Pełny tekst orzeczenia

VIII Ga 127/13 Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 7 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanych G. K. i Z. S. solidarnie na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. w B. kwotę 27.187,44 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od kwot :

a)  2500 zł od dnia 10 czerwca 2007 roku do dnia zapłaty

b)  4690,95 zł od dnia 1 czerwca 2007 roku do dnia zapłaty

c)  3581,51 zł od dnia 3 lipca 2007 roku do dnia zapłaty

d)  1963,09 zł od dnia 3 lipca 2007 roku do dnia zapłaty

e)  5299,45 zł od dnia 3 lipca 2007 roku do dnia zapłaty

f)  208, 10 od dnia 22 lipca 2007 roku do dnia zapłaty

g)  4704,21 zł od dnia 24 lipca 2007 roku do dnia zapłaty

h)  568,03 zł od dnia 29 lipca 2007 roku do dnia zapłaty

i)  79,10 zł od dnia 3 lutego 2012 roku do dnia zapłaty

j)  3593,00 od dnia 3 lutego 2012 roku do dnia zapłaty.

ustalając, że pozwani solidarnie zwrócą powodowi w całości poniesione koszty procesu.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu następujące ustalenia. Powód w oparciu o tytuł wykonawczy tj. prawomocny i oparzony klauzulą wyrok Sądu Rejonowego z dnia 15 września 2008 r. o sygn. akt IX GC 340/08 wystąpił z wnioskiem do Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy o egzekucję świadczenia pieniężnego przeciwko spółce (...). Egzekucja ta okazała się bezskuteczna i Komornik postanowieniem z dnia 28 września 2011 r. w sprawie o sygn. akt KM 748/11, wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, postępowanie umorzył.. Po umorzeniu egzekucji przeciwko spółce (...) powód pismami z dnia 3 stycznia 2012 r. wezwał pozwanych – Z. S. ( vice prezes spółki B. ) i G. K. ( prezes spółki B. ) do zapłaty kwoty 27 187,44 zł wraz z odsetkami ustawowymi. W dniu 4 września 2012 r. wobec pozwanych zapadł wyrok , zgodnie z którym ustalono, iż pozwani swoim zachowaniem ( brakiem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ) wyczerpali znamiona występku z art. 586 ksh i warunkowo umorzono postępowanie karne wobec nich na okres próby wynoszący 2 lata..

. Sąd Rejowy dalej ustali, że pozwani nie złożyli w odpowiednim czasie wniosku o ogłoszenie upadłości co powoduje ich solidarną odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Sąd zauważył, że nie ma wątpliwości co do tego, iż pozwani w chwili powstania wierzytelności byli członkami zarządu a wynika to wprost z odpisu rejestru przedsiębiorców. Istotnym był również fakt umorzenia postępowania przez Komornika sądowego wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Przesłanki ogłoszenia upadłości istniały na 31 grudnia 2007 r i pozwani w terminie 14 dni od tej daty powinni złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości co tym samym skutkowało by wyłączeniem ich odpowiedzialności za zobowiązania spółki (...). Pozwani nie uczynili tego w wymaganym czasie powołując się na brak aktywnego uczestnictwa w sprawach spółki. Sąd nie dał jednak wiary tym twierdzeniom, ponieważ już 8 grudnia 2007 r. pozwani zwołali nadzwyczajne zgromadzenie wspólników w celu podjęcia decyzji o złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości bowiem sytuacja spółki była zła. Z ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego wynika, że przesłanki do ogłoszenia upadłości spółki (...) istniały już na dzień 31 grudnia 2007 r. Zatem wniosek o ogłoszenie upadłości pozwani winni byli zgłosić w terminie 2 tygodni od tej daty. Sąd Rejonowy przy tym podkreślił, że ustalenia dotyczące daty, w której pozwani powinni byli złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, zawarte w wydanym w postępowaniu karnym prawomocnym wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 4 września 2012 r., sygn. akt III K512/12 nie wiążą bowiem wyrok w sprawie karnej nie jest wyrokiem skazującym, a tylko w tym wypadku stosownie do art.11 kpc wyrok ten był by wiążący w postępowaniu cywilnym. Sąd Rejonowy uznając, że pozwani nie zwolnili się z odpowiedzialności wynikającej z art. 299 § 1 ksh zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda dochodzone odszkodowanie w całości. Sąd Rejonowy nie miał przy tym wątpliwości, co do tego, że odpowiedzialność na podstawie art.299 ksh obejmuje zasądzone w tytule wykonawczym wydanym przeciwko spółce koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki od należności głównej. Sąd Rejonowy uznał, że pozwani odpowiadają za pełen okres odsetek zasądzonych w tytule wykonawczym wobec spółki bowiem to też jest szkoda powoda.

Od tego wyroku pozwany Z. S. wniósł apelację opierając ją na następujących zarzutach:

1.  błędnej wykładnia artykułu 11 kpc poprzez przyjęcie, iż sąd cywilny nie jest związany ustaleniami prawomocnego wyroku karnego warunkowo umarzającego postępowanie, a w szczególności ustaleniami co do czasu popełnienia przestępstwa , która to okoliczność, obok znamion czynu , miejsca i sytuacji, w jakiej czyn został popełniony, należy do elementów składowych przypisanego pozwanego czynu przestępnego,

2.  błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez wadliwe przyjęcie, że

- przesłanki do zgłoszenia wniosku o upadłość przedsiębiorstwa zostały spełnione w dniu 31.12.2007 r.

- w przypadku zgłoszenia wniosku wierzyciel ( powód ) zostałby zaspokojony w 100 %

3. naruszenie przepisów postępowania poprzez nie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych z zakresu księgowości na okoliczność w jakiej wysokości powód zostałby zaspokojony gdyby wniosek o upadłość został zgłoszony 15.04.2010 r.

4. naruszenie przepisów postępowania poprzez nie przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego w zakresie księgowości na okoliczność rzeczywistych kosztów postępowania upadłościowego i szans na odzyskanie kaucji gwarancyjnych za wykonane prace budowlane.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych lub alternatywnie o uchylenie w całości wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W złożonej odpowiedzi na apelację powód domagał się oddalenia apelacji. Powód wskazał, że apelacja winna zostać oddalona już tylko z tego względu, iż powód we wniosku apelacyjnym zażądał oddalenia powództwa podczas gdy taki wniosek apelacyjny nie jest przewidziany w kpc. Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych powód wskazał, że wszystkie są one bezzasadne przede wszystkim mając na uwadze fakt, że wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony. Powód wniósł o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W złożonej apelacji nie zostały zamieszczone wnioski apelacyjne dotyczące zmiany zaskarżonego wyroku. Jednakże to uchybienie nie jest uchybieniem powodującym oddalenie apelacji. Sam fakt nie sprecyzowania wniosków apelacyjnych nie stanowi bowiem braku w sytuacji gdy o rozstrzygnięciu apelacji decyduje sąd i do sądu należy ocena przesłanek dla wydania rozstrzygnięcia, które znajduje podstawę w przepisach kpc. Ta niedokładność apelacji nie stanowi podstawy do jej oddalenia. Powód w złożonej apelacji określił bowiem jej zakres i nie ma wątpliwości, że powód nie zgadza się z zaskarżonym wyrokiem i składając apelację chce uzyskać wyrok oddalający powództwo.

Odnosząc się do złożonej apelacji na wstępie należy wskazać, że sąd drugiej instancji w systemie apelacyjnym jest instancją merytoryczną, a to oznacza, że sąd ten ma obowiązek poczynić własne ustalenia faktyczne i ocenić je samodzielnie z punktu widzenia prawa materialnego (tak też wyrok S.N. z dnia kwietnia 2000 r., III CKN 812/98, OSNC z 2000 r. nr 10, poz. 1193). Sąd drugiej instancji rozpoznając apelację jest związany podniesionymi przez apelującego zarzutami naruszenia prawa procesowego przy czym ma obowiązek z urzędu ocenić postępowanie pod kątem nieważności postępowania. Rozpoznając apelację sąd nie jest związany przedstawionymi w apelacji zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego i dokonuje oceny prawa będącego materialną podstawą dochodzonego roszczenia przy uwzględnieniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Odnosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, że podstawą roszczeń objętych niniejsza sprawą jest art.299 ksh. Roszczenie z tego przepisu ma charakter odszkodowawczy i tym samym odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 481 § 1 kc mogą być naliczone po wezwaniu dłużnika do spełnienia świadczenia. Termin spełnienia tego świadczenia nie jest bowiem oznaczony oraz nie wynika z właściwości zobowiązania. W tym miejscu wypada przywołać stanowisko wyrażone w licznym orzecznictwie Sądu Najwyższego. Przykładowo: zgodnie z wyrokiem S.N. z dnia 21 lutego 2002 r. w sprawie IV CKN 793/00 odsetki za opóźnienie w zapłacie odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 298 kh (obecnie art.299 ksh) należą się od chwili wymagalności ustalonej zgodnie z art.455 kc tj. niezwłocznie po wezwaniu członków zarządu do zapłaty sumy zobowiązania, którego egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Również zgodnie z uchwałą S.N. z dnia 7 grudnia 2007 r. w sprawie III CSK 219/06, odsetki należą się wierzycielowi od członków zarządu zgodnie z art. 481 kc, od chwili wymagalności ustalonej stosownie do treści art. 455 kc, a zatem niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do spełnienia świadczenia. W zaskarżonym wyroku Sąd Rejonowy zasądzając odsetki od dat wynikających z tytułu wykonawczego przeciwko spółce naruszył w tym zakresie art.299 § 1 ksh w zw. z art. 481 § 1 kc i art. 455 kc. W konsekwencji jedynie i tylko w tym też zakresie zaskarżony wyrok należało zmienić zasądzając kwotę odszkodowania (27.187,44 zł.) z odsetkami od dnia wezwania pozwanego Z. S. do zapłaty tego odszkodowania.

W niniejszej sprawie powód wezwał pozwanego Z. S. do zapłaty do zapłaty dochodzonego odszkodowania pismem z dnia 3 stycznia 2012 r. Nie wykazał przy tym, w jakim terminie pozwany odebrał przedmiotowe wezwanie. W tym stanie rzeczy Sąd zważył, że odsetki powinny być zasądzone po upływie 14 dni od daty wezwania do zapłaty, a zatem od dnia 18 stycznia 2012 r., a w części dotyczącej żądania powoda zasądzenia odsetek za okres wcześniejszy powództwo podlegało oddaleniu.

W pozostałym zakresie apelacja pozwanego okazała się bezzasadna a podniesione zarzuty apelacyjne nie potwierdziły się.

W pierwszej kolejności zdaniem Sądu odwoławczego nie został w sprawie naruszony art.11 kpc. Nie wymaga tu szerszego uzasadnienia, że orzeczenie Sądu karnego z dnia 4 września 2012 r. w sprawie o sygn. akt III K 512/12 nie jest wyrokiem skazującym a w konsekwencji wyrok ten nie jest wiążący w niniejszej sprawie. Tym samym niezasadny był zarzut błędnej wykładni art.11 kpc.

Za niezasadne uznał Sąd II instancji pozostałe zarzuty apelacyjne. Oceniając te zarzuty należy przede wszystkim wziąć pod uwagę fakt, że pozwani w ogóle nie zgłosili wniosku o ogłoszenie upadłości. Nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w sytuacji niewypłacalności stanowi poważne naruszenie podstawowych obowiązków członków zarządu. Skoro pozwani takiego wniosku nie złożyli nie można oceniać w jakim zakresie wierzyciel uzyskał by zaspokojenie. Zwrócić tu należy uwagę, że dopiero postępowanie upadłościowe pozwoliło by ustalić w jakim procencie wierzyciele uzyskali by zaspokojenie. Przy czym należy tu mieć na uwadze i to, że postępowanie upadłościowe nie zawsze zapewnia zaspokojenie wszystkich wierzycieli. Pozwani nie zgłaszając wniosku o ogłoszenie upadłość sami pozbawili się możliwości podnoszenia zarzuty w jakim procencie wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie gdyby taki wniosek został złożony. Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu Rejonowego dotyczące oddalenia wniosku co do sporządzenia kolejnych opinii biegłych. Opinie te nie miały bowiem w sprawie istotnego znaczenia i dopuszczenie tych opinii zmierzałoby do przedłużenia postępowania w sytuacji gdy sporządzona opinia biegłego sądowego K. J. jest opinią pełną logiczną i odpowiada na wszystkie postawione przez Sąd pytania oraz stanowi kompleksową ocenę sytuacji finansowej spółki w dłuższym okresie jej funkcjonowania tj. od roku 2004. W tym zakresie sprawa została dostatecznie wyjaśniona.

W ocenie Sądu Okręgowego, wyrok Sądu I instancji w zakresie nie uwzględnionej apelacji jest prawidłowy i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i w obowiązujących przepisach prawa. Sąd Rejonowy w zakresie nie uwzględnionej apelacji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał analizy zebranych dowodów, nie naruszając zasady swobodnej ich oceny i w oparciu o zasadnie przyjęty stan faktyczny sprawy prawidłowo zastosował konkretnie przywołane przepisy prawa materialnego tj. art. 299 ksh.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono przy uwzględnieniu wyników postępowania apelacyjnego. Apelacja w ostatecznym rozrachunku okazała się częściowo zasadna czego wynikiem była częściowa zmiana zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji zasadne w ocenie Sądu odwoławczego było zastosowanie art.100 kpc i zniesienie wzajemnie kosztów postępowania apelacyjnego.