego obowiązek. Ponadto w ocenie Sądu kara ta nauczy oskarżonego godzenia wykonywania pracy z codziennymi obowiązkami, a także może przyczynić się do uzyskania przez niego stałego zatrudnienia.

Biorąc pod uwagę podstawę skazania, tj. przestępstwo uchylania się od alimentowania małoletnich dzieci, Sąd na podstawie art. 72 § 1 pkt 3 k.k. w zw. z art. 34 § 3 k.k. zobowiązał oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie małoletnich dzieci – N. i K. rodzeństwa G..

Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych Sąd wymierzył oskarżonemu opłatę w kwocie 180 zł oraz na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od niego kwotę 70 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.