Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

przy udziale Julity Podlewskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2019 r.

sprawy S. M.

syna J. i I. z domu M.

urodzonego (...) w D.

oskarżonego z art. 207 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 24 kwietnia 2019 r. sygnatura akt II K 1648/18

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym zaliczając wydatki za to postępowanie na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt IV Ka 453/19

UZASADNIENIE

Prokurator Rejonowy w Kłodzku oskarżył S. M. o to, że w okresie od listopada 2017 do maja 2018 roku w S., woj. (...) psychicznie i fizycznie znęcał się nad swoją żoną J. M. w ten sposób, że wielokrotnie bezpodstawnie wszczynał awantury domowe w trakcie, których wyzywał pokrzywdzoną słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe, poniżał ją, krytykował, kontrolował, popychał, wykręcał ręce i rzucał w nią różnymi przedmiotami

to jest o czyn z art. 207 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Kłodzku wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2019r. sygn. akt II K 1648 /18:

I.  uznając, że oskarżony S. M. w okresie od listopada 2017 roku do maja 2018 roku w |S.wielokrotnie wyzywał pokrzywdzoną J. M. słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, to jest popełnił czyn z art. 216 § 1 kk w zw. z art. 12 kk oraz uznając, że oskarżony S. M. w listopadzie 2017 roku w S.rzucił zabawką dziecięcą - miniaturką samochodu, uderzając nią w prawe ramię pokrzywdzonej J. M., naruszając jej nietykalność cielesną, to jest popełnił czyn z art. 217 § 1 k.k., na podstawie art. 66 § 1 k.k. postępowanie karne o czyny te warunkowo umorzył;

II.  na podstawie art. 67 § 1 k.k. okres próby ustalił na 2 (dwa) lata;

III. na podstawie art. 629 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego S. M. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 233,45 złotych tytułem wydatków poniesionych w sprawie i wymierzył opłatę w kwocie 100 złotych.

Z wyrokiem tym w całości nie pogodził się oskarżony, wnosząc apelację za pośrednictwem obrońcy.

Apelujący zaskarżonemu wyrokowi stosownie do dyspozycji art. 427 § 2 w zw. z art. 438 pkt 2 i art. 439 § 1 pkt 9 Kodeksu postępowania karnego powyższemu orzeczeniu zarzucił mającą wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów postępowania, a mianowicie rozpoznanie oraz rozstrzygnięcie sprawy, pomimo zaistnienia okoliczności wyłączających postępowanie, wynikających z art. 17 § 1 pkt 9 Kodeksu postępowania karnego - tj. braku skargi uprawnionego oskarżyciela.

Na podstawie art. 427 § 1 w zw. z art. 437 § 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego w zw. z art. 101 § 2 Kodeksu karnego w zw. z art. 60 § 1 Kodeksu postępowania karnego wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz umorzenie postępowania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Apelacja okazała się niezasadna.

Kontrola apelacyjna potwierdziła, iż Sąd Rejonowy poczynił w sprawie obiektywne ustalenia faktyczne, które oparł o prawidłowo przeprowadzone i ocenione dowody. Wnioski końcowe co do przypisanych oskarżonemu finalnie czynów wielokrotnych zniewag, kwalifikowanych z art. 216 § 1 kk w zw. z art. 12 kk i naruszenia nietykalności cielesnej z art. 217 § 1 kk, mieszczą się w granicach swobodnej oceny dowodów, w żadnym wypadku nie można im zarzucić dowolności, wypełniają one wszystkie wskazania art. 7 kpk. W tym zakresie zresztą apelujący nie formułuje jakichkolwiek zarzutów.

Zarzut apelacji procedowania i wyrokowania Sądu I instancji mimo braku skargi uprawnionego oskarżyciela, tj. wystąpienia ujemnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt. 9 kpk, uprawniałby Sąd Odwoławczy do postulowanego rozstrzygnięcia reformatoryjnego, gdyby ziściły się wszystkie przesłanki formalne o jakich mowa w art. 60 § 1 kpk oraz art. 101 § 2 kk.

Prokurator oskarżył S. M. o popełnienie publicznoskargowego występku psychicznego i fizycznego znęcania z art. 207 § 1 kk. Zatem akt oskarżenia wniósł uprawniony oskarżyciel, więc procedowanie sądu I instancji nie złamało zasady skargowości z art. 14 § 1 kpk.

Zarzucany oskarżonemu występek znęcania ma charakter wieloczynowy, w tym przypadku obejmował zarzut m. in dokonania wielokrotnych wyzwisk słowami powszechnie uznanymi za obelżywe oraz naruszenia nietykalności cielesnej przez popychanie, wykręcanie rąk i rzucanie w pokrzywdzoną różnymi przedmiotami, tj. działania, które zostały jako czyny zabronione stypizowane w art. 216 § 1 kk i art. 217 § 1 kk, ścigane w trybie publicznoskargowym. Wolę ścigania tych czynów – jako przedmiotowych elementów występku znęcania - prokurator okazał na etapie postępowania przygotowawczego, bowiem po wszczęciu dochodzenia w dniu 28.05.2018r. oskarżonemu postawiono i ogłoszono zarzut ( postanowienie z dnia 27.09.2018r. k. 97-98 akt) a następnie w dniu 31 października 2018r. prokurator wniósł akt oskarżenia do sądu. Okres zarzucanego oskarżonemu czyn oznaczono „ od listopada 2017r. do maja 2018r.”, więc zestawienie czynności procesowych prokuratora w niniejszej sprawie oznacza, że akt oskarżenia wniósł on przed upływem roku z art. 101 § 2 kk, tj. w okazał wolę ścigania sprawcy tych czynów w dacie przewidzianej dla pokrzywdzonego przestępstwem prywatnoskargowym.

Na rozprawie 17 kwietnia 2019r.( protokół k. 161 akt), prowadzonej pod nieobecność prokuratora, sąd I instancji w trybie art. 399 § 1 kpk uprzedził strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej zarzucanego oskarżonemu czynu jako cyt. ”przestępstw z art. 261 § 1 kk i art. 217 § 1 kk” po czym zamknął przewód sądowy i przystąpił do odbierania głosów stron, w tym przypadku obrońcy i oskarżonego, a następnie wyrokował w dniu 24.04.2019r.

Oczywiście błędne pozostaje uprzedzenie sądu I instancji w trybie art. 399 § 1 kpk w zakresie określenia ”przestępstw z art. 261 § 1 kk…” , bo przecież wskazany przepis penalizuje publicznoskargowy występek znieważenia pomnika.

Abstrahując od tego błędu ( który być może stanowi omyłkę pisarską) to zauważyć należy, iż wedle utrwalonej w judykaturze i akceptowanej przez Sąd Okręgowy wykładni „Prawidłowe postępowanie – w razie ustalenia przez sąd możliwości oceny prawnej czynu, zarzucanego jako przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, według przepisu stanowiącego o jego ściganiu z oskarżenia prywatnego – powinno polegać na odebraniu od prokuratora wyraźnego oświadczenia w przedmiocie ewentualnego popierania oskarżenia o taki czyn, a w razie jego rezygnacji, na odebraniu jednoznacznego stanowiska od pokrzywdzonego” (wyrok SN z 21.10.2010 r., V KK 287/10, OSNKW 2011/5, poz. 39);

Natomiast „ w razie nieobecności prokuratora na rozprawie – co może mieć miejsce w sprawie, w której postępowanie przygotowawcze zakończyło się w formie dochodzenia (art. 45 § 2) – sąd powinien umożliwić prokuratorowi złożenie stosownego oświadczenia, zawiadamiając go o możliwej zmianie kwalifikacji prawnej czynu. Słusznie Sąd Najwyższy przyjął, że: „Jeżeli w toku postępowania sądowego sąd stwierdzi, że zachodzi możliwość zakwalifikowania czynu ujętego w akcie oskarżenia jako przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, z przepisu prawnego przewidującego ściganie tego czynu z oskarżenia prywatnego, to wówczas powinien zwrócić się do prokuratora o złożenie oświadczenia, czy czyn popiera oskarżenie. W razie złożenia przez prokuratora oświadczenia o odstąpieniu od oskarżenia ma zastosowanie art. 65 § 3 [ob. 60 § 4] k.p.k.” (uchwała całej Izby Karnej SN z 21.01.1961 r., VI KO 72/59, OSN 1961/3, poz. 32, z aprobującymi uwagami M. Siewierskiego, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego. Prawo karne procesowe – II półrocze 1961 r., PiP 1962/5–6, s. 904–905; M. Cieślak, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie procesu karnego – II półrocze 1961 i I półrocze 1962, NP 1963/6, s. 711–712).

Reasumując powyższe wskazać należy, w razie uznania przez sąd orzekający na rozprawie, iż czyn ścigany przez prokuratora jako przestępstwo publicznoskargowe zawiera jedynie znamiona przestępstwa ściganego skargą prywatną, prokurator może objąć ściganie takiego czynu jedynie przez czytelne działanie, wyrażające w dowolnej formie, ale w sposób niebudzący wątpliwości, jego wolę co do takiego ścigania, tj. przez odpowiednie oświadczenie do protokołu rozprawy w trybie art. 60 § 1 kpk, czy też np. przez wniesienie apelacji od wydanego wyroku. W niniejszej sprawie nie tylko uprzedzenie Sądu I instancji w trybie art. 399 § 1 kpk było częściowo wadliwe ale także na rozprawie apelacyjnej w dniu 9 sierpnia 2019r. prokurator złożył stosowne oświadczenie do protokołu, że cyt. ”obejmuje ściganiem czyny prywatnoskargowe przypisane oskarżonemu zaskarżonym wyrokiem”.

W przedstawionej sytuacji procesowej nie doszło zatem do zaistnienia ujemnej przeszkody procesowej w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela. Owa negatywna przesłanka prowadzenia postępowania ma charakter usuwalny, a do jej usunięcia, w wymaganej formie w toku sprawy skutecznie doszło, zatem w sprawie nie ziściły się przesłanki faktyczne dla stwierdzenia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt. 9 kpk.

Finalnie odnosząc się do merytorycznego rozstrzygnięcia o warunkowym umorzeniu postępowania wobec oskarżonego wskazać wypada, iż jakkolwiek oskarżony nie był dotychczas karany sądownie ( spełnia jeden z podstawowych warunków art. 66 § 1 kk) to jednak w kontekście ustaleń faktycznych umyślnego działania oskarżonego i wielokrotności wulgarnych zniewag, w tym wypowiadanych w obecności małoletnich dzieci stron, uznanie winy i społecznej szkodliwości czynu na poziomie nieznacznym ( umożliwiającym warunkowe umorzenie postepowania) stanowi dla oskarżonego wyjątkowe i raczej niezasłużone dobrodziejstwo.

O zwolnieniu oskarżonego od obowiązku poniesienia kosztów sądowych postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 636 § 1 kpk i art. 624 § 1 kpk, co uzasadnia ciążący na nim obowiązek alimentacyjny wobec dwójki małoletnich dzieci.

.