Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2019 r.

Sąd Rejonowy w Zawierciu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2019 r. w Zawierciu

sprawy z powództwa J. B.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza od powoda J. B. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. kwotę 100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 160/19

UZASADNIENIE

Powód J. B. wystąpił z pozwem przeciwko pozwanemu (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 449,10 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 września 2018r. do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu wskazał, iż pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki. Następnie podniósł, iż pismem z 19 września 2018r. złożył pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu z uprawnienia zagwarantowanego w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim tj. prawa do zwrotu kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Dochodzona pozwem kwota stanowi część roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia w związku z przekształceniem zaciągniętego przez powoda kredytu w kredyt darmowy na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim a to z tytułu zwrotu części odsetek umownych. Roszczenie pozwu obejmowało odsetki umowne zapłacone pozwanemu przez powoda w dniu 12 maja 2017r. w kwocie 449,10 zł. Zdaniem powoda zarzut skorzystania przez powoda z sankcji kredytu darmowego jest uzasadniony, bowiem umowa pożyczki nie odpowiada wszystkim wymogom określonym w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim, w szczególności wskazanym w art. 30 ust. 1 pkt 11 i pkt 16. Wobec powyższego powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości, zgłaszając zarzut bezzasadności roszczenia- sporządzenia umowy pożyczki zgodnie z zapisami o kredycie konsumenckim. W uzasadnieniu podnosił, iż przedmiotowa umowa pożyczki gotówkowej nie podlega przekształceniu w kredyt darmowy, nie doszło do naruszenia art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim i innych przepisów mogących skutkować sankcją kredytu darmowego. Odsetki od wykorzystanego kredytu i inne elementy kosztu kredytu są zdaniem pozwanego należne mu i żądanie ich zwrotu nie znajduje podstaw prawnych. W ocenie pozwanego przedmiotowa umowa pożyczki czyni zadość wymaganiom ustawy o kredycie konsumenckim.

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 4 kwietnia 2017 r. pomiędzy pozwanym (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. a powodem J. B. na jego wniosek została zawarta umowa pożyczki, na podstawie której pozwany udzielił powodowi pożyczki gotówkowej w kwocie 43266,63 zł obejmującej całkowitą kwotę pożyczki w wysokości 40000 zł i kwotę przeznaczoną na zapłatę kosztów związanych z udzieleniem pożyczki w wysokości 23071,99 zł (całkowity koszt pożyczki), na okres kredytowania wynoszący 96 miesięcy. Całkowita kwota do zapłaty przez powoda wynosiła 63071,99 zł. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 12,96 %. Kwota udzielonej pożyczki została wypłacona powodowi w dniu zawarcia umowy 4 kwietnia 2017r. Zgodnie z §5 zawartej umowy kwota pożyczki była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej, która na dzień zawarcia umowy wynosiła 9,97 % w stosunku rocznym (ust. 1); w okresie obowiązywania umowy (...) S.A. był uprawniony do podwyższania albo obniżania oprocentowania pożyczki w sytuacji odpowiednio wzrostu albo spadku: którejkolwiek z podstawowych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej publikowanych na stronie internetowej NBP o co najmniej 0,25 punktu procentowego lub ustalonych jako średnia arytmetyczna notowań z miesiąca kalendarzowego którejkolwiek z następujących stawek referencyjnych dla depozytów złotowych udzielanych na polskim rynku międzybankowym: WIBOR 1M, WIBOR 3M, WIBOR 6M, WIBOR 9M, WIBOR 12M, publikowanych w serwisie informacyjnym R., o co najmniej 0,10 punktu procentowego (ust. 2 pkt 1) i 2)); , (...) S.A., uwzględniając kierunek zmian stóp lub stawek, o których mowa w ust. 2, uprawniony był do podjęcia decyzji o zmianie oprocentowania w terminie 3 miesięcy od zaistnienia okoliczności będących podstawą zmiany, przestrzegając zasad dobrej praktyki bankowej oraz dobrych obyczajów (ust. 3); zakres zmiany oprocentowania pożyczki w okolicznościach, o których mowa w ust. 2 pkt 1 wynosiła od 0,25 punktu procentowego do trzykrotności wartości, o którą została zmieniona określona stopa procentowa i o których mowa w ust. 2 pkt 2 wynosiła od 0,10 punktu procentowego do trzykrotności wartości, o którą została zmieniona określona stawka referencyjna (ust. 4); (...) S.A. informował pożyczkobiorcę w sposób, o którym mowa w § 14, o zmienionej wysokości oprocentowania, okoliczności, na podstawie której podjęto decyzję o tej zmianie oraz dacie jej wejścia w życie określonej przez (...) S.A. (ust. 5); pożyczkobiorcy przysługiwało prawo do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy w przypadku braku akceptacji zmiany oprocentowania w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o tej zmianie. W przypadku złożenia oświadczenia o złożeniu wypowiedzenia umowy zmiana oprocentowania nie wiązała pożyczkobiorcy, a umowa ulegała rozwiązaniu po upływie 30-dniowego okresu wypowiedzenia (ust. 6); w przypadku braku złożenia oświadczenia pożyczkobiorcy o złożeniu wypowiedzenia umowy w terminie określonym w ust. 6, zmiana oprocentowania pożyczki obowiązywała od daty wejścia w życie określonej przez (...) S.A. (ust. 7); odsetki były liczone od aktualnego stanu zadłużenia za faktyczny okres wykorzystania pożyczki (ust. 8); zmiana wysokości oprocentowania powodowała odpowiednio wzrost lub obniżenie wysokości raty pożyczki (ust. 9). Zgodnie z §7 zawartej umowy pożyczkobiorcy miał prawo do spłaty całości albo części pożyczki przed terminem ustalonym zgodnie z § 6. Spłata była dokonywana zgodnie z pisemną dyspozycją pożyczkobiorcy (ust. 1); wcześniejsza częściowa spłata kwoty pożyczki powodowała skrócenie okresu kredytowania lub zmniejszenie wysokości rat kapitałowo-odsetkowych przy zachowaniu dotychczasowego okresu kredytowania stosownie do dyspozycji pożyczkobiorcy (ust. 2); spłata, o której mowa w ust. 2, była zaliczana na poczet spłaty pożyczki, po dokonaniu rozliczenia wymaganych zobowiązań i odsetek naliczonych do dnia wcześniejszej spłaty. Zgodnie z kolei z §8 zawartej umowy kwoty niespłaconych w całości lub w części rat pożyczki- w terminach określonych zgodnie z § 6 – stawały się następnego dnia po upływie tych terminów zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym (ust. 1); w przypadku nie spłacenia raty w terminie, (...) S.A. pobierał od kwoty zaległej raty pożyczki odsetki według zmiennej stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego (ust. 2); stopa procentowa, o której mowa w ust. 2, odpowiadała aktualnej wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wynikającej z powszechnie obowiązujących przepisów prawa i w dniu zawarcia umowy wynosiła dwukrotność sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych tj. 14 % w stosunku rocznym (ust. 3); zmiana wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie powodowała równoczesną i analogiczną zmianę wysokości stopy procentowej, o której mowa w ust. 3. (...) S.A. informował o zmianie wysokości stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego do końca miesiąca kalendarzowego, w którym nastąpiła zmiana, poprzez udostępnienie aktualnej wysokości tej stopy na stronie (...) oraz w oddziałach (...) S.A. Zmiana wysokości oprocentowania powodowała odpowiednio wzrost lub obniżenie wysokości raty pożyczki (ust. 4); w okresie obowiązywania umowy (...) S.A. był uprawniony do zmiany sposobu ustalania stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego w przypadku zmiany lub uchylenia powszechnie obowiązujących przepisów prawa dotyczących odsetek od zadłużenia przeterminowanego w sposób wynikający ze zmiany lub uchylenia tych przepisów. O zmianach pożyczkobiorca był informowany w sposób określony w § 14 (ust. 5). Zgodnie natomiast z §14 zawartej umowy (...) S.A. przesyłał korespondencję dotyczącą umowy na adres pożyczkobiorcy wskazany w umowie lub na inny adres wskazany po zawarciu umowy (ust. 1); pożyczkobiorca był zobowiązany niezwłocznie powiadomić (...) S.A. o zmianie swojego nazwiska, adresu oraz miejsca pracy.

Dowód: wniosek o pożyczkę gotówkową wraz z raportem kredytowym (k. 40-44 akt), umowa pożyczki z 4.04.2017r. wraz z harmonogramem spłaty (k. 9-13 akt), potwierdzenie uruchomienia kredytu (k. 51 akt), zeznania powoda J. B. /k. 65 akt/.

W dniu 12 maja 2017r. powód dokonał zapłaty na rzecz pozwanego odsetek umownych w kwocie 449,10 zł.

Dowód: potwierdzenie przelewu z 12.05.2017r. (k. 17 akt).

Pismem z 19 września 2018r. pełnomocnik powoda złożył pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu z uprawnienia zagwarantowanego w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim tj. prawa do zwrotu pożyczki bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. W uzasadnieniu wskazał na naruszenie przez pozwanego jako kredytodawcy obowiązków określonych w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim, a to art. 30 ust. 1 pkt 16 poprzez nieokreślenie w sposób pełny prawa konsumenta do spłaty kredytu przed terminem tj. ze wskazaniem wszystkich uprawnień, o których mowa w art. 48 do 52 ustawy o kredycie konsumenckim. W konsekwencji skorzystania z prawa do zwrotu pożyczki bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. wniósł o zwrot dotychczas zapłaconych odsetek, których łączna wysokość na dzień 12 września 2018r. stanowiła kwotę 5866,68 zł.

Dowód: pismo powoda z 19.09.2018r. (k. 14-15 akt).

Pozwany w odpowiedzi na powyższe oświadczenie wyjaśnił, iż informacje wskazane w piśmie dotyczą informacji chronionych tajemnicą bankową i mogą zostać udzielone jedynie osobie zainteresowanej.

Dowód: pismo pozwanego z 10.10.2018r. (k. 18 akt).

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie w/w dokumentów oraz zeznań powoda. Nie ujawniono żadnych okoliczności podważających wiarygodność złożonych dokumentów jak i zeznań powoda.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Poza sporem w niniejszym postępowaniu pozostawał fakt zawarcia pomiędzy stronami umowy pożyczki.

Spór pomiędzy stronami koncentrował wokół kwestii oceny prawnej oznaczonych zapisów zawartych w umowie i wynikających z nich konsekwencji. Powód podnosił bowiem, iż sporządzona przez pozwanego umowa pożyczki nie odpowiada wszystkim wymogom ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim. Mianowicie zdaniem pozwanego wbrew dyspozycjom art. 30 ust. 1 pkt 11 i pkt 16 wyżej cyt. ustawy umowa nie podaje w § 8 ust. 4 warunków zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego i w § 7 nie podaje pełnej i wyczerpującej informacji określającej prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem. W konsekwencji powyższego powodowi przysługiwało zgodnie z art. 45 wyżej cyt. ustawy uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Dla oceny niniejszej sprawy zastosowanie znajdują przepisy ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011r., zwanej dalej „u.k.k.” (t.j. Dz.U.2018.993). Ustawa reguluje zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki, zasady ochrony konsumenta oraz obowiązki przedsiębiorcy, który udzielił kredytu konsumenckiego. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 1 i 3 ustawy). Stosownie do art. 5 ustawy całkowita kwota kredytu to suma wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. Całkowity koszt kredytu obejmuje wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Natomiast rzeczywista roczna stopa oprocentowania – całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. W świetle art. 30 ust. 1 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki, powinna określać m.in. całkowitą kwotę kredytu, stopę oprocentowania kredytu, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu oraz prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem. W świetle art. 45 ust. 1 zaś w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17 i art. 31-33, konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. (art. 45 ust 5). Przepisy art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim przewidują tzw. sankcję kredytu darmowego.

Przechodząc na grunt rozpatrywanej sprawy odnosząc się do zarzutów powoda zdaniem Sądu, podzielając w tym względzie stanowisko pozwanego, wbrew twierdzeniom powoda, w § 7 umowy zawarto pełne, dokładne informacje o przysługującym powodowi prawie do spłaty pożyczki przed terminem i procedurze spłaty kredytu przed terminem (sposobie postępowania w tym zakresie): „pożyczkobiorca ma prawo do spłaty całości albo części pożyczki przed terminem ustalonym zgodnie z § 6. Spłata dokonywana jest zgodnie z pisemną dyspozycją pożyczkobiorcy (ust. 1); wcześniejsza częściowa spłata kwoty pożyczki powoduje skrócenie okresu kredytowania lub zmniejszenie wysokości rat kapitałowo-odsetkowych przy zachowaniu dotychczasowego okresu kredytowania stosownie do dyspozycji pożyczkobiorcy (ust. 2); spłata, o której mowa w ust. 2, zostanie zaliczona na poczet spłaty pożyczki, po dokonaniu rozliczenia wymaganych zobowiązań i odsetek naliczonych do dnia wcześniejszej spłaty”, natomiast w § 8 umowy zawarte zostały szczegółowe informacje o:

-

wysokości stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego (w tym na dzień zawarcia umowy) i sposobie jej ustalania w ust. 3: „stopa procentowa, o której mowa w ust. 2, odpowiada aktualnej wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wynikającej z powszechnie obowiązujących przepisów prawa i w dniu zawarcia umowy wynosi dwukrotność sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych tj. 14 % w stosunku rocznym”;

-

możliwościach i warunkach zmiany wysokości stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego oraz sposobie i terminie informowania przez pożyczkodawcę pożyczkobiorcy o aktualnej stopie procentowej zadłużenia przeterminowanego a także terminie jej obowiązywania w ust. 4: „zmiana wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie powodować będzie równoczesną i analogiczną zmianę wysokości stopy procentowej, o której mowa w ust. 3. (...) S.A. poinformuje o zmianie wysokości stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego do końca miesiąca kalendarzowego, w którym nastąpiła zmiana, poprzez udostępnienie aktualnej wysokości tej stopy na stronie (...) oraz w oddziałach (...) S.A. Zmiana wysokości oprocentowania powoduje odpowiednio wzrost lub obniżenie wysokości raty pożyczki”;

-

możliwości zmiany sposobu ustalania stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego w ust. 5: „w okresie obowiązywania umowy (...) S.A. jest uprawniony do zmiany sposobu ustalania stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego w przypadku zmiany lub uchylenia powszechnie obowiązujących przepisów prawa dotyczących odsetek od zadłużenia przeterminowanego w sposób wynikający ze zmiany lub uchylenia tych przepisów. O zmianach pożyczkobiorca zostanie poinformowany w sposób określony w
§ 14” .

Konsument z informacją, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 11, może zapoznać się już na etapie postępowania przedkontraktowego, ponieważ zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 12 u.k.k. identyczna informacja powinna być mu przekazana na trwałym nośniku przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego. Zgodnie z zawartą w art. 5 pkt 17 u.k.k. definicją „trwały nośnik” to materiał lub urządzenie służące do przechowywania i odczytywania informacji przekazywanych konsumentowi w związku z umową o kredyt, przez czas odpowiedni do celów jakim informacje te służą oraz pozwalające na odtworzenie tych informacji w niezmienionej postaci. W praktyce definicja ta obejmuje wszelką dokumentację stworzoną w formie papierowej czy elektronicznej, o ile istnieje możliwość odtworzenia wynikających z nich informacji w niezmienionej postaci. Przy czym to przede wszystkim na kredytodawcy ciąży obowiązek użycia trwałego nośnika odpowiadającego wymogom ustawy, tak aby konsument miał możliwość zapoznania się z wszelkimi informacjami dotyczącymi kredytu i warunków, na jakich ma być udzielony. Zgodnie ze stanowiskiem (...) Banków (...) trwałym nośnikiem w rozumieniu ustawy jest poza dokumentem sporządzonym na papierze, pamięć podręczna USB, płyta CD–ROM, DVD, karta pamięci lub dyski twarde komputerów, a także strony internetowe i inne formy elektronicznej komunikacji (np. pliki (...), SMSy), o ile umożliwiają przechowywanie i odczytywanie informacji przekazywanych konsumentowi w związku z umową o kredyt, przez czas odpowiedni do celów, jakim informacje te służą oraz pozwalają na odtworzenie tych informacji w niezmienionej postaci (tak Rekomendacja (...) Banków (...) ds. Kredytu Konsumenckiego i Rady Prawa Bankowego z 9 sierpnia 2011r.). Ponadto wskazać należy, iż jak podkreślił pozwany, zadłużenie przeterminowane powstaje w następstwie niewywiązania się przez pożyczkobiorcę z warunków zawartej umowy w określonym zakresie, czego pożyczkobiorca powinien być świadomy i powinien dochować staranności w zakresie spłaty, ponieważ jej niezachowanie może skutkować wypowiedzeniem warunków umowy. Zatem minimalna staranność pożyczkobiorcy oraz jej zainteresowanie wywiązaniem się z obowiązku spłaty takiego zadłużenia powinna polegać na ustaleniu, jakie środki należy zabezpieczyć na rachunku, aby spłacić zadłużenie przeterminowane. W tych okolicznościach zgodzić należy się ze stanowiskiem pozwanego, iż powzięcie w sytuacji powstania zadłużenia przeterminowanego przez pożyczkobiorcę informacji o wysokości stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego oraz o jego zmianie poprzez wskazaną w § 8 ust. 4 umowy stronę internetową pożyczkodawcy powszechnie dostępną nie nastręcza trudności i nie stanowi naruszenia ww. przepisu art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k.

W świetle przywołanych powyższych zapisów § 7 i § 8 umowy pożyczki w ocenie Sądu przedmiotowa umowa pożyczki gotówkowej czyni zadość wymaganiom przewidzianym przepisami art. 30 ust. 1 pkt 11 i pkt 16 u.k.k. i brak jest podstaw do uznania, że pozwany obowiązki z nich wynikające naruszył, a w konsekwencji by powodowi przysługiwało uprawnienie do skorzystania z przewidzianego w art. 45 u.k.k. uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 6 k.c. i art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. i art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. ustawy o kredycie konsumenckim należało orzec jak w sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie drugim sentencji orzeczenia, zgodnie z art. 98 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz powoda kwotę 100,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.