Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 czerwca 2019 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący: SSR Magdalena Piątkowska

Protokolant : Karolina Nowicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 05 czerwca 2019 roku w Ś.

sprawy z odwołania A. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

w sprawie (...)

o zwrot zasiłku chorobowego

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w sprawie (...) z dnia 23.10.2017 roku w ten sposób, iż stwierdza, że wypłacony zasiłek chorobowy opisany w zaskarżonej decyzji nie stanowi nienależnie pobranego świadczenia i ustala brak obowiązku zwrotu pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami opisanymi w tej decyzji.

UZASADNIENIE

Powódka A. B. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. z dnia 23 października 2017 roku, odmawiającej jej prawa do zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za okres od 19 maja 2015 r. do 29 czerwca 2015 r., od 28 lipca 2015 r. do 31 sierpnia 2015 r., od 22 września 2015 r. do 24 października 2015 r. oraz zobowiązującej powódkę do zwrotu zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za w/w okres w kwocie 12382,22 zł, na którą składała się kwota 10727,20 zł z funduszu chorobowego za powyższe okresy oraz odsetki w kwocie 1655,02 zł. W uzasadnieniu powódka wskazała, że u płatnika składek – Zespołu (...) w K. była zatrudniona jako ratownik medyczny, w ciąży nie mogła wykonywać tego rodzaju pracy. Natomiast czynności wykonywane przez powódkę w żaden sposób nie pogarszały jej stanu zdrowia, były to czynności społeczne, nie wymagające wysiłku fizycznego i odporności psychicznej. Ponadto, powódka nie miała żadnej świadomości, że podjęcie się tej czynności ma jakikolwiek wpływ na jej prawo do zasiłku chorobowego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powołano podstawę prawną decyzji, podnosząc, iż powódka w czasie orzeczonej niezdolności do pracy świadczyła pracę zarobkową na podstawie umowy zlecenia w Zakładzie Administracji (...) Sp. z o.o. w K.. Ponadto, strona pozwana wskazała, że ponieważ powódka nie zgłaszała żadnemu płatnikowi składek, z którymi miała zawarte umowy, że w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje prace w ramach umowy zlecenia, nie mogła być pouczona o tym, że nie przysługuje jej zasiłek chorobowy za okres świadczenia pracy. Zasadą jest, że jeśli wykonywano pracę, to przysługuje wynagrodzenie za pracę, a nie zasiłek chorobowy.

Dnia 13 lutego 2018 roku zapadł w sprawie wyrok, który został uchylony na skutek apelacji strony pozwanej i sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka A. B. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę jako ratownik medyczny w Zespole (...) w K.. Z uwagi na fakt, iż powódka była w ciąży, a praca wymagała od niej noszenia ciężkich rzeczy (np. nosze ) przebywała na zasiłku chorobowym wobec niezdolności do pracy w okresie od 19 maja 2015 r. do 29 czerwca 2015 r., od 28 lipca 2015 r. do 31 sierpnia 2015 r., od 22 września 2015 r. do 24 października 2015 r..

Na krytej Pływalni w K. organizowane były zawody w ramach (...) Ligi (...). Aby zawody takie mogły się odbywać konieczne było zapewnienie udziału ratownika medycznego. Rola ratownika medycznego miała być spełnieniem wymogu formalnego dla zorganizowania takich zawodów. Z uwagi na trudności w znalezieniu ratownika medycznego powódka na prośbę organizatorów zgodziła się przyjąć taką funkcję. Podpisano umowę zlecenia z Zakładem Administracji (...) Sp. z o.o. w K. .

Podczas zawodów obecni byli też ratownicy wodni, którzy w razie ewentualnego zdarzenia interweniowaliby. W praktyce powódka obserwowała zawody, które trwały od 19.00( jeden raz od 18.30 ) do 21.00 w dniach: 29.05.15r., 19.06.2015r. , 31.07.2015r. 28.08.2015r. W zawodach wrześniowych powódkę zastąpiła koleżanka. Z tego tytułu otrzymała wynagrodzenie w kwotach:240 zł., 80 zł.,80zł., 80 zł.

Powódka nie wiedziała, iż nie może na zwolnieniu lekarskim wykonywać w/w czynności. Gdyby miała tę wiedzę, nie zawarłaby umowy.

Dowód:

- akta ZUS – w załączeniu

- dokumenty dołączone do pisma (...) Gminy Miejskiej K. z dnia 6.12.208r. k. 72-81

zeznania powódki e-protokół k.123

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd zważył:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 roku, poz. 1778) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Zgodnie zaś z art. 84 ust 2 powyżej cytowanej ustawy za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważane są:

1) świadczenia, które zostały wypłacone pomimo zaistnienia okoliczności powodujących:

a) ustanie prawa do świadczeń,

b) wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

A zatem w niniejszej sprawie rozważenia wymagały dwie kwestie: pierwsza- czy świadczenie pobrane przez powódkę było nienależne i druga- czy ciążył na niej ustawowy obowiązek zwrotu tego świadczenia.

Aby ustalić, czy świadczenie było nienależne należało dokonać analizy stanu faktycznego w korelacji z powołanym przez organ rentowy art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z powołanym przepisem ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Zdaniem sądu w sytuacji, gdy powódka podjęła dla dobra społeczności lokalnej zajęcie, które w sumie trwało 10 i pół godziny i nie przyniosło jej dochodu pozwalającego nawet w najmniejszym stopniu zaspokoić potrzeb rodziny nie można mówić o pracy zarobkowej w rozumieniu powołanego przepisu, którego celem jest, aby nie wypłacać świadczeń osobom, które zapewniają sobie swoją pracą środki utrzymania. W przypadku powódki sytuacja taka nie miała miejsca.

Powódka nie spełniła też przesłanki polegającej na wykorzystywaniu zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia. Chodzi tutaj - ogólnie rzecz ujmując - o takie działania, które są nieodpowiednie dla osoby chorej i mogą wydłużać okres pozostawania na zwolnieniu. Są to także wszelkie działania utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (por. wyrok SN z 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05, OSNP nr 21-22/2006, poz. 338). Rola, jaką przyjęła na siebie powódka, tj. biernego obserwatora dla formalnego uczynienia zadość obowiązkowi organizatora w zakresie obecności ratownika medycznego , nie przedłużyła, zdaniem sądu niezdolności powódki do pracy.

Reasumując należy wyciągnąć wniosek, iż świadczenie pobrane przez powódkę nie było nienależne.

Nawet gdyby jednak przyjąć twierdzenie przeciwne, wskazać należy, iż na powódce nie ciążyłby obowiązek zwrotu tego świadczenia, z uwagi na treść powołanego wyżej przepisu 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten, ustanawiając obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę, która pobrała nienależne świadczenie, wskazuje istotną cechę nienależnie pobranego świadczenia w ujęciu u.s.u.s, tj. świadomość (złą wiarę) osoby pobierającej świadczenie co do nieprzysługiwania tego świadczenia w całości lub w części od początku albo w następstwie później zaszłych zdarzeń. Obowiązek zwrotu świadczenia obciąża więc tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach dotyczących braku prawa do pobierania świadczenia (art. 84 ust. 2 pkt 1 u.s.u.s.), jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenie (art. 84 ust. 2 pkt 2 u.s.u.s.). Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń.

W orzecznictwie sądowym, dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, ugruntowany jest pogląd o możliwości domagania się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę, przy czym dla ustalenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, decydujące znacznie ma świadomość i zamiar ubezpieczonego, który pobrał świadczenie w złej wierze.

W niniejszej sprawie nie można uznać, by powódka pobrała świadczenie w złej wierze, albowiem nie zostały spełnione przesłanki z art. 84 ust. 2 powołanej ustawy z dnia 13 października 1998 roku. W tym miejscu wskazać należy, że pouczenie osoby pobierającej świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia albo wstrzymania wypłaty świadczenia w całości lub części ma doniosły charakter z uwagi na fakt, iż przesądza o świadomości ubezpieczonego pobrania świadczenia bez podstawy prawnej. Powinno ono zawierać informację o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje brak prawa do świadczenia lub wstrzymanie jego wypłaty w całości lub części oraz zobowiązanie powiadomienia organu rentowego o zajściu ww. okoliczności. Obowiązek udzielenia pouczenia obciąża organ rentowy, który w przypadku sporu zobowiązany jest do wykazania skutecznego doręczenia prawidłowego pouczenia adresatowi. W przypadku braku potwierdzenia doręczenia przesyłki zawierającej stosowne pouczenie organ rentowy skuteczność doręczenia może wykazywać innymi dowodami.

Strona pozwana nie wykazała natomiast, aby powódka pouczona została o braku prawa do pobierania świadczeń, bowiem w aktach organu rentowego brak jest jakiejkolwiek decyzji zawierającej pouczenie, z którego wynikałoby kiedy i w jakich okolicznościach następuje zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Z zeznań zaś powódki wynika, iż nie miała świadomości, że wypłacony jej zasiłek chorobowy stanowi świadczenie nienależne. Nie podjęłaby się czynności z umowy zlecenia, gdyby znała ryzyko utraty świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż brak było materialnej podstawy odmowy powódce prawa do zasiłku chorobowego, jak również żądania zwrotu wypłaconego świadczenia i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję.