Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 września 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Ćwik - Bielińska (sprawozdawca)

Sędziowie: Grzegorz Buła

Izabella Stawicka

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2019 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi Z. K.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu egzekucyjnym bez nieuzasadnionej zwłoki, dotyczącej postępowania prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie M. R., sygn. akt KM 252/15

z udziałem Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia
w Krakowie i Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia
w Krakowie M. R.

postanawia:

1.  stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie M. R. sygn. akt KM 252/15;

2.  przyznać na rzecz skarżącego Z. K. od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie M. R. sumę pieniężną w kwocie 5 000 zł (pięć tysięcy złotych);

3.  nakazać Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie M. R. niezwłoczne podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania dłużnika T. P. oraz realizacji wniosku wierzyciela o wszczęcie egzekucji z ruchomości w postaci samochodu osobowego marki M. (...) nr rej. (...);

4.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

5.  zarządzić zwrot na rzecz skarżącego Z. K. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwoty 200 zł (dwieście złotych) tytułem opłaty sądowej od skargi;

6.  zasądzić od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie M. R. na rzecz skarżącego Z. K. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSO Izabella Stawicka SSO Joanna Ćwik - Bielińska SSO Grzegorz Buła

UZASADNIENIE

Skarżący Z. K. żądał stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie M. R. pod sygn. akt KM 252/15, wydania Komornikowi Sądowemu zalecenia przeprowadzenia niezbędnych czynności oraz przyznania od Komornika Sądowego na rzecz skarżącego kwoty 10 000 zł.

W uzasadnieniu skargi podano, że wniosek egzekucyjny został skierowany do Komornika M. R. w dniu 30 marca 2015 r. W dniu 10 lipca 2015 r. pełnomocnik wierzyciela wniósł o udzielenie informacji o stanie sprawy, jednak pismo pozostało bez odpowiedzi. Z tożsamym wnioskiem ponownie zwrócono się w dniu 16 listopada 2015 r., jednocześnie wnosząc o wszczęcie egzekucji z samochodu osobowego dłużnika marki MiniCooper, który zgodnie z danymi CEPIK jest własnością dłużnika. Wnioski te do chwili obecnej nie zostały zrealizowane, a jedyne pismo jakie wierzyciel otrzymał do dnia złożenia skargi to zajęcie wierzytelności z dnia 14 czerwca 2017 r. Skarżący podkreślił, że pomimo upływu 4 lat Komornik Sądowy nie wyegzekwował na rzecz wierzyciela żadnej kwoty, nie zrealizował wniosku o zajęcie samochodu dłużnika, który przez ten czas z pewnością znacznie stracił na wartości, a jednocześnie nie poinformował o bezskuteczności egzekucji, z czego można wnioskować, że zamierza podejmować w sprawie dalsze czynności. Skarżący jako wierzyciel został również pozbawiony prawa do uzyskania informacji na podstawie art. 760 ¹ k.p.c.

Zgłaszając swój udział w postępowaniu w charakterze uczestnika, Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie nie zajął stanowiska w sprawie.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa –Śródmieścia w Krakowie M. R. domagał się oddalenia skargi, argumentując, że udzielenie wyjaśnień o stanie sprawy może przybrać formę zarówno pisemną, jak i ustną. Już z treści skargi wynika natomiast, że skarżący kontaktował się z kancelarią Komornika telefonicznie, gdzie pozyskiwał wiedzę m.in. o samochodach osobowych stanowiących współwłasność dłużnika. Nie jest też prawdą, aby Komornik nie przystąpił do wykonania wniosku wierzyciela o dokonanie zajęcia pojazdu marki MiniCooper, albowiem Komornik dwukrotnie podejmował próby odnalezienia pojazdu w pobliżu miejsca zamieszkania dłużnika. Komornik wskazał, że po wszczęciu postępowania wykonał niezwłocznie wszelkie możliwe czynności zmierzające do ustalenia stanu majątku dłużnika, a w kolejnych latach czynności te były jedynie ponawiane z mniejszą częstotliwością. Dłużnik w 2015 r. zawiesił prowadzoną działalność gospodarczą i w ocenie Komornika zasadne było kontynuowanie postępowania w celu ustalenia, czy dłużnik pozyska inne źródła dochodu. W lipcu 2019 r. pełnomocnik skarżącego został poinformowany o planowanym powtórzeniu czynności terenowych. Po ich przeprowadzeniu Komornik Sądowy wskazał na konieczność umorzenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga co do zasady zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z dyspozycją art. 2 ust. 1 ustawy dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tj. Dz. U. z 2016r., poz. 1259, z późn. zm.), strona może wnieść skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania, tj. o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. O naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki można mówić tylko wówczas, gdy z przyczyn leżących po stronie sądu (komornika) postępowanie w danej sprawie trwa dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności i wydania merytorycznego rozstrzygnięcia (przeprowadzenia czynności egzekucyjnych), a nie wtedy, gdy długotrwałość postępowania jest wynikiem działań stron ukierunkowanych na wstrzymywanie biegu postępowania lub powodujących konieczność podejmowania przez Sąd czynności skutkujących przedłużaniem się postępowania ze względów proceduralnych. Skarga na przewlekłość postępowania może być skuteczna jedynie wówczas, jeżeli zwłoka nastąpiła na skutek działania lub bezczynności sądu (komornika). Chodzi zatem o to, aby czynności sądu (komornika) zabierały odpowiednią ilość czasu, to jest odbywały się bez zbędnej zwłoki, która wskazywałaby na bezczynność sądu (komornika) lub bezproduktywność jego działań. Dla dopuszczalności skargi istotne znaczenie ma spełnienie wymogu wniesienia jej w toku trwającego postępowania (art.5 ust.1 w/w ustawy).

Rozważając zarzuty podniesione w skardze stwierdzić należy, iż nie sposób zakwestionować stanowiska skarżącego o istnieniu przewlekłości przedmiotowego postępowania.

Na podstawie przeprowadzonej analizy akt postępowania w sprawie KM 252/15 Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Z. K. wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie M. R. z wnioskiem o egzekucję należności pieniężnej przeciwko T. P. w dniu 7 kwietnia 2015 r. W tej samej dacie Komornik Sądowy dokonał zajęcia wierzytelności dłużnika w stosunku do (...) sp. z o.o. w K. oraz w Urzędzie Skarbowym K. S. w K..

W dniu 25 maja 2015 r. T. P. otrzymał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji oraz wezwanie do stawienia się w Kancelarii Komornika.

W dniu 12 maja 2015 r. pełnomocnik wierzyciela został wezwany do uiszczenia zaliczki w kwocie 53 zł, na koszty korespondencji, którą uiszczono w dniu 18 maja 2015 r.

W dniu 21 maja 2015 r. Komornik Sądowy dokonał zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego. W tej samej dacie do Kancelarii wpłynął wniosek wierzyciela o poszukiwanie majątku dłużnika.

W dniu 2 lipca 2015 r. Komornik Sądowy uzyskał dane z CEPIK o zarejestrowanych na T. P. 3 pojazdach, między innymi samochodzie marki M. (...). Wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji z samochodu dłużnika marki M. (...) wpłynął do Kancelarii w dniu 19 listopada 2015 r. W grudniu 2015 r. aplikant komorniczy ustalił , że nieruchomość dłużnika objęta kw (...) ( lokal przy ul. (...)) została sprzedana w drodze licytacji publicznej we wrześniu 2015 r.

W dniu 2 .01. 2016 r. wpłynęło pismo wierzyciela, w którym ponownie domagał się wszczęcia egzekucji z samochodu M. (...).

W dniu 14 czerwca 2016 r. Komornik Sądowy ponowił czynności zajęcia wierzytelności w Urzędzie Skarbowym oraz ponownie wystąpił o informację do CEPIK. Odpowiedź o zarejestrowanych pojazdach, o treści tożsamej jako poprzednio, Komornik Sądowy otrzymał w dniu 17 lipca 2017 r.

W dniu 25 lipca 2019 r. Asesor Komornika Sądowego D. D. sporządził protokół czynności dokonanych w miejscu zamieszkania dłużnika, z którego wynika, że w okolicy budynku przy ul. (...) w K. nie odnaleziono pojazdów wymienionych w informacji CEPIK.

Pismem z dnia 2 sierpnia 2019 r. poinformowano pełnomocnika wierzyciela o stanie egzekucji przed umorzeniem postępowania w trybie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

Analiza przebiegu niniejszego postępowania wskazuje w sposób jednoznaczny, że poza samym jego początkiem Komornik jedynie sporadycznie i na dodatek w sposób chaotyczny podejmował czynności egzekucyjne. Podkreślenia wymaga, że w aktach egzekucyjnych znajduje się informacja (k.46-48), że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...), dotychczas przysługujące dłużnikowi T. P., zostało sprzedane w drodze licytacji publicznej w październiku 2015 r. Korespondencja kierowana przez Komornika do dłużnika pod ten adres w dniu 14 czerwca 2017 r., została zwrócona do kancelarii jako nieodebrana przez adresata po dwukrotnej awizacji (k. 54). Komornik Sądowy miał zatem uzasadnione podstawy, by podjąć czynności zmierzające do ustalenia, czy wskazany adres dłużnika pozostaje aktualny, ewentualnie do ustalenia obecnego miejsca jego pobytu. Okoliczność ta została jednak przez Komornika Sądowego zignorowana, wobec czego również czynności terenowe, jakich dokonano w dniu 25 lipca 2019 r. ( po prawie 4 latach od złożenia przez wierzyciela wniosku o egzekucję z samochodu) w okolicy budynku przy ul. (...) w K. nie mogły odnieść zamierzonego skutku.

Na uwzględnienie nie zasługuje argumentacja Komornika Sądowego, że postępowanie nie zostało wcześniej umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji, albowiem organ oczekiwał, czy dłużnik nie pozyska innego źródła dochodów po zawieszeniu prowadzonej działalności gospodarczej. W ocenie Sądu Okręgowego nie uzasadnia to w żaden sposób czasu trwania postępowania, w którym nie podejmowano żadnych czynności przez okres od listopada 2015 r. do czerwca 2017 r., kiedy ponowiono część poprzednio wykonanych czynności, by następnie nie dokonywać kolejnych przez dwa lata, tj. do lipca 2019 r. Dla rozpoznania skargi w niniejszej sprawie, istotne pozostaje jedynie to, czy sprawę rozpoznano w tzw. rozsądnym terminie. W rozpoznawanej sprawie niewątpliwie ten zakres został naruszony, albowiem Komornik Sądowy do chwili obecnej nie podjął w istocie żadnych czynności zmierzających m.in. do realizacji wniosku wierzyciela z dnia 16 listopada 2015 r. o wszczęcie egzekucji z pojazdu dłużnika marki M. (...), które można ocenić jako celowe. Biorąc pod uwagę powyższe przyczyny, skargę wierzyciela należało uwzględnić.

Stosownie do treści art. 12 ust. 4 ustawy, uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2000 do
20 000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Sąd Okręgowy uznał, że odpowiednią sumą pieniężną za naruszenie prawa skarżącego w niniejszej sprawie będzie kwota 5 000 zł. Stwierdzenie przewlekłości dotyczy czteroletniego okresu trwania postępowania egzekucyjnego, w którym żadna kwota nie została na rzecz wierzyciela wyegzekwowana, Komornik Sądowy podejmował co do zasady niecelowe czynności, w tym nie zrealizował wniosku wierzyciela o zajęcie ruchomości w postaci samochodu osobowego dłużnika. Żądanie skarżącego nie mogło jednak zostać uwzględnione w rozmiarze szerszym niż określony w punkcie 2. postanowienia. Podkreślić bowiem należy, że ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. jest w znacznym zakresie aktem o charakterze publicznoprawnym, gdyż jej podstawową funkcją jest wymuszenie nadania sprawie odpowiedniego, sprawnego biegu procesowego (por. uzasadnienia uchwał Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2005 r., III SPP 113/04, OSNP 2005 nr 9, poz. 134 oraz z dnia 19 stycznia 2005 r., III SPP 115/04, OSNP 2005 nr 9, poz. 135). "Przyznanie sumy pieniężnej" pełni więc rolę sankcji dla państwa (organu egzekucyjnego) za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości. Powinno ono też stanowić względem skarżącego rekompensatę tego, co określane jest jako "szkoda niepieniężna", "szkoda niemajątkowa", "krzywda moralna", a przyznana kwota w tym kontekście jest adekwatna do zaistniałej przewłoki. Biorąc powyższe pod uwagę, dalej idącą skargę należało oddalić.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy orzekł jak w punktach 1-3 sentencji na podstawie art. 12 ust. 1, 2 i ust.4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.).

Ustawodawca oprócz podstawowego żądania, które może być zawarte w skardze, a mianowicie żądania stwierdzenia przewlekłości postępowania przewidział w niej również możliwość wystąpienia przez skarżącego między innymi z żądaniem wydania sądowi (komornikowi) rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności (art. 6 ust. 3 ustawy). W rozpoznawanej sprawie niewątpliwie istnieje potrzeba niezwłocznego ustalenia właściwego adresu zamieszkania dłużnika oraz podjęcia czynności zmierzających do realizacji wniosku wierzyciela w przedmiocie egzekucji z ruchomości – przedmiotowego samochodu.

O obowiązku zwrotu uiszczonej opłaty od skargi Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 17 ust. 3 cyt. ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r.

Nadto Sąd zasądził na rzecz skarżącego Z. K. od Komornika Sądowego M. R. kwotę 240zł tytułem zwrotu kosztów postępowania wywołanego skargą. Wysokość powyższych kosztów została określoną na podstawie §14 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804 z późn. zm.).

SSO Izabella Stawicka SSO Joanna Ćwik - Bielińska SSO Grzegorz Buła