Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Kursa ( sprawozdawca)

Sędziowie: SO Zbigniew Zgud

SO Paweł Szewczyk

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2019 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. P.

o stwierdzenie przewlekłości postępowania sądowego toczącego się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa - Nowej Huty w Krakowie, sygn. akt I Ns 1062/17/N

postanawia:

1.  stwierdzić, że w postępowaniu sądowym toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa –Nowej Huty w Krakowie do sygn. akt I Ns 1026/17/ N doszło do przewlekłości postępowania;

2.  przyznać od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Krakowa –Nowej Huty w Krakowie na rzecz skarżącego M. P. kwotę 2.000 zł (dwa tysiące złotych);

3.  w pozostałym zakresie skargę oddalić;

4.  nakazać Skarbowi Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa- Nowej Huty w Krakowie zwrot na rzecz skarżącej kwoty 200 zł (dwieście złotych) uiszczonej tytułem opłaty od skargi.

SSO Zbigniew Zgud SSO Barbara Kursa SSO Paweł Szewczyk

UZASADNIENIE

Skarżący M. P. pismem z dnia 29 sierpnia 2019 r. wniósł skargę w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie o sygn. akt I Ns 1062/17/N prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie oraz o przyznanie mu z tego tytułu odszkodowania w kwocie 20 000 zł. W uzasadnieniu skargi podał, że w 2017 roku złożył on do Sądu Rejonowego wniosek o podział majątku. Przez cały okres od wszczęcia sprawy do chwili obecnej w zasadzie nie zostały przeprowadzone żadne czynności w celu wyjaśnienia sprawy i jej rozstrzygnięcia. Taka sytuacja trwa, choć pełnomocnik skarżącego w tym roku składał wnioski o nadanie sprawie biegu.

Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa- Nowej Huty w Krakowie poinformował, że nie zgłasza udziału Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa- Nowej Huty w Krakowie, jednak przedstawił wyjaśnienia. Wskazał, że zasadniczą przyczyną długotrwałości postępowania w niniejszej sprawie jest znaczne obciążenie referatów sędziów orzekających w I Wydziale Cywilnym tutejszego Sądu, utrzymujące się od kilku lat. W szczególności referat SSR Magdaleny Tomali wynosi obecnie ponad 650 spraw czynnych, wcześniej w styczniu 2017 roku wynosił 768 spraw, w styczniu 2018 roku - 708 spraw, a w styczniu 2019 roku - 637 spraw. Dodatkowo SSR Magdalena Tomala w okresie od 13 września 2017 roku przebywała na zwolnieniach lekarskich w okresach: 23-28 listopada 2017 roku, 26 stycznia - 9 lutego 2018 roku, 26-29 czerwca 2018 roku, 30 czerwca- 6 lipca 2018 roku, 5-6 listopada 2018 roku, 19 - 26 listopada 2018 roku, 13-14 grudnia 2018 roku, 25 luty 2019 roku, 26 marca -5 kwietnia 2019 roku, 18-19 czerwca 2019 roku, 5-12 lipca 2019 roku, 19 lipca 2019 roku, oraz na urlopach wypoczynkowych w okresach: 4 sierpnia - 5 września 2017 roku, 19-26 lutego 2017 roku, 3 sierpnia - 3 września 2018 roku oraz 19 sierpnia - 5 września 2019 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następującą sekwencję czynności w sprawie, w zakresie istotnym dla rozpoznania skargi:

- sprawa wpłynęła do Sądu w dniu 13 września 2017 roku

- w dniu 18 września 2017 roku Sędzia referent wydała zarządzenie o doręczeniu odpisu wniosku uczestniczce. Zarządzenie zostało wykonane w dniu 26 września 2017 roku.

- Z uwagi na zwrot korespondencji dla uczestniczki w dniu 21 listopada 2017 roku wydano zarządzenie o zwrócenie się do komisariatu Policji celem ustalenia czy uczestniczka zamieszkuje pod adresem wskazanym przez wnioskodawcę, a jeśli tak, to z poleceniem doręczenia jej korespondencji sądowej. Zarządzenie zostało wykonane w dniu 22 listopada 2017 roku.

- W dniu 27 grudnia 2017 roku do Sądu wpłynęła informacja o doręczeniu dla uczestniczki korespondencji.

- W dniu 17 stycznia 2018 roku wpłynęło pismo pełnomocnika uczestniczki z wnioskiem o przedłużenie terminu do złożenia odpowiedzi na wniosek, który został rozpoznany przez sędziego referenta w dniu 22 stycznia 2018 roku.

- W dniu 26 lutego 2018 roku do akt wypłynęła odpowiedź na wniosek, pismo wraz z aktami zostały przedłożone s. ref. w dniu 7 marca 2018 roku.

- W dniu 23 kwietnia 2017 roku wpłynęła replika pełnomocnika wnioskodawcy na odpowiedź na wniosek, którą dołączono do akt 7 maja 2018 roku.

- W dniu 28 maja 2018 roku s. ref. wydała zarządzenie o wyznaczeniu terminu rozprawy na dzień 26 października 2018 roku.

- Rozprawa została odroczona celem przesłuchania stron na 4 grudnia 2018 roku. W dniu 4 grudnia 2018 roku poinformowano pełnomocników stron, że z uwagi na kolizję rozpraw rozprawa w dniu 4 grudnia 2018 roku nie odbędzie się, a kolejny termin rozprawy został wyznaczony na 5 kwietnia 2019 roku.

- Rozprawa w dniu 5 kwietnia 2019 roku nie odbyła się z uwagi na nieobecność Sędziego Referenta (zwolnienie chorobowe).

- W dniu 5 kwietnia 2019 roku akta zostały ponownie przedłożone sędziemu referentowi.

- 5 maja 2019 roku wpłynęło pismo wnioskodawcy z wnioskiem o wyznaczenie nowego terminu rozprawy.

- 26 lipca 2019 roku wnioskodawca ponowił żądanie wyznaczenia nowego terminu rozprawy.

- 14 sierpnia 2019 roku wnioskodawca wniósł kolejny raz o wyznaczenie terminu rozprawy.

- W dniu 24 września 2019 roku zostało wydane zarządzenie o wyznaczeniu czterech terminów rozpraw (na 19 listopada 2019 roku, 28 stycznia 2020 roku, 31 stycznia 2020 roku i 4 lutego 2020 roku), na które zostały wezwane strony oraz świadkowie wnioskowani przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U z 2004 r., Nr 179 poz. 1843 ze zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Przepis art. 2 ust. 2 tej ustawy stanowi, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.

Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Ostatecznie zatem ocena, czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, musi być dokonywana na podstawie analizy charakteru dokonywanych czynności, jak i stanu faktycznego sprawy i nie powinna ograniczać się tylko do oceny upływu czasu jaki minął od daty wniesienia sprawy do Sądu oraz subiektywnych odczuć skarżącego.

Sąd Okręgowy po analizie czynności Sądu Rejonowego uznał, że istotnie sprawa była rozpoznana z nieuzasadnioną zwłoką w okresie między 26 października 2018 r. a 4 kwietnia 2019 roku oraz od 6 kwietnia 2019 roku do 24 września 2019 roku. Sąd zważył, że pierwsze opóźnienie w rozpoznawaniu sprawy miało miejsce z uwagi na odwołanie rozprawy wyznaczonej na dzień 4 grudnia 2018 roku z uwagi na kolizję terminów rozpraw i wyznaczenie nowego terminu na dzień 5 kwietnia 2018 roku. W ocenie Sądu, był to błąd w techniczno - organizacyjnym planowaniu i prowadzeniu postępowania. Kolejno, zaplanowana rozprawa na dzień 5 kwietnia 2018 roku została odwołana z uwagi na chorobę sędziego referenta, co musi zostać uznane za niezawiniony wypadek losowy, który nie stanowi zbędnej zwłoki w postępowaniu. Niemniej jednak, 6 kwietnia 2019 roku sędzia referent powróciła do pracy po zwolnieniu chorobowym, lecz do dnia 24 września 2019 roku, czyli przez niemal pół roku, nie został wyznaczony nowy termin rozprawy, mimo kilkukrotnych ponagleń wnioskodawcy. Choć Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa- Nowej Huty w Krakowie wskazywał, że w okresie od 18-19 czerwca 2019 roku, 5-12 lipca 2019 roku, 19 lipca 2019 roku sędzia referent przebywała na zwolnieniu lekarskim oraz na urlopach wypoczynkowych w okresach 4 sierpnia - 5 września 2017 roku, 19-26 lutego 2017 roku, 3 sierpnia - 3 września 2018 roku oraz 19 sierpnia - 5 września 2019 roku, należy wskazać, że okoliczność przebywania Sędziego referenta na urlopie wypoczynkowym oraz na zwolnieniu lekarskim, w realiach niniejszej sprawy, nie może usprawiedliwiać tak długiej przewłoki w wyznaczeniu nowego terminu rozprawy. Zwolnienia lekarskie trwały bowiem krótko - były jednodniowe lub tygodniowe, zaś konieczna czynność do nadania dalszego biegu sprawie była wręcz techniczna i mało czasochłonna. Należy też podkreślić, że urlopy wypoczynkowe nie mogą blokować sprawnego prowadzenia postępowania, bowiem to na Sądzie spoczywa obowiązek należytego zorganizowania prac y- w tym uwzględnienie takich właśnie okoliczności jak urlopy sędziów referentów. Sąd miał na uwadze, że do dnia rozpoznania skargi na przewlekłość postępowania, sprawa jest wciąż w początkowej fazie, a przebieg postępowania na rozprawie w dniu 19 listopada 2019 r. także nie wskazuje na to, iż postępowanie zakończy się w niedługim czasie.

Sąd Okręgowy, odnosząc się do przedstawionej przez Prezesa Sądu Rejonowego argumentacji wskazuje, że znanym jest Sądowi fakt nadmiernego obciążenia sędziów, z którym borykają się sądy rejonowe. Nie wszystkie jednak okresy, w których brak było właściwych czynności w aktach sprawy, dają się w ten sposób obronić. Należy nadto podkreślić, że według orzecznictwa Sądu Najwyższego Skarb Państwa nie może zwolnić się z odpowiedzialności za przewlekłość postępowania sądowego powołując się tylko na zaniedbania władz publicznych w zakresie zapewnienia sądom optymalnych warunków do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, skutkujące nadmiernym obciążeniem sędziów pracą oraz zaległościami w rozpatrywaniu spraw sądowych. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że na państwie spoczywa obowiązek zagwarantowania rozpatrywania spraw sądowych w rozsądnym terminie- na mocy art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (tak: Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2019 r., sygn. akt: I NSP 53/19). Z uwagi na wszystko powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 4 cyt. wyżej ustawy, sąd może w razie uwzględnienia skargi, na żądanie skarżącego, przyznać od Skarbu Państwa odpowiednią sumę pieniężną w wysokości od 2.000 do 20.000 zł. Zasądzenie odpowiedniej sumy stanowi rekompensatę za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Przyznanie sumy pieniężnej pełni więc rolę sankcji dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości. W związku z zaistniałą przewłoką i zgodnie z wnioskiem skarżącego na podst. art. 12 ust. 4 w.w ustawy przyznano mu od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie kwotę 2000 zł. Sąd Okręgowy przyznał skarżącemu kwotę mniejszą od żądanej mając na względzie, że jakkolwiek nadmiernie długi czas trwania postępowania w żadnym razie nie może zostać przypisany jego zawinionym działaniom, to jednak żądana kwota była wygórowana z uwagi na czas przewłoki, który nie przekroczył roku.

O zwrocie opłaty od skargi uiszczonej przez powoda Sąd Okręgowy orzekł mając na uwadze art. 17 ust. 3 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

SSO Zbigniew Zgud SSO Barbara Kursa SSO Paweł Szewczyk