Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2019 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR A. Z.

Protokolant: sekr. sąd. M. M.

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2019 roku, w Ł.

na rozprawie

sprawy z powództwa Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W.

przeciwko M. Z.

o zapłatę

1.zasądza od M. Z. na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W. kwotę 22.584,23 zł (dwadzieścia dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt cztery złote dwadzieścia trzy grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty;

2. zasądza od M. Z. na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W. kwotę 3.900 zł (trzy tysiące dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 222/19

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 24 września 2018 roku, w elektronicznym postępowaniu upominawczym, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W., reprezentowany przez pełnomocnika w osobie adwokata, wniósł o zasądzenie od M. Z. na jego rzecz kwoty 22.584,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty oraz kosztów sądowych w wysokości 283 zł i innych kosztów w kwocie 0,19 zł. W uzasadnieniu wywiedziono, iż w dniu 6 listopada 2015 roku nieustalony kierujący pojazdem marki V. o numerze rejestracyjnym (...), należącym do pozwanej spowodował wypadek drogowy. Pozwana nie zawarła umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tego pojazdu. Powód wskazał, że stosownie do treści art. 110 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Funduszowi z chwilą wypłaty odszkodowania w przypadkach określonych w art. 98 ust. 1 owej ustawy, przysługują roszczenia zwrotne wobec posiadaczy pojazdów, którzy nie dopełnili obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC oraz sprawcy szkody. Regresowe roszczenie powoda wynika ze zdarzenia komunikacyjnego z dnia 6 listopada 2015 roku, którego sprawcą był nieustalony kierujący pojazdem marki V. o numerze rejestracyjnym (...), należącym do pozwanej.

(pozew k.2-3v.)

W dniu 14 listopada 2018 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie, w sprawie o sygnaturze VI Nc-e 1774007/18, wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Odpis nakazu zapłaty doręczono pozwanej w dniu 23 listopada 2018 roku.

(nakaz zapłaty k.4, dowód doręczenia k.5)

W dniu 7 grudnia 2018 roku pozwana wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty z dnia 14 listopada 2018 roku, kwestionując istnienie podstawy swojej odpowiedzialności w sprawie. Wyjaśniła, że o wypadku drogowym z udziałem jej pojazdu dowiedziała się od funkcjonariusza Policji. Pozwana wskazała, że w październiku 2015 roku użyczyła pojazd marki V. o numerze rejestracyjnym (...) K. L., który zapewnił pozwaną, iż ubezpieczy pojazd krótkoterminowo. Pozwana umówiła się z K. L., że ten odkupi od niej samochód, jednak K. L. nie oddał pozwanej ani dokumentów od pojazdu ani nie zapłacił ustalonej kwoty 1.000 zł tytułem ceny za zakup pojazdu.

(sprzeciw k.5v.-6)

Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2019 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie, wydanym w sprawie o sygnaturze (...), stwierdził, że nakaz zapłaty z dnia 14 listopada 2018 roku stracił moc i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Widzewa w Łodzi.

(postanowienie k.8 v.)

W piśmie procesowym z dnia 21 marca 2019 roku strona powodowa popierała żądanie pozwu. Wniosła o zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Pełnomocnik powoda wyjaśnił, że w wyniku zdarzenia z dnia 6 listopada 2015 roku uszkodzeniu uległ pojazd marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...), a także obrażeń ciała doznali kierujący oraz pasażer tego pojazdu – Ł. B. i D. Z.. Powód w związku z zaistniałą szkoda na mieniu i osobie wypłacił stosowne odszkodowanie i zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanych w łącznej kwocie 21.912,23 zł oraz koszty postępowania w kwocie 672 zł. Powód niniejszym pozwem dochodzi zwrotu tej kwoty od powódki na podstawie art.110 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny ma obowiązek dochodzenia od sprawcy szkody, a także osoby, która nie dopełniła obowiązku ubezpieczenia zwrotu spełnionego świadczenia i poniesionych kosztów.

(pismo pełnomocnika powoda k.10-13, pełnomocnictwo k.15, uchwała k.17-18)

Na rozprawie w dniu 10 grudnia 2019 roku strony pozostały przy dotychczasowych stanowiskach.

(stanowisko pełnomocnika powoda – protokół rozprawy k.159, stanowisko pozwanej - protokół rozprawy k.159)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 listopada 2015 roku w Ł. miał miejsce wypadek drogowy. Nieznany kierujący samochodem marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) jadąc ulicą (...) i wykonując na skrzyżowaniu z ulicą (...) manewr skrętu w lewo, nie ustąpił pierwszeństwa i przodem samochodu uderzył w lewy bok pojazdu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...), kierowanego przez Ł. B.. Po zdarzeniu nieznany kierujący pojazdem marki V. (...) uciekł z miejsca zdarzenia, pozostawiając na miejscu zdarzenia otwarty samochód.

Na skutek zdarzenia z dnia 6 listopada 2015 roku w pojeździe marki S. (...) uszkodzeniu uległy: zderzak przedni, błotnik przedni lewy, próg lewy, obręcz felgi koła przedniego lewego i koła tylnego lewego, szyba przednia lewa, szyba tylna lewa, klosz świetlny, dach, nadkole tylne lewe oraz pokrywa bagażnika. Pojazd został odholowany na parking strzeżony w Ł. przy ulicy (...).

W wyniku przedmiotowego wypadku drogowego kierujący pojazdem marki S. (...) Ł. B. doznał złamania palca środkowego nogi prawej oraz urazu głowy, a pasażer tego pojazdu D. Z. doznał ogólnych potłuczeń ciała.

W dniu wypadku drogowego właścicielem pojazdu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) był (...) GMBH spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą w W..

(dowód: notatka urzędowa k.25-26, pismo k.27, k.29-35)

W dniu przedmiotowego zdarzenia właścicielką pojazdu marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) była M. Z.. Pozwana nie zarejestrowała pojazdu na siebie. W listopadzie 2015 roku pozwana użyczyła pojazd znajomemu K. L.. W chwili zdarzenia pojazd nie posiadał ubezpieczenia OC.

(okoliczności bezsporne, a także protokół przesłuchania świadka M. Z. k.36-37, pismo k.31-35)

W okresie od dnia 23 grudnia 2011 roku do dnia 1 sierpnia 2015 roku pojazd marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych u różnych ubezpieczycieli.

(dowód: wydruk k.38-40)

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W. prowadził, za pośrednictwem (...) Spółki Akcyjnej w W., postępowanie likwidacyjne w związku ze zdarzeniem z dnia 6 listopada 2015 roku na okoliczność należnych poszkodowanym świadczeń.

(dowód: pisma k.41-45, k.63, faktura k.50-52, k.58, k.62, k.64, protokół szkody w pojeździe k.53-57, kalkulacja naprawy k.59-61, umowa najmu k.65-66, analiza roszczeń dotyczących pojazdu zastępczego k.67-68, wiadomości e-mail k.71-73, k.78, wyliczenie szkody k.74-75, k.78,opinia lekarska k.87-91, pismo k.92-104, k.105-122, k.127-143)

Decyzją z dnia 4 maja 2017 roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W. przyznał na rzecz (...) GMBH spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą w W., w związku ze zdarzeniem z dnia 6 listopada 2015 roku, kwotę 1.772,60 zł z tytułu holowania, kwotę 3.446 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego oraz kwotę 6.012,70 zł tytułem odszkodowania za szkody w pojeździe marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...).

Decyzją z dnia 26 października 2017 roku (...) przyznał na rzecz (...) GMBH spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą w W. kwotę 2.346,34 zł tytułem dalszego odszkodowania za szkodę w pojeździe marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...).

(dowód: decyzja k.45-47, k.48-49)

Decyzją z dnia 17 lutego 2016 roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W., w związku z wypadkiem z dnia 6 listopada 2015 roku, przyznał na rzecz Ł. B. kwotę 1.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 528 zł tytułem odszkodowania w związku z kosztami opieki osób trzecich.

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2016 roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W. w związku z przedmiotowym wypadkiem przyznał na rzecz Ł. B. kwotę 4.159,43 zł tytułem utraconych dochodów, kwotę 2.031,50 zł tytułem kosztów leczenia oraz kwotę 70,99 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdów.

(dowód: decyzja k.83-84, k.85-86)

Decyzją z dnia 23 marca 2016 roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W., w związku z wypadkiem z dnia 6 listopada 2015 roku, przyznał na rzecz D. Z. kwotę 500 zł tytułem zadośćuczynienia, kwotę 10,95 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia oraz kwotę 133,72 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdów.

(dowód: decyzja k.123-126)

W wyniku prowadzonego postępowania likwidacyjnego powód poniósł koszty likwidacji szkody z dnia 6 listopada 2015 roku w łącznej kwocie 672 zł.

(dowód: faktura k.144, k.145)

Zgodnie z § 52 ust.1 i 2 statutu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, działając na podstawie art.110 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Fundusz, po wypłacie odszkodowania w przypadkach określonych w art.98 ust.1 pkt 3 i ust. 1a ustawy, wzywa sprawcę szkody i osobę, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 2 ustawy, do zwrotu Funduszowi spełnionego świadczenia i poniesionych kosztów, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania do ich zwrotu. Jeżeli sprawca szkody i osoba, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, nie dokonają zwrotu wypłaconego przez Fundusz świadczenia oraz poniesionych kosztów dobrowolnie, Fundusz może dochodzić tych roszczeń na drodze postępowania sądowego, a następnie w trybie egzekucji sądowej.

(dowód: statut Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego k.19-20 v.)

Pismem z dnia 30 października 2017 roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W. wezwał M. Z. do zapłaty kwoty 22.584,23 zł w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania. Przesyłka została zwrócona jako niepodjęta w dniu 6 listopada 2017 roku.

(dowód: wezwanie do zapłaty k.146, skan zwróconej przesyłki k.147)

Powyższy stan faktyczny ustalony został na podstawie powołanych wyżej dowodów, wśród nich dokumentów i ich kserokopii (w oparciu o art. 308 k.p.c.), bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości. Sąd pominął dokumenty z kart 69, 70, 76, 77, bowiem zawierają decyzje w zakresie przyznania świadczeń pieniężnych przez (...) Spółkę Akcyjną w Ł., a zatem pozostają bez znaczenia z punktu widzenia niniejszego postępowania.

Na rozprawie w dniu 10 grudnia 2019 roku, na podstawie art.235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek pozwanej o ustalenie ubezpieczyciela firmy (...), jako pozostający bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od M. Z. na jego rzecz kwoty 22.584,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty. Roszczenie to posiada charakter roszczenia regresowego.

Pozwana nie kwestionowała rodzaju ani wysokości spełnionych przez powoda świadczeń na rzecz poszkodowanych ani kosztów likwidacji szkody, a jedynie istnienie podstawy swej odpowiedzialności, podnosząc, iż to nie ona była sprawcą wypadku.

Powód swoje roszczenie wywiódł z treści przepisu art. 110 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2018r poz.79). Zgodnie z przywołanym przepisem z chwilą wypłaty przez Fundusz odszkodowania w przypadkach wskazanych art. 98 ust.1 pkt 3 i ust. 1a owej ustawy, aktualizuje się roszczenie regresowe (zwrotne) do sprawcy szkody, jak i osoby, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Wskazane osoby są obowiązane także do zwrotu poniesionych przez Fundusz kosztów.

Przepis art. 98 ust. 1 pkt 3a cytowanej ustawy, przewiduje ustawową odpowiedzialność Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W., polegającą na obowiązku zaspokojenia roszczeń poszkodowanego w związku ze szkodami, na mieniu czy na osobie, w razie, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem wyrządzono szkodę, nie był, wbrew przepisom prawa, objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC dla posiadaczy pojazdów mechanicznych. Wskazane przepisy ustawy znajdują zatem zastosowanie, gdy brak jest odpowiedzialnego w pierwszej kolejności ubezpieczyciela, gdyż posiadacz pojazdu mechanicznego, ponoszący odpowiedzialność za zdarzenie drogowe, nie zawarł obowiązkowej umowy OC. W takiej sytuacji inni użytkownicy pojazdów – poszkodowani, wobec niemożności skierowania roszczeń do ubezpieczyciela (odpowiadającego za sprawcę szkody – posiadacza pojazdu), mogą kierować roszczenia wprost do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W. przejmującego niejako posiłkowo odpowiedzialność za szkody wyrządzone ruchem pojazdów mechanicznych. Sankcją cywilną zarówno dla sprawcy szkody, jak i osoby, która uchybiła obowiązkowi zawarcia umowy OC z ubezpieczycielem, jest z kolei konieczność ponoszenia ciężaru roszczenia zwrotnego dochodzonego przez Fundusz, który po wypłaceniu odszkodowania może wystąpić przeciwko wskazanym podmiotom, o zwrot wypłaconych kwot. W doktrynie i orzecznictwie zgodnie wskazuje się na kompensacyjny charakter świadczeń Funduszu i cel jego powołania wyłącznie w interesie poszkodowanych, którzy w razie niedopełnienia przez osobę odpowiedzialną za szkodę obowiązku ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej lub wtedy, gdy sprawca szkody pozostaje nieznany pozbawieni zostali odszkodowania od ubezpieczyciela.

W orzecznictwie wyjaśnione zostało, że podstawą roszczenia Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego przeciwko posiadaczowi pojazdu niemającemu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej o zwrot wypłaconego poszkodowanemu odszkodowania jest art. 518 § 1 pkt 1 i 4 k.c. (tak między innymi Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 19 października 1995 roku, III CZP 98/95, OSNC 1995 rok, numer 12, poz.169, Sąd Wojewódzki w Siedlcach w wyroku z dnia 25 lutego 1993 roku, I CR 68/93, OSP 1994 rok, Nr 2, poz. 30, z aprobującą glosą H. Ciepłej, T. Żyznowskiego, OSP 1994 rok, Nr 2, str. 79).

Stosownie do przepisu art.518 § 1 pkt 1 i 4 k.c., osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi oraz jeżeli przewidują to przepisy szczególne.

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z chwilą wypłaty odszkodowania w stosunku do sprawcy szkody i osoby, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, może żądać zwrotu wypłaconego odszkodowania (tzw. regres albo roszczenie zwrotne).

Zgodnie z § 52 ust.1 i 2 statutu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, działając na podstawie art.110 ust. 1 ustawy, Fundusz, po wypłacie odszkodowania w przypadkach określonych w art. 98 ust.1 pkt 3 i ust. 1a ustawy, wzywa sprawcę szkody i osobę, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 2 ustawy, do zwrotu Funduszowi spełnionego świadczenia i poniesionych kosztów, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania do ich zwrotu. Jeżeli sprawca szkody i osoba, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, nie dokonają zwrotu wypłaconego przez Fundusz świadczenia oraz poniesionych kosztów dobrowolnie, Fundusz może dochodzić tych roszczeń na drodze postępowania sądowego, a następnie w trybie egzekucji sądowej.

Spełnienie przez powoda świadczenia na rzecz (...) GMBH spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce z siedzibą w W., Ł. B. oraz D. Z. stanowiło okoliczność bezsporną.

Rozważenia wymagało zatem istnienie określonych w przepisie art. 110 ust. 1 powołanej ustawy przesłanek odpowiedzialności pozwanej.

Art. 98 ust. 1 pkt 3 a) ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, stanowi, że do zadań Funduszu należy zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na osobie lub w mieniu, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Taki przypadek zaistniał w sprawie niniejszej, bowiem samochód marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w dniu 6 listopada 2015 roku nie był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej. Druga z wymienionych w art. 110 ust.1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przesłanek dotyczy sfery podmiotowej i wymaga, by strona pozwana bądź spowodowała szkodę, bądź obowiązana była ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej.

Powołany przepis art. 110 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, wyraża zasadę, że Funduszowi należy się zwrot wypłaconego świadczenia w razie spełnienia warunków wskazanych w tym przepisie. W świetle jego treści może się wydawać, że roszczenie zwrotne do osoby, która nie dopełniła obowiązku ubezpieczeniowego przysługuje Funduszowi niejako automatycznie, a poza stwierdzeniem niezawarcia umowy ubezpieczenia przez zobowiązanego, przesłanką jest jedynie wypłacenie przez Fundusz odszkodowania w przypadkach określonych w art. 98 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Innymi słowy, tak wnioskując, do zastosowania art. 110 ust. 1 ustawy nie byłoby potrzebne w ogóle ustalanie przyczyn niezawarcia umowy ubezpieczenia przez zobowiązanego. Jednakże w prawie cywilnym zasadą odpowiedzialności, także za zaniechanie nakazanego działania jest wina, którą w przypadku odpowiedzialności ex delicto wyraża art. 415 k.c., a w przypadku odpowiedzialności ex contractu - art. 471 k.c. Odstępstwa od tej zasady muszą wynikać z wyraźnego przepisu ustawowego. Nie jest takim przepisem art. 110 ust. 1 wskazanej ustawy, który przyznaje roszczenie regresowe, ale nie wyraża zasady odpowiedzialności wobec Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. W konsekwencji, w orzecznictwie wskazuje się, że mając na uwadze powyższą zasadę odpowiedzialności w polskim prawie cywilnym oraz zapis powołanego przepisu, iż roszczenie regresowe może być skierowane do osoby, która „nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy” należy przyjąć, iż omawiane roszczenie zwrotne Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego oparte jest na zasadzie winy (tak między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 października 2011 roku, IV CSK 662/10, w wyroku z dnia 24 stycznia 2017 roku, V CSK 215/16, opubl. L.).

Niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy przez zobowiązanego oznacza niezawarcie przez niego, z przyczyn leżących po jego stronie ważnej umowy. Brak posiadania takiej umowy może być spowodowany niezgodnym z porządkiem prawnym zachowaniem zobowiązanego, który albo umyślnie, albo nieumyślnie, czyli z naruszeniem staranności wymaganej dla stosunków danego rodzaju nie wykonał ciążącego na nim obowiązku (art. 355 k.c.). Takiemu rozumieniu powinności osoby zobowiązanej do ubezpieczenia OC nie przeszkadza ustalony charakter prawny Funduszu, który sam nie jest ubezpieczycielem i jego rola sprowadza się do zabezpieczenia interesów wyłącznie poszkodowanych, a nie sprawców szkód w wypadkach komunikacyjnych lub innych osób odpowiedzialnych w razie niezawarcia umowy ubezpieczenia (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1994 roku, III CZP 20/94 OSNC 1994 rok, numer 10.poz.187).

Zgodnie z art. 23 ust. 1 powołanej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu. Podmiotami zobowiązanymi do zawarcia umowy ubezpieczenia OC są w zasadzie posiadacze pojazdów mechanicznych (posiadacze odpowiedzialni w rozumieniu art. 436 k.c.) Dla określenia posiadacza decydujące znaczenie ma art. 336 k.c. Jest nim osoba, która faktycznie włada pojazdem mechanicznym. Może nim być posiadacz samoistny (władający pojazdem w zakresie odpowiadającym treści prawa własności) oraz posiadacz zależny (władający pojazdem w zakresie odpowiadającym ograniczonemu prawu rzeczowemu, jak użytkowanie, zastaw, albo w zakresie odpowiadającym prawu obligacyjnemu, jak najem, dzierżawa, leasing). Posiadanie oznacza faktyczne władztwo nad rzeczą. Posiadaczem pojazdu jest zatem osoba, która faktycznie nim włada. Bez znaczenia jest, czy włada w zakresie odpowiadającym prawu własności, jako posiadacz samoistny, czy też jako posiadacz zależny, w zakresie odpowiadającym ograniczonemu prawu rzeczowemu (użytkowanie, zastaw) lub obligacyjnemu (najem, dzierżawa, leasing), oraz to, czy włada nim w dobrej czy w złej wierze. W praktyce może się zdarzyć, że jeden pojazd pozostaje w posiadaniu kilku posiadaczy, a skoro przepisy nie precyzują, na którym z nich ciąży wtedy obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia, należy przyjąć, że spełnienie tej powinności przez jednego z nich zwalnia drugiego z przewidzianego ustawą obowiązku.

W niniejszej sprawie, poza sporem pozostawała okoliczność, iż pozwana, jako właścicielka pojazdu marki V. o numerze rejestracyjnym (...) była jego samoistnym posiadaczem, co obligowało ją do zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego za szkody powstałe w związku z ruchem tego pojazdu. Z art. 29 ust. 1 wskazanej ustawy wynika ponadto, że obowiązek zawarcia umowy powstaje najpóźniej z chwilą wprowadzenia pojazdu do ruchu. Natomiast, stosownie do art. 33 pkt 2 owej ustawy, umowa rozwiązuje się z chwilą wyrejestrowania pojazdu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2017 roku, V CSK 215/16, opubl. OSNC 2017 rok, numer 9, poz.104)

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie było, iż sprawca wypadku drogowego z dnia 6 listopada 2015 roku był nieznany, a właścicielką pojazdu marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w chwili zdarzenia była M. Z.. Pozwana podnosiła, że miała zamiar zbycia pojazdu i miała to zrobić na podstawie ustnej umowy. Jednakże, pozwana nie udowodniła, aby przed wypadkiem z dnia 6 listopada 2015 roku przeniosła własność pojazdu na inną osobę, w szczególności na K. L.. Na uwagę zasługuje okoliczność, iż w toku postępowania karnego M. Z. nie kwestionowała, iż samochód marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) stanowi jej własność, a został jedynie użyczony K. L..

Nie budzi także wątpliwości Sądu, iż w momencie zdarzenia kierowany przez sprawcę kolizji drogowej pojazd marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) nie był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Pozwana była właścicielką pojazdu marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...), a zatem jako samoistny posiadacz miała obowiązek ubezpieczenia pojazdu zgodnie art.4 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Przy czym istnienie tego obowiązku, z uwagi na powszechny charakter owego ubezpieczenia, ma charakter wiedzy notoryjnej. Z przesłuchania pozwanej w toku postępowania karnego wynika, że M. Z. była świadoma istnienia owego obowiązku. Pozwana podnosiła, iż użyczyła pojazd znajomemu K. L., który miał go ubezpieczyć od odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, czego jednak nie uczynił. Pozwana nie upewniła się, czy pojazd został ubezpieczony, ani nie ubezpieczyła go osobiście. Nie dołożyła zatem należytej staranności w wypełnieniu ustawowego obowiązku ubezpieczenia pojazdu, którego była właścicielem. Pozwana nie wykazała, a to na niej w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu, aby po jej stronie zachodziły jakiekolwiek okoliczności ekskuplacyjne.

Wobec zawinionego niewypełnienia obowiązku ubezpieczenia pojazdu przez M. Z., zasadnym było skierowanie przez powoda w stosunku do pozwanej roszczenia regresowego w związku ze skutkami zdarzenia z dnia 6 listopada 2015 roku.

Konkludując, w niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, spełnione zostały przesłanki żądania regresowego powoda.

Pozwana nie kwestionowała rodzaju ani wysokości spełnionych przez powoda świadczeń na rzecz poszkodowanych ani kosztów likwidacji szkody, a ich wysokość wynika z załączonych do pozwu dokumentów. W związku z tym, na rzecz powoda zasądzono dochodzoną pozwem kwotę 22.584,23 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe, a od dnia 1 stycznia 2016 roku odsetki ustawowe za opóźnienie (art. 481 § 2 zd. 1 k.c.).

Pismem z dnia 30 października 2017 roku powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 22.584,23 zł w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania. Zakreślony przez powoda 30-dniowy termin należy liczyć od dnia 6 listopada 2017 roku, bowiem w tym dniu przesyłka dotarła do pozwanej w taki sposób, że mogła zapoznać się z treścią wezwania do zapłaty. Albowiem, zgodnie z art. 61 § 1 k.c., oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Przesyłka z wezwaniem pozwanej do zapłaty została wprawdzie zwrócona jako niepodjęta, lecz w owej dacie dotarło do pozwanej oświadczenie powoda o wezwaniu do zapłaty, w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać. A zatem, żądanie pozwu w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty zasługiwało na uwzględnienie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwana przegrała proces, obowiązana jest zatem zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu w łącznej kwocie 3.900 zł, na które złożyły się: koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł (ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz.U. z 2015 roku, poz.1800 ze zm.), opłata od pozwu w kwocie 283 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. W konsekwencji, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.900 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.