Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 czerwca 2019 r. w S.

sprawy L. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty w związku ze służbą wojskową

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.

z dnia 4 lipca 2019 r., sygn. akt VI U 679/17

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonego L. S. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt III AUa 399/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16.10.2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił L. S. prawa do renty w związku ze służbą wojskową wskazując, że ubezpieczony orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 29.09.2017r. nie został uznany za niezdolnego do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową na 5 lat podnosząc, że pozwany nieprawidłowo przeprowadził postępowanie w sprawie. Komisja Lekarska nie dochowała należytej staranności przy ocenie jego stanu zdrowia. Wskazał, że jego stan zdrowia, który jest konsekwencją wypadku podczas służby wojskowej, jest bardzo zły, a leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

W odpowiedzi na odwołanie, organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2018 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie wielkopolskim – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 16 października 2017 roku znak (...) w ten sposób, że przywrócił ubezpieczonemu L. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową od 1 lipca 2017 roku do 30 czerwca 2020 roku (pkt I), w pozostałym zakresie oddalił odwołanie (pkt II) oraz zasądził od pozwanego na rzecz ubezpieczonego 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt III).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowił następująco ustalony stan faktyczny i rozważania prawne.

L. S. uległ wypadkowi podczas odbywania zasadniczej służby wojskowej w nocy z 4/5.08.2001 r. Doznał urazu lewej połowy klatki piersiowej. Uzyskał 10% uszczerbek na zdrowiu. Od dnia 01.03.2003 r. pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. Na podstawie decyzji ZUS z dnia 20.12.2006 r. renta ta przysługiwała do dnia 30.06.2017 r. Ubezpieczony jest z zawodu mechanikiem, ma wykształcenie średnie. Pracował jako sprzedawca na stacji paliw. Obecnie zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy (7 godzin dziennie) jako sprzedawca internetowy części samochodowych i chemii. Praca jest siedząca i polega na kontakcie telefonicznym z klientami. Ubezpieczony zmienił pracę w lipcu 2017 r. z uwagi na stan zdrowia. U ubezpieczonego rozpoznaje się stan po urazie lewej połowy klatki piersiowej ze złamaniem żeber V-IX po stronie lewej powikłanym stawem rzekomym żebra VI lewego wymagającym częściowej resekcji chirurgicznej; pourazową uporczywą neuralgię międzyżebrową lewostronną z cechami neuropatii nerwów międzyżebrowych po stronie lewej, niepoddającą się dotychczasowemu leczeniu farmakologicznemu z istotnym bólowym ograniczeniem funkcji kręgosłupa piersiowego; wtórne zmiany zwyrodnieniowe odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa z zaburzeniem osi długiej i przewlekłym zespołem bólowym; zwłóknienie dolnych partii płuca lewego oraz opłucnej po stronie lewej. Stan zdrowia ubezpieczonego powoduje dalszą częściową niezdolność do pracy do 30.06.2020r.

Sąd Okręgowy ocenił, że odwołanie ubezpieczonego okazało się uzasadnione. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał treść przepisów art. 30 ust. 1, art. 32, art. 35 i art. 64 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin ( Dz.U.2017.2193 j.t.) - dalej jako ustawa z dnia 29 maja 1974 r. - w zw. z art. 12-14 i 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2018.1270 j.t.) - zwaną dalej ustawą emerytalną. Celem wyjaśnienia okoliczności spornej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych ortopedy, neurologa oraz chirurga. Za kluczową dla rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy uznał opinię biegłych ortopedy i neurologa, którzy wskazali, iż oczywistym jest, że biorąc pod uwagę charakter schorzenia odwołującego oraz jego dolegliwości w badaniu przedmiotowym biegli nie stwierdzili większych odchyleń od stanu przedmiotowego prawidłowego poza zaburzeniami czucia lewej połowy klatki piersiowej, jej znaczną tkliwością uciskową oraz upośledzeniem ruchomości klatki piersiowej i kręgosłupa, zwłaszcza piersiowego, spowodowanego żywą reakcją bólową. Biegli nie znaleźli żadnych elementów przemawiających za poprawą stanu funkcjonalnego organizmu odwołującego w porównaniu z wcześniejszymi orzeczeniami organów orzeczniczych ZUS przez wiele lat ferujących częściową niezdolność do pracy odwołującego w związku ze służbą wojskową. Biegli podkreślili, że ubezpieczony wymaga intensyfikacji leczenia, ewentualnie zastosowania innych metod terapii. Brak wyniku badania EMG uznali za kwestię mało istotną, gdyż wynik takiego badania najprawdopodobniej nie przyniósłby nowych danych w kwestii zasadniczej - modyfikacji lub wdrożenia innych, niestosowanych dotychczas metod terapii. Podobnie fakt pracy zarobkowej odwołującego, w niepełnym wymiarze czasu, z wykorzystaniem posiadania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, zdecydowanie poniżej posiadanych kwalifikacji zawodowych, nie ma w tym konkretnym wypadku znaczenia, bowiem chodzi o przywrócenie częściowej niezdolności do pracy, a nie o orzeczenie całkowitej niezdolności do pracy. Biegły chirurg na podstawie całości obrazu klinicznego nie stwierdził chorób w zakresie swej specjalności, które obecnie powodowałyby długotrwałą niezdolność do pracy. Wskazał, że leczenie złamania żeber u odwołującego w zakresie chirurgii zostało zakończone. Biegły podkreślił, jego ocena nie stoi w sprzeczności z opinią neurologa i ortopedy, którzy oceniają skutki odległe wypadku.

Sąd Okręgowy ocenił powyższe opinie za wiarygodne, pełne i logicznie uzasadnione. Natomiast zarzuty podnoszone przez organ rentowy za niezasadne i niepowodujące konieczności kontynuowania postępowania dowodowego. Sąd I instancji ocenił, że organ rentowy w zarzutach właściwie nie odniósł się do opinii biegłych poprzestając na wskazaniu na odmienne oceny bądź wątpliwości. Zarzuty te jako niemerytoryczne nie zostały uwzględnione, a wnioski dowodowe pozwanego oddalone, jako zmierzające do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że ubezpieczony zmienił pracę na lżejszą w związku ze stanem zdrowia, a wykonywanie pracy na stacji paliw nie powoduje automatycznie braku prawa do renty. Wykonywanie pracy poniżej kwalifikacji, a ponadto z uwagi na wysokość świadczeń rentowych, dla uzyskania środków utrzymania z narażeniem zdrowia również nie może być przyczyną odmowy prawa do renty.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c. oraz zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

Powyższy wyrok w części, tj. co do punktu I i III, zaskarżył organ rentowy. W wywiedzionej apelacji podniósł zarzuty: błędnego ustalenia stanu faktycznego sprawy przez przyjęcie, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy w związku ze służba wojskową od 1 lipca 2017 r. do 30 czerwca 2020 r.; niewyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek pominięcia wniosku organu rentowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych neurologa, ortopedy i medycyny pracy na okoliczność częściowej niezdolności do pracy, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy; sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy od 1 lipca 2017 roku do 30 czerwca 2020 r.

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o uchylenie pkt I i III zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Ewentualnie domagał się zmiany wyroku w pkt I i III i oddalenie odwołania L. S. oraz o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podniósł między innymi, że pomiędzy opinią biegłych a opinią Komisji Lekarskiej ZUS występowały rozbieżności. Lekarz konsultant ZUS nie stwierdził bólowego ograniczenia ruchomości kręgosłupa i podkreślił sprawne wykonywanie wszystkich czynności w trakcie badania. Opinia biegłych natomiast opiera się na zgłaszanych przez ubezpieczonego dolegliwościach bólowych. Wątpliwości budzi też ocena aspektu socjalnego niezdolności do pracy dokonana przez biegłych, bowiem nie uwzględnia ona faktu, że ubezpieczony podawał zatrudnienie na stacji paliw od 2008 r. wykonywanej na pełnym etacie, w tym pracy zmianowej. Zatrudnienie zatem wymagało oceny i dopuszczenia do pracy przez specjalistę medycyny pracy. Zdaniem apelującego, Sąd Okręgowy nie próbował rozwiać wątpliwości pomiędzy stanami bólowymi deklarowanymi przez ubezpieczonego, a wynikami badań konsultanta ZUS, dokumentacją medyczną.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu apelacyjnym przed Sądem II instancji według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Odwoławczy podziela w całości stan prawny wskazany jako podstawa rozstrzygnięcia.

Sąd Apelacyjny jako sąd merytorycznie rozpoznający sprawę w celu ostatecznego przesądzenia czy ubezpieczony L. S. po dniu 30 czerwca 2017 roku jest nadal co najmniej częściowo niezdolny do pracy (co oznacza utratę w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami – wykształcenie średnie, mechanik samochodowy, sprzedawca na stacji paliw), czy niezdolność do pracy jest trwała czy okresowa, czy niezdolność do pracy ma związek ze służbą wojskową, czy stan zdrowia ubezpieczonego uległ poprawie i w czym się ona przejawia, dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy.

Na podstawie przeprowadzonych dowodów Sąd Odwoławczy dodatkowo ustalił, że:

Ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy w związku ze służbą wojskową na okres do końca czerwca 2020 r. Ubezpieczony nie jest zdolny do pracy na otwartym rynku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Fakt podejmowania przez niego pracy nie jest argumentem o poprawie stanu zdrowia. Zgłaszane dolegliwości od 2001 r. nie ustąpiły, co dokumentuje historia leczenia z (...). Już w 2006 r. biegła neurochirurg wskazała na problem zdrowotny i niepewne rokowanie co do poprawy stanu zdrowia i ustąpienia dolegliwości. Nie odnotowano poprawy stanu zdrowia, które pozwalałoby na podjęcie przez badanego pracy w pełnym wymiarze. Opinia konsultanta ZUS neurologa nie uwzględnia historii Leczenia w (...). Nie można zgodzić się z orzeczeniami o braku przeciwwskazań do pracy na stacji benzynowej, w porze nocnej, przy zażywanych środkach narkotycznych. Ubezpieczony jest zdolny do pracy lekkiej, niewymagającej dźwigania, przenoszenia ciężarów, w pozycji wymuszonej długotrwale. Wykonywana przez ubezpieczonego praca jest poniżej jego kwalifikacji.

- dowód: opinia biegłego sądowego k. 201 – 202”a”

Nie ulega wątpliwości, iż ustalenie niezdolności do pracy w zasadzie nie jest możliwe bez odwołania się do wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c. Jak wynika z ugruntowanego orzecznictwa ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych i Sąd nie może - wbrew opinii biegłego (biegłych) - opierać ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r. w sprawie o sygn. akt II UK 191/09, LEX nr 590238). Przy czym oceny niezdolności do pracy nie można dokonywać w oparciu jedynie o opinie lekarzy leczących ubezpieczonego. Jednakże ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także i inne elementy - ma charakter prawny, stanowiąc subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych, wobec czego może jej dokonać wyłącznie sąd, a nie biegły (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2014 r., I UK 159/14, LEX nr 1598678).

Po uzupełnieniu zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Apelacyjny uznał, że opinie biegłych, sporządzone na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym, jak również na etapie postępowania apelacyjnego, zasługują w pełni na wiarygodność, ponieważ zostały sporządzone przez specjalistów z dziedzin medycyny, które są adekwatne do schorzeń wskazywanych przez ubezpieczonego. Sformułowane przez biegłych wnioski – jednakowe i kategoryczne (o niezdolności ubezpieczonego do pracy) są logicznym następstwem przeprowadzonych badań, analizy zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji lekarskiej, jak również dokonanego rozpoznania lekarskiego. Uzasadniając swoje opinie na piśmie biegli w sposób czytelny i logiczny przedstawili przebieg schorzeń i ich wpływ na zdolność ubezpieczonego do pracy. Nadto biegła z zakresu medycyny pracy na etapie postępowania apelacyjnego, w sposób szczegółowy odniosła się do zarzutów organu rentowego formułowanych w odniesieniu do wcześniej sporządzonej opinii biegłych chirurga, neurologa i ortopedy. Biegła przeanalizowała dokumentację medyczną znajdującą się w aktach sprawy, odniosła się do możliwości wykonywania przez ubezpieczonego dotychczasowej pracy. Opinie, jako całość, są spójne i w sposób czytelny przedstawiają sporne zagadnienie oraz dokonują oceny zdrowia L. S..

Sąd Apelacyjny sporządzone w niniejszej sprawie opinie uznał za pełne, wiarygodne, logiczne i spójne. Opinie te odpowiadają na wszystkie pytania postawionych tez dowodowych, oparte zostały na całokształcie materiału dowodowego sprawy, w tym dokumentacji medycznej. Z treści zapisów wyników badań przedmiotowych wynika, że biegli przeprowadzili kompleksowe badania stanu zdrowia ubezpieczonego. Biegli dokonali także analizy związku rozpoznanych u ubezpieczonego schorzeń z następstwami urazu, któremu L. S. uległ podczas odbywania zasadniczej służby wojskowej w nocy z 4/5.08.2001 r., w kontekście podjęcia pracy zarobkowej zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Jak wynika ze sporządzonych na potrzeby niniejszej sprawy opinii, u ubezpieczonego nie nastąpiła poprawa stanu zdrowia. L. S. wymaga intensyfikacji leczenia, podejmowania innych metod terapii. Ubezpieczony ma przeciwwskazania do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie może dźwigać ciężarów. Jednocześnie nie może pracować jako pracownik stancji paliw, bowiem w przypadku ubezpieczonego wykluczona jest praca w porze nocnej, między innymi z uwagi na przyjmowanie przez niego leków narkotycznych.

Odnosząc się do podnoszonych przez organ rentowy argumentów dotyczących tego, że ubezpieczony cały czas pracuje, wyjaśnić należy, że sam fakt pozostawania przez ubezpieczonego w zatrudnieniu nie stanowił przesłanki wykluczającej możliwość uznania go za osobę niezdolną do pracy. Kontynuowanie zatrudnienia lub podjęcie pracy przez osobę niezdolną do pracy, nawet z narażeniem się na pogorszenie stanu zdrowia nie jest przeszkodą do orzeczenia dalszej niezdolności do pracy. Sąd Najwyższy w wyroku z 17 stycznia 2002 r. (sygn. II UKN 709/2000) wyraził stanowisko, że wykonywanie zatrudnienia przez ubezpieczonego, który kwalifikuje się do osób trwale niezdolnych do pracy, nie pozbawia go prawa ubiegania się o świadczenia rentowe z ubezpieczenia społecznego.

Biegła medycyny pracy, wydając opinię w niniejszej sprawie, zwróciła uwagę na to, że obecnie wykonywana przez ubezpieczonego praca jest pracą poniżej jego kwalifikacji. Ubezpieczony nie może pracować na stacji benzynowej. Sąd Apelacyjny zaważa, że L. S. może jedynie wykonywać pracę lekką, niewymagającą dźwigania, przenoszenia ciężarów, w pozycji wymuszonej długotrwale. Tymczasem ubezpieczony z wykształcenia jest mechanikiem samochodowym. Niewątpliwie obecnie ma przeciwwskazania do wykonywania tej pracy, podobnie jak do wykonywanej – w trakcie pobierania świadczenia rentowego – pracy sprzedawcy na stacji paliw.

Sąd Apelacyjny, mając na uwadze zarzuty organu rentowego dopuścił dowód z opinii biegłej medycyny pracy, która w całości podzieliła stanowisko biegłych neurologa i ortopedy co do uznania ubezpieczonego za osobę częściowo niezdolną do pracy. Opinia biegłej medycyny pracy, odnosząca się do zarzutów organu rentowego, przesądziła zatem, że ubezpieczony nie jest zdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego, jako niezasadną.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2, § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. 2015.1800 ze zm.).