Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Joanna Kornatka

Protokolant: Marta Przybylska

po rozpoznaniu w dniu 05 listopada 2019 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w G.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w M.

o zapłatę kwoty 139.119,43 zł

1.  powództwo oddala;

2.  ustala, że Bank (...) Spółka Akcyjna w G. ponosi koszty postępowania w sprawie, szczegółowe ich wyliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu.

SSO Joanna Kornatka

XVI GC 302/19

Transkrypcja ustnego uzasadnienia orzeczenia wygłoszonego w dniu 28.11.2019 r.

[Sędzia Przewodniczący Kornatka Joanna 00:01:09.280] Pozwem z dziewiątego..., początkowo z 9 czerwca 2014 roku była to data prezentaty powódka Bank (...) Spółka Akcyjna w G. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. kwoty 139.119,43 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania. Pozew znajduje się na karcie 1 do 1V. Z uwagi na to, iż pozew był obarczony brakami doszło do jego zwrotu, który stał się prawomocny z dniem 4 lutego 2015 roku i jest to zarządzenie i postanowienie karta 404, karta 48. Na podstawie pisma, w którym strona powodowa zawarła wniosek o wpisanie sprawy pod nową sygnaturą uznano, iż pozew został ostatecznie wniesiony skutecznie w dniu 9 lutego 2015 roku, co znajduje swoje potwierdzenie na karcie 53V. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż 23 lutego 2015 roku zawarła z pozwaną umowę o prowadzenie rachunków bankowych i usługi z nim związane dla klientów biznesowych. Zapisy szczególne przyznawały pozwanej limit debetowy w kwocie 100.000 złotych. Termin zapadalności limitu został określony na 12 października 2012 roku. W związku z nieregulowaniem wierzytelności w terminie powódka wypowiedziała umowę i wezwała pozwaną do zapłaty. Pozwana nie uregulowała należności. Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym 26 maja 2015 roku Sąd Okręgowy w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy nakazał pozwanej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. aby zapłaciła na rzecz powódki kwotę 139.119,43 złotych wraz z odsetkami i kosztami procesu. Nakaz znajduje się na karcie 66. W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwana..., w sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty z dnia 10 czerwca 2015 roku, który się znajduje na kartach 72 do 76. Pozwana zaskarżyła nakaz zapłaty w całości oraz wniosła o oddalenie powództwa, podniosła w tym zarzut przedawnienia roszczenia. Wskazała, że bezspornym jest, iż strony łączyła umowa o prowadzenie rachunków bankowych i usługi z nim związane dla klientów biznesowych oraz aneks na podstawie, którego powódka przyznała pozwanej limit debetowy w kwocie 100.000 złotych. Zdaniem pozwanej dostępne saldo limitu na koniec marca 2012 roku wynosiło 0 złotych, a więc powódka już w tym momencie mogła i winna wypowiedzieć umowę. W konsekwencji od tego momentu zdaniem pozwanej należy liczyć dwuletni okres przedawnienia roszczenia. Pozwana zaznaczyła, iż nawet przyjmując rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia od daty wypowiedzenia umowy, to jest 5 lipca 2012 roku termin ten upłynął 5 lipca 2014 roku. Sprzeciw od nakazu zapłaty znajduje się na kartach jak wskazano powyżej, czyli od numeru 72 do numeru 76. W toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska. Na podstawie wyroku, który zapadł już po raz pierwszy przed tutejszym Sądem powództwo zostało oddalone. Kolejno na podstawie apelacji, która została wniesiona od powyższego orzeczenia wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2018 roku Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok z 26 lutego 2016 roku wydany w sprawie XXVI GC 543/15 i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania pozostaje, więc jednocześnie rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu za instancję odwoławczą. W zaleceniach, które zostały wskazane przez Sąd Apelacyjny w treści uzasadnienia tego orzeczenia wynika, iż Sąd I instancji nie wyjaśnił w uzasadnieniu czy, a jeżeli tak to usługa bankowości elektronicznej, która była zdefiniowana w przepisach ustawy stanowi elektroniczny instrument płatniczy, a miało to podstawowe znaczenie w sprawie, albowiem powyższa kwestia ma bezpośredni wpływ na ustalenie terminu biegu przedawnienia roszczenia. Po przekazaniu sprawy przez Sąd Apelacyjny strony podtrzymały, co do zasady swoje stanowiska. Mając na uwadze powyższe Sąd ustalił stan faktyczny, z którego wynikało, iż 23 lutego 2011 roku Bank (...) Spółka Akcyjna w K. zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę o prowadzenie rachunków bankowych i usługi z nimi związane dla klientów biznesowych. Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. została w niej określona jako bank, a (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. jako posiadacz rachunku. Jest to okoliczność bezsporna, a ponadto wynika z umowy o prowadzenie rachunków bankowych i usług z nim związanych dla klientów biznesowych z kart 10 do 11, 101 do 104 oraz zostało to potwierdzone zeznaniami świadka N. K., e-protokół karta 465. Na podstawie wyżej wymienionej umowy bank zobowiązał się do otwarcia i prowadzenia nieoprocentowanego rachunku bieżącego numer (...) w walucie PLN. Jest to również okoliczność bezsporna, a wynika z powyższej umowy o prowadzenie rachunków bankowych i usług z tym związanych z kart 10 do 11V oraz 101 do 104 oraz zeznań świadka N. K., e-protokół karta 465. Zgodnie z treścią paragrafu 13, punkt 3 umowy w sprawach nią nieuregulowanych w tym w regulaminie przekazanym posiadaczowi rachunku mają zastosowanie właściwe ogólne obowiązujące przepisy prawa w tym ustawa z 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych wraz z przepisami wykonawczymi. Powyższe wynika z cytowanych umów z kart 10 do 11V oraz umowy..., z cytowanej umowy z kart 10 do 11V i 101 do 104. 23 lutego 2011 roku Bank (...) Spółka Akcyjna w K. zawarła kolejno z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę o korzystanie z systemu bankowości internetowej (...) Banku (...) S.A. Na podstawie wyżej wymienionej umowy Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. udostępniła (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. system bankowości internetowej (...) będący platformą komunikacji klienta z bankiem i umożliwiający zdalne korzystanie z usług bankowych poprzez internet. Jest to okoliczność bezsporna, która wynika z umowy o korzystanie z systemu bankowości internetowej (...) Banku (...) S.A. zawartej na kartach 84 do 85 oraz 106 do 107. 20 października 2011 roku Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. aneks numer (...) do umowy o prowadzenie rachunków bankowych i usługi z nimi związane dla klientów biznesowych. Na podstawie wyżej wymienionego aneksu Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. przyznała (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. limit debetowy w rachunku bieżącym w celu finansowania krótkoterminowych, bieżących potrzeb finansowych posiadacza rachunku o charakterze rozliczeniowym w powiązaniu z zadeklarowanymi wpłatami na rachunek limitu. Kwota limitu debetowego ustalona została na 100.000 złotych. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. zobowiązała się do utrzymywania średnich miesięcznych wpływów na rachunek limitów w kwocie nie niższej niż 100.000 złotych. Jest to okoliczność bezsporna, która jest potwierdzona aneksem numer (...) z kart 7 do 9 oraz 108 do 110 jak również z zeznaniami świadka N. K., e-protokół karta 465. Zgodnie z treścią paragrafu 2 wymienionego aneksu Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. mogła wypowiedzieć umowę limitu w saldzie debetowym z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia w przypadku między innymi braku zadeklarowanych średnich miesięcznych wpływów na rachunek. W razie wypowiedzenia limitu debetowego posiadacz rachunku zobowiązany był do spłaty zadłużenia najpóźniej z dniem upływu terminu wypowiedzenia, w okresie tym naliczane były odsetki zgodnie z postanowieniami aneksu. Jest to okoliczność bezsporna, potwierdzona treścią aneksu z kart 7 do 9 oraz 108 do 110 jak również regulaminu limitu debetowego Banku (...) dla klientów biznesowych, który znajduje się na kartach 77 do 79 oraz 111 do 113 jak również z zeznaniami świadka N. K., e-protokół karta 465. 1 kwietnia 2012 roku saldo końcowe rachunku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. numer (...) wynosiło minus 100.052,16 złotych. Jest to okoliczność bezsporna, wynika również z wyciągu z rachunku bankowego z karty 80 oraz rozliczenia umowy (...) z kart 121 do 139 oraz 215 do 253. 1 maja 2012 roku saldo końcowe rachunku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. o powyżej wskazanym numerze wynosiło minus 100.455,16 złotych. Jest to również okoliczność bezsporna, potwierdzona wyciągiem z rachunku bankowego z karty 81 oraz rozliczeniem wyżej wymienionej umowy, które znajduje się na kartach 121 do 139 oraz 215 do 253. Kolejno 12 czerwca 2012 roku saldo końcowe rachunku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. numer (...) wynosiło minus 100.615,16 złotych, a na dzień 1 lipca 2012 roku powyższe saldo końcowe wynosiło minus 100.685,16 złotych. Są to również okoliczności, co do zasady bezsporne, potwierdzone wyciągiem z rachunku bankowego z karty 83 oraz 82, jak również rozliczeniem umowy z kart 121 do 139 oraz 215 do 253. Wpisem datowanym na 5 lipca 2012 roku bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. wypowiedziała (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w M. umowę rachunku bieżącego wraz z limitem w saldzie debetowym z uwagi na nieterminową obsługę limitu debetowego. Bank (...) Spółka Akcyjna w K. wskazała, iż według stanu na dzień sporządzenia pisma kwota zadłużenia wynosiła 103.925,72 złotych. Powódka wskazała również, iż wyżej wymienioną kwotę należy uregulować w terminie jednego miesiąca od daty doręczenia pisma. Jest to okoliczność bezsporna, ponadto wynika z wypowiedzenia umowy rachunku bieżącego wraz z limitem w saldzie debetowym z karty 118, jak również z zeznań świadka N. K. z e-protokołu z karty 465. Wypowiedzenie powyższej umowy skutkowało od 25 sierpnia 2012 roku, co wynika z potwierdzeń doręczeń z kart 118-119. 29 maja 2014 roku Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. na podstawie ksiąg rachunkowych stwierdziła, iż posiada roszczenie wynikające z tytułu umowy o prowadzenie rachunków bankowych i usługi z nimi związanej dla klientów biznesowych z dnia 23 lutego 2011 roku zmienionej aneksem numer (...) z dnia 19 października 2011 roku zawartej z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w M.. Bank wskazał również, iż przysługuje mu roszczenie o zapłatę kwoty 139.119,43 złotych, na którą składała się kwota z tytułu kapitału 100.828,16 złotych, odsetki od limitu debetowego w wysokości 1.201,78 złotych naliczone od 17 lipca do 25 sierpnia 2012 roku oraz odsetki karne w kwocie 37.022,49 złotych naliczone od lipca 2012 roku do 28 maja 2014 roku. Co do zasady jest to okoliczność bezsporna, która jest potwierdzona wyciągiem z ksiąg banku z karty 2. Listem datowanym na 29 maja 2014 roku bank wezwała również (...) B. Spółkę z ograniczoną działalnością do zapłaty kwoty 139.119,43 złotych w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, czego strona pozwana nie wypełniła. Jest to okoliczność bezsporna potwierdzona wezwaniem do zapłaty z karty 3. Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przywołanych powyżej, jak również z zeznań świadka N. K.. Większość dokumentów nie była kwestionowana przez strony ani pod kątem ich autentyczności, ani prawdziwości. Część okoliczności również między stronami była bezsporna, w myśl treści art. 230 w związku z 229 Kodeksu postępowania cywilnego. Podstawowym ustaleniem mającym znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy było to, czy przyznany na podstawie aneksu do umowy numer (...) limit debetowy w rachunku bieżącym stanowił umowę o elektroniczny instrument płatniczy, a konsekwencji, czy mają w poniższej sprawie zastosowanie przepisy ustawy z 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych i przewidziane na gruncie wyżej wymienionej ustawy dwuletni termin przedawnienia roszczenia. Podsumowując wyniki postępowania dowodowego, którego przebieg znajduje odzwierciedlenie w protokołach rozpraw Sąd zwraca również uwagę na to, iż żadna ze stron nie żądała sprostowania bądź uzupełnienia protokołu a strony reprezentowane przez pełnomocników profesjonalnych, w szczególności strona powodowa miała możliwość zgłoszenia w toku postępowania wniosków dowodowych, podnoszenia zarzutów, jak również wskazywania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Jak wskazano już wcześniej bezsporne w niniejszej sprawie było to, iż strony zawarły umowę rachunku bankowego, którą należy uznać za podstawowy stosunek prawny łączący powódkę z pozwanym. Zgodnie z treścią art. 725 Kodeksu cywilnego przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nieoznaczony do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Oprócz przepisów Kodeksu cywilnego, to jest art. 725 do 733 regulacja umowy rachunku bankowego zawarta jest w art. 49 do 62 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe. Jednocześnie, jak wskazuje się w piśmiennictwie umowa rachunku bankowego może zostać sprzężona z innymi zachowującymi samodzielność jurydyczną umowami. W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga to, iż w dacie zawarcia umów o prowadzenie rachunków bankowych oraz o korzystanie z systemu bankowości internetowej to jest z 23 lutego 2011 roku obowiązywała ustawa z 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych. Tekst jednolity znajduje się w Dzienniku Ustaw z 2012 roku poz. 1232. W brzmieniu przed zmianami, które z dniem 24 października 2011 roku wprowadziła ustawa z 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych, tekst jednolity Dziennik Ustaw z 2017 roku poz. 2003 ze zmianami. Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych utraciła moc z dniem 7 października 2013 roku na podstawie art. 38 ustawy z 12 lipca 2013 roku o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw. Jest to Dziennik Ustaw z 2013 roku poz. 1036 zwany dalej ustawą nowelizującą. Zgodnie z treścią art. 26 ustęp 1 ustawy nowelizującej do przedawnienia roszczeń z tytułu umów o elektroniczny instrument płatniczy powstały przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, to jest przed 7 października 2013 roku i nieprzedawnionych do tego czasu stosowało się przepisy dotychczasowe. Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż roszczenie strony powodowej powstało przed dniem 7 października 2013 roku, a więc powinny mieć do niego zastosowanie przepisy dotychczasowe. Zgodnie z treścią ustawy z 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych, elektroniczny instrument płatniczy jest to każdy instrument płatniczy, w tym dostęp do środków pieniężnych na odległość umożliwiający posiadaczowi dokonywanie operacji przy użyciu informatycznych nośników danych lub elektroniczną identyfikację posiadacza niezbędną do dokonania operacji, w szczególności kartę płatniczą lub instrument pieniądza elektronicznego. Podnosząc powyższe do niniejszej sprawy wskazać należy, iż jak wynika z zawartej przez strony umowy, to jest § 13 punktu 3 umowy o prowadzenie rachunków bankowych i usługi z nim związane dla klientów biznesowych, została ona zawarta na gruncie ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych. Następnie do wyżej wymienionej umowy 19 października 2011 roku strony zawarły aneks na podstawie którego powódka przyznała pozwanej limit debetowy w kwocie 100.000 złotych. Zgodnie z postanowieniami wymienionego aneksu pozwana zobowiązana była do utrzymywania na rachunku bieżącym miesięcznych wpływów w kwocie nie niższej niż 100.000 złotych. Mając na uwadze powyższe zdaniem Sądu w niniejszej sprawie zastosowanie ma dwuletni termin przedawnienia roszczenia uregulowany w art. 6 ustawy w 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych. Zgodnie z jego treścią roszczenia z tytułu umowy o elektroniczny instrument płatniczy przedawniają się z upływem 2 lat. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego już w dniu 1 kwietnia 2012 roku na rachunku bankowym pozwanej saldo końcowe wynosiło minus 100.052,16 złote. Przyznany pozwanej limit debetowy został wykorzystany przy jednoczesnym braku zadeklarowanych wpływów na rachunek bieżący w kwocie nie niższej niż 100.000 złotych, a więc z naruszeniem warunków zawartego przez strony aneksu do umowy numer (...). W tym miejscu podkreślenia wymaga, iż zgodnie z treścią art. 120 Kodeksu cywilnego bieg przedawnienia roszczenia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje nie zastosował się do treści roszczenia. Zgodnie z treścią wyroku Sądu Apelacyjnego w W. z 21 października 2014 roku w sprawie VI ACA 1865/13 ustawa nie definiuje pojęcia wymagalności, o której mowa w art. 120 § 1 Kodeksu cywilnego, jednak przez wymagalność należy rozumieć stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jest to stan potencjalny o charakterze obiektywnym, którego początek następuje w chwili, gdy wierzytelność została uaktywniona. Roszczenie może stać się wymagalne w dniu oznaczonym w umowie lub w przepisach ustawy. Może to być także termin wynikający z natury zobowiązania. Wymagalność roszczenia nastąpić może ponadto niezwłocznie po jego powstaniu, na przykład roszczenie o odszkodowanie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania kontraktowego lub w momencie, w którym spełnił się warunek zawieszający. Jak wskazał również Sąd Apelacyjny w K.w wyroku z 25 czerwca 2014 roku w sprawie I ACA 551/14 bieg terminu przedawnienia roszczenia wynikającego z zobowiązania rozpoczyna się w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione. Jeżeli w okolicznościach danej sprawy doszło do wypowiedzenia umowy kredytowej i postanowienie wierzytelności w stan wymagalności, chwilę tą należy wiązać z momentem, gdy zaistniała podstawa do wypowiedzenia umowy kredytu przez bank, a nie z datą faktycznego wypowiedzenia wskazanego w umowie. Nie sposób okoliczności tych wyprowadzić z samej umowy kredytu, jeżeli zapisy dotyczące sposobu obliczenia raty i sposobu ich zaliczenia nie są czytelne i dla ich interpretacji wymagają wiadomości specjalnych. Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd podziela stanowisko pozwanej, iż roszczenie powódki stało się wymagalne w momencie powstania ujemnego salda limitu na rachunku pozwanej, to jest już 1 kwietnia 2012 roku. Z dołączonej do akt kopii wyciągu z rachunku bankowego z karty 80 wynika bowiem, iż 1 kwietnia 2012 roku saldo rachunku końcowe wynosiło minus 100.052,16 złote. W konsekwencji już 1 kwietnia 2012 roku powódka miała możliwość wypowiedzenia umowy z uwagi na brak zadeklarowanych średnich miesięcznych wpływów na rachunek w kwocie nie niższej niż 100.000 złotych. Mając powyższe okoliczności na uwadze, mając również na uwadze datę wniesienia pozwu faktyczną, a więc ostatecznie 9 lutego 2015 roku roszczenie powódki uznać należało za przedawnione w całości i stąd podlegało ono oddaleniu. Zważywszy bowiem na datę, w której doszło do powstania wymagalności roszczenia, jak również terminy z których pozwana winna świadczenie spełnić, a więc z ciągu 30 dni od dnia wezwania do zapłaty, roszczenie strony powodowej winno być już uznane za przedawnione z chwilą upływu 2 lat, który jest regulowany przez przepisy wymienionej powyżej ustawy. O kosztach procesu rozstrzygnięto w pkt. 2 wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażoną w art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego, jednocześnie pozostawiając ich szczegółowe rozstrzygnięcie referendarzowi sądowemu.