Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2014r.

na rozprawie

sprawy z wniosku G. P.

przy uczestnictwie: (...) Sp. z o.o. w N., L. S. i H. W.

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

na skutek apelacji uczestniczki H. W.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

z dnia 28 czerwca 2013 r., sygn. akt I Ns 1330/10

p o s t a n a w i a :

1.  oddalić apelację,

2.  orzec, że wnioskodawczyni oraz uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt III Ca 938/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 28.06.2013 r. Sąd Rejonowy w Nowym Sączu w sprawie z wniosku G. P.przy uczestnictwie (...) Sp. z o. o.z siedzibą w N., L. S., H. W.o ustanowienie służebności drogi koniecznej, ustanowił służebność drogi koniecznej uwidocznioną na mapie biegłego sądowego K. B.sporządzonej w dniu 16.11.2012 r. polegającą na prawie przejazdu i przechodu przez dz. ewid. nr (...)objętą KW (...)pasem szerokości 3,5 m oznaczonym na mapie linią przerywaną koloru brązowego i literami A,B,C,D; przez dz. ewid. nr (...)objętą KW (...)pasem szerokości 3,5 m oznaczonym na mapie linią przerywaną koloru brązowego i literami B,C,E,F,G,B; polegającą na prawie przechodu przez dz. ewid. nr (...)objętą KW (...)pasem szerokości 2 m oznaczonym na mapie linią przerywaną koloru brązowego i literami F,G,H,I,J,K,F; przez dz. ewid. nr (...)objętą KW (...), pasem szerokości 2 m oznaczonym na mapie linią przerywaną koloru brązowego i literami I,L,M,N,J,I na rzecz każdoczesnych właścicieli i użytkowników dz. ewid. nr: (...), (...), (...) objętych KW (...)(punkt I sentencji).

Tytułem wynagrodzenia za ustanowioną służebność zasądził Sąd od wnioskodawczyni G. P. na rzecz H. W. kwotę 2.005,75 zł oraz na rzecz L. S. kwotę 1.351,25 zł, płatne w terminie 14 dni od daty prawomocności postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w zapłacie (punkt II sentencji).

Stwierdził Sąd, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie i wydatkami obciążył wnioskodawczynię (punkt III sentencji).

Nakazał Sąd ściągnąć od wnioskodawczyni G. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Sączu kwotę 2.303,64 zł tytułem wydatków wyłożonych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa (punkt IVsentencji).

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawczyni G. P.jest właścicielką dz. ewid. nr: (...), (...), (...)obj. KW (...)położonych w L.. Pomimo, iż w dziale I Sp księgi wieczystej dla tej nieruchomości wpisane są uprawnienia polegające na prawie przechodu przez dz. ewid. nr: (...), (...), (...), (...), (...), wnioskodawczyni nie posiada faktycznie zagwarantowanego dostępu od swojej nieruchomości do drogi publicznej. Istniejące w księdze wieczystej uprawnienie nie było wykorzystywane od co najmniej 15 lat. Poprzedni właściciele działek uzgodnili sposób komunikacji do nieruchomości wnioskodawczyni, szlakiem prowadzonym przez działki nr: (...).

(...) spółka z o.o.z siedzibą w K.jest właścicielem dz. ewid. nr (...)o pow. 0,02 ha i (...) o pow. 0,07 ha.

Działka nr (...) o pow. 0,05 ha stanowi współwłasność (...) spółki z o.o. w 2/4 częściach, L. S. w ¼ części i H. W. w ¼ części.

Działka nr (...) o pow. 0,04 ha stanowi współwłasność po połowie uczestników: V. sp z o.o. i H. W..

(...) wnioskodawczyni i uczestników położone są w pasie pomiędzy drogą wojewódzką, a linią brzegową Jeziora R.. Wykorzystywane są jako tereny rekreacyjne, zabudowane domkami letniskowymi.

Sąd Rejonowy wskazał, że w trakcie postępowania przed Sądem wnioskodawczyni i uczestnicy ustalili między sobą przebieg służebności drogi koniecznej do nieruchomości wnioskodawczyni.

Szlak ten w pierwszym odcinku ma szerokość 3,5 m i jest wykorzystywany, obecnie jako droga dojazdowa do nieruchomości. Umożliwia on zarówno przechód jak i przejazd pojazdem. Przebiega po dz. ewid. nr (...), która jest niezabudowana, stanowi dojazd od drogi asfaltowej do działek położonych dalej. Droga w tym miejscu wyłożona jest dwoma pasami płyt betonowych ażurowych. Dalej szlak wchodzi w dz. ewid. nr (...), stanowiącą ubity dojazd.

W dalszej części ze względu na ukształtowanie terenu - istniejący mur oporowy oraz zabudowę tj. istnienie ogrodzeń na działce (...), służebność ogranicza się jedynie do prawa przechodu szlakiem o szerokości 2 metrów. Szlak służebny biegnie pomiędzy ogrodzeniami i dalej przez działkę nr (...), pasem o szerokości 2 metrów, wzdłuż muru oporowego.

Sąd ustalił, że tak ustanowiona służebność gwarantuje nieruchomości wnioskodawczyni częściowy dojazd do posesji od strony drogi publicznej, a w dalszym odcinku jedynie możliwość swobodnego dojścia do nieruchomości. Spełnia kryteria, o których mowa w art. 145 k.c. Zapewnia dostęp do drogi publicznej i w najmniejszy sposób obciąża nieruchomości uczestników. Wynagrodzenie Sąd zasądził na rzecz uczestników H. W. i L. S., opierając się na opinii biegłego A. W.. Uczestnik V. nie żądał wynagrodzenia.

Odnośnie kosztów postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § k.p.c., kosztami wydatków związanych z opiniami sąd obciążył wnioskodawczynię, jako osobę zainteresowaną wynikiem postępowania.

Postanowienie powyższe zaskarżyła apelacją uczestniczka H. W. wnosząc o jego zmianę przez oddalenie wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej w całości, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Skarżąca zarzucała naruszenie prawa materialnego i procesowego tj.;

- art. 145 § 2 k.c. przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, przez wydanie orzeczenia w sprawie ustanowienia przebiegu służebności drogi koniecznej bez uwzględnienia stopnia, w jakim występować będzie obciążenie gruntów, przez które droga ma prowadzić oraz bez rozważenia przeprowadzenia alternatywnego szlaku jej przebiegu, którym obciążenie to byłoby mniejsze,

- art. 145 § 3 k.c. przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, przez wydanie orzeczenia w sprawie ustanowienia przebiegu służebności drogi koniecznej bez uwzględnienia interesu społeczno - gospodarczego nieruchomości władnących i obciążonych, w szczególności bez rozważenia czy ustanowiona służebność przeprowadzona została możliwie najkrótszą trasą, w sposób, który nie powodować będzie konfliktów sąsiedzkich oraz czy na skutek ustanowienia służebności nastąpi zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej, przewyższające uszczerbek wynikły ze zmniejszenia użyteczności nieruchomości obciążonych,

- art. 285 § 2 k.c. przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przez wydanie orzeczenia w sprawie ustanowienia przebiegu służebności drogi koniecznej w sytuacji, w której ustanowienie służebności nie ma na celu zwiększenia użyteczności nieruchomości władnącej, a celem ustanowienia tej służebności było tylko zwiększenie komfortu wnioskodawczyni w użytkowaniu nieruchomości.

- art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego polegającą na bezkrytycznym oparciu się Sądu I instancji na opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji, pomimo, iż biegły ten nie sporządził opinii obejmującej alternatywne drogi przebiegu służebności oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że ustanowiony zaskarżonym postanowieniem przebieg służebności, przebiega najkrótszą i najmniej obciążającą grunty sąsiednie (grunty obciążone) trasą oraz, że ustanowienie innego przebiegu służebności powodowałoby mniejsze obciążenie gruntów sąsiednich nieruchomości władnących.

Podała, że z analizy map geodezyjnych wynika, że najkrótszą, jak również najmniej obciążającą grunty sąsiednie służebnością byłaby służebność poprowadzona szlakiem przebiegającym przez działki o nr: (...). Takie ustanowienie służebności skutkowałoby, około dwukrotnym skróceniem odcinka, przez który służebność ta miałaby przebiegać.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki H. W. jest niezasadna.

Postanowienie Sądu Rejonowego nie narusza przepisów prawa materialnego, ani też przepisów prawa procesowego przytoczonych w apelacji. Nie zachodzą w sprawie także uchybienia, które Sąd Okręgowy bierze pod rozwagę z urzędu – art. 378 § 1 k.p.c.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podniesionych w apelacji zarzutów dot. naruszenia przepisów prawa procesowego uznać należy, że zarzuty te nie są skuteczne. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala, na przyjęcie trafności zarzutów dotyczących błędnych ustaleń faktycznych. Sąd Rejonowy przeprowadził wszystkie dowody zawnioskowane przez uczestników i na ich podstawie poczynił ustalenia odpowiadające tym dowodom, a następnie z ustaleń tych wysnuł trafne wnioski, w konsekwencji, czego w sposób właściwy zastosował prawo. Wbrew temu, co podnosi apelująca, ocena ta nie narusza przepisu art. 233 § 1 k.p.c.

Okoliczności faktyczne w przedmiotowej sprawie ustalone zostały na podstawie dokumentów tj. odpisów z ksiąg wieczystych, wypisów z rejestru gruntów, w oparciu o oświadczenia stron, a także na podstawie opinii biegłych i oględzin przedmiotu wniosku.

Prawidłowo Sąd I instancji ustalenia dot. przebiegu służebności w terenie dokonał na podstawie opinii biegłego z zakresu geodezji K. B..

Dowód z tej opinii dopuszczony został zgodnie z wnioskiem wnioskodawczyni (k. 225 – 226) na okoliczność uwidocznienia przebiegu szlaku służebności drogi koniecznej wraz z jego opisem i podaniem parametrów szlaku według propozycji przedstawionej w piśmie z dnia 13.10.2011 r. (k. 210 -212).

Propozycja ta obejmowała ustanowienie do nieruchomości wnioskodawczyni służebności przejazdu i przechodu od drogi publicznej tj. dz. ewid. (...) pasem o szerokości 3,5 m po działkach nr (...), a następnie służebność przechodu pasem o szerokości 2,5 m po działkach (...). Przebieg służebności ustalony w opinii biegłego (k. 247 – 248) zgodny był z ustaleniami poczynionymi między uczestnikami w toku oględzin . Z uwagi, iż nie było koniecznym obciążanie służebnością działki (...)należącej do H. W., działka ta nie została obciążona służebnością. Ustalenia uczestników postępowania, co do przebiegu służebności, zostały zmodyfikowane jedynie w tym zakresie.

W trakcie postępowania uczestnik V. Sp z o.o. wniósł jedynie o uszczegółowienie opinii (k. 264). Wnioskodawczyni wniosła o jej skorygowanie podnosząc, iż, biegły nie uwzględnił, że w ostatnim odcinku służebność ta powinna przebiegać pomiędzy murami oporowymi i ograniczona powinna zostać jedynie do służebności przechodu (k. 269 – 270).

Uwzględniając zarzuty wnioskodawczyni i uczestnika V.sp z o.o. oraz wcześniejsze sugestie skarżącej co do braku potrzeby projektowania ostrego skrętu, biegły w opinii uzupełniającej z dnia 04.06.2012 r. (k. 284) zmodyfikował na mapie przebieg służebności oraz ograniczył jej szerokość w ostatnim odcinku tj. po dz. ew.(...) do 2 m.

W zarzutach do tak uzupełnionej opinii uczestnik (...) Sp. z o.o. zaznaczył, że przebieg służebności jest w zasadzie zgodny z wolą stron i ich potrzebami stanowiąc tym samym odzwierciedlenie realizacji wymogu z art. 145 § 3 k.c.

Ostatecznie przebieg służebności został ustalony po złożeniu przez biegłego ustnej opinii uzupełniającej na rozprawie w dniu 7.09.2012 r. (k.319). Podczas tej rozprawy biegły odnosząc się do podniesionych zarzutów wyjaśnił, że szlak służebny obejmujący służebność przechodu na ostatnim odcinku przeprowadzony jest pomiędzy ogrodzeniem i murem oporowym. W terenie jego szerokość wynosi 2m zatem nie jest możliwe ustanowienie służebności na tym odcinku służebności o szerokości 2,5 m.

Wobec wyjaśnień biegłego, wnioskodawczyni i uczestnik V. Sp z o.o. nie wnieśli żadnych zastrzeżeń do tak ustalonego przebiegu szlaku służebności drogi koniecznej.

Uczestniczka H. W. mimo prawidłowego zawiadomienia jej o rozprawie w dniu 7.09.2012 r., nie stawiła się na nią. Pomimo przesłania jej opinii biegłego oraz wezwania do złożenia ewentualnych zarzutów nie wnosiła do tej opinii żadnych zarzutów ( k. 254, k. 260, k. 288 i k. 295). Wcześniej bo w piśmie z dnia 11.07.2011r. (k.155), skarżąca uczestniczka podała, że wyraża zgodę na przebieg służebności w kształcie wskazywanym przez uczestnika V..

Wykonana przez biegłego geodetę K. B. opinia w pełni odpowiada wnioskowi i zleceniu Sądu. Jej przedmiotem nie miało być wyznaczenie alternatywnych dróg do nieruchomości wnioskodawczyni, bo o takie nikt z uczestników nie wnosił, lecz opisanie i uwidocznienie na mapie wariantu służebności, o którego ustanowienie wnosiła wnioskodawczyni, a który to przebieg ustalony został z pozostałymi uczestnikami postępowania w toku oględzin.

Zaznaczyć należy, że pełnomocnik apelującej był obecny na oględzinach w dniu 16.03.2011 r., na których okazywany był projekt przebiegu służebności (k. 97 – 98) i również nie wskazywał alternatywnych szlaków.

Wobec powyższego brak jest podstaw, aby na etapie postępowania apelacyjnego uczestniczka H. W. mogła skutecznie kwestionować ustanowienie tej służebności, wnosząc o wyznaczenie jej przebiegu innym szlakiem. W postanowieniu z dnia 19.03.2002r. IV CKN 895/00, LEX nr 55166 Sąd Najwyższy stwierdził, że uczestnik postępowania o ustanowienie drogi koniecznej, który zgodził się na sposób jej ustanowienia nie może skutecznie podważać orzeczenia zapadłego zgodnie z jego oświadczeniem, a Sąd Okręgowy stanowisko to w pełni podziela.

Apelująca nie wykazała, także że dopiero w postępowaniu apelacyjnym powstała potrzeba zgłoszenia tego kolejnego wariantu służebności. Uznać, zatem należało, że podniesione przez apelującą zarzuty zmierzały do nieuprawnionego rozszerzenia postępowania dowodowego przed sądem II instancji i je pominąć. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem I instancji, musi się liczyć z tym, że sąd II instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni (zob. wyrok SN z dnia 17 kwietnia 2002 r., IV CKN 980/00, LEX nr 53922).

Niezależnie od powyższego należy dodać, że nie zostało uprawdopodobnione przez apelującą, że wskazywany w apelacji wariant służebności byłby bardziej optymalny niż wariant ustalony w postępowaniu przed Sądem Rejonowym. Przede wszystkim apelująca nie wskazała jego przebiegu w terenie, nie przedłożyła żadnej mapy uwidaczniającej ten szlak, oraz dowodów, że szlak ten istnieje w rzeczywistości. Ponadto nie wskazała, kto jest właścicielem działek nr (...) mającymi być obciążonymi. Gołosłowne twierdzenia apelującej, że szlak ten jest bardziej odpowiedni, gdyż jest krótszy nie mogą skutecznie podważać rozstrzygnięcia wydanego w sprawie.

Brak jest podstaw, aby w przedmiotowej sprawie uznać za skuteczne zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego tj art.: 145 §2 k.c., 145 §3 k.c. i 285 § 2 k.c. W ocenie Sądu Okręgowego ustanowiona służebność przeprowadzona została zgodnie ze wskazaniami zawartymi w/w przepisach ustawy. W pełni podzielić należy stanowisko Sądu I instancji, że zapewnia ona dostęp do drogi publicznej w sposób możliwy w tamt. terenie i w najmniejszy sposób obciąża nieruchomości uczestników. Zaznaczyć należy, że służebność ta przebiega w początkowym fragmencie po działkach (...) i wykorzystuje istniejący i użytkowany dojazd do okolicznych nieruchomości, biegnie wzdłuż, w tym celu ułożonych płyt betonowych i po wyraźnie ubitym i zaznaczonym, jako dojazd terenie. W drugiej części obciążenie nieruchomości służebnych ogranicza się do niewielkiego zakresu, bowiem jest to tylko prawo przejścia pomiędzy ogrodzeniami i wzdłuż muru oporowego, co nie powinno stanowić większej uciążliwości dla uczestników.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na zasadzie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. uznając, że brak jest podstaw do odstąpienia od zasady wyrażonej w w/w przepisie ustawy.

(...)