Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2018 r. w G.

sprawy z powództwa Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko M. N.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 48 822, 22 zł (czterdzieści osiem tysięcy osiemset dwadzieścia dwa złote i dwadzieścia dwa grosze) wraz z odsetkami ustawowymi (art..359 § 2 k.c.) od kwoty 44564, 53 zł (czterdzieści cztery tysiące pięćset sześćdziesiąt cztery złote i pięćdziesiąt trzy grosze) od dnia 13 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4228 zł (cztery tysiące dwieście dwadzieścia osiem złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania.

I C 365/18

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) SA z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej M. N. kwoty 48 822, 22 zł wraz z odsetkami ustawowymi (art. 359 § 2 k.c.) od kwoty 44 564, 53 zł oraz kosztami postępowania. Dochodzona pozwem kwota wynikała z zawartej umowy kredytowej, z której pozwana nie wywiązała się nie spłacając wymagalnych rat.

Pozwana wniosła oddalenie powództwa zarzucając, że umowę kredytowa zawarła pod wpływem błędu wywołanego przez D. Z., która przekonała powódkę do zaciągnięcia kredytu – rzekomo niezbędnego dla udzielenia pomocy jej bratu. Następnie D. Z. została tymczasowo aresztowana pod zarzutem popełnienia przestępstwa oszustwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

28 maja 2015 roku pozwana zawarła z powodowym bankiem umowę kredytu na cele konsumpcyjne. Kwota kredytu wynosiła 49 994, 74 zł. Kredyt był oprocentowany według stałej stopy procentowej 9,99 % w stosunku rocznym. kredyt został udzielony na 8 lat i miał być spłacony do 29 maja 2023r. Bank miał prawo wypowiedzieć umowę kredytową m. in. w przypadku braku terminowej spłaty co najmniej dwóch rat kredytu, po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy. Od niespłaconego kredytu bank miał prawo pobierać odsetki w wysokości 150 % rocznego oprocentowania kredytu, nie wyższej niż czterokrotność stopy procentowej kredytu lombardowego NBP.

/umowa – k.21 – 23/

Pozwana nie spłacała kredytu w terminie, w związku z czym umowa, po wcześniejszym wezwaniu do zapłaty zaległych rat, została jej wypowiedziana.

/okoliczności bezsporne/

Zadłużenie pozwanej wynosił 44564, 53 zł z tytułu niespłaconego kapitału, , 2689, 59 zł z tytułu odsetek umownych, 1442, 10 zł z tytułu odsetek od zadłużenia przeterminowanego oraz kwotę 126 zł z tytułu kosztów.

/okoliczności bezsporne, wyciąg z ksiąg banku – k. 19/

Pozwana zdecydowała się zawrzeć powyższą umowę po rozmowie telefonicznej ze swoją siostrą, która poinformowała ją, że konieczne jest udzielenie pomocy finansowej ich wspólnemu bratu, któremu grozi sprzedaż licytacyjna majątku. Po tej rozmowie siostra pozwanej przyjechała do niej wraz z D. Z. (doradcą kredytowym), która przekonywała pozwaną, że niezbędne jest szybkie zaciągnięcie kredytu w celu spłaty zadłużenia brata, aby uniknąć egzekucji. Jednocześnie D. Z. przekonywała powódkę, że kredyt zostanie faktycznie spłacony z ubezpieczenia kredytu egzekwowanego od brata. Po tych namowach pozwana wraz z mężem zdecydowała się zaciągnąć kredyt w kwocie 30 000 zł w E..

Po kilku dniach ponownie zadzwoniła do pozwanej D. Z. informując, że kwota dotychczas zaciągniętego kredytu okazała się niewystarczająca dla spłaty zadłużenia brata i dlatego potrzebne jest zaciągnięcie kolejnego kredytu, który również miał zostać spłacony z ubezpieczenia kredytu brata i de facto w ogóle nie obciążać pozwanej. Pozwana po tych namowach zdecydowała się zaciągnąć kolejny kredyt, w oddziale powodowego banku w L.. Kwota kredytu, pomniejszona o 1500 zł została jej wypłacona do ręki w okienku kasowym. Całą te kwotę pozwana przekazała po wyjściu z banku (...), która zobowiązała się spłacić nie zadłużenie brata pozwanej.

W jakiś czas później D. Z. została aresztowana pod zarzutem popełnienia przestępstwa oszustwa.

Pozwana, podpisując umowę kredytową zdawała sobie sprawę z jej treści, czasu trwania i wysokości rat.

/zeznania pozwanej/

W dniu 28 czerwca 2018 r,, pozwana złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych umowy zawartej pod wpływem błędu

/oświadczenie – k50./

O wszczęciu śledztwa przeciwko D. Z. dotyczącego przestępstwa oszustwa pozwana dowiedziała się najpóźniej w maju 2016 r,, z pisma Prokuratury Rejonowej G. – W..

/pismo – k. 11/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny był bezsporny pomiędzy stronami. Strona pozwana nie kwestionowała ani faktu zawarcia umowy kredytowej i jej treści, ani też wysokości powstałego z tego tytułu zadłużenia. Nie negowała również twierdzeń powoda o wypowiedzeniu umowy i postawieniu jej w stan natychmiastowej wymagalności. Okoliczności te potwierdzone zostały dokumentami w postaci umowy kredytowej, wyciągu z ksiąg banku i wezwania do zapłaty, których prawdziwość nie została zakwestionowana przez pozwaną i nie wzbudziła też wątpliwości sądu. Strona powodowa z kolei nie kwestionowała prawdziwości zeznań pozwanej odnośnie okoliczności i przyczyn zawarcia umowy kredytowej. Zeznania te Sąd uznał za szczere, spontaniczne i wiarygodne. Ich prawdziwość potwierdza dodatkowo niesporny w sprawie fakt aresztowania D. Z. pod zarzutem popełnienia przestępstwa oszustwa.

Spór pomiędzy stronami sprowadzał się do oceny ważności umowy kredytowej zawartej w warunkach opisanych przez pozwaną, która twierdziła, iż umowę zawarła pod wpływem błędu.

Rozważając zarzuty strony pozwanej należy odwołać się do regulacji wad oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, zawartej w przepisach art. 84, 86 i 88 k.c.

Zgodnie z przepisem art. 84 § 1. k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. § 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).

Przepis art. 86 1k.c. stanowi z kolei, ze jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej. § 2. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna.

Zgodnie z przepisem art. 88 § 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.

§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

Niewątpliwie w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy należy przyjąć, że pozwana zawarła umowę kredytową pod wpływem podstępu wywołanego przez D. Z. (niebędącą pracownikiem powodowego banku). W konsekwencji do oceny skutków prawnych oświadczenia pozwanej stosować należy przepis art. 86 k.c., który zawiera bardziej liberalne, niż przepis art. 84 k.p.c przesłanki uznania danego oświadczenia za obarczone błędem. I tak, o ile zgodnie z przepisem art. 84 k.c., pozwana musiałaby wykazać, że działała pod wpływem istotnego błędu co do treści czynności prawnej, o tyle w przypadku błędu wywołanego podstępem ustalenie tych dwóch okoliczności nie jest niezbędne.

Z treści zeznań pozwanej wynika niewątpliwie, że zawierając umowę kredytową nie pozostawała w błędzie co do jej znaczenia i treści. Pozwana zdawała sobie bowiem sprawę z tego, że umowa nakłada na nią zobowiązanie do spłaty rat, znała ich wysokość i okres spłaty, miała także wątpliwości co do swojej zdolności kredytowej.

Ewentualny błąd pozwanej dotyczył przyczyn zawarcia umowy (pozwana została przekonana, że istnieje potrzeba udzielenia wsparcia finansowego dla jej brata) oraz osoby, która będzie faktycznie kredyt spłacać (D. Z. twierdziła, że kredyt zostanie spłacony w niedługim czasie po zawarciu umowy z ubezpieczenia kredytu brata). Należy także zauważyć, że jak wynika z zeznań pozwanej – myślała, że zawiera umowę kredytową na 2 – 3 tygodnie, ale przekonanie to wynikało z zapewnienia D. Z., że kredyt zostanie spłacony ze środków pochodzących z ubezpieczenia innego kredytu. Innymi słowy, treść umowy kredytowej była dla pozwanej jasna, zaś błąd dotyczył jedynie sposobu jej wykonania. Tego typu błąd, nie mieści się w definicji zawartej w art. 84 k.c. i nie uzasadnia uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli.

Brak też podstaw do zastosowania w sprawie art. 86 k.c., wobec niewykazania, że błąd podstępnie wywołała druga strona czynności, względnie że wiedziała o błędzie i nie zawiadomiła o nim pozwanej. Należy zauważyć, ze D. Z., jak wynika z zeznań samej pozwanej, nie była pracownikiem banku, a jedynie doradcą kredytowym. Pozwana nie wykazała, aby w mechanizmie oszustwa uczestniczył pracownik banku. Wniosek dowodowy dotyczący przesłuchania D. Z. zawnioskowany został „na okoliczność wprowadzenia pozwanej w błąd co do szczegółów umowy”. Przeprowadzenie dowodu na tak zakreślona tezę dowodową było bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, ponieważ, po pierwsze – Sąd dał wiarę pozwanej co do okoliczności towarzyszących zawarciu umowy, a po drugie – wniosek nie zmierzał do wykazania uczestnictwa banku w procederze praktykowanym przez D. Z.. Z tych względów, nie było podstaw do uznania, że pozwana działała pod wpływem błędu w rozumieniu art. 86 k.c.

Wreszcie należy zauważyć, że nawet, gdyby nie podzielić powyższej argumentacji, okoliczności faktyczne sprawy wskazują na to, że pozwana z uwagi na upływ terminu określonego w art. 88 k.c. utraciła uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu. Pozwana dowiedziała się o podstępie D. Z. najpóźniej w maju 2016 r. (vide: pismo Prokuratury Rejonowej G. – W. z 14 maja 2016 r.) Zgodnie z przepisem art. 88 § 2 k.c. pozwana powinna była złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu w ciągu roku od jego wykrycia. Przekroczenie tego terminu pociąga za sobą skutek w postaci wygaśnięcia uprawnienia do podważenia ważności umowy. Pozwana tymczasem złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych umowy w dniu 28 czerwca 2018 r., a zatem po upływie ponad dwóch lat od wykrycia błędu. W konsekwencji oświadczenie to, jako złożone po upływie terminu zawitego określonego w art. 88 k.c., nie mogło wywołać skutków prawnych.

Z tych względów powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości na podstawie art. 69 ustawy Prawo Bankowe.

O kosztach postępowania Sąd orzekła na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi pozwaną, jako stronę przegrywająca proces. Na wysokość tych kosztów składała się opłata od pozwu w kwocie 611 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł, a także opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17zł.