Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2019 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący: SSR Magdalena Piątkowska

Protokolant : Karolina Nowicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 listopada 2019 roku w Ś.

sprawy z odwołania J. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

w sprawie (...)

o zasiłek chorobowy

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w sprawie (...) z dnia 13.06.2019 roku w ten sposób, iż ustala, że wypłacone powodowi świadczenia : zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy za okresy wskazane w decyzji nie stanowią nienależnie pobranego świadczenia i nie podlegają obowiązkowi zwrotu w zakresie wskazanym w zaskarżonej decyzji;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. na rzecz powoda J. G. kwotę 3600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powód J. G. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. z dnia 13 czerwca 2019r. zobowiązującej go do zwrotu kwot pobranego zasiłku chorobowego i opiekuńczego za okresy w decyzji wskazane. Wniósł o zmianę tejże decyzji wskazując, iż korzystał z uprawnień do zasiłku chorobowego i opiekuńczego z powodu opieki nad dzieckiem bez naruszenia powołanego przez organ rentowy art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Powód opisał charakter swojej pracy jako złotnika wytwarzającego unikatową biżuterię z metali szlachetnych oraz jego roli jako agenta ubezpieczeniowego stojąc na stanowisku, iż nigdy pracy wytwórczej w okresie zwolnień nie wykonywał , nie podpisał również żadnej nowej polisy ubezpieczeniowej, zaś czynności formalne przejmowała teściowa Z. C., która od sierpnia 2005r. posiada pełnomocnictwo udzielone przez powoda. Wskazał, iż także w okresie opieki nad dzieckiem nie schodził do pracowni, ni wytwarzał biżuterii, nie dokonywał zamówień i nie zawierał polis. Wniósł również o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu powołano podstawę prawną decyzji oraz wskazano, iż z materiału dowodowego zebranego przez organ rentowy wynika, iż powód prowadzi działalność w zakresie jubilerstwa oraz ubezpieczeń i w ocenie strony pozwanej we wskazanych w zaskarżonej decyzji okresach orzeczonej niezdolności do pracy oraz sprawowania opieki nad chorym dzieckiem przedmiotowa działalność była kontynuowana w rozmiarze znacznie wykraczającym poza czynności o charakterze sporadycznym czy formalnym. Za sporne strona pozwana uznała stanowisko powoda w zakresie czynności składowych procesu prowadzenia działalności gospodarczej poprzez ograniczenie jej znaczenia do działalności wytwórczej . Organ rentowy działalność zarobkową powoda przedstawił w szerszym aspekcie- zakupu materiałów, narzędzi, czynności związane z przygotowaniem i organizacją produkcji, uzyskiwaniem zamówień, marketingiem czy działalnością wystawienniczą. Organ rentowy, jak wskazano, przyjął , że powód, który wytwarzaniem biżuterii zajmował się wyłącznie osobiście, nie mógł sobie pozwolić na wyczekiwanie z pracochłonną realizacją zamówienia na czas przypadający na okres po zakończeniu pobierania zasiłku, zważywszy okoliczność, iż nie sposób każdorazowo przewidzieć precyzyjnie, czy zwolnienie lekarskie lub konieczność opieki nad dzieckiem nie ulegnie przedłużeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód J. G. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie jubilerskim- wykonuje unikatowe wyroby jubilerskie bez prowadzenia sprzedaży detalicznej. Powód ma pracownię w domu, tam wytwarza biżuterię na zamówienie, jeździ też do sklepów przedstawiając swoje wyroby i zbierając zamówienia. Formą sprzedaży detalicznej są targi, gdzie powód wystawia gotowe produkty. Oprócz tego powód jest agentem ubezpieczeniowym. Jego dochód z tego tytułu w zasadzie pochodzi z portfela wypracowanego i przekazanego mu przez teściową Z. C., a prowizje jakie otrzymuje powód, generowane są automatycznie, razem z kolejnymi wpłatami ubezpieczonych z polis długoterminowych, bądź automatycznie generowanych przez ubezpieczyciela i akceptowanych przez klientów nowych polis. W praktyce całkiem nowe umowy podpisywane przez klienta u powoda są sporadyczne.

Dowód:

Akta ZUS ( w załączeniu)

Zeznania świadka Z. kucharek- C., E. G. e-protokół k. 39

Zeznania powoda e- protokół k. 39

Zwolnienia powoda były z reguły krótkotrwałe, poza tymi związanymi z atakami rwy kulszowej.

W okresach niezdolności do pracy i opieki nad dzieckiem powód nie wytwarzał biżuterii, nie schodził do pracowni i nie zamawiał towaru. Nie prowadził też żadnych innych czynności związanych z działalnością jubilerską ani ubezpieczeniową. Czynności te wykonywała teściowa powoda Z. C., która od 1 sierpnia 2005r. posiadała udzielone przez powoda pełnomocnictwo do reprezentowania jego interesów wobec klientów, odbierania wszelkiej korespondencji, do wystawiania i podpisywania wszystkich dokumentów związanych z prowadzona przez powoda działalnością gospodarczą i prowadzenia wszelkich różnych spraw i czynności, które okażą się konieczne w związku z prowadzeniem przez powoda działalności. Były przy tym sytuacje, kiedy zapłata – z różnych względów- następowała w trakcie zasiłku za dzieło wykonane w okresie zdolności do pracy albo kiedy w tym czasie przychodziły zamówione wcześniej materiały. (...) przywożone były przez kuriera, nie wymagały osobistego odbioru przez powoda. W okresach niezdolności do pracy powodowi pomagała żona E. G..

Dnia 2 stycznia 2019r. powód zawarł z żoną E. G. umowę zlecenia dotyczącą prac biurowych , sprzedaży biżuterii, wykonywaniem podstawowych zadań związanych z wytwarzaniem biżuterii, obsługą polis ubezpieczeniowych.

Dowód:

Pełnomocnictwo k. 8

Akta ZUS ( w załączeniu)

Umowa zlecenia k. 9-10

Zeznania świadka Z. kucharek- C., E. G. e-protokół k. 39

Zeznania powoda e- protokół k. 39

Powód wiedział, iż w okresie zwolnień lekarskich nie może pracować, czyli w jego rozumieniu prowadzić działalności wytwórczej, na pewno nie łączył tego z ewentualnym okazyjnym podpisaniem faktury.

Dowód: zeznania powoda e- protokół k. 39

Ustaleń stanu faktycznego sąd dokonał w oparciu o wszystkie zgromadzone w sprawie dowody: z dokumentów zarówno tych znajdujących się w aktach ZUS jak i złożonych przez powoda, które łącznie z jego zeznaniami i zeznaniami świadków uzupełniły stan faktyczny, nie stojąc ze sobą w sprzeczności. Postępowanie bowiem przeprowadzone przed organem rentowym, co słusznie wskazał powód, było ograniczone do dokumentów, w szczególności w postaci faktur nie opatrzonych podpisem powoda, nie zawierało wyjaśnień powoda w tym zakresie mogących ukierunkować postępowanie dowodowe i w pełni wyjaśnić sprawę. Powód i świadkowie w sposób przekonujący wykazali, na czym polegała praca powoda w okresach nie pobierania zasiłków, jak organizowana była, a w jakiej części ulegała całkowitemu zaprzestaniu praca podczas jego niezdolności do pracy czy opieki nad dzieckiem i w jakich okolicznościach doszło do powstania wskazanych wyżej dokumentów rozliczeniowych. Co do działalności ubezpieczeniowej organ rentowy nie wykazał, aby powód w okresach objętych zaskarżoną decyzją czynnie uczestniczył w finalizowaniu jakiejś umowy, a świadek Z. K. – C. w sposób jasny przedstawiła pochodzenie zysku z tej działalności. Nie bez znaczenia dla sprawy jest również fakt bardzo wyraźnie zaakcentowany w mowie końcowej pełnomocnika powoda, który wskazał, iż właściwie oprócz wniosków i domniemań postawionych przez organ rentowy, trudno było powodowi uchwycić konkretne fakty czy konkretne zdarzenia faktyczne , z którymi mógłby się zmierzyć w odwołaniu i następnie dowodowo. Istotne dla rozstrzygnięcia w kontekście art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych było też rozumienie przez powoda pojęcia działalności zarobkowej jako działalności wytwórczej.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym sąd zważył:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Zgodnie zaś z art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Zdaniem sądu w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki art. 17 powołanej ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku, a zatem świadczenie zostało pobrane należnie.

Jak wynika z treści powołanego przepisu utrata prawa do zasiłku łączy się z aktywnością zawodową ubezpieczonego polegającą na podejmowaniu przez niego osobiście czynności związanych z pracą zarobkową. Zdaniem sądu w sytuacji, gdy powód nie wykonywał osobiście żadnych czynności, poza ewentualnym – jeśli takie miało miejsce- sporadycznym i uzasadnionym okolicznościami złożeniem podpisów na fakturach czy innych dokumentach, nie można mówić o spełnieniu przesłanek z art. 17 powołanej ustawy. W niniejszej sprawie czynności związanych z prowadzeniem dzielności gospodarczej powód nie wykonywał w żadnym ze spornych okresów zasiłku chorobowego czy opiekuńczego.

Gdyby jednak hipotetycznie rozważyć skutki uznania , iż powód spełnił przesłanki art. 17 powołanej ustawy zasiłkowej, to przyjąć należy, iż nie ciążyłby na nim obowiązek zwrotu świadczeń pobranych z ubezpieczenia społecznego przyjęty na podstawie art. 84 ust1. ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych albowiem musiałyby zaistnieć przesłanki art. 84.2, zgodnie z którym za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Na podstawie zebranych w sprawie dowodów nie można przyjąć, aby powód świadomie wprowadził organ w błąd na skutek wskazanych w przepisie działań bądź jakichkolwiek innych ( art. 84 ust2 pkt2 ).

Co do przesłanek z art. 84 ust.1 pkt 1 również nie zostały one spełnione w zakresie świadomości powoda o braku prawa do pobierania zasiłku w kontekście funkcjonującego w jego rozumieniu pojęcia pracy zarobkowej. Obowiązek zwrotu świadczenia obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności. W orzecznictwie sądowym, dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, ugruntowany jest pogląd o możliwości domagania się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę, przy czym dla ustalenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, decydujące znacznie ma świadomość i zamiar ubezpieczonego, który pobrał świadczenie w złej wierze. Postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie nie pozwala uznać, by powód pobrała świadczenie w złej wierze.

Dlatego też w uznaniu, iż brak było materialnej podstawy żądania od powódki zwrotu świadczeń, sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję jak w punkcie I wyroku .

W punkcie II sąd orzekł na podstawie art. 98 i nast. kpc w zw. § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Sąd stanął na stanowisku, iż żądanie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń nie należy do kategorii spraw wymienionych w §9 ust.1 pkt 2 powołanego rozporządzenia, który mówi o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Kwota, którą w wyniku zaskarżonej decyzji miałby zwrócić powód nie jest świadczeniem pieniężnym z ubezpieczenia społecznego, lecz określoną w decyzji kwotą pieniężną o wysokości i zasadach zwrotu określonych przepisami prawa cywilnego, odpowiadającą wartości należności głównej wypłaconej w przeszłości oraz odsetek.