Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Pietkun (spr.)

Sędziowie: SSA Ireneusz Lejczak

SSA Barbara Staśkiewicz

Protokolant: Marcin Guzik

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2018 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku G. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o wysokość emerytury i kapitału początkowego

na skutek apelacji G. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 maja 2017 r. sygn. akt VII U 601/15

I.  odrzuca apelację w części dot. punktu I wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z 9 maja 2017 roku;

II.  oddala dalej idącą apelację.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy wyrokiem z dnia 9 maja 2017 r. zmienił decyzję strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 5 marca 2015 r. w ten sposób ,że nakazał przeliczenie emerytury wnioskodawczyni w zakresie kapitału początkowego przy uwzględnieniu prawomocnego rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 14 grudnia 2015 roku w sprawie sygn. akt VII U 564/15; oddalił odwołanie od decyzji z dnia 22 grudnia 2016 r. i koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie zniósł .

Sąd Okręgowy ustalił, że organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. decyzją z dnia 4.02.2015 r., ustalił na dzień 1.01.1999 r. wysokość kapitału początkowego należnego G. K. w wysokości 91 855,50 . Do wyliczenia w/w kapitału organ rentowy przyjął podstawę wymiaru w kwocie 666,48 zł. Przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został ustalony w wysokości 54,59% przy przyjęciu ilorazu obliczonego w % w oparciu o dochód stanowiący podstawę wymiaru składki faktycznie opłaconej przez powódkę na ubezpieczenie społeczne z 20 lat (1974-1979, 1984-1988,1990-1998) wybranych z całego okresu ubezpieczenia oraz o kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy proporcjonalnie do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu w roku kalendarzowym. Okres wybrany z kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych z 20 lat poprzedzających dzień ustalenia kapitału początkowego dał podstawę do wyliczenia wskaźnika na poziomie 53,73% (lata 1985-1994) i był mniej korzystny. Nadto organ rentowy przyjął 20 lat, 4 miesiące i 23 dni tj. 244 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata, tj. 36 miesięcy okresów nieskładkowych ( tj. okres sprawowania opieki nad dzieckiem ), średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - 209 miesięcy (kom. Prezesa GUS z dnia 25.03.1999r. M.P. Nr 12, poz. 173), współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31.12.1998r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 85,10% oraz 24% kwoty bazowej 293.01. Przedmiotowa decyzja została wydana w oparciu o karty składkowe, świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz oświadczenie złożone przez ubezpieczoną.

Od wy/w decyzji wnioskodawczyni wniosła odwołanie do Sądu Okręgowego w Świdnicy.

Przed rozpatrzeniem przez Sąd odwołania od decyzji z dnia 4.02.2015 r. zaskarżoną decyzją z dnia 05.03.2015 r. strona pozwana przyznała wnioskodawczyni na podstawie przepisu art. 24 prawa do emerytury od dnia 28.02.2015 r. i ustaliła jej wysokość.

Od w/w decyzji wnioskodawczyni wniosła odwołanie do Sądu Okręgowego w Świdnicy.

Wyrokiem z dnia 14.12.2015 r. sygn. akt. VII U 564/15 Sąd Okręgowy w Świdnicy w pkt. I zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. ustalił wysokość kapitału początkowego powódki G. K. przy uwzględnieniu okresu urlopu bezpłatnego z tytułu opieki nad dzieckiem udzielonego od dnia 24.10.1979 r. do 23.10.1982 r. tj. w wymiarze trzech lat, liczonych po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok, w pkt. II oddalił odwołanie w pozostałym zakresie, w pkt. III zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Od w/w wyroku powódka wniosła apelację do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który wyrokiem z dnia 07.07.2016 r. sygn. akt. III AUa 152/16 oddalił apelację.

Decyzją z dnia 22.12.2016 r. strona pozwana wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 14.12.2015 r. ponownie ustaliła wartość kapitału początkowego na dzień 01.01.1999 r. w kwocie 94 361,41 zł. Zgodnie z w/w wyrokiem strona pozwana uwzględniła do wartości kapitału początkowego okres sprawowania opieki nad dzieckiem od dnia 24.10.1979 r. do 23.10.1982 r. tj. w wymiarze trzech lat, liczonych po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok.

Przy tak poczynionych ustaleniach Sąd Okręgowy przyjął, że odwołanie od decyzji strony pozwanej z dnia 05.03.2015 r. zasługuje na uwzględnienie lecz nie z powodów przedstawionych przez wnioskodawczynię. Natomiast nie zasługuje na uwzględnienie odwołanie od decyzji z dnia 22.12.2016 r.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do unieważnienia przez Sąd zaskarżonej decyzji z dnia 05.03.2015 r. oraz do uchylenia decyzji z dnia 22.12.2016 r. z powodu nieważności (art. 156 § 1 pkt.2 k.p.a.)

Należy podkreślić, że istota postępowania przed sądem powszechnym w prawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, określona regulacją art. 83 s.u.s. sprowadza się do wyznaczenia sądowi merytorycznej kompetencji w zakresie rozpoznania spraw o roszczenia w sensie materialnoprawnym., co wprost wynika z katalogu spraw ujętego w art. 83 ust. 1 s.u.s. Istota cywilnego postępowania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyklucza zatem procedurę administracyjną, a w szczególności weryfikację prawidłowości jej stosowania w postępowaniu przed organem rentowym. Niezależnie bowiem od uchybień proceduralnych organu rentowego popełnianych na gruncie procedury administracyjnej, przy rozstrzyganiu o indywidulanych prawach wnioskujących podmiotów, w razie odwołania od decyzji organu, sąd powszechny zawsze będzie rozstrzygał o tym prawie, i to na gruncie prawa materialnego, a nie na podstawie procedury administracyjnej. W zakresie rozpatrywania indywidulanych spraw w rozumieniu art. 83 ust 1 s.u.s., przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy oraz ustawy emerytalno-rentowej przewidują odrębną procedurę, która na poziomie rozpoznawania sprawy przez Zakład opiera się na kodeksie postępowania administracyjnego, natomiast na etapie rozpoznawania sprawy przez sąd powszechny, na kodeksie postępowania cywilnego.

Wnioskodawczyni domaga się uwzględnienia do wartości kapitału początkowego okresu zatrudnienia i prowadzonej działalności rzemieślniczej i gospodarczej od dnia 01.09.1974 r. do 31.12.1998 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że kwestia uwzględnienia wnioskodawczyni w/w okresu i okresu urlopu bezpłatnego z tytułu opieki nad dzieckiem udzielonego od dnia 24.10.1979 r. do 23.10.1982 r.. w wymiarze trzech lat, liczonych po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok była podnoszona przez wnioskodawczynię w odwołaniu od decyzji strony pozwanej z dnia z dnia 4.02.2015r.

Wyrokiem z dnia 14.12.2015 r. sygn. akt. VII U 564/15 Sąd Okręgowy w Świdnicy w pkt. I zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 04.02.2015 r. w ten sposób, że nakazał stronie pozwanej ustalić wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni G. K. przy uwzględnieniu okresu urlopu bezpłatnego z tytułu opieki nad dzieckiem udzielonego od dnia 24.10.1979 r. do 23.10.1982 r. tj. w wymiarze trzech lat, liczonych po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok, w pkt. II oddalił odwołanie w pozostałym zakresie, w pkt. III zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Od w/w wyroku powódka wniosła apelację do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który wyrokiem z dnia 07.07.2016 r. sygn.. akt. III AUa 152/16 oddalił apelację.

Stosownie do przepisu art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie będąc związanym rozstrzygnięciem zawartym w prawomocnym Wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 14.12.2015r., wyrokiem z dnia 09.05.2017 r. sygn. akt. VII U 601/15 w pkt. I na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję strony pozwanej z dnia 05.03.2015 r. w ten sposób, że do obliczenia wysokości emerytury wnioskodawczyni G. K. w zakresie kapitału początkowego nakazał stronie pozwanej uwzględnić prawomocne rozstrzygnięcie tutejszego Sądu z dnia 14.12.2015 r. w sprawie sygn. akt. VII U 564/15 .

Natomiast nie zasługuje na uwzględnienie odwołanie od decyzji strony pozwanej z dnia 22.12.2016 r. Wskazać należy, że w/w decyzją strona pozwana wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14.12.2015 r. ponownie ustaliła wartość kapitału początkowego. Zgodnie z w/w wyrokiem strona pozwana uwzględniła wnioskodawcy do wartości kapitału początkowego jako okres nieskładkowy okres od 24.10.1979 r. do 23.10.1982 sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze 3 lat tj. 36 miesięcy liczonych po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok. W tym stanie Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i w pkt. II Wyroku z dnia 09.05.2017 r. oddalił odwołanie od w/w decyzji.

Sąd Okręgowy w pkt. III w/w wyroku z dnia 09.05.2017 r. na podstawie art. 100 k.p.c. wzajemnie zniósł koszty procesu pomiędzy stronami mając na względzie to, iż odwołanie wnioskodawczyni od decyzji z dnia 05.03.2015 r. zostało przez Sąd uwzględnione. Natomiast odwołanie od decyzji strony pozwanej z dnia 22.12.2016 r. zostało oddalone.

Apelację od powyższego wyroku w całości złożyła wnioskodawczyni zarzucając naruszenie prawa procesowego, a to art. 202kpc w zw. z art. 379 pkt 4 kpc poprzez nieuwzględnienie braku zdolności sądowej ZUS, a w konsekwencji nieważności postępowania za okres wakatu na stanowisku Prezesa ZUS w okresie od 1.04.2015 r. do 14.02.2016 r. Kolejną podstawą nieważności postępowania w ocenie skarżącej , było przeprowadzenie postępowania w tej samej sprawie o sygn. VII U 601/15 przez SSO Iwonę Iwanek również w przedmiocie wysokości kapitału początkowego i wysokości emerytury wnioskodawczyni. Skarżąca podnosi , że decyzja z dnia 22.12.2016 r. o wyliczeniu kapitału początkowego , na skutek postanowienia wydanego w sprawie o sygn. VII U 564/15 została wydana po blisko 12 miesiącach od daty przekazania żądania i nie uwzględnia żądania strony o przyjęcie do wyliczenia podstawy wymiaru składek za lata 1989 - 1998, decyzja została wydana przez osobę nieupoważnioną przez Prezesa ZUS, nie uwzględnia kwoty przyrostu dochodu za 1990 r. w kwocie 30.000 zł.

Przy tak sformułowanych zarzutach wnioskodawczyni wnosiła o uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji ZUS przy zastosowaniu instytucji art. 477 ^14a kpc.

Sąd Apelacyjny zważył.

Apelacja wnioskodawczyni podlega częściowemu odrzuceniu , a w pozostałym zakresie oddaleniu jako bezzasadna. Wnioskodawczyni zaskarżyła apelacją w całości wyrok sądu pierwszej instancji z dnia 9.05.2017 r., przy czym nie zauważa, że rozstrzygniecie w pkt I opisanego wyroku jest korzystne dla strony, bowiem sąd nakazał przeliczyć wysokość emerytury strony przy uwzględnieniu wysokości kapitału początkowego ustalonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 14.12.2015r. w sprawie o sygn. akt VII U 564/15. W zakresie uwzględnione roszczenia nie ma więc podstawy i ujemnego interesu procesowego strony (gravamen) co do przeliczenia wysokości kapitału początkowego.

Z tych motywów Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 373 kpc.

Wskazać należy, iż zakresie przeliczenia kapitału początkowego w powołanej sprawie Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy z dnia 14.12.2015 r. w sprawie o sygn. akt VII U 564/15 prawomocnie rozstrzygnięto kwestie wysokości kapitału początkowego , poza zakresem uwzględnionego żądania, dalej idące odwołanie zostało oddalone jako niezasadne. To w drugiej z zaskarżonych w niniejszej sprawi decyzji , wnioskodawczyni odwołała się od decyzji datowanej z dnia 22.12.2016 r. wykonującej powołany wyrok sądu z dnia 14.12.2015 r. Najdalej idące zarzuty apelacji sprowadzające się do nieważności postępowania są , zdaniem Sądu Apelacyjnego, bezzasadne.

Skarżąca zarzuca brak zdolności sądowej ZUS w okresie od 1.04.2015 r. do 14.02.2016 r. z uwagi na wakat na stanowisku Prezesa ZUS.

Faktami powszechnie znanymi z mediów jest , iż poprzedni Prezes ZUS - Zbigniew Derdziuk od 2 października 2009 r. objął tę funkcję. W dniu 6 lutego 2015r. podał się do dymisji. Natomiast 31 marca 2015 roku przestał pełnić funkcję prezesa ZUS. Informacja o dymisji Prezesa ZUS została umieszczona 6 lutego 2015r przez Biuro Prasowe ZUS na stronie internetowej ZUS.pl Była to informacja powszechna podawana w komunikatach telewizyjnych i prasowych w kraju w 2015 roku. Ponadto w dniu 1 kwietnia 2015r Biuro Prasowe ZUS na stronie internetowej ZUS.pl podało, że Prezes Rady Ministrów Ewa Kopacz powołała od tej daty do pełnienia obowiązków prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wiceprezes ds. świadczeniowych Elżbietę Łopacińską. która będzie pełnić obowiązki do czasu wyłonienia nowego prezesa. Była to również informacja powszechnie podawana w komunikatach telewizyjnych i prasowych w kraju w 2015 roku. W dniu 15 lutego 2016 r. Biuro Prasowe ZUS na stronie internetowej ZUS.pl podało, że profesor Gertruda Uścińska została prezesem ZUS.

Powyższe informacje powszechnie znane i publikowane na stronach internetowych ZUS w żadnej mierze nie decydują o zasadności apelacji wnioskodawczyni, mimo iż potwierdzają okres wakatu na stanowisku Prezesa ZUS w podanym okresie.

Status ZUS jako państwowej osoby prawnej regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) - art. 66 i nast. Zgodnie z art. 72 ustawy organami Zakładu są Prezes, Zarząd i Rada Nadzorcza. Nadto działalność Zakładu określa jego Statut , a przepis art. 73 ust. 3 ustawy stanowi, iż Prezes Rady Ministrów powołuje i odwołuje Prezesa Zakładu. Konsekwencją powyższego było więc powołanie p.o. Prezesa na czas do wyboru nowego Prezesa ZUS. Opisany tryb nie oznacza, że okres kiedy obowiązki pełni p.o. prezesa Zakładu i działają pozostałe organy decydował o braku zdolności sądowej czy procesowej tego podmiotu. Nadto skarżąca całkowicie pomija fakt , że stroną w sprawach zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział , a zgodnie z art. 476 § 4 kpc jednostki organizacyjne określone w ustawie z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych , jest nią terenowa jednostka organizacyjna jaką stanowi oddział. (§ 8 ust. 1 i § 10 ust. 1 statutu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie nadania statutu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Wszystkie umocowania dla dyrektorów jednostek terenowych wydane przez poprzedniego Prezesa Zakładu, czy następnie p.o. Prezesa pozostają w mocy , o ile nie zostały wyraźnie odwołane. Ważne są również pełnomocnictwa udzielone w czasie wakatu na stanowisku Prezesa przez dyrektorów Oddziałów dla radców prawnych.

Uszło uwagi wnioskodawcy, że w niniejszej sprawie na posiedzeniu niejawnym w dniu 18.04.2017 r. zostało wydane na posiedzeniu niejawnym incydentalne postanowienie w przedmiocie odrzucenia zażaleń wnioskodawczyni co do podjęcia zawieszonego postępowania i połączenia spraw do łącznego rozpoznania , wydanego przez SSO Iwonę Iwanek. Wbrew twierdzeniom skarżącej nie było to rozpoznanie tej samej sprawy co do istoty , tylko dotyczyło postępowania zażaleniowego , w której to kwestii następczo wypowiedział się Sąd Apelacyjny w postanowieniu z dnia 27.09.2017 r. sygn. akt III AUz 247/17 odrzucając zażalenie wnioskodawczyni. W tych okolicznościach brak jakichkolwiek podstaw do uznania nieważności postępowania w rozumieniu art. 379 kpc, jak to bezkrytycznie i bezpodstawnie podnosi wnioskodawczyni, w braku argumentów merytorycznych.

W świetle powyższego zarzuty przedmiotowej apelacji są niezasadne.

Należy wskazać, że przepis art. 174 ust. 3 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. t. j.2017/1386 ze zm. )stanowi, że podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych jest wybierany z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. W art. 15 ust. 1 cytowanej ustawy wskazane są ogólne zasady ustalania tejże podstawy. Zgodnie z tym przepisem podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę.

W sprawie organ rentowy dokonał przeliczenia kapitału początkowego wnioskodawczyni z 10 lat kalendarzowych, tj. od 1983 r. do 1992 r. Wnioskodawca natomiast domagał się uwzględnienia jego zarobków z roku 1993 r.

Chybione jest stanowisko apelującego, jakoby wnioskodawczyni wykazała żądany wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 250,58. Podstawą ustalenia wysokości kapitału początkowego , jako jednego z wykładników wysokości emerytury , jest uwzględnienie własnych , dokładnie udokumentowanych podstaw wymiaru skałek na ubezpieczenia społeczne w okresie trwania określonych tytułów ubezpieczenia społecznego, które uwzględnił organ rentowy na podstawie posiadanej dokumentacji. Dalej idące twierdzenia wnioskodawczyni są całkowicie dowolne i życzeniowe oraz niepoparte żadnymi dowodami, podobnie jak twierdzenia w sprawie o sygn. akt VII U 564/15 , zakończonej prawomocnym wyrokiem z dnia 14.12.2015 r.

Mając powyższe na względzie sąd Apelacyjny oddalił apelacje wnioskodawcy na podstawie art. 385 kpc jako niezasadną.

SSA Barbara Staśkiewicz SSA Maria Pietkun SSA Ireneusz Lejczak

R.S.